ERASMUS  (Desiderius)                          EPIGRAMMATA    (1705 vers)


 






   Le texte proposé ici a été établi à partir de l’édition parue à Bâle,
 en 1518, chez Johan Froben, éditeur et ami d’Erasme.









           IN LAUDEM ANNAE AVIAE JESUS CHRISTI.
 
E_1     v.1     Salve parens sanctissima.
          2     Sacro beata conjuge,
          3     sacratiore filia,
          4     nepote sacratissimo.
          5     Domo quid hac illustrius ?
          6     Ornatiusve ? Quae altera
          7     tam multiplex habuit decus ?
          8     Tantum una monstrorum tulit ?
          9     Hic hic maritum annis gravem
         10     effeta anus facit patrem.
         11     Est virgo feta filia
         12     nepos dei verbum, ac deus.
         13     Gener pudicus se negat
         14     partus parentem uxorii.
         15     At integram jurat, neque
         16     rivale pallet suspicax.
         17     Ergo Anna mater optima
         18     cumulatius multo tuas
         19     lacrimas deus solatus est.
         20     Quam vel Rebeccae, vel Sarae.
         21     Vel illius, quae te refert
         22     et rebus et vocabulo.
         23     Quae dum silenter anxii
         24     proferret aestus pectoris,
         25     visa est Heli multo mero
         26     amens parumque sobria.
         27     At te pio cum conjuge
         28     amore prolis annua
         29     templis ferentem munera
         30     procax sacerdos reppulit.
         31     "Heus, inquit, hinc mihi ocius
         32     profana vota tollite,
         33     ipsi simul procul procul
         34     aris sacris absistite.
         35     Vestran' deo donaria
         36     futura grata creditis ?
         37     Quorum pudendae nuptiae
         38     praeter libidinem nihil
         39     luxum et senilem scilicet
         40     tanto tulere tempore ?"
         41     Quo se locorum verterent
         42     vultus pudentum conjugum,
         43     repulsa quos tam foeda, tam
         44     insignis exanimaverat ?
         45     Joachim pudorem non ferens
         46     gregum ad suorum pascua
         47     se proripit. Tristis suam
         48     recepit Anna se domum.
         49     Largis uterque fletibus
         50     votisque pertinacibus
         51     orare non cessat deum
         52     ut probe probrum tolleret.
         53     Caelum penetrarunt preces
         54     adest ab astris Angelus
         55     qui prole promissa, graves
         56     luctus juberet ponere.
         57     Surgunt alacres, invicem
         58     narrare visa gestiunt,
         59     porta maritus aurea
         60     se queritantem conjugem
         61     offendit. Hic laetus stupor
         62     dulces utrique lacrimas
         63     excussit. Hinc modicos lares
         64     junctis revisunt gressibus,
         65     haud vana vox oraculi
         66     lusit piam senum fidem.
         67     Bis Luna nata quinquies
         68     anum videt puerperam.
         69     Tanto quidem felicius,
         70     fecunda quanto serius,
         71     fit Anna filiae parens,
         72     nec filiae cujuslibet,
         73     sed filiae, quae fertilis
         74     eademque virgo gigneret.
         75     At quem beata gigneret ?
         76     Summi parentis filium,
         77     qui sceptra terrae et aetheris
         78     cum patre habet communia,
         79     qui deus et idem homo, necis
         80     auctore, victo per necem,
         81     vitam reduxit mortuis,
         82     aperuit in caelos iter.
         83     O terque quaterque et amplius
         84     parens beata. Nam potes
         85     juva preces mortalium
         86     tuo vacantum cultui,
         87     nam te patrona quidlibet
         88     speramus assequi. Modo
         89     voles, voletque et filia.
         90     Nec huic petenti pusio
         91     negare quicquam noverit.
         92     Amat parentem filius
         93     neque filio negat pater
         94     amans et ipse filium.
 
                         AMEN

 
   CARMEN AD GUILIELMUM COPUM BASILEIENSEM DE SENECTUTIS INCOMMODIS.
 
E_2     v.1     Unica nobilium medicorum gloria, Cope,
          2             seu quis requirat artem,
          3     sive fidem spectet seu curam, in quolibet horum
          4             vel iniquus ipse nostro
          5     praecipuos tribuit Gulielmo livor honores,
          6             cedit fugitque morbi
          7     ingenio genus omne tuo. Taeterrima porro
          8             senecta morbus ingens,
          9     nullis arcerive potest pellive medelis.
         10             Quin derepente oborta,
         11     corporis epotet succos animique vigorem
         12             hebetet, simul trecentis
         13     hinc atque hinc stipata malis. Quibus omnia carptim
         14             vellitque deteritque
         15     commoda quae secum subolescens vexerit aetas,
         16             formam, statum, colorem.
         17     Partem animi memorem, cum pectore, lumina, somnos
         18             vires, alacritatem,
         19     auctorem vitae igniculum, decerpit, et hujus
         20             nutricium liquorem,
         21     vitales adimit flatus, cum sanguine corpus,
         22             risus, jocos, lepores.
         23     Denique totum hominem paulatim surripit ipsi,
         24             neque de priore tandem
         25     praeterquam nomen, titulumque relinquit inanem.
         26             Cujusmodi tuemur
         27     passim marmoreis inscalpta vocabula bustis.
         28             Utrum haec senecta quaeso
         29     an mors lenta magis dicenda est ? Invida fata, et
         30             impendio maligna,
         31     ut quae deteriora labantis stamina vitae,
         32             pernicitate tanta
         33     accelerare velint, rapidisque allabier alis.
         34             At floridam juventam
         35     usque adeo male praecipiti decurrere filo,
         36             ut illius priusquam
         37     cognita sat bona sint, jam nos fugitiva relinquant.
         38             Et citius atque nosmet
         39     plane vivere senserimus, jam vivere fracti
         40             repente desinamus.
         41     At corvi volucres et cornix garrula vivunt
         42             tot saeculis vigentque.
         43     Uni porro homini post septima protinus, idque
         44             vixdum peracta lustra,
         45     corporeum robur cariosa senecta fatigat.
         46             Neque id satis, sed ante
         47     quam decimum lustrum volitans absolverit aetas,
         48             tentare non veretur
         49     immortalem hominis ductamque ex aethere partem.
         50             Et hanc lacessit audax,
         51     nec timet ingenii sacros incessere nervos,
         52             sua si fides probato
         53     constat Aristoteli. Sed quorsum opus obsecro tanto
         54             auctore, quando certam
         55     ipsa fidem, heu nimium facit experientia certam.
         56             Quam nuper hunc Erasmum
         57     vidisti media viridem florere juventa ?
         58             Nunc is repente versus,
         59     incipit urgentis senii sentiscere damna,
         60             et alius este tendit,
         61     dissimilisque sui, nec adhuc Phoebeius orbis
         62             quadragies revexit
         63     natalem lucem, quae bruma ineunte Calendas
         64             quinta anteit Novembres.
         65     Nunc mihi jam raris sparguntur tempora canis,
         66             et albicare mentum
         67     incipiens, jam praeteritis vernantibus annis,
         68             vitae monet cadentis
         69     adventare hiemem gelidamque instare senectam.
         70             Eheu fugacis, ohe
         71     pars veluti melior, sic et properantior aevi
         72             o saeculi caduci
         73     flos nimium brevis, et nulla reparabilis arte,
         74             tenerae o viror juventae,
         75     o dulces anni, o felicia tempora vitae
         76             ut clanculum excidistis,
         77     ut sensum fallente fuga, lapsuque volucri
         78             furtim avolastis, ohe
         79     haud simili properant undosa relinquere cursu,
         80             virides fluenta ripas.
         81     Impete nec simili, fugiunt cava nubila, siccis
         82             quoties aguntur Euris.
         83     Sic sic effugiunt tacitae vaga somnia noctis
         84             simul avolante somno,
         85     quae desiderium, curas et praeter inanes,
         86             sui nihil relinquunt.
         87     Sic rosa, quae tenero modo murice tincta rubebat
         88             tenui senescit austro.
         89     Atque ita, me miserum, nucibus dum ludo puellus,
         90             dum litteras ephebus
         91     ardeo, dum scrutor pugnasque viasque sophorum,
         92             dum rhetorum colores,
         93     blandaque mellifluae deamo figmenta poesis,
         94             dum necto syllogismos,
         95     pingere dum meditor tenues sine corpore formas,
         96             dum sedulus per omne
         97     auctorum volvor genus, impiger undique carpo,
         98             apis in modum Matinae,
         99     paedias solidum cupiens absolvere cyclum,
        100             sine fine gestienti.
        101     Singula correptus dum circumvector amore,
        102             dum nil placet relinqui,
        103     dumque profana sacris, dum jungere graeca latinis
        104             studeoque moliorque,
        105     dum cognoscendi studio, terraque marique
        106             volitare, dum nivosas
        107     cordi est, et juvat et libet ereptare per alpes,
        108             dulces parare amicos
        109     dum studeo, atque viris juvat innotescere doctis,
        110             furtim inter ista pigrum
        111     obrepsit senium, et subito segnescere vires
        112             mirorque sentioque.
        113     Vixque mihi spatium jam defluxisse valentis
        114             persuadeo juventae.
        115     Cur adeo circumspecte parceque lapillis,
        116             cur purpuris et ostro
        117     mortales utuntur, et aetas aurea, tanto
        118             pretiosior lapillis,
        119     et quovis auro, quovis pretiosior ostro,
        120             prodigitur, inque nugis
        121     conteritur miseris nullo vecorditer usu,
        122             siniturque abire frustra ?
        123     Adde quod illa queant sarciri perdita, Crassos
        124             speres tibi licebit,
        125     et Lydos speres Croesos, jam Codrus et Irus
        126             sed quod semel severa
        127     pensilibus fusis Clotho devolverit aevum,
        128             id nec venena Circes,
        129     nec magicum Maia nati gestamina, sceptrum
        130             neque dira Thessalorum,
        131     Medeae succis revocare precamina possint.
        132             Non si vel ipse divum
        133     nectare te saturet pater ambrosioque liquore.
        134             Namque his ali juventam
        135     arceri senium scripsit nugator Homerus.
        136             Non si tibi efficaci
        137     rore riget corpus Tithoni Lutea conjunx.
        138             Non si ter octiesque
        139     Phaon per Chias Venerem transvexeris undas.
        140             Non si tibi ipse Chiron
        141     omnes admoveat quas tellus proserit herbas.
        142             Nec anulus, nec ulla
        143     pharmaca, cum nervis annos remorantur euntes.
        144             Atqui ferunt Magorum
        145     monstrifico sisti torrentia flumina cantu,
        146             iisdem ferunt relabi
        147     praecipites amnes, verso in contraria cursu.
        148             Et Cynthiae volucres,
        149     et rapidas Phoebi sisti figique quadrigas.
        150             Sed ut haec stupenda possint
        151     carmina, non speres tamen improbus ut tibi quondam
        152             aut jam peracta vitae
        153     saecla iterum reserant aut praetereuntia sistant.
        154             Sol mergitur, vicissimque
        155     exoritur novus et nitido redit ore serenus.
        156             Exstincta luna rursum
        157     nascitur, inque vices nunc decrescente minuta
        158             sensim senescit orbe.
        159     Nunc vegeta arridet tenero juveniliter ore,
        160             redit ad suam juventam,
        161     bruma ubi consenuit, Zephyris redeuntibus annus.
        162             Et post gelu nivesque
        163     ver nitidum floresque reversa reducit hirundo.
        164             At nostra posteaquam
        165     fervida praeteriit saeclis labentibus aestas,
        166             ubi tristis occupavit
        167     corpus hiems capitisque horrentia tempora postquam
        168             nive canuere densa,
        169     nulla recursuri spes, aut successio veris,
        170             verum malis supremum
        171     imponit mors una, malorum maxima, finem.
        172             More Phrygum inter ista
        173     incipimus sero sapere, et dispendia vitae
        174             incogitanter actae
        175     ploramus miseri, et consumptos turpiter annos.
        176             Horremus, exsecramur.
        177     Quae quondam, heu, nimium placuere et quae vehementer
        178             mellita visa dudum,
        179     tum tristi cruciant recolentia pectora felle
        180             frustraque maceramur
        181     tam rarum sine fruge bonum fluxisse, quod omni
        182             bene collocare cura
        183     par erat et nullam temere disperdere partem,
        184             at nunc mihi oscitanti
        185     qualibus, heu, nugis, quanta est data portio vitae.
        186             Satis hactenus, miselle,
        187     cessatum, satis est dormitum, pellere somnos,
        188             nunc tempus est, Erasme,
        189     nunc expergisci et tota resipiscere mente
        190             velis dehinc equisque
        191     et pedibus manibusque, et totis denique nervis
        192             nitendum, ut anteacti
        193     temporis, et studio jactura volubilis aevi
        194             vigilante sarciatur
        195     dum licet, ac dum tristis adhuc in limine primo
        196             consistimus senectae,
        197     dum nova canities, et adhuc numerabilis, et dum
        198             pilis notata raris
        199     tempora, dumtaxat spatium effluxisse virentis
        200             jam clamitant juventae,
        201     nec tam praesentem jam testificantur adesse
        202             quam nuntiant citatum
        203     ferre gradum, et sterilem procul adventare senectam.
        204             Cujusmodi videtur
        205     tum rerum facies, cum autumni frigore primo,
        206             jam vernus ille pratis
        207     decessit decor ac languescunt lumina florum.
        208             Jam jam minus nitentes
        209     herbas affirmes Boreasque geluque nocentis
        210             jam praetimere brumae.
        211     Ergo animus, dum totus adhuc constatque vigetque,
        212             et corporis pusillum
        213     detrimenta nocent, age jam meliora sequamur.
        214             Quicquid mihi deinceps
        215     fata aevi superesse volent, id protinus omne
        216             Christo dicetur uni.
        217     Quo, cui vel solidam decuit sacrarier, ut cui
        218             bis, terque debeatur,
        219     principio gratis donata, hinc reddita gratis,
        220             totiesque vindicata,
        221     huic saltem pars deterior breviorque dicetur.
        222             Posthac valete nugae
        223     fucataeque voluptates risusque jocique
        224             lusus et illecebrae,
        225     splendida nobilium decreta valete sophorum,
        226             valete syllogismi.
        227     Blandae Pegasides animosque trahentia Pithus
        228             pigmenta, flosculique.
        229     Pectore jam soli toto penitusque dicato,
        230             certum est vacare Christo.
        231     Hic mihi solus erit studium dulcesque Camenae,
        232             honos, decus, voluptas.
        233     Omnia solus erit neque quicquam ea cura (quod aiunt)
        234             movebit Hippodidem.
        235     Terrea si moles compagoque corporis hujus
        236             marcescet obsolescens,
        237     mens modo pura mihi, scelerumque ignara, per illum
        238             niteatque floreatque,
        239     donec summa dies pariter cum corpore mentem
        240             ad pristinum novata
        241     convictum revocabit, et hinc jam vere perenni
        242             pars utraque fruetur.
        243     Haec facito, ut rata sint vitae exorabilis auctor
        244             vitaeque restitutor.
        245     Quo sine nil possunt umquam mortalia vota, et
        246             vires labant caducae.
 
