ERASMUS (Desiderius) EPIGRAMMATA (1705 vers) Le texte proposé ici a été établi à partir de l’édition parue à Bâle, en 1518, chez Johan Froben, éditeur et ami d’Erasme. IN LAUDEM ANNAE AVIAE JESUS CHRISTI. E_1 v.1 Salve parens sanctissima. 2 Sacro beata conjuge, 3 sacratiore filia, 4 nepote sacratissimo. 5 Domo quid hac illustrius ? 6 Ornatiusve ? Quae altera 7 tam multiplex habuit decus ? 8 Tantum una monstrorum tulit ? 9 Hic hic maritum annis gravem 10 effeta anus facit patrem. 11 Est virgo feta filia 12 nepos dei verbum, ac deus. 13 Gener pudicus se negat 14 partus parentem uxorii. 15 At integram jurat, neque 16 rivale pallet suspicax. 17 Ergo Anna mater optima 18 cumulatius multo tuas 19 lacrimas deus solatus est. 20 Quam vel Rebeccae, vel Sarae. 21 Vel illius, quae te refert 22 et rebus et vocabulo. 23 Quae dum silenter anxii 24 proferret aestus pectoris, 25 visa est Heli multo mero 26 amens parumque sobria. 27 At te pio cum conjuge 28 amore prolis annua 29 templis ferentem munera 30 procax sacerdos reppulit. 31 "Heus, inquit, hinc mihi ocius 32 profana vota tollite, 33 ipsi simul procul procul 34 aris sacris absistite. 35 Vestran' deo donaria 36 futura grata creditis ? 37 Quorum pudendae nuptiae 38 praeter libidinem nihil 39 luxum et senilem scilicet 40 tanto tulere tempore ?" 41 Quo se locorum verterent 42 vultus pudentum conjugum, 43 repulsa quos tam foeda, tam 44 insignis exanimaverat ? 45 Joachim pudorem non ferens 46 gregum ad suorum pascua 47 se proripit. Tristis suam 48 recepit Anna se domum. 49 Largis uterque fletibus 50 votisque pertinacibus 51 orare non cessat deum 52 ut probe probrum tolleret. 53 Caelum penetrarunt preces 54 adest ab astris Angelus 55 qui prole promissa, graves 56 luctus juberet ponere. 57 Surgunt alacres, invicem 58 narrare visa gestiunt, 59 porta maritus aurea 60 se queritantem conjugem 61 offendit. Hic laetus stupor 62 dulces utrique lacrimas 63 excussit. Hinc modicos lares 64 junctis revisunt gressibus, 65 haud vana vox oraculi 66 lusit piam senum fidem. 67 Bis Luna nata quinquies 68 anum videt puerperam. 69 Tanto quidem felicius, 70 fecunda quanto serius, 71 fit Anna filiae parens, 72 nec filiae cujuslibet, 73 sed filiae, quae fertilis 74 eademque virgo gigneret. 75 At quem beata gigneret ? 76 Summi parentis filium, 77 qui sceptra terrae et aetheris 78 cum patre habet communia, 79 qui deus et idem homo, necis 80 auctore, victo per necem, 81 vitam reduxit mortuis, 82 aperuit in caelos iter. 83 O terque quaterque et amplius 84 parens beata. Nam potes 85 juva preces mortalium 86 tuo vacantum cultui, 87 nam te patrona quidlibet 88 speramus assequi. Modo 89 voles, voletque et filia. 90 Nec huic petenti pusio 91 negare quicquam noverit. 92 Amat parentem filius 93 neque filio negat pater 94 amans et ipse filium. AMEN CARMEN AD GUILIELMUM COPUM BASILEIENSEM DE SENECTUTIS INCOMMODIS. E_2 v.1 Unica nobilium medicorum gloria, Cope, 2 seu quis requirat artem, 3 sive fidem spectet seu curam, in quolibet horum 4 vel iniquus ipse nostro 5 praecipuos tribuit Gulielmo livor honores, 6 cedit fugitque morbi 7 ingenio genus omne tuo. Taeterrima porro 8 senecta morbus ingens, 9 nullis arcerive potest pellive medelis. 10 Quin derepente oborta, 11 corporis epotet succos animique vigorem 12 hebetet, simul trecentis 13 hinc atque hinc stipata malis. Quibus omnia carptim 14 vellitque deteritque 15 commoda quae secum subolescens vexerit aetas, 16 formam, statum, colorem. 17 Partem animi memorem, cum pectore, lumina, somnos 18 vires, alacritatem, 19 auctorem vitae igniculum, decerpit, et hujus 20 nutricium liquorem, 21 vitales adimit flatus, cum sanguine corpus, 22 risus, jocos, lepores. 23 Denique totum hominem paulatim surripit ipsi, 24 neque de priore tandem 25 praeterquam nomen, titulumque relinquit inanem. 26 Cujusmodi tuemur 27 passim marmoreis inscalpta vocabula bustis. 28 Utrum haec senecta quaeso 29 an mors lenta magis dicenda est ? Invida fata, et 30 impendio maligna, 31 ut quae deteriora labantis stamina vitae, 32 pernicitate tanta 33 accelerare velint, rapidisque allabier alis. 34 At floridam juventam 35 usque adeo male praecipiti decurrere filo, 36 ut illius priusquam 37 cognita sat bona sint, jam nos fugitiva relinquant. 38 Et citius atque nosmet 39 plane vivere senserimus, jam vivere fracti 40 repente desinamus. 41 At corvi volucres et cornix garrula vivunt 42 tot saeculis vigentque. 43 Uni porro homini post septima protinus, idque 44 vixdum peracta lustra, 45 corporeum robur cariosa senecta fatigat. 46 Neque id satis, sed ante 47 quam decimum lustrum volitans absolverit aetas, 48 tentare non veretur 49 immortalem hominis ductamque ex aethere partem. 50 Et hanc lacessit audax, 51 nec timet ingenii sacros incessere nervos, 52 sua si fides probato 53 constat Aristoteli. Sed quorsum opus obsecro tanto 54 auctore, quando certam 55 ipsa fidem, heu nimium facit experientia certam. 56 Quam nuper hunc Erasmum 57 vidisti media viridem florere juventa ? 58 Nunc is repente versus, 59 incipit urgentis senii sentiscere damna, 60 et alius este tendit, 61 dissimilisque sui, nec adhuc Phoebeius orbis 62 quadragies revexit 63 natalem lucem, quae bruma ineunte Calendas 64 quinta anteit Novembres. 65 Nunc mihi jam raris sparguntur tempora canis, 66 et albicare mentum 67 incipiens, jam praeteritis vernantibus annis, 68 vitae monet cadentis 69 adventare hiemem gelidamque instare senectam. 70 Eheu fugacis, ohe 71 pars veluti melior, sic et properantior aevi 72 o saeculi caduci 73 flos nimium brevis, et nulla reparabilis arte, 74 tenerae o viror juventae, 75 o dulces anni, o felicia tempora vitae 76 ut clanculum excidistis, 77 ut sensum fallente fuga, lapsuque volucri 78 furtim avolastis, ohe 79 haud simili properant undosa relinquere cursu, 80 virides fluenta ripas. 81 Impete nec simili, fugiunt cava nubila, siccis 82 quoties aguntur Euris. 83 Sic sic effugiunt tacitae vaga somnia noctis 84 simul avolante somno, 85 quae desiderium, curas et praeter inanes, 86 sui nihil relinquunt. 87 Sic rosa, quae tenero modo murice tincta rubebat 88 tenui senescit austro. 89 Atque ita, me miserum, nucibus dum ludo puellus, 90 dum litteras ephebus 91 ardeo, dum scrutor pugnasque viasque sophorum, 92 dum rhetorum colores, 93 blandaque mellifluae deamo figmenta poesis, 94 dum necto syllogismos, 95 pingere dum meditor tenues sine corpore formas, 96 dum sedulus per omne 97 auctorum volvor genus, impiger undique carpo, 98 apis in modum Matinae, 99 paedias solidum cupiens absolvere cyclum, 100 sine fine gestienti. 101 Singula correptus dum circumvector amore, 102 dum nil placet relinqui, 103 dumque profana sacris, dum jungere graeca latinis 104 studeoque moliorque, 105 dum cognoscendi studio, terraque marique 106 volitare, dum nivosas 107 cordi est, et juvat et libet ereptare per alpes, 108 dulces parare amicos 109 dum studeo, atque viris juvat innotescere doctis, 110 furtim inter ista pigrum 111 obrepsit senium, et subito segnescere vires 112 mirorque sentioque. 113 Vixque mihi spatium jam defluxisse valentis 114 persuadeo juventae. 115 Cur adeo circumspecte parceque lapillis, 116 cur purpuris et ostro 117 mortales utuntur, et aetas aurea, tanto 118 pretiosior lapillis, 119 et quovis auro, quovis pretiosior ostro, 120 prodigitur, inque nugis 121 conteritur miseris nullo vecorditer usu, 122 siniturque abire frustra ? 123 Adde quod illa queant sarciri perdita, Crassos 124 speres tibi licebit, 125 et Lydos speres Croesos, jam Codrus et Irus 126 sed quod semel severa 127 pensilibus fusis Clotho devolverit aevum, 128 id nec venena Circes, 129 nec magicum Maia nati gestamina, sceptrum 130 neque dira Thessalorum, 131 Medeae succis revocare precamina possint. 132 Non si vel ipse divum 133 nectare te saturet pater ambrosioque liquore. 134 Namque his ali juventam 135 arceri senium scripsit nugator Homerus. 136 Non si tibi efficaci 137 rore riget corpus Tithoni Lutea conjunx. 138 Non si ter octiesque 139 Phaon per Chias Venerem transvexeris undas. 140 Non si tibi ipse Chiron 141 omnes admoveat quas tellus proserit herbas. 142 Nec anulus, nec ulla 143 pharmaca, cum nervis annos remorantur euntes. 144 Atqui ferunt Magorum 145 monstrifico sisti torrentia flumina cantu, 146 iisdem ferunt relabi 147 praecipites amnes, verso in contraria cursu. 148 Et Cynthiae volucres, 149 et rapidas Phoebi sisti figique quadrigas. 150 Sed ut haec stupenda possint 151 carmina, non speres tamen improbus ut tibi quondam 152 aut jam peracta vitae 153 saecla iterum reserant aut praetereuntia sistant. 154 Sol mergitur, vicissimque 155 exoritur novus et nitido redit ore serenus. 156 Exstincta luna rursum 157 nascitur, inque vices nunc decrescente minuta 158 sensim senescit orbe. 159 Nunc vegeta arridet tenero juveniliter ore, 160 redit ad suam juventam, 161 bruma ubi consenuit, Zephyris redeuntibus annus. 