ALVARO GOMEZ THALICHRISTIA (15955 vers) (de Ciutad Real) Le texte proposé ici est celui d’une édition donnée en fac-similé par plusieurs sites Internet, et qui daterait de 1525. Les particularités de l’impression (graphies d’époque, espacements réduits, voire inexistants, ponctuation très particulière) nous ont contraint à en faire une copie manuelle, avec tous les risques d’erreurs que cette pratique comporte. Pour rendre le texte plus accessible, nous avons, le plus souvent, modifié les graphies trop ‘exotiques’. Malgré nos efforts, cette édition reste une ébauche, qui appelle de nombreuses corrections et améliorations. AD BEATISSIMUM PATREM HADRIANUM SEXTUM PONTIFICEM MAXIMUM. THALICHRISTIAE LIBER PRIMUS v.1 Tu mihi digna deo clarissima femina nato 2 virgo parens, cujus fructu radiate retecti 3 terga dedere doli frustrataque cantibus aera, 4 tu mihi (nam summi septema charismata doni 5 fers manibus, fussuque tuo fundenda per orbes 6 gratia) terrenos arcana latentia visus 7 divitias vitamque potes radiosque superni 8 luminis et nostro charites infundere cantu. 9 Nec mihi Phoebeas aeterna in carmina chordas 10 sit labor aut tripodes mellitaque Phocidis antra 11 quaerere, nec Lycias hederis serpentibus oras. 12 Jam Deus arcanum patefecit nomen, et omni 13 trinus in orbe sonat. Syrtes audisse loquentes 14 et sacra quae a Stygio vexit Rhodopeius antro, 15 Niliacumque marem, placatam fletibus Isin 16 sat sit, et Argivi lustrasse oracula Mopsi. 17 Sat Latios aurasse foves, infandaque caesis 18 orgia luminibus sceleratae tradere genti. 19 Sat draco Pherphates somno sacrisque pudendis 20 texit silvestres furias. Absorptaque bina 21 numina jam satis est musis depingere vanis. 22 Haec pereant quicumque colunt. Jam vera salutis 23 nuntia seraphicas repetunt ad carmina vires. 24 Jam pater empyreis Aronidas intulit aris ; 25 Cherubica humanas et tollit ad organa linguas. 26 Tu modo Paulinos aestus sanumque furorem 27 des mihi diva favens. Miseris succurrere servis 28 una vales. Atque una soles. Hoc deficit unum 29 una velis. Pia Virgo potens me dirige vivos 30 implue, virgo, sonos. Et te duce carminis hujus 31 in Gelameleos imis radicibus hortos 32 Aonio sanctas traducam vertice Musas. 33 Forte et Idumaeam non semper Mantua palmam 34 sola feret gratas non hausi fluminis undas 35 des modo Virgo parens. Sine quo nihil omnia magnum 36 da mihi, Virgo, deum. Deus est cui pangere versus 37 fert animus, qui nos inferna nocte sepultos 38 suscitat. Et lotas divino sanguine terras 39 dicemus, victumque nefas mortisque furorem 40 morte teri et miseros factoris caede beatos. 41 Si juvat et primi curremus ab ordine gesti. 42 Ante reformatos invisa cacumina caelos 43 principis, insano tenebrosaque lumina voto, 44 bella virumque canam, laetis qui pulsus ab oris 45 pacis opes, divumque dapes, mensamque salutis 46 amittens merito profugus letalia venit 47 lustra. Hominumque genus caelo sceptrisque vocatum 48 angelicis traxisse omnes a crimine pestes. 49 Extorresque viros, aeternaque funera, caesos 50 terricolas omnis communi clade, simulque 51 vivos. Cum dominus qui condidit omnia verus 52 factus homo ingentes pretium per sanguinis hostes 53 conterit. Et vinctos furiis horrentibus actos 54 quos necis aeterno claudebat letifer antro 55 solvit, et optato perduxit ad astra triumpho. 56 Ens super omne deus nullo sub principe solus 57 est, velut ante fuit rerum pater optimus, utque 58 semper erit : magnus, sapiens, aetetnus, et unus 59 cuncta immotus agens, finitaque cetera complens 60 infinitus habens virtutum culmina. Virtus 61 ipse idem est. Vero virtutum fonte nec ulla 62 discrepat ex alta. Nec justae dissona dextrae 63 est pia dextra, deus nec res confusa. Sed unus 64 justificans : idemque pius nec dicere partes 65 convenit hoc varias. Est unicus unus, et idem est 66 omnia. Et aeterno sunt unum semper in uno 67 lux et vita potens, et summa potentia vivens. 