                                AMEN.


 
              ERASMUS AD IOANNEM SAPIDUM SUUM, IN DISCESSU.
 
E_3     v.1     Quando distrahimur absens absentis amici,
          2        candide Joannes, hoc tibi pignus habe.
          3     Quoque magis spatium sejunget corpora nostra,
          4        mutuus hoc propius pectora jungat amor.
 
 
                                ODE
 DE LAUDIBUS BRITANNIAE REGISQUE HENRICI SEPTIMI, AC REGIORUM LIBERORUM.
 
                         BRITANNIA LOQUITUR.
 
E_4     v.1     Si jactare licet magnorum munera divum,
          2       sibique veris fas placere dotibus,
          3     cur mihi non videar fortunatissima tellus ?
          4       Digna est malis, bona quae parum novit sua.
          5     Ultima lanigeris animosa est India lucis,
          6       suis superbus est Arabs odoribus,
          7     thuriferis gaudet Panchaia dives arenis
          8       Ibera flumen terra jactat aureum.
          9     Aegypto faciunt animos septem ostia Nili,
         10       laudata Rheni vina tollunt accolas.
         11     Laeta nec uberibus sibi displicet Africa glebis,
         12       haec portubus superbit, illa mercibus.
         13     At mihi nec fontes, nec ditia flumina desunt,
         14       sulcive pingues, prata nec ridentia,
         15     feta viris, fecunda seris, fecunda metallis.
         16       Ne glorier, quod ambiens largas opes.
         17     Porrigit Oceanus, neu quod nec amicius ulla
         18       caelum, nec aura dulcius spirat plaga.
         19     Serus in occiduas mihi Phoebus conditur undas,
         20       sororque noctes blanda ducit lucidas.
         21     Possem ego laudati contemnere vellera Beti,
         22       ubi villus albis mollior bidentibus ?
         23     Et tua non nequeam miracula temnere, Memphi.
         24       Verum illa major justiorque gloria,
         25     quod Latiis, quod sum celebrata Britannia Graiis,
         26       orbem vetustas, quod vocavit alterum.
         27     Non tamen haec jacto : nam sunt antiqua, sed inde
         28       attollo cristas ac triumpho serio,
         29     quod mihi rex pulchri pars est pulcherrima regni.
         30       Rex unicum hujus saeculi miraculum,
         31     instructus pariter Martisque et Palladis armis,
         32       belli peritus, pacis est amantior.
         33     Indulgens aliis, sibi nil permittit, habenas
         34       suis relaxans civibus, stringit sibi.
         35     Hoc regnum ille putat patriae carissimus esse,
         36       blandus bonis, solis timendus impiis.
         37     Non Deciis sua Roma, suo non Attica Codro,
         38       pluris fuit, fatis redempta mutuis.
         39     Numinis ac caeli tanta est reverentia, quanta
         40       nec erat Metello, nec marito Aegeriae.
         41     Non mellita magis Pylio facundia regi,
         42       nec Caesari mens major, aut sublimior,
         43     nec Maecenati, vel dextra benignior umquam
         44       vel sanguinis tam magna parcimonia.
         45     Creditus Aeneas Veneris de semine cretus,
         46       dictus parente Scipio satus Jove.
         47     Quid si prisca meum vidissent saecula regem,
         48       hoc ore tam decente, tali pectore ?
         49     Nonne Jovem humanis ipsum succurrere rebus,
         50       nostro latentem credidissent corpore ?
         51     Atque hic semper erit magni mihi numinis instar,
         52       meus hic Apollo saeculi pater aurei.
         53     Hoc oriente meis gens ferrea cessit ab oris,
         54       fraudes reversa Astraea distulit malas.
         55     Non secus, ac toto vanescunt sidera caelo
         56       simul ore Titan emicavit igneo.
         57     Claudere jam Janum fas est, jam ducere longas
         58       custode rerum tam potente ferias.
         59     Me miseram, cur huic aeternos Juppiter annos
         60       non addidisti, cuncta cum donaveris ?
         61     Nolunt nostra suis aequari numina regnis.
         62       At si qua magnos vota tangunt caelites,
         63     serus sidereas certe referatur in arces,
         64       fatale sera stamen amputet Atropos.
         65     Finiit Alcides speciosos morte labores,
         66       debetur altum regibus caelum bonis.
         67     Hunc repetant superi, sed tum cum Nestoris aevum,
         68       ubi senectam vicerit Tithoniam
         69     et vivet tamen usque mihi, dum regia proles
         70       referet parentis nomen, os, et indolem.
         71     Quae mihi purpureis jam quina adolescit in aulis
         72       regum futuri tres patres, matres duae.
         73     Non aliter pictis Paesti vernantis in hortis,
         74       almo nitentis rore pubescunt rosae,
         75     formosae Veneri flos acceptissimus, et quo
         76       nec spirat alter aut renidet blandius.
         77     Nec cui nexilibus sit gratia tanta coronis,
         78       ambire solus regiam dignis comam.
         79     Hic ubi cultoris lasciva industria docti,
         80       miscere gaudet punicantes candidis.
         81     Plurimaque in spina rutilat rosa et albicat una
         82       ut lacteum si murici jungas ebur,
         83     omnibus idem odor est. Ros omnes educat idem.
         84       Eadem juventa, forma par, idem frutex.
         85     Atque eadem tellus succo nutricat eodem,
         86       foventur auris iisdem, eodem sidere.
         87     Sunt duo, quae variant, cognataque germina pulchros,
         88       aetas colorque dividunt discrimine.
         89     Haec modo nata, latet prope cortice tota virenti,
         90       tenuique rima tenera lucet purpura.
         91     Haec nivei tantum fastigia protulit oris,
         92       sensim at dehiscens turgidos rumpit sinus.
         93     Exserit haec totum discissa veste mucronem,
         94       clausas minata jam comas evolvere.
         95     Illaque lacteolos nondum exsinuavit amictus,
         96       vix credit auris tam rudes adhuc opes,
         97     candida sed tenui suffunditur ora rubore.
         98       Seu fratris hic est, sive sideris color.
         99     Maxima ter seno foliorum gaudet honore,
        100       Tyrio micantes explicans ostro comas.
        101     Non sic lana rubet bis Concha imbuta marina.
        102       Non sic Eois Phoebus emergens aquis,
        103     nec solum arridet pulchro venientibus ore.
        104       Luteola sed jam pollicetur semina
        105     hic meus Arcturus qui nominis omine felix.
        106       Virtute reddet, quem refert vocabulo.
        107     Aspice quod specimen generosae frontis in illo est,
        108       ut lucet oculis vividus mentis vigor.
        109     Praecoqua nec tardam exspectat sapientia pubem,
        110       praevertit annos indoles ardens suos.
        111     Talis Iesides, illique simillima proles,
        112       hic cum timendas dissecat puer feras,
        113     haec quando ancipitem potuit dissolvere litem,
        114       malamque fraudem, fraude docta prodere.
        115     Proxima consequitur Nymphe quae nomina ducit
        116       ab unione, Persici fetu maris.
        117     Omine delector, blando candore lapillus
        118       placet pudore Margarita lacteo.
        119     Hic teres est, nec inaequali levore rotundus,
        120       in Margaritae moribus scabrum nihil.
        121     Est nova cum liquido gemmae cognatio caelo,
        122       claret sereno sole, pallet nubilo.
        123     At mea virgo piis est addictissima divis,
        124       caelumque mavult, quam vagum pelagus sequi.
        125     Hanc qui cum sociis vidisset ludere Nymphis,
        126       habilique fratrem tela torquentem manu,
        127     aureus hic Phoebus, soror haec argentea Phoebi est.
        128       Per ipsa juret alma Phoebi lumina.
        129     Jam puer Henricus genitoris nomine laetus,
        130       monstrante fontes vate Skeltono sacros.
        131     Palladias teneris meditatur ab unguibus artes.
        132       Quam multus illi lucet in vultu pater,
        133     talis in Ascanio renitebat imago parentis,
        134       sic pulchram Achilles ore reddebat Thetin.
        135     Nescio quid Maria praeclari spondet ab ipso
        136       numquam occidentis sideris cognomine.
        137     Sed cunas, Edmonde, tuas quo carmine dicam ?
        138       Adeste plectris huc sorores aureis
        139     et puero fidibus placidos accersite somnos,
        140       ac Fesceninis insonate versibus.
        141     Muneribus blandis cunabula spargite Nymphae,
        142       aggerite, quicquid est odori graminis,
        143     Ambrosiam, Casiam, Calthamque, Thymumque, Crocumque,
        144       et Syra Amoma, nec insuavem Amaracum.
        145     Tum florum mille species ac mille colores,
        146       sed plurima omnes inter ardeat rosa.
        147     Hanc turbam, hanc niveam pulchris miscete corollis
        148       gaudet paternis parva proles floribus.
        149     Vos precor o puero dare vellera candida Parcae,
        150       eatque fausto molle stamen pollice.
 