162 Et post gelu nivesque 163 ver nitidum floresque reversa reducit hirundo. 164 At nostra posteaquam 165 fervida praeteriit saeclis labentibus aestas, 166 ubi tristis occupavit 167 corpus hiems capitisque horrentia tempora postquam 168 nive canuere densa, 169 nulla recursuri spes, aut successio veris, 170 verum malis supremum 171 imponit mors una, malorum maxima, finem. 172 More Phrygum inter ista 173 incipimus sero sapere, et dispendia vitae 174 incogitanter actae 175 ploramus miseri, et consumptos turpiter annos. 176 Horremus, exsecramur. 177 Quae quondam, heu, nimium placuere et quae vehementer 178 mellita visa dudum, 179 tum tristi cruciant recolentia pectora felle 180 frustraque maceramur 181 tam rarum sine fruge bonum fluxisse, quod omni 182 bene collocare cura 183 par erat et nullam temere disperdere partem, 184 at nunc mihi oscitanti 185 qualibus, heu, nugis, quanta est data portio vitae. 186 Satis hactenus, miselle, 187 cessatum, satis est dormitum, pellere somnos, 188 nunc tempus est, Erasme, 189 nunc expergisci et tota resipiscere mente 190 velis dehinc equisque 191 et pedibus manibusque, et totis denique nervis 192 nitendum, ut anteacti 193 temporis, et studio jactura volubilis aevi 194 vigilante sarciatur 195 dum licet, ac dum tristis adhuc in limine primo 196 consistimus senectae, 197 dum nova canities, et adhuc numerabilis, et dum 198 pilis notata raris 199 tempora, dumtaxat spatium effluxisse virentis 200 jam clamitant juventae, 201 nec tam praesentem jam testificantur adesse 202 quam nuntiant citatum 203 ferre gradum, et sterilem procul adventare senectam. 204 Cujusmodi videtur 205 tum rerum facies, cum autumni frigore primo, 206 jam vernus ille pratis 207 decessit decor ac languescunt lumina florum. 208 Jam jam minus nitentes 209 herbas affirmes Boreasque geluque nocentis 210 jam praetimere brumae. 211 Ergo animus, dum totus adhuc constatque vigetque, 212 et corporis pusillum 213 detrimenta nocent, age jam meliora sequamur. 214 Quicquid mihi deinceps 215 fata aevi superesse volent, id protinus omne 216 Christo dicetur uni. 217 Quo, cui vel solidam decuit sacrarier, ut cui 218 bis, terque debeatur, 219 principio gratis donata, hinc reddita gratis, 220 totiesque vindicata, 221 huic saltem pars deterior breviorque dicetur. 222 Posthac valete nugae 223 fucataeque voluptates risusque jocique 224 lusus et illecebrae, 225 splendida nobilium decreta valete sophorum, 226 valete syllogismi. 227 Blandae Pegasides animosque trahentia Pithus 228 pigmenta, flosculique. 229 Pectore jam soli toto penitusque dicato, 230 certum est vacare Christo. 231 Hic mihi solus erit studium dulcesque Camenae, 232 honos, decus, voluptas. 233 Omnia solus erit neque quicquam ea cura (quod aiunt) 234 movebit Hippodidem. 235 Terrea si moles compagoque corporis hujus 236 marcescet obsolescens, 237 mens modo pura mihi, scelerumque ignara, per illum 238 niteatque floreatque, 239 donec summa dies pariter cum corpore mentem 240 ad pristinum novata 241 convictum revocabit, et hinc jam vere perenni 242 pars utraque fruetur. 243 Haec facito, ut rata sint vitae exorabilis auctor 244 vitaeque restitutor. 245 Quo sine nil possunt umquam mortalia vota, et 246 vires labant caducae. AMEN. ERASMUS AD IOANNEM SAPIDUM SUUM, IN DISCESSU. E_3 v.1 Quando distrahimur absens absentis amici, 2 candide Joannes, hoc tibi pignus habe. 3 Quoque magis spatium sejunget corpora nostra, 4 mutuus hoc propius pectora jungat amor. ODE DE LAUDIBUS BRITANNIAE REGISQUE HENRICI SEPTIMI, AC REGIORUM LIBERORUM. BRITANNIA LOQUITUR. E_4 v.1 Si jactare licet magnorum munera divum, 2 sibique veris fas placere dotibus, 3 cur mihi non videar fortunatissima tellus ? 4 Digna est malis, bona quae parum novit sua. 5 Ultima lanigeris animosa est India lucis, 6 suis superbus est Arabs odoribus, 7 thuriferis gaudet Panchaia dives arenis 8 Ibera flumen terra jactat aureum. 9 Aegypto faciunt animos septem ostia Nili, 10 laudata Rheni vina tollunt accolas. 11 Laeta nec uberibus sibi displicet Africa glebis, 12 haec portubus superbit, illa mercibus. 13 At mihi nec fontes, nec ditia flumina desunt, 14 sulcive pingues, prata nec ridentia, 15 feta viris, fecunda seris, fecunda metallis. 16 Ne glorier, quod ambiens largas opes. 17 Porrigit Oceanus, neu quod nec amicius ulla 18 caelum, nec aura dulcius spirat plaga. 19 Serus in occiduas mihi Phoebus conditur undas, 20 sororque noctes blanda ducit lucidas. 21 Possem ego laudati contemnere vellera Beti, 22 ubi villus albis mollior bidentibus ? 23 Et tua non nequeam miracula temnere, Memphi. 24 Verum illa major justiorque gloria, 25 quod Latiis, quod sum celebrata Britannia Graiis, 26 orbem vetustas, quod vocavit alterum. 27 Non tamen haec jacto : nam sunt antiqua, sed inde 28 attollo cristas ac triumpho serio, 29 quod mihi rex pulchri pars est pulcherrima regni. 30 Rex unicum hujus saeculi miraculum, 31 instructus pariter Martisque et Palladis armis, 32 belli peritus, pacis est amantior. 33 Indulgens aliis, sibi nil permittit, habenas 34 suis relaxans civibus, stringit sibi. 35 Hoc regnum ille putat patriae carissimus esse, 36 blandus bonis, solis timendus impiis. 37 Non Deciis sua Roma, suo non Attica Codro, 38 pluris fuit, fatis redempta mutuis. 39 Numinis ac caeli tanta est reverentia, quanta 40 nec erat Metello, nec marito Aegeriae. 41 Non mellita magis Pylio facundia regi, 42 nec Caesari mens major, aut sublimior, 43 nec Maecenati, vel dextra benignior umquam 44 vel sanguinis tam magna parcimonia. 45 Creditus Aeneas Veneris de semine cretus, 46 dictus parente Scipio satus Jove. 47 Quid si prisca meum vidissent saecula regem, 48 hoc ore tam decente, tali pectore ? 49 Nonne Jovem humanis ipsum succurrere rebus, 50 nostro latentem credidissent corpore ? 51 Atque hic semper erit magni mihi numinis instar, 52 meus hic Apollo saeculi pater aurei. 53 Hoc oriente meis gens ferrea cessit ab oris, 54 fraudes reversa Astraea distulit malas. 55 Non secus, ac toto vanescunt sidera caelo 56 simul ore Titan emicavit igneo. 57 Claudere jam Janum fas est, jam ducere longas 58 custode rerum tam potente ferias. 59 Me miseram, cur huic aeternos Juppiter annos 60 non addidisti, cuncta cum donaveris ? 61 Nolunt nostra suis aequari numina regnis. 62 At si qua magnos vota tangunt caelites, 63 serus sidereas certe referatur in arces, 64 fatale sera stamen amputet Atropos. 65 Finiit Alcides speciosos morte labores, 66 debetur altum regibus caelum bonis. 67 Hunc repetant superi, sed tum cum Nestoris aevum, 68 ubi senectam vicerit Tithoniam 69 et vivet tamen usque mihi, dum regia proles 70 referet parentis nomen, os, et indolem. 71 Quae mihi purpureis jam quina adolescit in aulis 72 regum futuri tres patres, matres duae. 73 Non aliter pictis Paesti vernantis in hortis, 74 almo nitentis rore pubescunt rosae, 75 formosae Veneri flos acceptissimus, et quo 76 nec spirat alter aut renidet blandius. 77 Nec cui nexilibus sit gratia tanta coronis, 78 ambire solus regiam dignis comam. 79 Hic ubi cultoris lasciva industria docti, 80 miscere gaudet punicantes candidis. 81 Plurimaque in spina rutilat rosa et albicat una 82 ut lacteum si murici jungas ebur, 83 omnibus idem odor est. Ros omnes educat idem. 84 Eadem juventa, forma par, idem frutex. 85 Atque eadem tellus succo nutricat eodem, 86 foventur auris iisdem, eodem sidere. 87 Sunt duo, quae variant, cognataque germina pulchros, 88 aetas colorque dividunt discrimine. 89 Haec modo nata, latet prope cortice tota virenti, 90 tenuique rima tenera lucet purpura. 91 Haec nivei tantum fastigia protulit oris, 92 sensim at dehiscens turgidos rumpit sinus. 93 Exserit haec totum discissa veste mucronem, 94 clausas minata jam comas evolvere. 95 Illaque lacteolos nondum exsinuavit amictus, 96 vix credit auris tam rudes adhuc opes, 97 candida sed tenui suffunditur ora rubore. 98 Seu fratris hic est, sive sideris color. 99 Maxima ter seno foliorum gaudet honore, 100 Tyrio micantes explicans ostro comas. 101 Non sic lana rubet bis Concha imbuta marina. 102 Non sic Eois Phoebus emergens aquis, 103 nec solum arridet pulchro venientibus ore. 104 Luteola sed jam pollicetur semina 105 hic meus Arcturus qui nominis omine felix. 106 Virtute reddet, quem refert vocabulo. 107 Aspice quod specimen generosae frontis in illo est, 108 ut lucet oculis vividus mentis vigor. 109 Praecoqua nec tardam exspectat sapientia pubem, 110 praevertit annos indoles ardens suos. 111 Talis Iesides, illique simillima proles, 112 hic cum timendas dissecat puer feras, 113 haec quando ancipitem potuit dissolvere litem, 114 malamque fraudem, fraude docta prodere. 115 Proxima consequitur Nymphe quae nomina ducit 116 ab unione, Persici fetu maris. 