68 Et pia justitia : et pietas justissima non hoc 69 sunt diversa duo. Si crimina vindicat alta, 70 si tacet exspectans, misero si parcit amanti, 71 si fumum terrae patitur, si verberat ira : 72 hic deus est unus simplex. Nec constat ab ullis 73 partibus in numero infinitis, quas tamen esse 74 finiat aut proprii praescribat limite regni. 75 Illa vel illa deus. Totum illi competit omne 76 qui deus est. Nihilum qui traxit ad esse, videtque 77 invisus nulli, movet et non motus, et omni 78 parte sedens totus nullam non complet, in actu 79 perpetuo non fessus ; habens se cetera nulli 80 miscetur firmatque suum sese integer annum. 81 Quid loquor insipiens ? Pulchro sunt nomina vero 82 infima cuncta bono ; cecidit truncatus et impos 83 intuitus, tenebrisque infuscat lumina nostris 84 candor ut est oculis non aspiciendus ab istis. 85 Sed licet et verum concretum nomen et unum 86 deficiat, mensque ista procul de vertice summo 87 pellatur, sistatque negans quod concipit omne. 88 Et si aliquid quod lingua valet, patienter adesto 89 qui bonus et primus quo possum nomine verus 90 et tenebras abigis, tenebris et lumina condis. 91 Quaesitusque lates et soli cognitus ipsi 92 luce vocas pascisque animos, pellisque trahisque. 93 Nuncque tua purgas humanam lampade noctem ; 94 hac quoque purgato das alta silentia visu. 95 Sic radios tenebrasque facis, noctemque diemque 96 das mundis ; sanctumque loqui, sanctumque silere. 97 Sanctius hoc etiam, sed ne tua munera vecors 98 mens taceat, concepta loquar, sub principe Christo 99 quid timeat Christana chelys ; jam lumina quaedam 100 supra orbem vel mota videt, vel visa videre 101 mens volitat sentitque novum sub pectore flatum 102 ductantem calamos accensaque corda moventem. 103 Ergo pie mentes nec quas in culmina tantum 104 dirigit alma fides, ipsa ratione sed unum 105 suspexere deum supremae sedis honore. 106 Optima qui virtus, vivum sine nomine nomen 107 viribus immensis summa est perfectio, summae 108 fontem lucis habens qui solus continet intra 109 sese ; cuncta tamen dum sese continet. Isque 110 est sine fine potens, sapiens sine fine bonusque 111 cuncta videns. Pulchrum qui cum se conspicit et se 112 scit dominum ; motus propria bonitate phalanges 113 condidit angelicas, vivo quibus inclyta regno 114 robora et aeternum securi temporis annum 115 partitur. Fecitque bonus rex omnia ; namque 116 est ex esse boni, solo quod possidet ipsum 117 se praestare bonum, si sic est. Plena beansque, 118 o bonitas, populum divina voce creatum 119 si facis, ut sanctam donares luce catervam. 120 Ut bona sint turbis quae tu tibi semper in almis 121 per te fusa potens haec. Pulchra haec magna nitensque 122 est bonitas, non summa tamen. Suprema requirit 123 en bonitas, bona cuncta dari. Non cuncta dedisti ; 124 des licet illa parens quae viso lumine laeti 125 deduxere chori. Non dona immensa parasti 126 culmina summa negans. Aut munera summa daturus 127 es bone cuncta potens, aut non in culmine summo 128 est bonitas domini, quando et sublimior esset 129 si bona cincta daret. Sapiens attende creator, 130 non bonus ad summum est nulli dans omnia. Quamquam 131 multis posse datur pia numina cernere, nullis 132 esse deum. Sociis deus est sibi solus ademptis. 