 
         AD GAGUINUM NON DUM VISUM, CARMEN HENDECASYLLABUM.
 
                     ALLOQUITUR MUSAS SUAS.
 
E_5     v.1     Quid dum mittimini verenda ad ora,
          2     Gaguini, lacerae ac leves Camenae.
          3     Restatis trepidaeque pallidaeque,
          4     nec non Parmeno uti Terentianus
          5     causas nectitis, ecquis ? Ecquid ? Ecquo ?
          6     Vos solas adeo, fugit Roberti
          7     nomen, scripta diserta cujus ingens
          8     novit, suspicit ac adorat orbis ?
          9     Ergo nos humilesque barbaraeque
         10     ad tanti patris irruemus, altas
         11     docti, nobilis, ac potentis aedes ?
         12     Magna est rusticitas, nihil pudere,
         13     summa est rusticitas nimis pudere,
         14     ecquem fingitis, obsecro Robertum ?
         15     Personam tragicam ? Cavete cultum
         16     tam raris studiis et expolitum,
         17     vulgi moribus aestimare pectus.
         18     Sunt fastidia taetra barbarorum,
         19     sunt commercia gratiis solutis
         20     cum blando Aonidum choro sororum.
         21     Vanum ponite pectoris timorem,
         22     et doctum celeres adite vatem.
         23     Vos quamvis humilesque barbarasque
         24     blando comiter ille, candidoque
         25     exceptabit (ut est benignus) ore.
         26     Si dictaque salute, redditaque
         27     percontabitur, illico, unde, cujae ?
         28     Ne crassum pudeat solum fateri.
         29     Obscurive vocabulum magistri
         30     si quid veneritis rogabit, hoc o- 
         31     -ratum carminis hujus ut Poetam
         32     commendatum habeat, suumque scribat.
 
 
 IN ANNALES GAGUINI, ET EGLOGAS FAUSTINAS, EIUSDEM CARMEN RURI SCRIPTUM,
                               ET AUTUMNO.
 
E_6     v.1     Nuper cum viridis nemoroso in margine ripae
          2             irrigua spatiarer in herba,
          3     errabam tacitae per amica silentia silvae,
          4             dulci tactus corda furore.
          5     Jam nemora et fontes, jam rustica vita placebat,
          6             turbam et fumida tecta peroso.
          7     Cumque Marone meo, gelidis in vallibus Hemi
          8             sisti terque quaterque precabar.
          9     Cum subito affulgens, Venerique simillima pulchrae,
         10             obvia fit tua, Fauste, Thalia.
         11     Protinus illa oculis est eminus agnita nostris,
         12             comi arrisit molliter ore.
         13     Ut coram stetit : "Ecquid agit meus, occupo, Faustus ?
         14             Quidve decus commune Gaguinus ?"
         15     Vivit uterque, et uterque suo devinctus Erasmo,
         16             aut eadem, aut meliora precatur."
         17     "Gaudeo. Verum age dic, quidnam molitur uterque
         18             quod cantet schola Franca legatve ?
         19     Quae, reor, a tam ditibus atque feracibus arvis,
         20             jamdudum annua munera sperat
         21     autumnumque suum ?" Primum tuus ille Robertus
         22             exaequat sermone soluto
         23     stemmata Francorum, et decus et fera proelia regum,
         24             jam nihil est, quod Gallia docto
         25     invideat Latio, suus ipsi contigit alter
         26             Livius ac Sallustius alter."
         27     "Quid tuus ille parat vates ? Quonam monumento
         28             faustum nigris invidet umbris ?
         29     An silet, alterna cupiens recreare quiete
         30             longis hausta laboribus arva ?
         31     Ille quidem felix agit otia, qualia quondam
         32             Scipiades agitare solebat.
         33     Urbe procul, tacitis, solus, neque solus, in agris
         34             otia pulchri plena negoti.
         35     Quippe inter colles, vinetaque Gallica solus,
         36             Parrisiis vagus errat in agris.
         37     Sunt comites pingui gaudentes rure Camenae,
         38             illic raptus Apolline toto,
         39     et sese, et Musis dignum Phoeboque poema
         40             agresti meditatur avena.
         41     Quale nec aequari doleat sibi Tityrus ipse,
         42             qui patulae sub tegmine fagi,
         43     silvestrem tenui tentabat arundine musam.
         44             Quale trahat camposque pecusque,
         45     quale queat rigidas deducere montibus ornos,
         46             sistere flumina, flectere saxa,
         47     reddere quale queat placidos tigresque luposque,
         48             quale feros evincere manes.
         49     Denique (quod proprie tecum laetabere) castum
         50             nulla hic Livia, nulla Columba.
         51     Nusquam hic formosum Corydon ardebit Alexin.
         52             Phyllis toto in carmine nulla.
         53     Quod neque Sorbonae nequeat censura probare.
         54             Et multos habet illa Catones,
         55     quod neque grammaticus tenerae dictare juventae,
         56             plagosa vereatur in antro,
         57     nec tetrico Hippolytum pudeat recitare parenti
         58             felicem ter et amplius illum,
         59     quisquis Faustina dicetur arundine Gallus
         60             vel Varus, vel Pollio quisquis,
         61     vivet et aeternum pulchro cum carmine notus
         62             quadrifido cantabitur orbe.
 
 
              EIUSDEM IN MORBO DE FATIS SUIS QUERELA.
 
E_7     v.1         Miror quae mihi sidera
          2     nascenti implacido lumine fulserint.
          3         O Gaguine, meum decus,
          4     nam seu jure aliquo nostra negotia
          5         ignes aetherei regunt,
          6     me primum teneras lumen ad insolens
          7         aedentem querimonias,
          8     nec mitis rutilo sidere Juppiter
          9         aspexit, neque prospera
         10     arrisit radias mi Venus aureis.
         11         Tantum Mercurius celer
         12     adfulgens nitidis eminus ignibus
         13         adflarat sua munera.
         14     Sed stella vetuit falcifer invida,
         15         Vulcanique minax rubens,
         16     rivalis, calidus cum gelido senex.
         17         Seu tres terrigenum deae
         18     fortunas triplici numine temperant,
         19         sum durissima stamina
         20     sortitus, Volucrem, seu potius deam
         21         versare omnia credimus,
         22     hanc in perniciem certe ego dejerem
         23         conjurasse meam miser.
         24     Felicis mihi nec fata Polycratis,
         25         nec Scyllae precor improbus.
         26     Arpinas toties consul, iniqu<i>us 
         27         fortunam insimulat suam,
         28     quae tot prospera, tot dulcia paululo
         29         fermento vitiaverit.
         30     Ingrate ille quidem rusticus, ac foro
         31         rerum nescius utier,
         32     alterius dominae qui queritur vices.
         33         Sat felicem ego judico,
         34     qui praesentia lenire potest mala,
         35         actis prosperius memor,
         36     ac sperare iterum jam fore quod fuit.
         37         At me matris ab ubere
         38     fati persequitur tristis et asperi
         39         idem ac perpetuus tenor,
         40     in me crediderim proruit improbi
         41         pixis tota Promethei,
         42     et quicquid stabulat triste vel asperum,
         43         nigri in limine Tartari.
         44     Heu quid simplicibus vatibus invidum
         45         numen, quis Genius malus ?
         46     Quaeve infesta novem Juno sororibus
         47         sic nostrum caput impetit ?
         48     O fatis genite prosperioribus
         49         bis, Gaguine, meum decus.
         50     Hunc si tu minime temnis amiculum,
         51         non totus fuero miser,
         52     nec cedent gravibus pectora casibus.
 
 
                       ARX VULGO DICTA HAMMENSIS.
 
E_8     v.1     Me qua sim non magna, cave contempseris hostis,
          2        arx Tarpeia Remi non mage tuta fuit.
          3     Quod bene defensat primum hic quam sustinet agger,
          4        tu qui me cingit non inamoena palam.
          5     Ista quidem omnigenos mihi commoda servit in usus
          6        at subito infusis, cum volo stagnat, aquis.
          7     Jam vero, ut cesset, vigilum custodia pernox,
          8        stertat ut aerea Lynceus in specula.
          9     Attamen excubias Grus officiosa diurnas
         10        intus, nocte foris pervigil Anser agit.
         11     Grus neque docta, nec admonita, speculantis ad aera
         12        responsans acri clangit in astra tuba.
         13     Et procul insidias (nam praesentire videtur)
         14        fida, sono vigili prodit et arcet avis.
         15     Anser item non doctus obit sua munia, cum fas
         16        pabulat, et nota ad symbola rursus adest.
         17     Ast ubi vicino se condidit aequore Titan,
         18        milite tum denso moenia nostra subit.
         19     Partiturque aliquis mira arte locosque vicesque
         20        quive aetate prior sorteve lectus erit.
         21     Nec cedunt statione sua, dum rursus ab undis
         22        emicet et clarum lux agat alma diem.
         23     Adde quod hic miles tam fidus et impiger, annos
         24        complures, nullo jam meret aere mihi.
 
 
     EPITAPHIUM ODILIAE FIGENDUM IN CIMITERIO SUB SIGNO CRUCIFICI.
 
E_9     v.1     Sepulta vivum te salutat Odilia.
          2     Quid ad sepultae verba mox fugit color ?
          3     Vivum saluto viva. Cur lubitum est rei
          4     placidae bonaeque dira dare vocabula ?
          5     Mala vita mors est, et sepulcrum, et inferi.
          6     Una haec tibi timenda, si mortem times.
          7     Nam quod vocant mori est piis renascier.
          8     Nostri peribit nihil, et haud pilus, nisi
          9     perit, feraci semen abditum scrobe,
         10     mox se benigno redditurum fenore.
         11     Si rem putaris, quid mori est, nisi seri ?
         12     Condi sepulchro, quid, nisi occari sata ?
         13     Jamque in propinquo est ille fatalis dies,
         14     cum vere nostro flantibus Favoniis
         15     rediviva putri pullulabunt e cavo.
         16     Moxque emicabit laeta corporum seges.
         17     Quorum viror perennis, haud umquam amplius
         18     marcescet, hanc in spem fidelis interim
         19     sopita gremio terra servat fragmina.
         20     At mens caducis expedita vinculis
         21     invisa quamquam, vivit, ac te cominus
         22     sentit videtque, triplici discrimine
         23     vitae anteactae merita carpens praemia,
         24     messemque pro semente quam fecit metens.
         25     Bona pars relictis artubus circumvolans
         26     captat, pias hac commeantium preces,
         27     ut a luendis expiata noxiis,
         28     quas terreo contraxit e contagio
         29     jam pura purum adire possit aethera.
         30     Has flagitato subleva precamine,
         31     memor, vices te mox manere mutuas.
         32     Pendentis alto victimae de stipite
         33     mors obsecranda est, obsecranda vulnera
         34     hoc fonte, si quod efficax piaculum,
         35     vivisque manat, manat hinc et mortuis.
         36     Si porro properas, tum precatus verbulo
         37     lucem et quietem, perge cursum, te quoque
         38     para sepulchro, mox secuturus. Vale.
 