117 Omine delector, blando candore lapillus 118 placet pudore Margarita lacteo. 119 Hic teres est, nec inaequali levore rotundus, 120 in Margaritae moribus scabrum nihil. 121 Est nova cum liquido gemmae cognatio caelo, 122 claret sereno sole, pallet nubilo. 123 At mea virgo piis est addictissima divis, 124 caelumque mavult, quam vagum pelagus sequi. 125 Hanc qui cum sociis vidisset ludere Nymphis, 126 habilique fratrem tela torquentem manu, 127 aureus hic Phoebus, soror haec argentea Phoebi est. 128 Per ipsa juret alma Phoebi lumina. 129 Jam puer Henricus genitoris nomine laetus, 130 monstrante fontes vate Skeltono sacros. 131 Palladias teneris meditatur ab unguibus artes. 132 Quam multus illi lucet in vultu pater, 133 talis in Ascanio renitebat imago parentis, 134 sic pulchram Achilles ore reddebat Thetin. 135 Nescio quid Maria praeclari spondet ab ipso 136 numquam occidentis sideris cognomine. 137 Sed cunas, Edmonde, tuas quo carmine dicam ? 138 Adeste plectris huc sorores aureis 139 et puero fidibus placidos accersite somnos, 140 ac Fesceninis insonate versibus. 141 Muneribus blandis cunabula spargite Nymphae, 142 aggerite, quicquid est odori graminis, 143 Ambrosiam, Casiam, Calthamque, Thymumque, Crocumque, 144 et Syra Amoma, nec insuavem Amaracum. 145 Tum florum mille species ac mille colores, 146 sed plurima omnes inter ardeat rosa. 147 Hanc turbam, hanc niveam pulchris miscete corollis 148 gaudet paternis parva proles floribus. 149 Vos precor o puero dare vellera candida Parcae, 150 eatque fausto molle stamen pollice. AD GAGUINUM NON DUM VISUM, CARMEN HENDECASYLLABUM. ALLOQUITUR MUSAS SUAS. E_5 v.1 Quid dum mittimini verenda ad ora, 2 Gaguini, lacerae ac leves Camenae. 3 Restatis trepidaeque pallidaeque, 4 nec non Parmeno uti Terentianus 5 causas nectitis, ecquis ? Ecquid ? Ecquo ? 6 Vos solas adeo, fugit Roberti 7 nomen, scripta diserta cujus ingens 8 novit, suspicit ac adorat orbis ? 9 Ergo nos humilesque barbaraeque 10 ad tanti patris irruemus, altas 11 docti, nobilis, ac potentis aedes ? 12 Magna est rusticitas, nihil pudere, 13 summa est rusticitas nimis pudere, 14 ecquem fingitis, obsecro Robertum ? 15 Personam tragicam ? Cavete cultum 16 tam raris studiis et expolitum, 17 vulgi moribus aestimare pectus. 18 Sunt fastidia taetra barbarorum, 19 sunt commercia gratiis solutis 20 cum blando Aonidum choro sororum. 21 Vanum ponite pectoris timorem, 22 et doctum celeres adite vatem. 23 Vos quamvis humilesque barbarasque 24 blando comiter ille, candidoque 25 exceptabit (ut est benignus) ore. 26 Si dictaque salute, redditaque 27 percontabitur, illico, unde, cujae ? 28 Ne crassum pudeat solum fateri. 29 Obscurive vocabulum magistri 30 si quid veneritis rogabit, hoc o- 31 -ratum carminis hujus ut Poetam 32 commendatum habeat, suumque scribat. IN ANNALES GAGUINI, ET EGLOGAS FAUSTINAS, EIUSDEM CARMEN RURI SCRIPTUM, ET AUTUMNO. E_6 v.1 Nuper cum viridis nemoroso in margine ripae 2 irrigua spatiarer in herba, 3 errabam tacitae per amica silentia silvae, 4 dulci tactus corda furore. 5 Jam nemora et fontes, jam rustica vita placebat, 6 turbam et fumida tecta peroso. 7 Cumque Marone meo, gelidis in vallibus Hemi 8 sisti terque quaterque precabar. 9 Cum subito affulgens, Venerique simillima pulchrae, 10 obvia fit tua, Fauste, Thalia. 11 Protinus illa oculis est eminus agnita nostris, 12 comi arrisit molliter ore. 13 Ut coram stetit : "Ecquid agit meus, occupo, Faustus ? 14 Quidve decus commune Gaguinus ?" 15 Vivit uterque, et uterque suo devinctus Erasmo, 16 aut eadem, aut meliora precatur." 17 "Gaudeo. Verum age dic, quidnam molitur uterque 18 quod cantet schola Franca legatve ? 19 Quae, reor, a tam ditibus atque feracibus arvis, 20 jamdudum annua munera sperat 21 autumnumque suum ?" Primum tuus ille Robertus 22 exaequat sermone soluto 23 stemmata Francorum, et decus et fera proelia regum, 24 jam nihil est, quod Gallia docto 25 invideat Latio, suus ipsi contigit alter 26 Livius ac Sallustius alter." 27 "Quid tuus ille parat vates ? Quonam monumento 28 faustum nigris invidet umbris ? 29 An silet, alterna cupiens recreare quiete 30 longis hausta laboribus arva ? 31 Ille quidem felix agit otia, qualia quondam 32 Scipiades agitare solebat. 33 Urbe procul, tacitis, solus, neque solus, in agris 34 otia pulchri plena negoti. 35 Quippe inter colles, vinetaque Gallica solus, 36 Parrisiis vagus errat in agris. 37 Sunt comites pingui gaudentes rure Camenae, 38 illic raptus Apolline toto, 39 et sese, et Musis dignum Phoeboque poema 40 agresti meditatur avena. 41 Quale nec aequari doleat sibi Tityrus ipse, 42 qui patulae sub tegmine fagi, 43 silvestrem tenui tentabat arundine musam. 44 Quale trahat camposque pecusque, 45 quale queat rigidas deducere montibus ornos, 46 sistere flumina, flectere saxa, 47 reddere quale queat placidos tigresque luposque, 48 quale feros evincere manes. 49 Denique (quod proprie tecum laetabere) castum 50 nulla hic Livia, nulla Columba. 51 Nusquam hic formosum Corydon ardebit Alexin. 52 Phyllis toto in carmine nulla. 53 Quod neque Sorbonae nequeat censura probare. 54 Et multos habet illa Catones, 55 quod neque grammaticus tenerae dictare juventae, 56 plagosa vereatur in antro, 57 nec tetrico Hippolytum pudeat recitare parenti 58 felicem ter et amplius illum, 59 quisquis Faustina dicetur arundine Gallus 60 vel Varus, vel Pollio quisquis, 61 vivet et aeternum pulchro cum carmine notus 62 quadrifido cantabitur orbe. EIUSDEM IN MORBO DE FATIS SUIS QUERELA. E_7 v.1 Miror quae mihi sidera 2 nascenti implacido lumine fulserint. 3 O Gaguine, meum decus, 4 nam seu jure aliquo nostra negotia 5 ignes aetherei regunt, 6 me primum teneras lumen ad insolens 7 aedentem querimonias, 8 nec mitis rutilo sidere Juppiter 9 aspexit, neque prospera 10 arrisit radias mi Venus aureis. 11 Tantum Mercurius celer 12 adfulgens nitidis eminus ignibus 13 adflarat sua munera. 14 Sed stella vetuit falcifer invida, 15 Vulcanique minax rubens, 16 rivalis, calidus cum gelido senex. 17 Seu tres terrigenum deae 18 fortunas triplici numine temperant, 19 sum durissima stamina 20 sortitus, Volucrem, seu potius deam 21 versare omnia credimus, 22 hanc in perniciem certe ego dejerem 23 conjurasse meam miser. 24 Felicis mihi nec fata Polycratis, 25 nec Scyllae precor improbus. 26 Arpinas toties consul, iniquus 27 fortunam insimulat suam, 28 quae tot prospera, tot dulcia paululo 29 fermento vitiaverit. 30 Ingrate ille quidem rusticus, ac foro 31 rerum nescius utier, 32 alterius dominae qui queritur vices. 33 Sat felicem ego judico, 34 qui praesentia lenire potest mala, 35 actis prosperius memor, 36 ac sperare iterum jam fore quod fuit. 37 At me matris ab ubere 38 fati persequitur tristis et asperi 39 idem ac perpetuus tenor, 40 in me crediderim proruit improbi 41 pixis tota Promethei, 42 et quicquid stabulat triste vel asperum, 43 nigri in limine Tartari. 44 Heu quid simplicibus vatibus invidum 45 numen, quis Genius malus ? 46 Quaeve infesta novem Juno sororibus 47 sic nostrum caput impetit ? 48 O fatis genite prosperioribus 49 bis, Gaguine, meum decus. 50 Hunc si tu minime temnis amiculum, 51 non totus fuero miser, 52 nec cedent gravibus pectora casibus. ARX VULGO DICTA HAMMENSIS. E_8 v.1 Me qua sim non magna, cave contempseris hostis, 2 arx Tarpeia Remi non mage tuta fuit. 3 Quod bene defensat primum hic quam sustinet agger, 4 tu qui me cingit non inamoena palam. 5 Ista quidem omnigenos mihi commoda servit in usus 6 at subito infusis, cum volo stagnat, aquis. 7 Jam vero, ut cesset, vigilum custodia pernox, 8 stertat ut aerea Lynceus in specula. 9 Attamen excubias Grus officiosa diurnas 10 intus, nocte foris pervigil Anser agit. 11 Grus neque docta, nec admonita, speculantis ad aera 12 responsans acri clangit in astra tuba. 13 Et procul insidias (nam praesentire videtur) 14 fida, sono vigili prodit et arcet avis. 15 Anser item non doctus obit sua munia, cum fas 16 pabulat, et nota ad symbola rursus adest. 17 Ast ubi vicino se condidit aequore Titan, 18 milite tum denso moenia nostra subit. 19 Partiturque aliquis mira arte locosque vicesque 20 quive aetate prior sorteve lectus erit. 21 Nec cedunt statione sua, dum rursus ab undis 22 emicet et clarum lux agat alma diem. 23 Adde quod hic miles tam fidus et impiger, annos 24 complures, nullo jam meret aere mihi. EPITAPHIUM ODILIAE FIGENDUM IN CIMITERIO SUB SIGNO CRUCIFICI. E_9 v.1 Sepulta vivum te salutat Odilia. 2 Quid ad sepultae verba mox fugit color ? 3 Vivum saluto viva. Cur lubitum est rei 4 placidae bonaeque dira dare vocabula ? 5 Mala vita mors est, et sepulcrum, et inferi. 6 Una haec tibi timenda, si mortem times. 7 Nam quod vocant mori est piis renascier. 8 Nostri peribit nihil, et haud pilus, nisi 9 perit, feraci semen abditum scrobe, 10 mox se benigno redditurum fenore. 