133 Te licet omnipotens oculis exercitus albis 134 empyreus videat. Mensas et principis altas 135 huic dederis plenamque domum sceptrumque perenne, 136 quod tibi solus habes, quod tecum permanet entis 137 unius haud gratae partitum in dona catervae : 138 sic sibi summa tenet, sic totum est esse, quod omnes 139 exclamare queunt : nihilum donasse per altas 140 divitias propriae servantem numina menti 141 quas habuere pares oculis distantibus ignes. 142 Munera magna tuis suxerunt lumina donis. 143 Sit licet et bonitas haec jam vel maxima, puras 144 effecisse acies dona exteriora tenentes, 145 non suprema tamen, quae sit super omnia. Quando 146 est aliquid, verum quod jus est dicere totum, 147 nulli habuisse datum. Supremi numinis uno 148 si quid in ente manet. Quod soli solus in ipso 149 te velis esse deus, decet hoc ut conditor adsis 150 optimus aeternum venerantur ut omnia, summum 151 participare bonum, capere et si munera tanta 152 gens finita nequit, si culmen ferre vetabit 153 des licet hoc : tanto non digna potentia dono 154 nostra satis. Numquid, numquid, pater optime, numquid 155 lux tua sit bonitasque imparticipata ; tuasque 156 frustra habeas vires : aliis qui robora praestas 157 ut generare queant, solo infecundus in ipso 158 te sterilis numquamque pater : hoc audiat aether. 159 Summus summa dabit. Summo de numine summa 160 da sobolem, cui cuncta bonus. Quae viribus altis 161 par tibi sit, summo summum de numine numen 162 quae teneat, vivatque simul viventis imago. 163 Non aliter deus es supremus et optimus. Ergo 164 Eumenidum victrix ratio cui servit in orbe 165 terrigenas lemures infernaque cornua frangens 166 non rationis ope, sed lumine luminis uno 167 nos docet alma fides natum genuisse potentem 168 toto corde deum qui consors compar et unus 169 cum genitore deus sapiens aeternus. Et ipse 170 huic pater omnipotens dedit omnia. Nilque perenni 171 deficit huic summo genito. Summumque fateri 172 cogimur esse patrem. Nam cum ratione creati 173 qua sumus ipsa animo nequeat substantia nostro 174 infinitata capi, natum generavit, et illi 175 dat bona cuncta bonus summum dans esse. Nec unus 176 frangitur ipse potens, secum sibi permanet. Ipsum 177 aspicit et genitor totum se. Et noscitur ipsi 178 ipse idem. Noscensque parit. Sic natus ab uno 179 gignitur ipse bono : personis esse duabus 180 uno stante simul. Distinctas convenit ipsas 181 dicere personas. Haec concipit, altera vere 182 est concepta. Tamen non sectum est esse, sed unus 183 est deus omnipotens. Noto cum semper in uno 184 participat se semper amans, et gignitur ipso 185 a domino dominus. Pater et sic natus et unus 186 sunt res una Deus. Se toto lumine totum 187 conspicit ipse parens. Totum dum conspicit ipsum 188 cognoscit totum . Sic summa haec notio summae 189 mentis. Sic vivi viva intellectio veri 190 est verum mentale jubar, verbumque paternum. 191 Cumque deus cernit se immensum numen. Et ipse 192 concipit immensum toto de numine natum. 193 Qui cum summus adest, se summum intellegit, ex quo 194 producit natum nusquam generante minorem. 195 Si vivus, si pulcher erat, si maximus ille 196 qui genuit, vivens et pulcher maximus ipse 197 est genitus princeps. Nam nec vere optimus esset 198 ipse deus : si non sublimia conferat ulli 199 dona libens vitamque parem. Non esset et idem 200 ut formata probant de nullo cuncta per ipsum 201 omnipotens virtus, si non deus ipse valeret 202 participare deum. Si non et gignere natum, 203 posset et aequali summum conferre decorem 204 nascenti genitor. Satis hoc tonat Arius. Ipsum 205 ipse pater totus se totum intelligit atque 206 de summo summum generatur principe verbum. 