 
                   EIUSDEM QUERELA DE FILIO SUPERSTITE.
 
E_10    v.1     Dictum erat ad sacras mihi nomen Odilia lymphas,
          2        idque mei solum, jam superesse vides.
          3     Cetera mors rapuit. Cineres atque arida tantum
          4        terra parens gremio confovet ossa suo.
          5     Quid tibi te dignum, nisi te mors saeva precemur
          6        scindere cui cordi est, quae bene junxit amor ?
          7     Jam nihil est caram a membris discerpere vitam
          8        quiddam etiam dulci dulcius est anima.
          9     Tu potes a gnato dilectam avellere matrem,
         10        impia, vel centum rumpere vincla potes,
         11     quos natura potens, te praeter in omnia victrix
         12        mutua quos pietas, quos ita rara fides.
         13     Quos mores placiti, et dulcis concordia vitae
         14        tam bene, tam multis nexibus unierant.
         15     Hos tu ut distraheres tollis, sine pignore matrem
         16        atque ita pars melior orba relicta mei est.
         17     Sed bene, quod mors nostra scidit, tua, Christe, resarcit
         18        plusque boni reddit quam dedit ista mali.
 
 
     RESPONDET FILIUS SUB PICTURA CHRISTI CRUCIFIXI MOYSI ET SERPENTIS.
 
E_11    v.1     Vita fugax haud longa dedit divortia nostri :
          2        en mors aequa tibi, quod tulit ipsa refert.
          3     Una duos pietas vivos bene junxerat, ut nunc
          4        amborum cineres una recondit humus.
          5     Amborum vultus tabula visuntur eadem,
          6        subripuit leto hoc ingeniosa manus.
          7     At tu, spectator, sortis memor omnibus aequae,
          8        haec saltem ex animo fundito vota sitis.
          9     Christe, necis domitor ac vitae perpetis auctor,
         10        jugem animis vitam morte repone tua.
         11     Tu sacra illa silex, teretis quae verbere virgae
         12        vitales scatebras gentibus icta dedit.
         13     Tuque salutiferum serpentis in arbore signum,
         14        quod veteris colubri cuncta venena domat.
         15     Quin hodieque piis vitae fons ille perennis
         16        pectore defosso sanguis et unda scatet.
         17     Ille dat exanimes reduci recalescere flatu
         18        haec animae maculas abluit omnigenas.
         19     His age muneribus dulci cum pignore matrem
         20        in dextrum referens affere Christe gregem.
 
 
              IN FILIAM BEKAE QUOD SONAT RIVUM LINGUA NOSTRATE.
 
E_12    v.1     Sum Gulielma, patre Arnoldo cognomine Beka, is
          2        juris fons gemini, non modo rivus erat.
          3     Cui gener Antoni placuisti ex omnibus unus,
          4        Isbrandum referens ore animoque patrem.
          5     Nec minus est mea vita tibi, quam forma probata,
          6        templa, domus, proles, haec mea cura fuit.
          7     Quattuor enixam pueros totidemque puellas,
          8        mors rapit, intra aevi septima lustra mei.
          9     Lector, age huic requiem, cinerique, animaeque precatus,
         10        vive diu, immo diu est hic nihil, ergo bene.
 
 
                      EPITAPHIUM MARGARETAE HONORAE.
 
E_13    v.1     Hic sita Margareta est, merito cognomine Honora,
          2        fiscini taedis digna Guihelme tuis
          3     quam bene congruerant et forma et pectus et anni,
          4        et ne morte quidem dissoluendus amor.
          5     Rapta sed est viridis primaevo in flore juventae,
          6        ut rosa lacteolis semadaperta comis.
          7     Dimidius superest dulci sine conjuge conjunx
          8        maerens, ut viduus compare turtur ave.
 
 
        EPISCOPO TRAJECTENSI DAVID NOTHO PHILIPPI DUCIS BORGONDIONUM.
 
E_14    v.1     Hic situs est praesul, non tantum nomine David,
          2        digna patre proles, magne Philippe, tua.
          3     Iste gregem plusquam patria pietate fovebat,
          4        pacis amans, virtuti ingeniisque favens.
 
 
                                 EIDEM.
 
E_15    v.1     Hic David ille duci proles jactanda Philippo,
          2        commissum patrio fovit amore gregem.
 
 
               JACOBO BATTO, GRAECO DIMETRO IAMBICO.
 
E_16    v.1         (Duo versus graece scripti)
 
 
                 IIDEM LATINI VERSUS.
 
E_17    v.1     Jacobe Batte, ne time,
          2     bene moriens renascitur.
 
 
                       IN TERGO CODICIS BATTICI.
 
E_18    v.1     Sum Batti, qui me manibus subduxerit uncis
          2        huic ne quo Battus defuat opto loco.
 
 
             DUO SALINA ARGENTEA ABBATI CUIDAM DONO MISSA
         A MONIALIBUS, MONASTERII VULGO DICTI  VALLIS VIRGINUM.
 
E_19    v.1     Virginea de valle, duo sine labe salilla
          2        adsumus, hanc mensam non nisi pura decent.
 
 
                            IN ALTERO SALINO.
 
E_20    v.1     Virginitas nitor argenti, sapientia sal est.
          2        Virgo dat argentum, tu, pater, adde salem.
 
 
          IN SEX TINTINABULA RESTITUTA, QUAE FULMINE CONFLAGRARANT.
 
E_21    v.1     Concinimus sex aera, at ego cui maxima vox est
          2        alpha et "ô" Triadi rite dicata vocor.
          3     Nos aedemque sacram, Scasti pia cura Girardi,
          4        praesulis, absumptam fulmine restituit.
 
 
                     IN TINTINABULUM MARIAE SACRUM,
 
E_22    v.1     Aenea mi vox est, ac sic nulla aenea vox est,
          2        ut par Christiparae laudibus esse queat,
 
 
                             IN IDEM.
 
E_23    v.1     Maria nomen inditum est mihi mutuum,
          2     qua trinitati nil sedet vicinius.
 
 
                        TERTIUM BAPTISTAE SACRUM.
 
E_24    v.1     Vox clamantis erat, cujus gero nomina plebem
          2        ad Christi cultum nocte dieque voco.
 
 
                         QUARTUM PETRO SACRUM.
 
E_25    v.1     Petro sacra fugo cacodaemonas, arceo fulmen,
          2        funeraque et festos cantibus orno dies.
 
 
                    QUINTUM MAGDALENAE  SACRUM.
 
E_26    v.1     Sum Magdalenae, juvit impium fulmen,
          2     meliora quando cuncta dat pius praesul.
 
 
                     SEXTUM OMNIBUS SANCTIS SACRUM.
 
E_27    v.1     Exilis mihi vox, sed quae ferit eminus aures,
          2        dat mihi caelicolum nomina tota cohors.
 
 
                              ALITER.
 
E_28    v.1     Non mihi Dodones, non aera profana Corinthi
          2        certent. Nam cunctis tinnio caelitibus.
 
 
                  IN AULICUM QUENDAM CLERO INFESTUM.
 
E_29    v.1     Ursalus ecce Midas, sed Lydo stultior illo
          2        se properat quovis nobilitare modo.
          3     Et furit in clerum, capit hinc exordia famae,
          4        eque Mida subito vertitur in Phalarim.
          5     Sic quondam exusto peperit sibi nomina templo
          6        credo auctor generis graeculus ille mali.
          7     Tam stolidam mentem nullis aboleveris undis,
          8        at rabiem solus tollere mucro queat.
 
 
                               IN EUNDEM.
 
E_30    v.1     Tam stolidum credo, nec te Mida pectus habebat,
          2        Malce, nec in clerum tam violentus eras
          3     quam quidam (non est sententia dicere nomen,
          4        nam famam affectat qualibet ille via).
          5     Huic utinam aut aliquis asininas addat Apollo
          6        aut ambas Petrus demetat auriculas.
          7     Aut certe crepet ipse magis faciatque paterni
          8        quod cognomenti syllaba prima monet.
 
 
                               IN EUNDEM.
 
E_31    v.1     Bacchanti in clerum tibi dixerat Ursale quidam
          2        et jus Caesareum laedier atque sacrum.
          3     Hic tu ridebas hominem multumque diuque
          4        et merito, quid enim hoc stultius ac levius ?
          5     Qui praeter tibi jura coqui notissima juris
          6        auditum nomen crederet esse aliud.
 
 
                     IN PICTURAM FABULAE GIGANTEAE.
 
E_32    v.1     En stolida sine patre sati tellure Gigantes
          2     montibus accumulant montes ipsumque minantur
          3     caelicolam regem supera detrudere ab arce.
          4     Sed male vesanae cedent sine pectore vires.
 
 
                      IN EOSDEM FULMINE DEPULSOS.
 
E_33    v.1     Juppiter exstructas disturbat fulmine moles
          2     ignibus involvens rapidis montesque virosque.
          3     Sic sic vis sine consilio, sic impia facta
          4     praecipitata ruunt superis ultoribus usque.
 
 
               IN TABULAM PENTHEI TRUCIDATI.
 
E_34    v.1     Penthea cernis Echioniden,
          2     hospitis Orgia qui Bromii
          3     spreverat. Impius ecce deo
          4     vindiciam malefacta luit.
          5     Matris enim, Orgiadumque manu,
          6     dum fera creditur esse, perit.
          7     Quam sceleri bene poena suo
          8     congruit et mala digna malis,
 
 
                      IN PICTURAM EUROPAE STUPRATAE.
 
E_35    v.1     Hic qui a monte boves ad proxima litora vertit
          2        aurea te, quis sit, virga monere potest.
          3     Tum testes alae neque non talaria, testis
          4        in flavo bicolor crine galerus erit.
          5     Si rogitas quid agat, patrio subservit amori,
          6        inscius obsequio, furta dolosa tegens.
          7     Raptor enim nivei latitat sub imagina tauri
          8        improbus, ac praedam per freta longa vehet.
          9     Ut Cretam attigerit, mox taurus desinet esse
         10        Juppiter. Et virgo non erit ista diu.
         11     Quid non caecus amor mortalia pectora cogat,
         12        si taurum aethereum non piget esse Jovem ?
         13     Aut quae formosis satis est cautela puellis,
         14        hic quoque stuprator si metuendus erat ?
 
 
         IN PRONTE LIBELLI DONO MISSI EPISCOPO ATREBATENSI.
 
E_36    v.1     Avibus secundis vade charteum munus,
          2     exile quamquam te brevis dicat vates.
          3     Liceat modo placere praesuli docto :
          4     pretio lapillos viceris et Erythraeos.
 
 
                IN PRONTE LIBELLI DE IMPERATORIA MAJESTATE.
 
E_37    v.1     Christianum orbem tuenti qui favetis Caesari,
          2     huic favebitis libello, qui tuetur Caesarem.
 
 
                   IN FRONTE ODARUM GUILIELMI.
 
E_38    v.1     Huc, si quid pia, si pudica Musa
          2     delectat, nihil hic vel inquinatum
          3     vel quod melle nocens tegat venenum.
          4     Christum tota sonat chelys Guihelmi.
 
 
                  IN FRONTE LIBELLI BUSLIDIO DONO MISSI.
 
E_39    v.1     Non ego Buslidiae decus adfero bibliothecae,
          2        sed decus apponit bibliotheca mihi.
 
 
                          IN FRONTE ALTERIUS.
 
E_40    v.1     Non equidem ornabis tu, Antoni, bibliothecam ;
          2        te magis ornabit bibliotheca liber.
 
 
                IN CAECUM TRAGOEDIARUM CASTIGATOREM.
 