11 Si rem putaris, quid mori est, nisi seri ? 12 Condi sepulchro, quid, nisi occari sata ? 13 Jamque in propinquo est ille fatalis dies, 14 cum vere nostro flantibus Favoniis 15 rediviva putri pullulabunt e cavo. 16 Moxque emicabit laeta corporum seges. 17 Quorum viror perennis, haud umquam amplius 18 marcescet, hanc in spem fidelis interim 19 sopita gremio terra servat fragmina. 20 At mens caducis expedita vinculis 21 invisa quamquam, vivit, ac te cominus 22 sentit videtque, triplici discrimine 23 vitae anteactae merita carpens praemia, 24 messemque pro semente quam fecit metens. 25 Bona pars relictis artubus circumvolans 26 captat, pias hac commeantium preces, 27 ut a luendis expiata noxiis, 28 quas terreo contraxit e contagio 29 jam pura purum adire possit aethera. 30 Has flagitato subleva precamine, 31 memor, vices te mox manere mutuas. 32 Pendentis alto victimae de stipite 33 mors obsecranda est, obsecranda vulnera 34 hoc fonte, si quod efficax piaculum, 35 vivisque manat, manat hinc et mortuis. 36 Si porro properas, tum precatus verbulo 37 lucem et quietem, perge cursum, te quoque 38 para sepulchro, mox secuturus. Vale. EIUSDEM QUERELA DE FILIO SUPERSTITE. E_10 v.1 Dictum erat ad sacras mihi nomen Odilia lymphas, 2 idque mei solum, jam superesse vides. 3 Cetera mors rapuit. Cineres atque arida tantum 4 terra parens gremio confovet ossa suo. 5 Quid tibi te dignum, nisi te mors saeva precemur 6 scindere cui cordi est, quae bene junxit amor ? 7 Jam nihil est caram a membris discerpere vitam 8 quiddam etiam dulci dulcius est anima. 9 Tu potes a gnato dilectam avellere matrem, 10 impia, vel centum rumpere vincla potes, 11 quos natura potens, te praeter in omnia victrix 12 mutua quos pietas, quos ita rara fides. 13 Quos mores placiti, et dulcis concordia vitae 14 tam bene, tam multis nexibus unierant. 15 Hos tu ut distraheres tollis, sine pignore matrem 16 atque ita pars melior orba relicta mei est. 17 Sed bene, quod mors nostra scidit, tua, Christe, resarcit 18 plusque boni reddit quam dedit ista mali. RESPONDET FILIUS SUB PICTURA CHRISTI CRUCIFIXI MOYSI ET SERPENTIS. E_11 v.1 Vita fugax haud longa dedit divortia nostri : 2 en mors aequa tibi, quod tulit ipsa refert. 3 Una duos pietas vivos bene junxerat, ut nunc 4 amborum cineres una recondit humus. 5 Amborum vultus tabula visuntur eadem, 6 subripuit leto hoc ingeniosa manus. 7 At tu, spectator, sortis memor omnibus aequae, 8 haec saltem ex animo fundito vota sitis. 9 Christe, necis domitor ac vitae perpetis auctor, 10 jugem animis vitam morte repone tua. 11 Tu sacra illa silex, teretis quae verbere virgae 12 vitales scatebras gentibus icta dedit. 13 Tuque salutiferum serpentis in arbore signum, 14 quod veteris colubri cuncta venena domat. 15 Quin hodieque piis vitae fons ille perennis 16 pectore defosso sanguis et unda scatet. 17 Ille dat exanimes reduci recalescere flatu 18 haec animae maculas abluit omnigenas. 19 His age muneribus dulci cum pignore matrem 20 in dextrum referens affere Christe gregem. IN FILIAM BEKAE QUOD SONAT RIVUM LINGUA NOSTRATE. E_12 v.1 Sum Gulielma, patre Arnoldo cognomine Beka, is 2 juris fons gemini, non modo rivus erat. 3 Cui gener Antoni placuisti ex omnibus unus, 4 Isbrandum referens ore animoque patrem. 5 Nec minus est mea vita tibi, quam forma probata, 6 templa, domus, proles, haec mea cura fuit. 7 Quattuor enixam pueros totidemque puellas, 8 mors rapit, intra aevi septima lustra mei. 9 Lector, age huic requiem, cinerique, animaeque precatus, 10 vive diu, immo diu est hic nihil, ergo bene. EPITAPHIUM MARGARETAE HONORAE. E_13 v.1 Hic sita Margareta est, merito cognomine Honora, 2 fiscini taedis digna Guihelme tuis 3 quam bene congruerant et forma et pectus et anni, 4 et ne morte quidem dissoluendus amor. 5 Rapta sed est viridis primaevo in flore juventae, 6 ut rosa lacteolis semadaperta comis. 7 Dimidius superest dulci sine conjuge conjunx 8 maerens, ut viduus compare turtur ave. EPISCOPO TRAJECTENSI DAVID NOTHO PHILIPPI DUCIS BORGONDIONUM. E_14 v.1 Hic situs est praesul, non tantum nomine David, 2 digna patre proles, magne Philippe, tua. 3 Iste gregem plusquam patria pietate fovebat, 4 pacis amans, virtuti ingeniisque favens. EIDEM. E_15 v.1 Hic David ille duci proles jactanda Philippo, 2 commissum patrio fovit amore gregem. JACOBO BATTO, GRAECO DIMETRO IAMBICO. E_16 v.1 (Duo versus graece scripti) IIDEM LATINI VERSUS. E_17 v.1 Jacobe Batte, ne time, 2 bene moriens renascitur. IN TERGO CODICIS BATTICI. E_18 v.1 Sum Batti, qui me manibus subduxerit uncis 2 huic ne quo Battus defuat opto loco. DUO SALINA ARGENTEA ABBATI CUIDAM DONO MISSA A MONIALIBUS, MONASTERII VULGO DICTI VALLIS VIRGINUM. E_19 v.1 Virginea de valle, duo sine labe salilla 2 adsumus, hanc mensam non nisi pura decent. IN ALTERO SALINO. E_20 v.1 Virginitas nitor argenti, sapientia sal est. 2 Virgo dat argentum, tu, pater, adde salem. IN SEX TINTINABULA RESTITUTA, QUAE FULMINE CONFLAGRARANT. E_21 v.1 Concinimus sex aera, at ego cui maxima vox est 2 alpha et "ô" Triadi rite dicata vocor. 3 Nos aedemque sacram, Scasti pia cura Girardi, 4 praesulis, absumptam fulmine restituit. IN TINTINABULUM MARIAE SACRUM, E_22 v.1 Aenea mi vox est, ac sic nulla aenea vox est, 2 ut par Christiparae laudibus esse queat, IN IDEM. E_23 v.1 Maria nomen inditum est mihi mutuum, 2 qua trinitati nil sedet vicinius. TERTIUM BAPTISTAE SACRUM. E_24 v.1 Vox clamantis erat, cujus gero nomina plebem 2 ad Christi cultum nocte dieque voco. QUARTUM PETRO SACRUM. E_25 v.1 Petro sacra fugo cacodaemonas, arceo fulmen, 2 funeraque et festos cantibus orno dies. QUINTUM MAGDALENAE SACRUM. E_26 v.1 Sum Magdalenae, juvit impium fulmen, 2 meliora quando cuncta dat pius praesul. SEXTUM OMNIBUS SANCTIS SACRUM. E_27 v.1 Exilis mihi vox, sed quae ferit eminus aures, 2 dat mihi caelicolum nomina tota cohors. ALITER. E_28 v.1 Non mihi Dodones, non aera profana Corinthi 2 certent. Nam cunctis tinnio caelitibus. IN AULICUM QUENDAM CLERO INFESTUM. E_29 v.1 Ursalus ecce Midas, sed Lydo stultior illo 2 se properat quovis nobilitare modo. 3 Et furit in clerum, capit hinc exordia famae, 4 eque Mida subito vertitur in Phalarim. 5 Sic quondam exusto peperit sibi nomina templo 6 credo auctor generis graeculus ille mali. 7 Tam stolidam mentem nullis aboleveris undis, 8 at rabiem solus tollere mucro queat. IN EUNDEM. E_30 v.1 Tam stolidum credo, nec te Mida pectus habebat, 2 Malce, nec in clerum tam violentus eras 3 quam quidam (non est sententia dicere nomen, 4 nam famam affectat qualibet ille via). 5 Huic utinam aut aliquis asininas addat Apollo 6 aut ambas Petrus demetat auriculas. 7 Aut certe crepet ipse magis faciatque paterni 8 quod cognomenti syllaba prima monet. IN EUNDEM. E_31 v.1 Bacchanti in clerum tibi dixerat Ursale quidam 2 et jus Caesareum laedier atque sacrum. 3 Hic tu ridebas hominem multumque diuque 4 et merito, quid enim hoc stultius ac levius ? 5 Qui praeter tibi jura coqui notissima juris 6 auditum nomen crederet esse aliud. IN PICTURAM FABULAE GIGANTEAE. E_32 v.1 En stolida sine patre sati tellure Gigantes 2 montibus accumulant montes ipsumque minantur 3 caelicolam regem supera detrudere ab arce. 4 Sed male vesanae cedent sine pectore vires. IN EOSDEM FULMINE DEPULSOS. E_33 v.1 Juppiter exstructas disturbat fulmine moles 2 ignibus involvens rapidis montesque virosque. 3 Sic sic vis sine consilio, sic impia facta 4 praecipitata ruunt superis ultoribus usque. IN TABULAM PENTHEI TRUCIDATI. E_34 v.1 Penthea cernis Echioniden, 2 hospitis Orgia qui Bromii 3 spreverat. Impius ecce deo 4 vindiciam malefacta luit. 5 Matris enim, Orgiadumque manu, 6 dum fera creditur esse, perit. 7 Quam sceleri bene poena suo 8 congruit et mala digna malis, IN PICTURAM EUROPAE STUPRATAE. E_35 v.1 Hic qui a monte boves ad proxima litora vertit 2 aurea te, quis sit, virga monere potest. 3 Tum testes alae neque non talaria, testis 4 in flavo bicolor crine galerus erit. 5 Si rogitas quid agat, patrio subservit amori, 6 inscius obsequio, furta dolosa tegens. 7 Raptor enim nivei latitat sub imagina tauri 8 improbus, ac praedam per freta longa vehet. 9 Ut Cretam attigerit, mox taurus desinet esse 10 Juppiter. Et virgo non erit ista diu. 11 Quid non caecus amor mortalia pectora cogat, 12 si taurum aethereum non piget esse Jovem ? 13 Aut quae formosis satis est cautela puellis, 14 hic quoque stuprator si metuendus erat ? IN PRONTE LIBELLI DONO MISSI EPISCOPO ATREBATENSI. E_36 v.1 Avibus secundis vade charteum munus, 2 exile quamquam te brevis dicat vates. 3 Liceat modo placere praesuli docto : 4 pretio lapillos viceris et Erythraeos. IN PRONTE LIBELLI DE IMPERATORIA MAJESTATE. E_37 v.1 Christianum orbem tuenti qui favetis Caesari, 2 huic favebitis libello, qui tuetur Caesarem. IN FRONTE ODARUM GUILIELMI. E_38 v.1 Huc, si quid pia, si pudica Musa 2 delectat, nihil hic vel inquinatum 3 vel quod melle nocens tegat venenum. 