207 Sed rogat unde parens non major tempore verbo 208 quod parit ipse suo. Caecum sic impius error 209 ludit : terrestri metiri ut numina lance 210 audeat, et Stygiam difflare in lumina noctem. 211 Sed charitis radio qui vanas effugat umbras 212 fallaces patuere doli, voxque improba. Namque 213 si deus ante deus generet quam notus, et ante 214 quam pater ipse deus, post et generavit, ut ipse 215 gignit : summa dei mutatur gloria. Curvos 216 dicitis immensam quae posset crescere plena 217 non erat illa satis, si nunc plus plena. Quid ? Ecce 218 nunc virtus alio fruitur fecunda tenore. 219 Adde quod ipse deus non tunc erat omnia : si tunc 220 hoc sibi deficeret quod natum notus haberet. 221 Quique potens nulla poterat ratione moveri : 222 a sterili in partum variabilis esset. Hic olim 223 non pater, ecce pater concepta prole, novumque 224 nunc habet ipse, novus quod sit sibi filius. Et si 225 optimus aut minimam sobolem differret in horam, 226 qua sine prole potens, qua non bona maxima cernens. 227 Nosceret et noto genuisset lumine lumen. 228 Cum sine prole deus, nec se rex maximus omnem 229 conspicit, ut vivum fecundo pectore verbum 230 eructet vivens ; non summe est maximus, et non 231 summa in luce bonus, quocumque hoc tempore totum 232 participare negat, non summaque munera donat. 233 Si deus est semper lux integra, semper et ipsi 234 debuit esse bonus. Bonus hic si semper, et ipsi 235 debuit esse pater. Pater hic si semper, et illi 236 natus adest semper. Cum semper cognitus ipsi 237 se summum nato fecundat numen in ipso. 238 Utque pater natus deus est, nam numinis omnem 239 virtutem summi fecundus concipit alto 240 corde potens. Deus atque deo sic natus ab uno 241 verus in aeternum. Qui sit licet ipse parenti 242 aequalis, pariterque potens et summus, ab illo 243 se noscente ipsum non gignitur altera proles ; 244 namque oriens aeternus habet, ne possit haberi 245 alter ut ipse potens genitus. Quando integra plene 246 semper in aeterno tota est nascentia nato. 247 Hic nascentis honos primi per saecula magni. 248 Jam bonitas fateor tribuisti summa. Sed unus 249 restat amor. Verum bonitas suprema requirit 250 semper amare bonum. Bonus est quem concipis. Illum, 251 o bone, semper ama : bene notaque pectora lustra 252 laetus amore parens. Huic ipse fatebere noscens 253 aeterni aeternum deberi patris amorem. 254 Sic deus altus amat de se quod noscit, id est hoc 255 verbum de noto genitor quod concipit ipso. 256 Diligit utque bonum, de se quod gignit. Et ipse 257 natus amat patrem, bonus quia natus. Et almus 258 sic spiratur amor, sic ignis vivus utroque 259 procedit, dominusque simul. Nam quidquid in uno 260 esse manet deus est, manet hoc nam quidquid in uno 261 immensum, aeternum, non umquam mobile. Quando 262 simplex non mixtam patitur substantia formam, 263 uno amor esse manet. Vere ergo aeternus in uno 264 esse manens. Amor hic qui vere aeternus, et ipse 265 est deus, et vero dominus subsistit in uno. 266 Nam deus est unus. Sanctus sic spiritus omne 267 imperium sine fine tenet vitamque decusque 268 ut pater, ut natus. Geminum nec tentet amorem 269 insipiens nati et genitoris credere, quando 270 et patris et nati non bina essentia. Numen 271 quod pater ipse tenet, tenet hoc et summus ab illo 272 natus. Amorque simul tenet hoc aeternus, et hi tres 273 unum, personis nec sunt tria numina ternis. 274 Et pater omnipotens, et patris natus amorque 275 tres sunt personae communi numine nec sunt 276 tres dii, cum verum bonus alto pectore summum 277 cernit, noscit, amat. Genitorque, et filius atque 278 spiritus amborum sunt una essentia simplex. 279 Et patris natique et sancti spiritus una est 280 quam non personae triscindunt gloria verae. 