E_41    v.1     Cur adeo lector crebris offendere mendis ?
          2        Qui castigavit, lumine captus erat.
 
 
                    SUB PICTURA VULTUS CHRISTI.
 
E_42    v.1     Hic intuetur et intimos mentis sinus,
          2     fac tota niteant pectoris penetralia,
 
 
               AGIT CARMINE GRATIAS PROMISSO MUNERE.
 
E_43    v.1     Antistes sacer elegantiorum, ac
          2     princeps, Carmiliane, litterarum,
          3     en versus tenuis tibi Poeta
          4     hos pro munere splendido rependit
          5     hoc est scilicet, aere mutat aurum.
          6     At quid tandem aliud deis vel ipsis
          7     gratus sed tenuis referre vates
          8     possit quam numeros modosque ? Verum
          9     largiri numeros tibi, Petre, hoc est
         10     silvae ligna, vago mari addere undas.
 
 
                          IN FRONTE ENCHIRIDII.
 
E_44    v.1     Nil moror aut laudes, levis aut convicia vulgi,
          2        pulchrum est vel doctis, vel placuisse piis.
          3     Spe quoque majus erit mihi si contingat utrumque.
          4        Cui Christus sapit, huic si placeo, bene habet.
          5     Unicus ille mihi venae largitor Apollo,
          6        sunt Helicon hujus mystica verba meus.
 
 
                         LIBELLUS DONO MISSUS.
 
E_45    v.1     Mittere cur verear magno leve munus amico,
          2        cum capiant summos thuscula pauca deos.
 
 
          IOANNI OKEGO MUSICO SUMMO, EPITAPHIUM.           (Jean Okeghem)
 
E_46    v.1     Ergone conticuit
          2     vox illa quondam nobilis,
          3     aurea vox Okegi ?
          4     Sic musicae exstinctum decus ?
          5     Dic age, dic fidibus
          6     tristes, Apollo, naenias.
          7     Tu quoque, Calliope,
          8     pullata cum sororibus,
          9     funde pias lacrimas.
         10     Lugete, quotquot musicae
         11     dulce rapit studium,
         12     virumque ferte laudibus.
         13     Artis Apollineae
         14     sacer ille Phoenix occidit.
         15     Quid facis, invida mors ?
         16     Obmutuit vox aurea,
         17     aurea vox Okegi,
         18     vel saxa flectere efficax,
         19     quae toties liquidis
         20     et arte flexilibus modis
         21     per sacra tecta sonans,
         22     demulsit aures caelitum
         23     terrigenumque simul
         24     penitusque movit pectora ?
         25     Quid facis, invida mors ?
         26     Vel hoc iniqua maxime,
         27     aequa quod omnibus es.
         28     Sat erat tibi promiscue
         29     tollere res hominum,
         30     divina res est Musica :
         31     numina cur violas ?
 
 
                HENRICI EPISCOPI CAMERACENSIS EPITAPHIUM.
 
E_47    v.1     Henricus hic est, Bergicae stirpis decus,
          2     qui laude morum avita vicit stemmata.
          3     Gregis salute nil habuit antiquius,
          4     in quem pius paterna gessit viscera.
          5     Hic incitatus amore miro caelitum,
          6     Jacobe sedem visit impiger tuam,
          7     arcemque Petri visit, et Solymas sacras.
 
 
                               DE EODEM.
 
E_48    v.1     Berganae stirpis septem de fratribus unum
          2        condidit Henricum hoc invida Parca loco.
          3     Ille gregis Cameracini praesulque paterque,
          4        cui simul et patriae non sibi natus erat,
          5     bisque Jacobaeam visit pius advena sedem,
          6        dehinc Romam, et Solymas vectus adusque sacras,
          7     sic pietate vagus, virtute gravissimus, aevum
          8        exegit felix et sine labe suum.
 
 
        IN MAGNATEM QUEMDAM, SED PICTO NOMINE,
       QUI LAUDES SUAS EXIGUO MUNUSCULO PENSARAT.
 
E_49    v.1     Correxit errorem meum,
          2     lepide Marullus. Nam mihi
          3     laudatus aequo largius
          4     nimium pusillo prodigum
          5     vatem redonat munere.
          6     O pectus, o memorabilem,
          7     hujus modestiam viri.
          8     Non vult cani quae non facit,
          9     vult et sileri quae facit.
         10     Proin pudendis praemiis
         11     invitat ad palinodiam,
         12     invitat ad silentium.
         13     Non suadet hoc frugalitas
         14     tenaxque Parsimonia,
         15     cum sannionibus quoque
         16     foedisque morionibus
         17     prolixa donet munera.
         18     Quod ista donat vatibus,
         19     quae dare minus quam nil dare est,
         20     pudore non vitio facit.
 
 
                       DE CASA NATALITIA PUERI JESU,
              DEQUE PAUPERE PUERPERIO VIRGINIS DEIPARAE MARIAE.
 
E_50    v.1     Ecquid adhuc veterum sequimur spectacula rerum ?
          2             Huc huc frequentes currite.
          3     Haec casa, quae lacera et stat agrestibus horrida culmis,
          4             novum dabit spectaculum.
          5     Quale nihil saeclis proavi videre vetustis,
          6             nihil videbunt posteri.
          7     Hic cujus tonitru tellusque tremiscit et aether,
          8             teneris crepat vagitibus.
          9     Hic orbis magni moderator maximus infans
         10             virginea mulget ubera.
         11     His ego non stabulis augusta palatia Romae
         12             feliciora judicem.
         13     Non (operosa licet) Solomonia templa, nec auream
         14             Lydi tyranni regiam.
         15     Salve clara domus caeloque beatior ipso,
         16             partus sacrati conscia.
         17     Jure tibi Jovis invideant Capitolia falsi,
         18             divis superba saxeis.
         19     Aegyptus sancta invideat cunabula, monstris
         20             finem datura turpibus.
         21     Nec minus apta deo es, quod hiantibus undique rimis
         22             imbres et Euros accipis.
         23     Quod lodicis egens, rigidoque incommoda feno
         24             fetus rubentes excipis.
         25     Talia nascentem decuere cubilia Christum, ut
         26             qui dedocere venerit
         27     fastum nullaque non suadentem turpia luxum.
         28             Non hic renident purpurae,
         29     sertave frondea, non imitantes fulmina taedae,
         30             non mensa sumptuosior,
         31     nec strepit officiis domus ambitiosa, nec alti
         32             fovent puerperam tori.
         33     Pannosus jacet in duris praesepibus infans.
         34             Divinus attamen vigor
         35     emicat, et patrios vagitu despuit ignes.
         36             Sensere praesentem deum,
         37     (quodque licet) puero jumenta tepentibus auris
         38             frigus decembre temperant.
         39     Opilio calamis iisdem, quibus ante capellis,
         40             agreste sed pium canit.
         41     Aethereique chori volitant cunabula circum,
         42             ut mensibus vernis, apum
         43     degenerem simul ac pepulere examina regem,
         44             regi novo, faventibus
         45     applaudunt alis sublimemque agmine tollunt.
         46             Sic turma caelitum duci
         47     circumfusa suo, gaudens stupet, atque jacentem
         48             pronis adorat vultibus,
         49     et natalicium sonat ad praesaepia carmen.
         50             Conjux pudicus interim,
         51     fusus humi, magnum trepidus veneratur alumnum.
         52             Porro puella, nobilis
         53     pars bona spectacli, defixis haeret ocellis,
         54             primumque sese non capit,
         55     seque suumque stupens genitrix virguncula partum,
         56             nulli marito debitum.
         57     At simul ejecit pietas materna stuporem,
         58             praedulce pignus corripit,
         59     ac modo porrectis prohibet vagire papillis,
         60             modo tepente frigidum
         61     blanda fovet gremio parvisque dat oscula labris.
         62             Nunc pectori adprimit suo,
         63     nunc blaeso teneros invitat murmure somnos,
         64             amabili invicem modo.
         65     Laetam prole deo videas gestire parentem,
         66             prolem parente virgine.
 
 
               EXPOSTULATIO JESU CUM HOMINE SUAPTE CULPA PEREUNTE.
 
E_51    v.1     Cum mihi sint uni bona, quae vel frondea tellus,
          2             vel Olympus ingens continet,
          3     dicite, mortales, quae vos dementia cepit ?
          4             Haec aucupari ut unde vis
          5     malitis, quam de proprio deposcere fonte,
          6             adeo benigno, et obvio ?
          7     Mendacesque juvet trepido miseroque tumultu
          8             umbras bonorum persequi ?
          9     Pauci me, qui sum verae largitor et auctor
         10             felicitatis, expetant ?
         11     Forma rapit multos, me nil formosius usquam est,
         12             formam ardet hanc nemo tamen.
         13     Suspiciunt ceras antiquaque stemmata multi,
         14             at me quid est illustrius ?
         15     Ut qui sim genitore deo deus ipse profectus,
         16             genitrice natus virgine.
         17     Unde fit, ut mecum vix gestiat unus et alter
         18             affinitatem jungere ?
         19     Maximus ille ego sum caelique solique monarcha,
         20             servire nobis cur pudet ?
         21     Dives item et facilis dare magna, et multa roganti,
         22             rogari amo, nemo rogat.
         23     Sumque, vocorque patris summi sapientia, nemo
         24             me consulit mortalium.
         25     Ipse ego sum aetherei splendorque, decusque parentis,
         26             me nemo stupet aut suspicit.
         27     Sum firmus juxta ac jucundus amicus amico,
         28             me pariter, ac meas opes
         29     candidus, atque lubens caris impertio, nemo hanc
         30             ambit necessitudinem.
         31     Sum via qua sola caeli itur ad astra, tamen me
         32             terit viator infrequens.
         33     Cur tandem ignarum dubitat mihi credere vulgus ?
         34             Aeterna cum sim veritas.
         35     Pollicitis cur stulte meis diffidere perstas ?
         36             Cum sit nihil fidelius.
         37     Auctor ad haec vitae cum sim unicus, ipsaque vita
         38             cur sordeo mortalibus ?
         39     Lux ego sum, cur huc vertunt sua lumina pauci ?
         40             Dux, cur gravantur insequi ?
         41     Vivendi recte certissima regula solus,
         42             aliunde formas cur petunt ?
         43     Ipse ego sum solus vera et sine felle voluptas,
         44             quid est quod ita fastidior ?
         45     Unica pax animi, quin huc deponitis aegri
         46             curas edaces pectoris ?
         47     Si benefacta truces etiam meminere leones,
         48             referuntque beluae vicem,
         49     respondere feri merito didicere dracones,
         50             si meminit officii canis,
         51     si redamant aquilae, redamant delphines amantem,
         52             cur efferatior feris,
         53     me me non redamas homo ? Cui semel omnia feci,
         54             quem condidi, quem sanguine
         55     asserui proprio, propriaeque a morte recepi
         56             dispendio vitae volens.
         57     Si bos agnoscit dominum, si brutus asellus
         58             agnoscit altorem suum,
         59     cur me solus homo male gratus, nosse recusas
         60             et conditorem et vindicem ?
         61     Unus ego hic tibi sum cunctorum summa bonorum ?
         62             Quid est quoq extra me petas ?
         63     Quorsum distraheris per tot dispendia grassans
         64             laboriosa inertia ?
         65     Sum placabilis et pronus miserescere, quin hoc
         66             miser ad asylum confugis ?
         67     Idem justus et implacabilis ultor iniqui,
         68             cur non times offendere ?
         69     Corpus ego atque animum nutu sub tartara mitto,
         70             nostri metus vix ullum habet.
         71     Proinde mei desertor homo socordia si te
         72             adducet in mortem tua,
         73     praeteritum nihil est, in me ne rejice culpam :
         74             malorum es ipse auctor tibi.
         75     Nam quid adhuc superest ? Si te neque provocat ardens,
         76             suique prodiga caritas,
         77     o bis marmoreum pectus, neque mitigat umquam
         78             adeo profusa benignitas,
         79     si neque tantarum vel spes certissima rerum
         80             expergefacit et allicit.
         81     Si neque tartareae cohibet formido gehennae,
         82             nec ullus admonet pudor,
         83     immo si durant magis haec, adduntque stuporem
         84             tam multa, tamque insignia,
         85     ut facile immanesque feras chalybemque petramque
         86             rigore victo molliant.
         87     Quid faciat pietas, quibus artibus abstrahat ultro
         88             devota morti pectora ?
         89     Invitum servare, nec est mentis, puto, sanae,
         90             et patria prohibet aequitas.
 