4 Christum tota sonat chelys Guihelmi. IN FRONTE LIBELLI BUSLIDIO DONO MISSI. E_39 v.1 Non ego Buslidiae decus adfero bibliothecae, 2 sed decus apponit bibliotheca mihi. IN FRONTE ALTERIUS. E_40 v.1 Non equidem ornabis tu, Antoni, bibliothecam ; 2 te magis ornabit bibliotheca liber. IN CAECUM TRAGOEDIARUM CASTIGATOREM. E_41 v.1 Cur adeo lector crebris offendere mendis ? 2 Qui castigavit, lumine captus erat. SUB PICTURA VULTUS CHRISTI. E_42 v.1 Hic intuetur et intimos mentis sinus, 2 fac tota niteant pectoris penetralia, AGIT CARMINE GRATIAS PROMISSO MUNERE. E_43 v.1 Antistes sacer elegantiorum, ac 2 princeps, Carmiliane, litterarum, 3 en versus tenuis tibi Poeta 4 hos pro munere splendido rependit 5 hoc est scilicet, aere mutat aurum. 6 At quid tandem aliud deis vel ipsis 7 gratus sed tenuis referre vates 8 possit quam numeros modosque ? Verum 9 largiri numeros tibi, Petre, hoc est 10 silvae ligna, vago mari addere undas. IN FRONTE ENCHIRIDII. E_44 v.1 Nil moror aut laudes, levis aut convicia vulgi, 2 pulchrum est vel doctis, vel placuisse piis. 3 Spe quoque majus erit mihi si contingat utrumque. 4 Cui Christus sapit, huic si placeo, bene habet. 5 Unicus ille mihi venae largitor Apollo, 6 sunt Helicon hujus mystica verba meus. LIBELLUS DONO MISSUS. E_45 v.1 Mittere cur verear magno leve munus amico, 2 cum capiant summos thuscula pauca deos. IOANNI OKEGO MUSICO SUMMO, EPITAPHIUM. (Jean Okeghem) E_46 v.1 Ergone conticuit 2 vox illa quondam nobilis, 3 aurea vox Okegi ? 4 Sic musicae exstinctum decus ? 5 Dic age, dic fidibus 6 tristes, Apollo, naenias. 7 Tu quoque, Calliope, 8 pullata cum sororibus, 9 funde pias lacrimas. 10 Lugete, quotquot musicae 11 dulce rapit studium, 12 virumque ferte laudibus. 13 Artis Apollineae 14 sacer ille Phoenix occidit. 15 Quid facis, invida mors ? 16 Obmutuit vox aurea, 17 aurea vox Okegi, 18 vel saxa flectere efficax, 19 quae toties liquidis 20 et arte flexilibus modis 21 per sacra tecta sonans, 22 demulsit aures caelitum 23 terrigenumque simul 24 penitusque movit pectora ? 25 Quid facis, invida mors ? 26 Vel hoc iniqua maxime, 27 aequa quod omnibus es. 28 Sat erat tibi promiscue 29 tollere res hominum, 30 divina res est Musica : 31 numina cur violas ? HENRICI EPISCOPI CAMERACENSIS EPITAPHIUM. E_47 v.1 Henricus hic est, Bergicae stirpis decus, 2 qui laude morum avita vicit stemmata. 3 Gregis salute nil habuit antiquius, 4 in quem pius paterna gessit viscera. 5 Hic incitatus amore miro caelitum, 6 Jacobe sedem visit impiger tuam, 7 arcemque Petri visit, et Solymas sacras. DE EODEM. E_48 v.1 Berganae stirpis septem de fratribus unum 2 condidit Henricum hoc invida Parca loco. 3 Ille gregis Cameracini praesulque paterque, 4 cui simul et patriae non sibi natus erat, 5 bisque Jacobaeam visit pius advena sedem, 6 dehinc Romam, et Solymas vectus adusque sacras, 7 sic pietate vagus, virtute gravissimus, aevum 8 exegit felix et sine labe suum. IN MAGNATEM QUEMDAM, SED PICTO NOMINE, QUI LAUDES SUAS EXIGUO MUNUSCULO PENSARAT. E_49 v.1 Correxit errorem meum, 2 lepide Marullus. Nam mihi 3 laudatus aequo largius 4 nimium pusillo prodigum 5 vatem redonat munere. 6 O pectus, o memorabilem, 7 hujus modestiam viri. 8 Non vult cani quae non facit, 9 vult et sileri quae facit. 10 Proin pudendis praemiis 11 invitat ad palinodiam, 12 invitat ad silentium. 13 Non suadet hoc frugalitas 14 tenaxque Parsimonia, 15 cum sannionibus quoque 16 foedisque morionibus 17 prolixa donet munera. 18 Quod ista donat vatibus, 19 quae dare minus quam nil dare est, 20 pudore non vitio facit. DE CASA NATALITIA PUERI JESU, DEQUE PAUPERE PUERPERIO VIRGINIS DEIPARAE MARIAE. E_50 v.1 Ecquid adhuc veterum sequimur spectacula rerum ? 2 Huc huc frequentes currite. 3 Haec casa, quae lacera et stat agrestibus horrida culmis, 4 novum dabit spectaculum. 5 Quale nihil saeclis proavi videre vetustis, 6 nihil videbunt posteri. 7 Hic cujus tonitru tellusque tremiscit et aether, 8 teneris crepat vagitibus. 9 Hic orbis magni moderator maximus infans 10 virginea mulget ubera. 11 His ego non stabulis augusta palatia Romae 12 feliciora judicem. 13 Non (operosa licet) Solomonia templa, nec auream 14 Lydi tyranni regiam. 15 Salve clara domus caeloque beatior ipso, 16 partus sacrati conscia. 17 Jure tibi Jovis invideant Capitolia falsi, 18 divis superba saxeis. 19 Aegyptus sancta invideat cunabula, monstris 20 finem datura turpibus. 21 Nec minus apta deo es, quod hiantibus undique rimis 22 imbres et Euros accipis. 23 Quod lodicis egens, rigidoque incommoda feno 24 fetus rubentes excipis. 25 Talia nascentem decuere cubilia Christum, ut 26 qui dedocere venerit 27 fastum nullaque non suadentem turpia luxum. 28 Non hic renident purpurae, 29 sertave frondea, non imitantes fulmina taedae, 30 non mensa sumptuosior, 31 nec strepit officiis domus ambitiosa, nec alti 32 fovent puerperam tori. 33 Pannosus jacet in duris praesepibus infans. 34 Divinus attamen vigor 35 emicat, et patrios vagitu despuit ignes. 36 Sensere praesentem deum, 37 (quodque licet) puero jumenta tepentibus auris 38 frigus decembre temperant. 39 Opilio calamis iisdem, quibus ante capellis, 40 agreste sed pium canit. 41 Aethereique chori volitant cunabula circum, 42 ut mensibus vernis, apum 43 degenerem simul ac pepulere examina regem, 44 regi novo, faventibus 45 applaudunt alis sublimemque agmine tollunt. 46 Sic turma caelitum duci 47 circumfusa suo, gaudens stupet, atque jacentem 48 pronis adorat vultibus, 49 et natalicium sonat ad praesaepia carmen. 50 Conjux pudicus interim, 51 fusus humi, magnum trepidus veneratur alumnum. 52 Porro puella, nobilis 53 pars bona spectacli, defixis haeret ocellis, 54 primumque sese non capit, 55 seque suumque stupens genitrix virguncula partum, 56 nulli marito debitum. 57 At simul ejecit pietas materna stuporem, 58 praedulce pignus corripit, 59 ac modo porrectis prohibet vagire papillis, 60 modo tepente frigidum 61 blanda fovet gremio parvisque dat oscula labris. 62 Nunc pectori adprimit suo, 63 nunc blaeso teneros invitat murmure somnos, 64 amabili invicem modo. 65 Laetam prole deo videas gestire parentem, 66 prolem parente virgine. EXPOSTULATIO JESU CUM HOMINE SUAPTE CULPA PEREUNTE. E_51 v.1 Cum mihi sint uni bona, quae vel frondea tellus, 2 vel Olympus ingens continet, 3 dicite, mortales, quae vos dementia cepit ? 4 Haec aucupari ut unde vis 5 malitis, quam de proprio deposcere fonte, 6 adeo benigno, et obvio ? 7 Mendacesque juvet trepido miseroque tumultu 8 umbras bonorum persequi ? 9 Pauci me, qui sum verae largitor et auctor 10 felicitatis, expetant ? 11 Forma rapit multos, me nil formosius usquam est, 12 formam ardet hanc nemo tamen. 13 Suspiciunt ceras antiquaque stemmata multi, 14 at me quid est illustrius ? 15 Ut qui sim genitore deo deus ipse profectus, 16 genitrice natus virgine. 17 Unde fit, ut mecum vix gestiat unus et alter 18 affinitatem jungere ? 19 Maximus ille ego sum caelique solique monarcha, 20 servire nobis cur pudet ? 21 Dives item et facilis dare magna, et multa roganti, 22 rogari amo, nemo rogat. 23 Sumque, vocorque patris summi sapientia, nemo 24 me consulit mortalium. 25 Ipse ego sum aetherei splendorque, decusque parentis, 26 me nemo stupet aut suspicit. 27 Sum firmus juxta ac jucundus amicus amico, 28 me pariter, ac meas opes 29 candidus, atque lubens caris impertio, nemo hanc 30 ambit necessitudinem. 31 Sum via qua sola caeli itur ad astra, tamen me 32 terit viator infrequens. 33 Cur tandem ignarum dubitat mihi credere vulgus ? 34 Aeterna cum sim veritas. 35 Pollicitis cur stulte meis diffidere perstas ? 36 Cum sit nihil fidelius. 37 Auctor ad haec vitae cum sim unicus, ipsaque vita 38 cur sordeo mortalibus ? 39 Lux ego sum, cur huc vertunt sua lumina pauci ? 40 Dux, cur gravantur insequi ? 41 Vivendi recte certissima regula solus, 42 aliunde formas cur petunt ? 43 Ipse ego sum solus vera et sine felle voluptas, 44 quid est quod ita fastidior ? 45 Unica pax animi, quin huc deponitis aegri 46 curas edaces pectoris ? 47 Si benefacta truces etiam meminere leones, 48 referuntque beluae vicem, 49 respondere feri merito didicere dracones, 50 si meminit officii canis, 51 si redamant aquilae, redamant delphines amantem, 52 cur efferatior feris, 53 me me non redamas homo ? Cui semel omnia feci, 54 quem condidi, quem sanguine 55 asserui proprio, propriaeque a morte recepi 56 dispendio vitae volens. 57 Si bos agnoscit dominum, si brutus asellus 58 agnoscit altorem suum, 59 cur me solus homo male gratus, nosse recusas 60 et conditorem et vindicem ? 61 Unus ego hic tibi sum cunctorum summa bonorum ? 62 Quid est quoq extra me petas ? 