281 Sed tres subsistunt. Una et substantia sola est 282 non partita tribus. Personae viribus aequae 283 tres non una quidem. Personis quaelibet ipsis 284 re distincta deus. Nec quae prima ipsa secunda est ; 285 tertia nec prima est aliis progressa. Sed harum 286 quaeque sibi sola est, totumque est esse. Paterque 287 quod pater est proprium, genitus quod natus, amorque 288 quod spiratur habet : commune et quilibet horum 289 quod deus est. Sic una tribus natura. Potens quae 290 est bonitas aeterna. Deus, trine unice, quis te 291 concipiat, trinumve neget qui concipit unum. 292 Si verum non terra capit, deprensa benignas 293 fraus patet ad charitis flammas. O lumina quantum 294 turbida Nestorei delirat nuga veneni ! 295 Ergo ubi se totum divino pectore summus 296 fecundat dominus : de se rex maximus extra 297 se praestare parans divinae pignora dextrae 298 inclyta ; per natum fecundi pectoris ipsum 299 ex nihilo turbas tranquilla pace fovendas 300 ter ternis distincta choris laeta agmina divum 301 condidit. Et puris incendit lumina flammis. 302 Ut bona visa colant, et cum pia numina cernant, 303 cernentes laudent, purumque ex laudibus ignem 304 suscipiant grata contenti lege. Beetque 305 constantes sub luce pia verumque sequentes 306 nec justo aversos domino per saecula fulgens 307 hos facies aeterna dei. Quae fonte salubri 308 potabit dulces animos, ut semper et ipsi 309 suspensi radiis divini principis illum 310 visceribus passis et aperto corde potentem 311 suspiciant, laudent, et ament, venerentur, adorent 312 felices viso domino. Nec cernere summum 313 posse bonum valeant, si non hos gratia sursum 314 numinis ipsa ferat divinaque lumina pandat. 315 Sic ubi cum crassus radiis venientibus humor 316 alta petit. Quibus hic vires conscendat ab ipsis 317 non habuit terris. Sed Phoebo attractus amico 318 surgit ab orbe volans. Nequit ille ascendere, sed si 319 ducitura tepidis transit cava nubila flammis. 320 Sic deus angelicum cernenda in numina vultum 321 ducit. Et erectos attolit gratia visus. 322 Quos bona si domini pietas fecunda superni 323 non trahat, ex proprio nil possunt robore, nullae 324 his vires, nullusque calor sine numinis imbre 325 nec virtus pendentque deo ceu cetera magno. 326 Cumque beata cohors (si se bene nosset, et ipsum 327 auctorem, coleretque illum reverentius) esset 328 a patre fundendo vitae pacisque liquore 329 ad charitis mensas voto satianda, bonisque 330 perpetuis tensura manus non indiga rerum : 331 Lucifer umbripotens proprio sufflatus amore 332 percitat horribiles aeterna in damna furores 333 improbaque ingratos movet in certamina divos. 334 Nam simul (ut perhibent) intelligit esse futurum. 335 Ut sibi naturam bonitas aeterna creatam 336 assumat fontale decus celsumque nitorem 337 participans sanctae quam non scit nomine menti. 338 Se putat hic tanto condignum munere, seque 339 esse habilem summis (o caeca superbia) donis. 340 Uritur hoc cupiens. Supremaque culmina poscens 341 odit adorandum glaciali pectore vultum. 342 Motus et in rabiem caeca dulcedine solum 343 in semet proprie reflexus imagine vitae 344 contemnensque caput vires artemque paternam 345 sceptra superna petit. Divinaque culmina poscit 346 ne quicquam impatiens. Ac si nunc posceret humor 347 aethera sole carens aliosque hoc crimine caecos 348 instruit ista loquens : tam pulchra cacumina fratres 349 haec natura tenet. Sors haec est nostra, quod ipsum 350 semper habere bonum (renuat licet ipse) supernum 351 posse datum nobis. An non pudet agmina divum 352 si nostra offusae frangentur luce tenebrae 353 exspectare aliam, manibus si pocula nostris 354 sunt concessa capi ductore in pocula duci. 355 Non ego sic vadam, nativaque jura reposcam. 