 
                         CARMEN IAMBICUM.
 
E_52    v.1     Non invenusto antiquitas aenigmate
          2           studii magistram virginem
          3     finxit Minervam, ac litterarum praesides
          4           finxit Camenas virgines.
          5     Nunc ipse virgo matre natus virgine,
          6           praesideo virgineo gregi.
          7     Et sospitator hujus et custos scholae,
          8           adsunt ministri virgines,
          9     pueros meos mecum tuentes angeli.
         10           Mihi grata ubique puritas,
         11     decetque studia litterarum puritas.
         12           Procul ergo sacro a limine
         13     morum arceant mihi litteratores luem,
         14           nihil huc recipiant barbarum.
         15     Procul arceant illitteratas litteras,
         16           nec regna polluant mea.
 
 
                           SAPPHICUM.
 
E_53    v.1     Coeperit faustis avibus precamur,
          2     semper augescens meliore fato,
          3     hic novae sudor novus officinae,
          4               auspice Jesu.
          5     Hic rudis (tamquam nova testa) pubes
          6     litteras Graias, simul et Latinas,
          7     et fidem sacram tenerisque Christum
          8               combibet annis.
          9     Quid fuit laeta sobolem dedisse
         10     corporis forma ? Nisi mens et ipsa
         11     rite fingatur, studiisque castis
         12               culta nitescat ?
         13     Stirpe ab hac sensim nova pullulabit
         14     civium proles, pietate juxta, ac
         15     litteris pollens, breviterque regno
         16               digna Britanno.
         17     Ludus hic silvae pariet futurae
         18     semina, hinc dives nemus undequaque
         19     densius surgens decorabit Anglum
         20               latius orbem.
 
 
     IMAGO PUERI JESU IN LUDO LITERARIO, QUEM NUPER INSTITUIT COLETUS.
 
E_54    v.1     Discite me primum pueri, atque effingite puris
          2        moribus, inde pias addite litterulas.
 
 
                       CARMEN PHALECIUM.
 
E_55    v.1     Sedes haec puero sacra est Iesu
          2     formandis pueris dicata. Quare
          3     edico, procul hinc facessat, aut qui
          4     spurcis moribus, aut inerudita
          5     ludum hunc inquinet eruditione.
 
 
                                 ALIUD.
 
E_56    v.1     Quin hunc ad puerum pueri concurritis omnes ?
          2        Unus hic est vitae regula, fonsque piae.
          3     Hunc qui non sapiar, hujus sapientia stulta est,
          4        absque hoc vita hominis mors (mihi crede) mera est.
 
 

                         AD GALAT. QUINTO.
          VALET IN CHRISTO FIDES, QUAE PER DILECTIONEM OPERATUR.
 

                               FIDES.
 


                       CREDO. PRIMUS ARTICULUS.
 
E_57A   v.1     Confiteor primum ore pio, venerorque fideli
          2     mente deum patrem, vel nutu cuncta potentem.
          3     Hunc, qui stelligeri spatiosa volumina caeli,
          4     et solidum omniparae telluris condidit orbem.
 
                           ET IN JESUM. II.
 
          5     Ejus item gnatum Jesum, cognomine Christum,
          6     quem dominum nobis agnoscimus ac veneramur.
 
                         QUI CONCEPTUS. III.
 
          7     Hunc Maria afflatu divini numinis, alvo
          8     concepit virgo, peperit purissima virgo.
 
                       PASSUS SUB PONTIO. IIII.
 
          9     Et grave supplicium immeritus, damnante Pilato,
         10     pertulit, infami suffixus in arbore mortem
         11     oppetiit, tumulatus homo est claususque sepulchro.
         12     Interea penetrat populator ad infera regna.
 
                           TERTIA DIE. V.
 
         13     Mox ubi tertia lux maesto se prompserat orbi,
         14     emersit tumulo, superas redivivus in auras.
 
                            ASCENDIT. VI.
 
         15     Inde palam aetheream scandit sublimis in arcem
         16     illic, jam dexter patri assidet omnipotenti.
 
                      ITERUM VENTURUS EST. VII.
 
         17     Idem olim rediturus, ut omnem judicet orbem
         18     et vivos pariter vitaque ac lumine cassos.
 
                       CREDO IN SPIRITUM. VIII.
 
         19     Te quoque credo fide simili spirabile numen
         20     halitus, afflatusque dei sacer, omnia lustrans.
 
                        SANCTAM ECCLESIAM. IX.
 
         21     Et te confiteor sanctissima contio, qua gens
         22     Christigena arcano nexu coit, omnis in unum
         23     corpus, et unanimis capiti sociatur Iesu.
         24     Hinc proprium nescit , sed habet communia cuncta.
 
                       REMISSIONEM PECCATORUM. X.
 
         25     Hoc equidem in coetu sancto. Peccata remitti
         26     credo, vel iis sacro fuerint qui fonte renati,
         27     vel qui diluerint ultro sua crimina fletu.
 
                       CARNIS RESURRECTIONEM. XI.
 
         28     Nec dubito quin exanimata cadavera sursum
         29     in vitam redeant, animas sortita priores.
 
                           VITAM AETERNAM. XII.
 
         30     Utraque pars nostri corpusque animusque deinceps
         31     juncta fimul, vitam ducent sine fine perennem.
 
 



                                SACRAMENTA.

 
E_57B   v.1     Hoc quoque persuasum est ecclesia mystica septem
          2     munera dispensat, quae sacramenta vocantur.
          3     Hinc variae dotes et gratia plurima menti
          4     caelitus inseritur, si quis modo sumpserit apte.
 
                                 ORDO. I.
 
          5     Ordine namque sacro, confertur sacra potestas
          6     ut fungare ministeriis, Christo auspice, sanctis.
 
                             MATRIMONIUM. II.
 
          7     Munere conjugii nati hunc prodimus in orbem,
          8     usque adeo pulchri, pulcherrima portio, mundi.
 
                              BAPTISMUS. III.
 
          9     Munere baptismi longe felicius iidem
         10     quod prius in te, Christe, renascimur, atque novamur.
 
                            CONFIRMATIO. IIII.
 
         11     Deinde in amore dei nos confirmatio sacra
         12     constabilit, mentemque invicto robore durat
 
                             EUCHARISTIA. V.
 
         13     mysticus ille cibus (Graeci dixere synaxin)
         14     qui panis vinique palam sub imagine, Christum
         15     ipsum praesentem vere exhibet, intima nostri
         16     viscera, caelesti saginat et educat esca,
         17     inque deo reddit vegetos et reddit adultos.
 
                             POENITENTIA. VI.
 
         18     Si quem forte deo capitalis reddidit hostem
         19     noxia, continuo metanoea medebitur illi.
         20     Restituet lapsum rescissaque foedera rursum
         21     sarciet, offensi placabit numinis iram,
         22     commissi modo paeniteat pigeatque nocentem.
         23     Isque volens peragat praescripta piamina culpae.
 
                               UNCTIO. VII.
 
         24     Unguinis extremi munus nos munit et armat,
         25     migrantemque animam per summa pericula tuto
         26     tansmitit patriae et superis commendat euntem.
 
 



                                AMOR DEI.
 
E_57C   v.1     Haec est indubitata fides, cui pectore certo
          2     nixus, amabo patrem super omnia cunctipotentem,
          3     qui me condideritque et in hunc produxerit orbem.
          4     Rursus amore pari dominum complectar Iesum,
          5     qui nos asseruit pretioque redemit amico.
          6     Spiritum item sanctum, qui me sine fine benigno
          7     afflatu fovet, atque animi penetralia ditans
          8     dotibus arcanis, vitali recreat aura.
          9     Atque hic ternio sanctus et omni laude ferendus,
         10     toto ex corde mihi, tota de mente, supremis
         11     viribus, obsequio, meritoque coletur honore.
         12     Hunc unum reverebor et hoc semel omnis in uno
         13     spes mea figetur, hoc omnia metiar uno,
         14     hic propter sese mihi semper amabitur unus.
         15     Post hunc haud alia ratione, ac nomine charus
         16     ipse mihi fuero, nisi quatenus omnis in illum
         17     ille mei referatur amor fontemque revisat.

                              FUGA PECCATI.
 
         18     culpam praeterea fugiam pro viribus omnem,
         19     praecipue capitale tamen vitavero crimen.
         20     Quod necat atque animam letali vulneret ictu.
 
                         SUPERBIA, INVIDIA, IRA.
 
         21     Ne fastu tumeam, ne vel livore maligno
         22     torquear, aut bili rapiar fervente, cavebo.
 
                         GULA, LUXURIA, PIGRITIA.
 
         23     Ne vel spurca libido, vel insatiabilis alvus
         24     imperet, enitar, ne turpis inertia vincat.
 
                                AVARITIA.
 
         25     Ne numquam saturanda fames me vexet habendi,
         26     plus satis ut cupiam fallacis munera mundi.
 
                          FUGA MALORUM HOMINUM.
 
         27     Improba pestiferi fugiam commercia coetus
         28     omnia, summo animi conatu , proque virili.
 
                            STUDIUM PIETATIS.
 
         29     Atque huc incumbam nervis ac pectore toto,
         30     ut magis atque magis superet mihi gratia. Virtus
         31     augescatque piae divina scientia menti.
 
                                 ORATIO.
 
         32     Orabo, superosque precum libamine puro
         33     placare adnitar, cum tempore sedulus omni,
         34     tum vero eximie, quoties lux festa recurret.
 
                           FRUGALITAS VICTUS.
 
         35     Frugales epulae semper mensaeque placebit
         36     sobria mundities, et avari nescia luxus.
 
                               JEJUNIUM.
 
         37     Servabo reverens, quoties jejunia nobis
         38     indicit certis ecclesia sancta diebus.
 
                            MENTIS CUSTODIA.
 
         39     Sancta uti sint mihi secretae penetralia mentis,
         40     ne quid eo subeat foedumve nocensve, studebo.
 
                         LINGUAE CUSTODIA.
 
         41     Ne temere juret, ne umquam mendacia promat.
         42     Turpia ne dictu dicat mea lingua, cavebo.
 
                            MANUS CUSTODIA.
 
         43     A furto cohibebo manus, nec ad ulla minuta
         44     viscatos mittam digitos, et si quid ademptum
         45     cuiquam erit, id domino properabo reddere justo.
 
                      RESTITUTIO REI FORTE REPERTAE.
 
         46     Id quoque restituam, si quid mihi forte repertum est.
         47     Me penes haud patiar prudens aliena morari.
 
                              AMOR PROXIMI.
 
         49     Nec secus atque mihi sum carus, amabitur omnis
         49     proximus, est aurem (ni fallor) proximus ille
         50     quisquis homo est, ac sic ut amor referatur amici
         51     in Christum, vitamque piam, veramque salutem,
         52     huic igitur fuerit quoties opus atque necesse,
         53     sedulus officio corpusque animumque juvabo.
         54     Ut mihi succurri cupiam, si forsan egerem.
         55     Id tamen in primis praestabo utrique parenti,
         56     per quos corporeo hoc nasci mihi contigit orbe,
         57     tum praeceptori, qui me erudit instituitque
         58     morigerus fuero , ac merito reverebor honore.
         59     At rursus dulcisque scholae studiisque sodales,
         60     semper (uti par est) sincero amplectar amore.
 