63 Quorsum distraheris per tot dispendia grassans 64 laboriosa inertia ? 65 Sum placabilis et pronus miserescere, quin hoc 66 miser ad asylum confugis ? 67 Idem justus et implacabilis ultor iniqui, 68 cur non times offendere ? 69 Corpus ego atque animum nutu sub tartara mitto, 70 nostri metus vix ullum habet. 71 Proinde mei desertor homo socordia si te 72 adducet in mortem tua, 73 praeteritum nihil est, in me ne rejice culpam : 74 malorum es ipse auctor tibi. 75 Nam quid adhuc superest ? Si te neque provocat ardens, 76 suique prodiga caritas, 77 o bis marmoreum pectus, neque mitigat umquam 78 adeo profusa benignitas, 79 si neque tantarum vel spes certissima rerum 80 expergefacit et allicit. 81 Si neque tartareae cohibet formido gehennae, 82 nec ullus admonet pudor, 83 immo si durant magis haec, adduntque stuporem 84 tam multa, tamque insignia, 85 ut facile immanesque feras chalybemque petramque 86 rigore victo molliant. 87 Quid faciat pietas, quibus artibus abstrahat ultro 88 devota morti pectora ? 89 Invitum servare, nec est mentis, puto, sanae, 90 et patria prohibet aequitas. CARMEN IAMBICUM. E_52 v.1 Non invenusto antiquitas aenigmate 2 studii magistram virginem 3 finxit Minervam, ac litterarum praesides 4 finxit Camenas virgines. 5 Nunc ipse virgo matre natus virgine, 6 praesideo virgineo gregi. 7 Et sospitator hujus et custos scholae, 8 adsunt ministri virgines, 9 pueros meos mecum tuentes angeli. 10 Mihi grata ubique puritas, 11 decetque studia litterarum puritas. 12 Procul ergo sacro a limine 13 morum arceant mihi litteratores luem, 14 nihil huc recipiant barbarum. 15 Procul arceant illitteratas litteras, 16 nec regna polluant mea. SAPPHICUM. E_53 v.1 Coeperit faustis avibus precamur, 2 semper augescens meliore fato, 3 hic novae sudor novus officinae, 4 auspice Jesu. 5 Hic rudis (tamquam nova testa) pubes 6 litteras Graias, simul et Latinas, 7 et fidem sacram tenerisque Christum 8 combibet annis. 9 Quid fuit laeta sobolem dedisse 10 corporis forma ? Nisi mens et ipsa 11 rite fingatur, studiisque castis 12 culta nitescat ? 13 Stirpe ab hac sensim nova pullulabit 14 civium proles, pietate juxta, ac 15 litteris pollens, breviterque regno 16 digna Britanno. 17 Ludus hic silvae pariet futurae 18 semina, hinc dives nemus undequaque 19 densius surgens decorabit Anglum 20 latius orbem. IMAGO PUERI JESU IN LUDO LITERARIO, QUEM NUPER INSTITUIT COLETUS. E_54 v.1 Discite me primum pueri, atque effingite puris 2 moribus, inde pias addite litterulas. CARMEN PHALECIUM. E_55 v.1 Sedes haec puero sacra est Iesu 2 formandis pueris dicata. Quare 3 edico, procul hinc facessat, aut qui 4 spurcis moribus, aut inerudita 5 ludum hunc inquinet eruditione. ALIUD. E_56 v.1 Quin hunc ad puerum pueri concurritis omnes ? 2 Unus hic est vitae regula, fonsque piae. 3 Hunc qui non sapiar, hujus sapientia stulta est, 4 absque hoc vita hominis mors (mihi crede) mera est. AD GALAT. QUINTO. VALET IN CHRISTO FIDES, QUAE PER DILECTIONEM OPERATUR. FIDES. CREDO. PRIMUS ARTICULUS. E_57A v.1 Confiteor primum ore pio, venerorque fideli 2 mente deum patrem, vel nutu cuncta potentem. 3 Hunc, qui stelligeri spatiosa volumina caeli, 4 et solidum omniparae telluris condidit orbem. ET IN JESUM. II. 5 Ejus item gnatum Jesum, cognomine Christum, 6 quem dominum nobis agnoscimus ac veneramur. QUI CONCEPTUS. III. 7 Hunc Maria afflatu divini numinis, alvo 8 concepit virgo, peperit purissima virgo. PASSUS SUB PONTIO. IIII. 9 Et grave supplicium immeritus, damnante Pilato, 10 pertulit, infami suffixus in arbore mortem 11 oppetiit, tumulatus homo est claususque sepulchro. 12 Interea penetrat populator ad infera regna. TERTIA DIE. V. 13 Mox ubi tertia lux maesto se prompserat orbi, 14 emersit tumulo, superas redivivus in auras. ASCENDIT. VI. 15 Inde palam aetheream scandit sublimis in arcem 16 illic, jam dexter patri assidet omnipotenti. ITERUM VENTURUS EST. VII. 17 Idem olim rediturus, ut omnem judicet orbem 18 et vivos pariter vitaque ac lumine cassos. CREDO IN SPIRITUM. VIII. 19 Te quoque credo fide simili spirabile numen 20 halitus, afflatusque dei sacer, omnia lustrans. SANCTAM ECCLESIAM. IX. 21 Et te confiteor sanctissima contio, qua gens 22 Christigena arcano nexu coit, omnis in unum 23 corpus, et unanimis capiti sociatur Iesu. 24 Hinc proprium nescit , sed habet communia cuncta. REMISSIONEM PECCATORUM. X. 25 Hoc equidem in coetu sancto. Peccata remitti 26 credo, vel iis sacro fuerint qui fonte renati, 27 vel qui diluerint ultro sua crimina fletu. CARNIS RESURRECTIONEM. XI. 28 Nec dubito quin exanimata cadavera sursum 29 in vitam redeant, animas sortita priores. VITAM AETERNAM. XII. 30 Utraque pars nostri corpusque animusque deinceps 31 juncta fimul, vitam ducent sine fine perennem. SACRAMENTA. E_57B v.1 Hoc quoque persuasum est ecclesia mystica septem 2 munera dispensat, quae sacramenta vocantur. 3 Hinc variae dotes et gratia plurima menti 4 caelitus inseritur, si quis modo sumpserit apte. ORDO. I. 5 Ordine namque sacro, confertur sacra potestas 6 ut fungare ministeriis, Christo auspice, sanctis. MATRIMONIUM. II. 7 Munere conjugii nati hunc prodimus in orbem, 8 usque adeo pulchri, pulcherrima portio, mundi. BAPTISMUS. III. 9 Munere baptismi longe felicius iidem 10 quod prius in te, Christe, renascimur, atque novamur. CONFIRMATIO. IIII. 11 Deinde in amore dei nos confirmatio sacra 12 constabilit, mentemque invicto robore durat EUCHARISTIA. V. 13 mysticus ille cibus (Graeci dixere synaxin) 14 qui panis vinique palam sub imagine, Christum 15 ipsum praesentem vere exhibet, intima nostri 16 viscera, caelesti saginat et educat esca, 17 inque deo reddit vegetos et reddit adultos. POENITENTIA. VI. 18 Si quem forte deo capitalis reddidit hostem 19 noxia, continuo metanoea medebitur illi. 20 Restituet lapsum rescissaque foedera rursum 21 sarciet, offensi placabit numinis iram, 22 commissi modo paeniteat pigeatque nocentem. 23 Isque volens peragat praescripta piamina culpae. UNCTIO. VII. 24 Unguinis extremi munus nos munit et armat, 25 migrantemque animam per summa pericula tuto 26 tansmitit patriae et superis commendat euntem. AMOR DEI. E_57C v.1 Haec est indubitata fides, cui pectore certo 2 nixus, amabo patrem super omnia cunctipotentem, 3 qui me condideritque et in hunc produxerit orbem. 4 Rursus amore pari dominum complectar Iesum, 5 qui nos asseruit pretioque redemit amico. 6 Spiritum item sanctum, qui me sine fine benigno 7 afflatu fovet, atque animi penetralia ditans 8 dotibus arcanis, vitali recreat aura. 9 Atque hic ternio sanctus et omni laude ferendus, 10 toto ex corde mihi, tota de mente, supremis 11 viribus, obsequio, meritoque coletur honore. 12 Hunc unum reverebor et hoc semel omnis in uno 13 spes mea figetur, hoc omnia metiar uno, 14 hic propter sese mihi semper amabitur unus. 15 Post hunc haud alia ratione, ac nomine charus 16 ipse mihi fuero, nisi quatenus omnis in illum 17 ille mei referatur amor fontemque revisat. FUGA PECCATI. 18 culpam praeterea fugiam pro viribus omnem, 19 praecipue capitale tamen vitavero crimen. 20 Quod necat atque animam letali vulneret ictu. SUPERBIA, INVIDIA, IRA. 21 Ne fastu tumeam, ne vel livore maligno 22 torquear, aut bili rapiar fervente, cavebo. GULA, LUXURIA, PIGRITIA. 23 Ne vel spurca libido, vel insatiabilis alvus 24 imperet, enitar, ne turpis inertia vincat. AVARITIA. 25 Ne numquam saturanda fames me vexet habendi, 26 plus satis ut cupiam fallacis munera mundi. FUGA MALORUM HOMINUM. 27 Improba pestiferi fugiam commercia coetus 28 omnia, summo animi conatu , proque virili. STUDIUM PIETATIS. 29 Atque huc incumbam nervis ac pectore toto, 30 ut magis atque magis superet mihi gratia. Virtus 31 augescatque piae divina scientia menti. ORATIO. 32 Orabo, superosque precum libamine puro 33 placare adnitar, cum tempore sedulus omni, 34 tum vero eximie, quoties lux festa recurret. FRUGALITAS VICTUS. 35 Frugales epulae semper mensaeque placebit 36 sobria mundities, et avari nescia luxus. JEJUNIUM. 37 Servabo reverens, quoties jejunia nobis 38 indicit certis ecclesia sancta diebus. MENTIS CUSTODIA. 39 Sancta uti sint mihi secretae penetralia mentis, 40 ne quid eo subeat foedumve nocensve, studebo. LINGUAE CUSTODIA. 41 Ne temere juret, ne umquam mendacia promat. 42 Turpia ne dictu dicat mea lingua, cavebo. MANUS CUSTODIA. 43 A furto cohibebo manus, nec ad ulla minuta 44 viscatos mittam digitos, et si quid ademptum 45 cuiquam erit, id domino properabo reddere justo. RESTITUTIO REI FORTE REPERTAE. 46 Id quoque restituam, si quid mihi forte repertum est. 47 Me penes haud patiar prudens aliena morari. AMOR PROXIMI. 49 Nec secus atque mihi sum carus, amabitur omnis 49 proximus, est aurem (ni fallor) proximus ille 50 quisquis homo est, ac sic ut amor referatur amici 51 in Christum, vitamque piam, veramque salutem, 52 huic igitur fuerit quoties opus atque necesse, 53 sedulus officio corpusque animumque juvabo. 