356 Et proprio in summum conscendam robore caelum. 357 En pudeat nostros quod non nisi gratia sensus 358 elevet ipsa rotans. O bestia saucia quae te 359 nox agit : i demens nullo extollente. Quid ergo 360 per te ductus habes quod non dux ipse teneres 361 sub duce ; quid propriis juvat alta in culmina nervis 362 in requiem nullo concessam tendere bello, 363 sed cupis ut nullo ducaris principe. Vires 364 experiare tuas coeptis immanibus. Ergo 365 jam cuneos ensesque para, jam signifer aulae 366 flammatae pia castra movet. Damnumque superbum 367 numquam stelligeros rediturum rursus in axes 368 concipit obstrictae vinclis vincire catenae. 369 Certior at gaudens et amato numine sortis 370 interea puris instructus desuper hastis 371 stat Michael, saevaeque insonti pectore turbae 372 obvius arma parat. Victuraque brachia versat. 373 Illi autem durati animis primoque furore 374 terribiles insana ducis dum vota sequuntur 375 expertes charitis rabidum pelluntur ad Orcum. 376 Namque micans Michael viva sub imagine fixam 377 indutus galeam divini roboris ipsos 378 non secus ac pugnam fecissent tela cruentam 379 expulit, et claro caecorum millia sensu 380 ingenti toto deturbat vulnere caelo. 381 Sidera cuncta pavent, vacuatus et intonat aether. 382 Agmina caeca ruunt, sceleris ductator et ingens 383 pellitur ante alios. Damno cruciandus et ipsi 384 traditur ipse furens et laetis pellitur oris 385 quas male novit habens. Externaque jura reposcens 386 est etiam proprii mulctatus munere sceptri. 387 Jactus in horrendas aeternis noctibus umbras 388 pace dieque caret. Flammisque agitatus Avernis 389 terrificum rixa blasphemans numina torva 390 maestus inopsque sitit, nec pocula sanguinis odit. 391 At pietas postquam stupefactos crimine caelos 392 dejectumque malum deserta furentibus astra 393 conspicit. Et parto claros superesse triumpho 394 patricolas, almam confirmat luce catervam 395 gratuita et nodo secum connectit amico 396 illustres animas aeterna in saecula. Magnum 397 sollicitatque deum : vacuas habitura cathedras 398 agmina condat amans divinaque pectora pulsans 399 apparat electos ferre in sua castra maniplos. 400 Tunc Deus ideas rerum quas auctor habebat 401 optimus ante oculos aeterna luce micantes 402 fecundat pulchrasque ex mentis imagine formas 403 materiae informi nihilo quam fecerat ipse 404 indidit. Ac postquam caelestia regna potentes 405 virtutesque poli lucemque ac sidera cuncta 406 composuit, fervensque salum camposque virentes, 407 ceteraque aeterno legum sistentia vallo. 408 Accepit terram digito virtutis in alto 409 vallibus Ebronicae (sua tanta potentia) silvae : 410 primum hominemque creat limo. Sistitque creatum 411 deliciis paradise tuis, costamque recentem 412 surripit huic primo flectenti lumina somno. 413 Et subito sociam perfecit ab osse puellam. 414 Haec fuit Eva parens hominum quae dicta virago 415 quod sit sumpta viro, qua facta est nubilis hora. 416 Jamque ambo innumeris felici tempore donis 417 laeta per in nocuos volvebant lumina campos : 418 illis pulchra quies et felix gloria sanctae 419 justitiae regalis honos, sceptrumque beatae 420 pacis erat ratioque potens non fusca regebat, 421 criminis adstrictos ignoto fomite sensus. 422 Et procul inde labor. Nullique admixta dolori 423 gaudia caelesti captabant dote. Sed illis 424 deficit hoc solum quod jussis conditor almus 425 unius intactos vetuit decerpere fructus 426 arboris, et pleno dimisit cetera voto. 427 Interea nigras intravit fama cavernas 428 mirificos regnare duces et plasma biforme 429 quod caelum terramque liget. Mixtoque decore 430 sit novus orbe parens. Pulchros super aethera natos 431 qui ferat in caelo risurus daemona capto. 