                           ASSIDUA CONFESSIO.
 
         61     Si quando crimen fuero prolapsus in ullum,
         62     protinus enitar, pura ut confessio lapsum
         63     erigat ac justa tergatur noxia poena.
 
                   SUMPTIO CORPORIS CHRISTI IN VITA.
 
         64     Ast ubi sacrati me ad corporis atque cruoris
         65     caelestes epulas pietasque, diesque vocabit,
         66     illotis manibus metuens accedere, pectus
         67     ante meum, quanta cura studioque licebit
         68     purgabo maculis, virtutum ornabo nitelis.
 
                                MORBUS.
 
         69    Porro ubi fatalis jam terminus ingruet aevi
         70     extremumque diem cum morbus adesse monebit,
         71     mature sacramentis me armare studebo,
         72     atque his muneribus, quae ecclesia sancta ministrat
         73     Christigenis, reteget confessio crimina vitae
         74     sacrifico, sumam Christi venerabile corpus.
 
                                  MORS
 
         75     Quod si vicinae propius discrimina mortis
         76     urgebunt, supplex accersam qui mihi rite
         77     oblinat ac signet sacro ceromate corpus.
         78     Atque his praesidiis armatus, sic uti dignum est
         79     Christicola, forti ac fidenti pectore, vita
         80     decedam, bonitate dei super omnia fretus.
 
 
                           HOC FAC ET VIVES.




 
             IN LAUDEM MICHAELIS ET ANGELORUM OMNIUM.
 
 ODE DICOLOS HENDECASYLLABA SAPPHICA,SUFFIGENDA IN TEMPLO MICHAELI SACRO.

 
E_58    v.1     Caelitum princeps, Michaele, et omnes
          2     spiritus sacri, libeat precamur
          3     supplicum votis tribuisse pronas
          4             caelitus aures.
          5     Sordidae sed ne merito canentum
          6     sordeant odae, citus huc ab arce
          7     devolet fulgente, Seraph decoris
          8             igneus alis.
          9     Qui foco sacro usque calentis arae
         10     calculum vivum rapiens (ut olim)
         11     applicet nostris placidus labellis
         12             oraque tergat.
         13     Luridae quicquid maculae perurat
         14     desidem pellens animo teporem,
         15     igneas cantent acies (ut aequum est)
         16             ignea verba.
         17     Porro tu primas tibi vendicato
         18     carminis partes, Michael beate,
         19     primipilari duce quo triumphant
         20             agmina caeli.
         21     In quibus luces, itidem ut pyropus
         22     nobiles inter radiat lapillos,
         23     utve formosus socia inter ardet,
         24             Lucifer astra.
         25     Jus tibi summum necis atque vitae,
         26     tradidit magni moderator orbis,
         27     tu potes servare probos, et idem
         28             perdere sontes.
         29     Tu piorum tutor et advocatus,
         30     tu dei in templo nitidas ad aras,
         31     visus es dextra tenuisse plenam
         32             turis acerram.
         33     Inde surgens fumus odore multo,
         34     ibat ad summi solium tonantis,
         35     ac dei nares liquidi juvabant
         36             dona vaporis.
         37     Tu pias laetis animas reponis
         38     sedibus, cantu procul audiendo
         39     squalidis olim gelida exciebis
         40             funera bustis.
         41     Quam dedit laetos pia turba plausus,
         42     cum gravi caelum quateret ruina,
         43     hostis et serpens veterator, acri
         44             non sine pugna.
         45     Ille sublimes subito sub auras
         46     emicans, septem (stupuere cuncti)
         47     ora tollebat, colubris tumebant
         48             colla trecentis.
         49     Flammeis ardens oculis, Avernum
         50     virus efflabar furiale monstrum,
         51     fulminisque instar, piceos vomebat
         52             faucibus ignes.
         53     Te nihil terret rabies minacis
         54     beluae, sed vi domitam superna,
         55     cogis absorptam, superas ad auras
         56             reddere praedam.
         57     Quae tuas fulvas fugitat sub alas
         58     laeta, praesenti sed adhuc periclo
         59     palpitans, elapsa velut rapaci
         60             ales ab ungui.
         61     Ergo ne quid jam trepident, cadaver
         62     triste deturbas, labat ac labantis
         63     pondus exhorrens, aperit profunda
         64             Tartara tellus.
         65     Non secus, quam si Siculo Peloro
         66     pendulum in fluctus abeat cacumen,
         67     territum cedit refluumque late
         68             dissilit aequor.
         69     Ferreis illic domitus catenis,
         70     horridum quassat caput ac minatus
         71     multa nequicquam, furibundus iras
         72             volvit inanes.
         73     Te manet palma, o Michael, suprema.
         74     Te novi plausus, tibi non iniquas
         75     impius poenas dabit Antichristus,
         76             orbe levato.
         77     Laetus idcirco meritos uterque
         78     orbis, en hymnos canit, altus aether
         79     inclyto gaudet duce, gaudet aeque
         80             praeside tellus.
         81     At meri cantus celebrantur isthic,
         82     hic (uti res sunt variae atque mixtae)
         83     reddimus proni querulis remixta
         84             carmina votis.
         85     En vides quantis miseri premamur
         86     cladibus (nostro merito fatemur)
         87     tota proh caeci terimus nefandis
         88             saecula bellis.
         89     Si tibi haud frustra data cura nostri est,
         90     si tibi pax non temere vocablum
         91     mutuat, belli procul o cruentos
         92             pelle furores.
         93     Fac tua lenis prece, rex olympi,
         94     vindicem condat miseratus ensem,
         95     ferias donet referatque fessis
         96             otia terris.
 
 
               DE SINGULARI LAUDE GABRIELIS ANGELI.
 
E_59    v.1     Te quibus digne recinemus odis,
          2     Gabriel, quem rite chorus supernus
          3     proximum primo colit ? O Tonantis
          4               armiger alti.
          5     Illius tu strenuus administras
          6     bella, nec quisquam melior, piorum
          7     castra tutari et rabidas nocentum
          8               frangere vires.
          9     Tu tenes oracula sacra, te olim
         10     nuntio, casus didicit futuros,
         11     Ille quem insonti leo gaudet atrox
         12               lambere rictu.
         13     Tu Zachariae vetulo marito,
         14     thura dum festis adolet sacellis,
         15     pignoris seri subitus stupenti
         16               nuntius adstas.
         17     Cuncta quid frustra sequimur canendo,
         18     illius dulce est meminisse nunti,
         19     laetius quo nil lacrimosus umquam
         20               audiit orbis.
         21     Nec salus olim neque spes salutis
         22     ulla erat, sed mors stygiis profecta
         23     sedibus, gentem rapiebat omnem,
         24               vindice nullo.
         25     Tum novas auctor meditatus artes,
         26     ipse ut invisat homo factus orbem,
         27     Te rei tantae, Gabriel, ministrum
         28               deligit unum.
         29     "Advola terris, ait, et saluta
         30     Virginem, matrem mihi mox futuram.
         31     Fac sacramentum tege, ne ille sciscat
         32               callidus hostis."
         33     Sic opus facto neque plura fatus
         34     ille, tu lapsu placido volucres
         35     dissecas nubes decorasque pictis
         36               aethera pennis.
         37     Qualis adversos feriente nimbos
         38     sole, resplendet (monumenta pacti
         39     Iris antiqui) varioque caelum
         40               cingit amictu.
         41     Vidit obliquis oculis volantem
         42     dextero caelo metuitque latis
         43     incubans terris draco luridoque
         44               palluit ore.
         45     Tecta tu pernix Nazaraea tangis,
         46     mox et illapsus thalamis pudicae
         47     Virginis, mandata refers sereno
         48               regia vultu.
         49     Nostra cui primum hic lyra gratuletur,
         50     haesitat, mundone malis levato,
         51     an deo fetae potius puellae,
         52               an tibi dive
         53     conscio mentis meritoque summis
         54     rebus accersi, tibi tam sacrato,
         55     tamque felici licuit vel uni
         56               munere fungi.
         57     Noster o salve bone pacifer, qui
         58     surculum adportans oleae virentem,
         59     nuntias primus, meliora mersis
         60               saecula terris.
 
 
                      DE LAUDE RAPHAELIS.
 
E_60    v.1     Proxime primis Raphael canere,
          2     ordinis pars non humilis superni,
          3     tute nam clarum comitem duobus
          4               tertius addis.
          5     O salus, ac certa hominum medela
          6     rebus afflictis, ope cujus olim
          7     reddito vidit reducem Thobias
          8               lumine gnatum,
          9     nec modo salvum, sed et aere largo
         10     divitem, multa serie clientum
         11     divitem, ac longis gregibus, novaque
         12               conjuge laetum.
         13     Ethnici Phoebumque genusque Phoebi,
         14     saxeos olim coluere divos,
         15     hos rati morbis dubiis rogatam
         16               ferre salutem.
         17     Nos magis nos te colimus, potentem
         18     vel nigro manes revocare ab Orco,
         19     rursus et pigris animam liquentem
         20               spargere venis.
         21     Tu simul membris, simul o medere
         22     mentibus praesens opifer luemque
         23     in tuos, eheu, male saevientem
         24               exige terris.
 
 
                       DE OMNIBUS ANGELIS.
 
E_61    v.1     Nec tacendi estis proceres ducesque
          2     ceteri nobis breviterque cuncti
          3     milites regis dicione late
          4               cuncta tenentis.
          5     Ambitu quem ter triplici triformem
          6     dextera laevaque frequentiores
          7     cingitis quam nocte silente plenam
          8               sidera lunam.
          9     O salutandi novies beari,
         10     otium quorum mala nulla terrent,
         11     certa quos divi beat intuentes
         12               copia vultus.
         13     Invidet vestrae miser ille sorti,
         14     eminus sedes quotiens ademptas
         15     suspicit frendens et inauspicati
         16               paenitet ausus.
         17     Vespero quondam similis rubenti
         18     inter aeternos rutilabat ignes.
         19     At simul regis diadema miles
         20               ambiit audax,
         21     jam pares volvens animo cathedras
         22     flammeo telo, grege cum sequaci
         23     ictus ejectusque, rudem ruina
         24               terruit orbem.
         25     Excipit partim cava Styx ruentes,
         26     abditur lucis bona pars opacis,
         27     cursitat magnum per inane, multo
         28               plurima turba.
         29     Densior quam Cecropiis in hortis,
         30     tinnulos aeris crepitus secuta,
         31     evolant examina, quamque caelo
         32               decidit imber.
         33     Pugnat hoc unum haec vigil, improboque
         34     omnis incumbit studio, pios ut
         35     distrahat, tundat, geminoque raptos
         36               funere perdat
         37     Ah nefas, quantum daret illa stragem ?
         38     Cui salus tandem ? Nisi frangeretur
         39     obviis vobis furor et nocendi
         40               dira libido ?
         41     Vestra nos tutela fidelis ortos
         42     excipit nec luce prius relinquit.
         43     Semper hac freti nihili furentem
         44               ducimus hostem.
         45     Imus hac tuti tumidum per aequor,
         46     asperas tuti penetramus alpes,
         47     vivimus vestro morimurque demum
         48               munere tuti.
         49     Vos parum firmis dare robur, iidem
         50     anxios nostis gemitus levare
         51     nuntiis felicibus, ac subinde
         52               visere castos.
         53     Caelici cives, adeone vobis
         54     exsules curae sumus, ut vacet sic
         55     obsequi nobis pigeatque numquam
         56               sortis iniquae ?
         57     Nuntii crebri volitatis, inter
         58     arduos caelos humilesque terras,
         59     hinc preces fertis querulas, at istinc
         60               dona refertis.
         61     Porro nos tantis metitis (quod unum
         62     possumus) gratos memori camena
         63     reddimus cantus, ferimusque templis
         64               dona dicatis.
         65     Ferias anno referente sacras,
         66     caelat hic festus simulacra fumus,
         67     hic chorus supplex manibus facessit
         68               vota supinis.
         69     Quae patris summi penetrent ad aures
         70     semper, ac per vos rata sint precamur,
         71     o patroni praesidiumque felix
         72               Christigenarum.
 