54 Ut mihi succurri cupiam, si forsan egerem. 55 Id tamen in primis praestabo utrique parenti, 56 per quos corporeo hoc nasci mihi contigit orbe, 57 tum praeceptori, qui me erudit instituitque 58 morigerus fuero , ac merito reverebor honore. 59 At rursus dulcisque scholae studiisque sodales, 60 semper (uti par est) sincero amplectar amore. ASSIDUA CONFESSIO. 61 Si quando crimen fuero prolapsus in ullum, 62 protinus enitar, pura ut confessio lapsum 63 erigat ac justa tergatur noxia poena. SUMPTIO CORPORIS CHRISTI IN VITA. 64 Ast ubi sacrati me ad corporis atque cruoris 65 caelestes epulas pietasque, diesque vocabit, 66 illotis manibus metuens accedere, pectus 67 ante meum, quanta cura studioque licebit 68 purgabo maculis, virtutum ornabo nitelis. MORBUS. 69 Porro ubi fatalis jam terminus ingruet aevi 70 extremumque diem cum morbus adesse monebit, 71 mature sacramentis me armare studebo, 72 atque his muneribus, quae ecclesia sancta ministrat 73 Christigenis, reteget confessio crimina vitae 74 sacrifico, sumam Christi venerabile corpus. MORS 75 Quod si vicinae propius discrimina mortis 76 urgebunt, supplex accersam qui mihi rite 77 oblinat ac signet sacro ceromate corpus. 78 Atque his praesidiis armatus, sic uti dignum est 79 Christicola, forti ac fidenti pectore, vita 80 decedam, bonitate dei super omnia fretus. HOC FAC ET VIVES. IN LAUDEM MICHAELIS ET ANGELORUM OMNIUM. ODE DICOLOS HENDECASYLLABA SAPPHICA,SUFFIGENDA IN TEMPLO MICHAELI SACRO. E_58 v.1 Caelitum princeps, Michaele, et omnes 2 spiritus sacri, libeat precamur 3 supplicum votis tribuisse pronas 4 caelitus aures. 5 Sordidae sed ne merito canentum 6 sordeant odae, citus huc ab arce 7 devolet fulgente, Seraph decoris 8 igneus alis. 9 Qui foco sacro usque calentis arae 10 calculum vivum rapiens (ut olim) 11 applicet nostris placidus labellis 12 oraque tergat. 13 Luridae quicquid maculae perurat 14 desidem pellens animo teporem, 15 igneas cantent acies (ut aequum est) 16 ignea verba. 17 Porro tu primas tibi vendicato 18 carminis partes, Michael beate, 19 primipilari duce quo triumphant 20 agmina caeli. 21 In quibus luces, itidem ut pyropus 22 nobiles inter radiat lapillos, 23 utve formosus socia inter ardet, 24 Lucifer astra. 25 Jus tibi summum necis atque vitae, 26 tradidit magni moderator orbis, 27 tu potes servare probos, et idem 28 perdere sontes. 29 Tu piorum tutor et advocatus, 30 tu dei in templo nitidas ad aras, 31 visus es dextra tenuisse plenam 32 turis acerram. 33 Inde surgens fumus odore multo, 34 ibat ad summi solium tonantis, 35 ac dei nares liquidi juvabant 36 dona vaporis. 37 Tu pias laetis animas reponis 38 sedibus, cantu procul audiendo 39 squalidis olim gelida exciebis 40 funera bustis. 41 Quam dedit laetos pia turba plausus, 42 cum gravi caelum quateret ruina, 43 hostis et serpens veterator, acri 44 non sine pugna. 45 Ille sublimes subito sub auras 46 emicans, septem (stupuere cuncti) 47 ora tollebat, colubris tumebant 48 colla trecentis. 49 Flammeis ardens oculis, Avernum 50 virus efflabar furiale monstrum, 51 fulminisque instar, piceos vomebat 52 faucibus ignes. 53 Te nihil terret rabies minacis 54 beluae, sed vi domitam superna, 55 cogis absorptam, superas ad auras 56 reddere praedam. 57 Quae tuas fulvas fugitat sub alas 58 laeta, praesenti sed adhuc periclo 59 palpitans, elapsa velut rapaci 60 ales ab ungui. 61 Ergo ne quid jam trepident, cadaver 62 triste deturbas, labat ac labantis 63 pondus exhorrens, aperit profunda 64 Tartara tellus. 65 Non secus, quam si Siculo Peloro 66 pendulum in fluctus abeat cacumen, 67 territum cedit refluumque late 68 dissilit aequor. 69 Ferreis illic domitus catenis, 70 horridum quassat caput ac minatus 71 multa nequicquam, furibundus iras 72 volvit inanes. 73 Te manet palma, o Michael, suprema. 74 Te novi plausus, tibi non iniquas 75 impius poenas dabit Antichristus, 76 orbe levato. 77 Laetus idcirco meritos uterque 78 orbis, en hymnos canit, altus aether 79 inclyto gaudet duce, gaudet aeque 80 praeside tellus. 81 At meri cantus celebrantur isthic, 82 hic (uti res sunt variae atque mixtae) 83 reddimus proni querulis remixta 84 carmina votis. 85 En vides quantis miseri premamur 86 cladibus (nostro merito fatemur) 87 tota proh caeci terimus nefandis 88 saecula bellis. 89 Si tibi haud frustra data cura nostri est, 90 si tibi pax non temere vocablum 91 mutuat, belli procul o cruentos 92 pelle furores. 93 Fac tua lenis prece, rex olympi, 94 vindicem condat miseratus ensem, 95 ferias donet referatque fessis 96 otia terris. DE SINGULARI LAUDE GABRIELIS ANGELI. E_59 v.1 Te quibus digne recinemus odis, 2 Gabriel, quem rite chorus supernus 3 proximum primo colit ? O Tonantis 4 armiger alti. 5 Illius tu strenuus administras 6 bella, nec quisquam melior, piorum 7 castra tutari et rabidas nocentum 8 frangere vires. 9 Tu tenes oracula sacra, te olim 10 nuntio, casus didicit futuros, 11 Ille quem insonti leo gaudet atrox 12 lambere rictu. 13 Tu Zachariae vetulo marito, 14 thura dum festis adolet sacellis, 15 pignoris seri subitus stupenti 16 nuntius adstas. 17 Cuncta quid frustra sequimur canendo, 18 illius dulce est meminisse nunti, 19 laetius quo nil lacrimosus umquam 20 audiit orbis. 21 Nec salus olim neque spes salutis 22 ulla erat, sed mors stygiis profecta 23 sedibus, gentem rapiebat omnem, 24 vindice nullo. 25 Tum novas auctor meditatus artes, 26 ipse ut invisat homo factus orbem, 27 Te rei tantae, Gabriel, ministrum 28 deligit unum. 29 "Advola terris, ait, et saluta 30 Virginem, matrem mihi mox futuram. 31 Fac sacramentum tege, ne ille sciscat 32 callidus hostis." 33 Sic opus facto neque plura fatus 34 ille, tu lapsu placido volucres 35 dissecas nubes decorasque pictis 36 aethera pennis. 37 Qualis adversos feriente nimbos 38 sole, resplendet (monumenta pacti 39 Iris antiqui) varioque caelum 40 cingit amictu. 41 Vidit obliquis oculis volantem 42 dextero caelo metuitque latis 43 incubans terris draco luridoque 44 palluit ore. 45 Tecta tu pernix Nazaraea tangis, 46 mox et illapsus thalamis pudicae 47 Virginis, mandata refers sereno 48 regia vultu. 49 Nostra cui primum hic lyra gratuletur, 50 haesitat, mundone malis levato, 51 an deo fetae potius puellae, 52 an tibi dive 53 conscio mentis meritoque summis 54 rebus accersi, tibi tam sacrato, 55 tamque felici licuit vel uni 56 munere fungi. 57 Noster o salve bone pacifer, qui 58 surculum adportans oleae virentem, 59 nuntias primus, meliora mersis 60 saecula terris. DE LAUDE RAPHAELIS. E_60 v.1 Proxime primis Raphael canere, 2 ordinis pars non humilis superni, 3 tute nam clarum comitem duobus 4 tertius addis. 5 O salus, ac certa hominum medela 6 rebus afflictis, ope cujus olim 7 reddito vidit reducem Thobias 8 lumine gnatum, 9 nec modo salvum, sed et aere largo 10 divitem, multa serie clientum 11 divitem, ac longis gregibus, novaque 12 conjuge laetum. 13 Ethnici Phoebumque genusque Phoebi, 14 saxeos olim coluere divos, 15 hos rati morbis dubiis rogatam 16 ferre salutem. 17 Nos magis nos te colimus, potentem 18 vel nigro manes revocare ab Orco, 19 rursus et pigris animam liquentem 20 spargere venis. 21 Tu simul membris, simul o medere 22 mentibus praesens opifer luemque 23 in tuos, eheu, male saevientem 24 exige terris. DE OMNIBUS ANGELIS. E_61 v.1 Nec tacendi estis proceres ducesque 2 ceteri nobis breviterque cuncti 3 milites regis dicione late 4 cuncta tenentis. 5 Ambitu quem ter triplici triformem 6 dextera laevaque frequentiores 7 cingitis quam nocte silente plenam 8 sidera lunam. 9 O salutandi novies beari, 10 otium quorum mala nulla terrent, 11 certa quos divi beat intuentes 12 copia vultus. 13 Invidet vestrae miser ille sorti, 14 eminus sedes quotiens ademptas 15 suspicit frendens et inauspicati 16 paenitet ausus. 17 Vespero quondam similis rubenti 18 inter aeternos rutilabat ignes. 19 At simul regis diadema miles 20 ambiit audax, 21 jam pares volvens animo cathedras 22 flammeo telo, grege cum sequaci 23 ictus ejectusque, rudem ruina 24 terruit orbem. 25 Excipit partim cava Styx ruentes, 26 abditur lucis bona pars opacis, 27 cursitat magnum per inane, multo 28 plurima turba. 29 Densior quam Cecropiis in hortis, 30 tinnulos aeris crepitus secuta, 31 evolant examina, quamque caelo 32 decidit imber. 33 Pugnat hoc unum haec vigil, improboque 34 omnis incumbit studio, pios ut 35 distrahat, tundat, geminoque raptos 36 funere perdat 37 Ah nefas, quantum daret illa stragem ? 38 Cui salus tandem ? Nisi frangeretur 39 obviis vobis furor et nocendi 40 dira libido ? 41 Vestra nos tutela fidelis ortos 42 excipit nec luce prius relinquit. 43 Semper hac freti nihili furentem 44 ducimus hostem. 45 Imus hac tuti tumidum per aequor, 46 asperas tuti penetramus alpes, 47 vivimus vestro morimurque demum 48 munere tuti. 49 Vos parum firmis dare robur, iidem 50 anxios nostis gemitus levare 51 nuntiis felicibus, ac subinde 52 visere castos. 53 Caelici cives, adeone vobis 54 exsules curae sumus, ut vacet sic 55 obsequi nobis pigeatque numquam 56 sortis iniquae ? 57 Nuntii crebri volitatis, inter 58 arduos caelos humilesque terras, 59 hinc preces fertis querulas, at istinc 60 dona refertis. 61 Porro nos tantis metitis (quod unum 62 possumus) gratos memori camena 63 reddimus cantus, ferimusque templis 64 dona dicatis. 65 Ferias anno referente sacras, 66 caelat hic festus simulacra fumus, 67 hic chorus supplex manibus facessit 68 vota supinis. 69 Quae patris summi penetrent ad aures 70 semper, ac per vos rata sint precamur, 71 o patroni praesidiumque felix 72 Christigenarum. EX VOTO DICATUM VIRGINI VUALSINGAMICAE APUD BRITANNOS. E_62 v.1 (Carmen graece scriptum) (14 vers ïambiques) EPITAPHIUM SCURRULAE TEMULENTI. SCAZON. E_63 v.1 Pax sit, viator, tacitus hos legas versus, 2 ut sacra verba mussitant sacerdotes, 3 ne mihi suavem strepitus auferat somnum, 4 repetatque vigiles ilico sitis fauces. 5 Nam scurrula hocce sterto conditus saxo, 6 quondam ille magni clarus Euii mystes, 7 ut qui bis octo lustra perbibi tota, 8 oculis profundus, deinde somnus obrepsit, 9 ut fit, benigno membra cum madent Baccho. 10 Atque ita peractis suaviter bonis annis, 11 idem bibendi finis arque vivendi 12 fuit. Sed etiam me aliquis ebrium credat, 13 aut somniare, qui ista dormiens dicam. 14 Vale, viator, jam silenter abscede. ENCOMIUM SELESTADII. CARMINE ELEGIACO. E_64 v.1 Nobile Slestadium, tua quis pomoeria primus 2 signans, tam dextris condidit auspiciis ? 3 Unde tibi Genius tam felix tamque benignus ? 4 Sidera nascenti quae micuere tibi ? 5 Cum videaris enim neque muro insigne capaci, 6 plebe nec innumera divitiisve scatens, 7 urbibus in cunctis, tamen haud felicior ulla est 8 quotquot Caesarea sub dicione vigent. 9 Non ego jam memoro, quod fertilis undique campus 10 adjacet et segetem prosperat alma Ceres. 11 Quodque hinc vitiferos montes, hinc ditia Rheni 12 flumina prospectas, grata quod aura fovet. 13 Commoda bella, sed haec tecum communia multis, 14 dotibus hisce simul vinceris, et superas, 15 Illa tibi propria est, quod et una et parva, tot aedis 16 virtute insignes ingenioque viros. 17 Tot pariter gemmas, tot lumina fundis in orbem, 18 quot multis aliis vix genuisse datum est. 19 Doctrinae proceres tot habes, quot proditor ille 20 vix belli proceres occuluisset equus. 21 Quam non Vuimphlingus, quam non Spiegellius urbem, 22 quam non Kirherus nobilitare queat ? 23 Unde tibi Sapidus, doctis quoque dignus Athenis ? 24 Unde sacer Phrygio, Storkius unde tibi ? 25 Unde tibi Arnoldus, Musis excultus, et unde 26 Matthias niveo pectore Schurerius ? 27 Ut sileam reliquos, non te satis ille Beatus 28 Rhenanus, lingua doctus utraque beat ? 29 Quae tibi cum liquido tacita est cognatio caelo ? 30 Num quod Palladia numen ab urbe favet ? 31 Corpora gignit humus, mens aethere manat ab alto : 32 membra aliae pariunt, tu paris ingenia. 33 Quis non invideat tam splendida commoda, ni quod 34 non tibi, sed mundo fertilis, ista paris. 35 Gloria te penes est unam, sed fructus ad omnes 36 pervenit, humanum qua patet orbe genus. 37 Haec memor hospitii, tibi carmina panxit Erasmus 38 haud lepida, at grata qualiacumque cheli. AD SEBASTIANUM BRANT ARCHIGRAMATEUM URBIS ARGENTINENN. E_65 v.1 Ornarunt alios suae Camenae, 2 ornas ipse tuas magis Camenas, 3 multos patria reddidit celebres, 4 urbem tu celebrem, celebriorem 5 multo constituis, Sebastiane, 6 lingua, moribus, eruditione 7 libris, consilio, severitate. 8 Sic cum fenore plurimo rependis 9 acceptum decus, e tuo vicissim 10 illustrans patriamque literasque, AD THOMAM DIDYMUM AUCUPARIUM POETAM LAUREATUM. E_66 v.1 Quas mihi transcribis, doctissime Didyme, laudes, 2 ut sunt majores quam quas agnoscere possim, 3 ni prorsus frons nulla foret, sic rursus eaedem 4 sunt adeo doctae talique e pectore natae, 5 ut minime libeat, quas das rescribere. Veras 6 esse perinde optans, quam sunt lepidae atque venustae. 7 His ego non sane placeo mihi. Tu mihi vates 8 lauro digne places, nam dum me reddere magnum 9 carmine magnifico docte conniteris, ipsum 10 te ostendis vere magnum vereque stupendum, 11 ut qui viribus ingenii possis elephantum 12 reddere de musca nihilique attollere tricas. 13 Sed quo judicium minus approbo, maxime vates, 14 hoc mage laetor amore tuo candoreque mentis. AD ANDREAM AMMONIUM LUCENSEM, INVICTISSIMI REGIS ANGLORVM A LIBELLIS. E_67 v.1 Quicumque dotes reputet Ammoni tuas, 2 oculisque totum lustret admotis prope 3 oris decus, proceritatem heroicam, 4 vultuque toto et universo corpore 5 bene temperatam dignitate gratiam, 6 nitentium blandum vigorem luminum, 7 linguaeque plectrum tam suave tinniens, 8 mores dehinc horas ad omnes commodos, 9 faciles, amicos, melle melleos magis, 10 veneres, lepores, gratias, risus, jocos, 11 mitem indolem, mentisque candorem novum, 12 mireque mixtam simplicem prudentiam. 13 His pectus adde sordido aversum lucro 14 dextramque quam pro sorte largiusculam. 15 Jam quam benigni vena dives ingeni ? 16 Quot animus unus expolitus litteris ? 17 Ac rursus his par addita est facundia. 18 Demum universa haec rara condit comitas, 19 et improbi livoris arcet fascinum 20 modestiae jucunditas, cum dotibus 21 in tam superbis, nil superbum in moribus. 22 Haec quisquis, inquam, pensitet, tot affatim 23 congesta in unum, nonne merito dixerit ? 24 Soli parentem fuisse naturam tibi, 25 contra novercam ceteris mortalibus. 26 Horum licet tibi ipse debes pleraque 27 restant tuae fortuna jam partes, uti 28 dotes ita amplas, opibus exaeques tuis, 29 nisi vis videri aut caeca plane aut invida. AD LUCAM PALIURUM RUBEAQUENSEM EPISCOPI BASILEIENSIS CANCELLARIUM, E_68 v.1 Exhaustum immodico novale cultu 2 mentitur queruli spei coloni. 3 Effetum ingenium labore longo, 4 nil dignum parit hoc amore nostro 5 quo te prosequor unice, inter omnes, 6 mellitissime Paliure amicos, 7 nec dignum meritis tuis, nec ipsi 8 quod respondeat eruditioni. 9 Quod solum licet, hoc in omne tempus 10 praestabo, ex animo medullitusque 11 nostrum (sic meritum est) amabo Lucam. IN FUGAM GALLORUM INSEQUENTIBUS ANGLIS APUD MORINUM, AN . MDXIII. DES. ERASMI ROTERODAMI. ALLUDIT AD CARMEN MARTIALIS DE CATONE. E_69 v.1 Audivit olim censor ille Romanus, 2 ludos jocos aequando noveras Florae 3 cur in theatrum, Cato severe, venisti ? 4 An ideo tantum veneras ut exires ? 5 At jure nunc imbellis audiat Gallus, 6 ludum cruenti quando noveras Martis, 7 animos ferocis quando noveras Angli, 8 quid, quaeso, in aciem, timide Galle, prodisti, 9 ferro minaci splendidas agens turmas ? 10 An ideo tantum veneras, uti foede 11 fugiens sequenti terga verteres hosti ? 12 Ac si pedum certamen esset, haud dextrae. 13 Cato feminas videre non potest, Gallus 14 viros. Cato mutare potest non vultum, 15 Gallus nequit mutare pectus ignavum. CUM MULTUS MENSES PERPETUO PLUISSET, ET PER UNAM MODO DIECULAM SE MUNDO SOL OSTENDISSET.RURSUSQUE NON MINUS ODIOSE QUAM ANTEA PLUERET, ERASMUS BASILEAM REPETENS, IN ITINERE SIC LUSIT IN JOVEM, AN. MDXV. E_70 v.1 Menses cum prope Juppiter per octo, 2 vota surdus ad omnium pluisset, 3 agros jam male perdidisset omnes, 4 vexasset segetesque vineasque, 5 tandem desierat, pudore credo, 6 et tandem licuit videre solem, 7 quem migrasse polo, timebat orbis, 8 aeternam ratus imminere noctem. 9 Vixdum sesquidiem nitere passus 10 obducit nebulisque nubibusque 11 totum qua patet undequaque mundum. 12 Ac rursum similis sui esse pergit. 13 Istoc si moderere pacto Olympum, 14 nec quicquam es nisi nubium coactor, 15 quis non officium probet gigantum ? 16 Et cognomina consueta vertens, 17 pessimum vocet, infimumque divum ? EPITAPHIUM PHILIPPI COENOBITAE CLUNIACENSIS. VIATOR. E_71 v.1 Isti cur lubet assidere saxo, 2 cum toto Pietas choro sororum ? PIETAS. 3 Hic noster jacet unicus catervae 4 vindex, ille Philippus, ille dudum 5 coetus gloria prima Cluniaci. VIATOR. 6 Luctum at pulla solet decere vestis, 7 vos albis video nitere totas. PIETAS. 8 Cujus tam nivei fuere mores, 9 cui tam candida sit peracta vita, 10 hujus funera non puto decere 11 aut pulla, aut lacrimis nigrandum. ERASMUS ROTERODAMUS GUILIELMO NESENO CALAMUM DONO DEDIT CUM HOC EPIGRAMMATE. CALAMUS LOQUITUR. E_72 v.1 Tantillus calamus, tot, tanta volumina scripsi 2 solus, at articulis ductus Erasmiacis. 3 Aediderat Nilus, dederat Reuchlinus Erasmo, 4 nunc rude donatum me Gulielmus habet. 5 Isque sacrum Musis servat, Phoeboque dicatum, 6 aeternae carum pignus amicitiae, 7 ne peream obscurus, per quem tot nomina noscet 8 posteritas, longo numquam abolenda die.