 
         EX VOTO DICATUM VIRGINI VUALSINGAMICAE APUD BRITANNOS. 

E_62    v.1         (Carmen graece scriptum)
 
                       (14 vers ïambiques)

 
                EPITAPHIUM SCURRULAE TEMULENTI. SCAZON.
 
E_63    v.1     Pax sit, viator, tacitus hos legas versus,
          2     ut sacra verba mussitant sacerdotes,
          3     ne mihi suavem strepitus auferat somnum,
          4     repetatque vigiles ilico sitis fauces.
          5     Nam scurrula hocce sterto conditus saxo,
          6     quondam ille magni clarus Euii mystes,
          7     ut qui bis octo lustra perbibi tota,
          8     oculis profundus, deinde somnus obrepsit,
          9     ut fit, benigno membra cum madent Baccho.
         10     Atque ita peractis suaviter bonis annis,
         11     idem bibendi finis arque vivendi
         12     fuit. Sed etiam me aliquis ebrium credat,
         13     aut somniare, qui ista dormiens dicam.
         14     Vale, viator, jam silenter abscede.
 
 
                  ENCOMIUM SELESTADII. CARMINE ELEGIACO.
 
E_64    v.1     Nobile Slestadium, tua quis pomoeria primus
          2        signans, tam dextris condidit auspiciis ?
          3     Unde tibi Genius tam felix tamque benignus ?
          4        Sidera nascenti quae micuere tibi ?
          5     Cum videaris enim neque muro insigne capaci,
          6        plebe nec innumera divitiisve scatens,
          7     urbibus in cunctis, tamen haud felicior ulla est
          8        quotquot Caesarea sub dicione vigent.
          9     Non ego jam memoro, quod fertilis undique campus
         10        adjacet et segetem prosperat alma Ceres.
         11     Quodque hinc vitiferos montes, hinc ditia Rheni
         12        flumina prospectas, grata quod aura fovet.
         13     Commoda bella, sed haec tecum communia multis,
         14        dotibus hisce simul vinceris, et superas,
         15     Illa tibi propria est, quod et una et parva, tot aedis
         16        virtute insignes ingenioque viros.
         17     Tot pariter gemmas, tot lumina fundis in orbem,
         18        quot multis aliis vix genuisse datum est.
         19     Doctrinae proceres tot habes, quot proditor ille
         20        vix belli proceres occuluisset equus.
         21     Quam non Vuimphlingus, quam non Spiegellius urbem,
         22        quam non Kirherus nobilitare queat ?
         23     Unde tibi Sapidus, doctis quoque dignus Athenis ?
         24        Unde sacer Phrygio, Storkius unde tibi ?
         25     Unde tibi Arnoldus, Musis excultus, et unde
         26        Matthias niveo pectore Schurerius ?
         27     Ut sileam reliquos, non te satis ille Beatus
         28        Rhenanus, lingua doctus utraque beat ?
         29     Quae tibi cum liquido tacita est cognatio caelo ?
         30        Num quod Palladia numen ab urbe favet ?
         31     Corpora gignit humus, mens aethere manat ab alto :
         32        membra aliae pariunt, tu paris ingenia.
         33     Quis non invideat tam splendida commoda, ni quod
         34        non tibi, sed mundo fertilis, ista paris.
         35     Gloria te penes est unam, sed fructus ad omnes
         36        pervenit, humanum qua patet orbe genus.
         37     Haec memor hospitii, tibi carmina panxit Erasmus
         38        haud lepida, at grata qualiacumque cheli.
 
 
     AD SEBASTIANUM BRANT ARCHIGRAMATEUM URBIS ARGENTINENN.
 
E_65    v.1     Ornarunt alios suae Camenae,
          2     ornas ipse tuas magis Camenas,
          3     multos patria reddidit celebres,
          4     urbem tu celebrem, celebriorem
          5     multo constituis, Sebastiane,
          6     lingua, moribus, eruditione
          7     libris, consilio, severitate.
          8     Sic cum fenore plurimo rependis
          9     acceptum decus, e tuo vicissim
         10     illustrans patriamque literasque,
 
 
               AD THOMAM DIDYMUM AUCUPARIUM POETAM LAUREATUM.
 
E_66    v.1     Quas mihi transcribis, doctissime Didyme, laudes,
          2     ut sunt majores quam quas agnoscere possim,
          3     ni prorsus frons nulla foret, sic rursus eaedem
          4     sunt adeo doctae talique e pectore natae,
          5     ut minime libeat, quas das rescribere. Veras
          6     esse perinde optans, quam sunt lepidae atque venustae.
          7     His ego non sane placeo mihi. Tu mihi vates
          8     lauro digne places, nam dum me reddere magnum
          9     carmine magnifico docte conniteris, ipsum
         10     te ostendis vere magnum vereque stupendum,
         11     ut qui viribus ingenii possis elephantum
         12     reddere de musca nihilique attollere tricas.
         13     Sed quo judicium minus approbo, maxime vates,
         14     hoc mage laetor amore tuo candoreque mentis.
 
 
 AD ANDREAM AMMONIUM LUCENSEM, INVICTISSIMI REGIS ANGLORVM A LIBELLIS.
 
E_67    v.1     Quicumque dotes reputet Ammoni tuas,
          2     oculisque totum lustret admotis prope
          3     oris decus, proceritatem heroicam,
          4     vultuque toto et universo corpore
          5     bene temperatam dignitate gratiam,
          6     nitentium blandum vigorem luminum,
          7     linguaeque plectrum tam suave tinniens,
          8     mores dehinc horas ad omnes commodos,
          9     faciles, amicos, melle melleos magis,
         10     veneres, lepores, gratias, risus, jocos,
         11     mitem indolem, mentisque candorem novum,
         12     mireque mixtam simplicem prudentiam.
         13     His pectus adde sordido aversum lucro
         14     dextramque quam pro sorte largiusculam.
         15     Jam quam benigni vena dives ingeni ?
         16     Quot animus unus expolitus litteris ?
         17     Ac rursus his par addita est facundia.
         18     Demum universa haec rara condit comitas,
         19     et improbi livoris arcet fascinum
         20     modestiae jucunditas, cum dotibus
         21     in tam superbis, nil superbum in moribus.
         22     Haec quisquis, inquam, pensitet, tot affatim
         23     congesta in unum, nonne merito dixerit ?
         24     Soli parentem fuisse naturam tibi,
         25     contra novercam ceteris mortalibus.
         26     Horum licet tibi ipse debes pleraque
         27     restant tuae fortuna jam partes, uti
         28     dotes ita amplas, opibus exaeques tuis,
         29     nisi vis videri aut caeca plane aut invida.
 
 
 AD LUCAM PALIURUM RUBEAQUENSEM EPISCOPI BASILEIENSIS CANCELLARIUM,
 
E_68    v.1     Exhaustum immodico novale cultu
          2     mentitur queruli spei coloni.
          3     Effetum ingenium labore longo,
          4     nil dignum parit hoc amore nostro
          5     quo te prosequor unice, inter omnes,
          6     mellitissime Paliure amicos,
          7     nec dignum meritis tuis, nec ipsi
          8     quod respondeat eruditioni.
          9     Quod solum licet, hoc in omne tempus
         10     praestabo, ex animo medullitusque
         11     nostrum (sic meritum est) amabo Lucam.
 
 
 IN FUGAM GALLORUM INSEQUENTIBUS ANGLIS APUD MORINUM, AN . MDXIII.
 
       DES. ERASMI ROTERODAMI. ALLUDIT AD CARMEN MARTIALIS DE CATONE.
 
E_69    v.1     Audivit olim censor ille Romanus,
          2     ludos jocos aequando noveras Florae
          3     cur in theatrum, Cato severe, venisti ?
          4     An ideo tantum veneras ut exires ?
          5     At jure nunc imbellis audiat Gallus,
          6     ludum cruenti quando noveras Martis,
          7     animos ferocis quando noveras Angli,
          8     quid, quaeso, in aciem, timide Galle, prodisti,
          9     ferro minaci splendidas agens turmas ?
         10     An ideo tantum veneras, uti foede
         11     fugiens sequenti terga verteres hosti ?
         12     Ac si pedum certamen esset, haud dextrae.
         13     Cato feminas videre non potest, Gallus
         14     viros. Cato mutare potest non vultum,
         15     Gallus nequit mutare pectus ignavum.
 
 
 CUM MULTUS MENSES PERPETUO PLUISSET, ET PER UNAM MODO DIECULAM SE MUNDO  
     SOL OSTENDISSET.RURSUSQUE NON MINUS ODIOSE QUAM ANTEA PLUERET,
    ERASMUS BASILEAM REPETENS, IN ITINERE SIC LUSIT IN JOVEM, AN. MDXV.
 
E_70    v.1     Menses cum prope Juppiter per octo,
          2     vota surdus ad omnium pluisset,
          3     agros jam male perdidisset omnes,
          4     vexasset segetesque vineasque,
          5     tandem desierat, pudore credo,
          6     et tandem licuit videre solem,
          7     quem migrasse polo, timebat orbis,
          8     aeternam ratus imminere noctem.
          9     Vixdum sesquidiem nitere passus
         10     obducit nebulisque nubibusque
         11     totum qua patet undequaque mundum.
         12     Ac rursum similis sui esse pergit.
         13     Istoc si moderere pacto Olympum,
         14     nec quicquam es nisi nubium coactor,
         15     quis non officium probet gigantum ?
         16     Et cognomina consueta vertens,
         17     pessimum vocet, infimumque divum ?
 
 
            EPITAPHIUM PHILIPPI COENOBITAE CLUNIACENSIS.
 
                            VIATOR.
 
E_71    v.1     Isti cur lubet assidere saxo,
          2     cum toto Pietas choro sororum ?
 
                            PIETAS.
 
          3     Hic noster jacet unicus catervae
          4     vindex, ille Philippus, ille dudum
          5     coetus gloria prima Cluniaci.
 
                            VIATOR.
 
          6     Luctum at pulla solet decere vestis,
          7     vos albis video nitere totas.
 
                            PIETAS.
 
          8     Cujus tam nivei fuere mores,
          9     cui tam candida sit peracta vita,
         10     hujus funera non puto decere
         11     aut pulla, aut lacrimis <meis> nigrandum.
 
 
                          ERASMUS ROTERODAMUS
          GUILIELMO NESENO CALAMUM DONO DEDIT CUM HOC EPIGRAMMATE.
 
                            CALAMUS LOQUITUR.
 
E_72    v.1     Tantillus calamus, tot, tanta volumina scripsi
          2        solus, at articulis ductus Erasmiacis.
          3     Aediderat Nilus, dederat Reuchlinus Erasmo,
          4        nunc rude donatum me Gulielmus habet.
          5     Isque sacrum Musis servat, Phoeboque dicatum,
          6        aeternae carum pignus amicitiae,
          7     ne peream obscurus, per quem tot nomina noscet
          8        posteritas, longo numquam abolenda die.