432 Lucifer inde furens aeterni luminis exspes 433 terribili tristem conclamat voce cohortem 434 consiliique pares rabie stimulante furores 435 haec ait, et crudis tremefecit Tartara verbis. 436 "O comites, regnique mei comitesque laboris, 437 plangite. Et ipsa gemant horrendo Tartara luctu. 438 Plangite nonne acui sceleratam cernitis iram 439 Numinis in nostras acies. Heu vulnere diro 440 illusas furias armati dedecus Orci 441 si pudet, et plenum regali germine mundum 442 cernite. Magna simul generis fundamina longi 443 corpora vae nostras quae sint habitura cathedras. 444 Hei mihi ! Nam memini. Michael, cum fervidus hostis 445 rumperet aeterno praecordia nostra tumultu, 446 haec dixisse : "Polos numquam rediturus ad altos 447 i vivas passure neces, istumque dolorem 448 semper habe. Ventura dies cum carnea proles 449 has captabit opes vestrumque scandet Olympum. 450 (Fallar. Et iste metus laceras vanescat in umbras) 451 tempus adest fraudis quo caelum intrare licebit 452 his populis. Plorate pares ; animisque perustis 453 cernite quam regnis dira instant funera nostris. 454 Qui dolor ejectis, quod nostris dedecus armis, 455 si nunc aethereas homini datur ire per arces, 456 quas numquam vestro meruistis perdere voto. 457 Haec super, et plus est quod Avernas incitet oras. 458 O dolor ! O dolor ! O saevo sorbenda magistro 459 gloria summa datur si sit pia curia magnis 460 plena viris, opibusque potens. Praestate sed omnes 461 consilium. Diris ne sero occurrite morbis." 462 Dixerat. Horrendo truncabat et aera morsu. 463 Et dentes acuens spumantiaque ora retorquens 464 infurit. Ecce aliis simili concussa dolore 465 corda tument. Rabidus coepitque haec murmura coetus : 466 "Magne pater, noctis cujus pia vota beandos 467 nos istis trusere locis, tua signa secuti 468 occidimus ; tua nos mens haec mala tanta coegit 469 ferre. Etenim socii quamvis sine crimine cuncti 470 pro te vincla necis patimur ; candentia regna 471 perdidimus licitasque dapes. An forte peremptam 472 quae superest vitam spes concipit improba tandem 473 perdere. Sed numque volet hoc (ut viva feramus 474 funera, et aeternam doleat mens nostra ruinam) 475 crudelis sine fine Deus. Quid proderit istud 476 consilium nunc forte vales ut facta superbi 477 ulla Dei reseces, habitandas tradere terras 478 si velit inque novos traducere sidera natos ; 479 quid facies ? " Pavet ille dolens ad verba gementum 480 paulisperque tacet, donec jam lassa furentis 481 ora videt populi. Flammantia guttura tandem 482 erigit. Obscaenumque exsufflans naribus ignem, 483 terrificam collo provolvens percitus icto 484 caesariem, rabidis quae horrebat torta colubris, 485 sanguineis antrum pedibus manibusque cruentat 486 pectus, et haec furiis torquentibus evomit ore. 487 "Heu quia nam, fratres, injusti facta magistri 488 artibus ingenuis numquam ruitura putatis ! 489 Ignavos mens ista decet. Spes ferrea corda 490 sublevat : eheu nullis accessit gloria formis 491 tanta, quod in subito pereat non concita casu. 492 Nos sumus exemplo. Non vos super astra beandos 493 pertractare choros sedesque implere coruscas, 494 plenaque nostra cibo vidistis pectora sancto ! 495 Nox haec clara domus, pomposa sedilia caecus 496 Tartarus. Ecce dapes, en regna nitentia : posset 497 credere quis taetro victuras carcere formas 498 Angelicas ? Mundique decus lumenque polorum 499 corruimus tanta mulctati luce ; creati 500 pulvere nunc donis vivent sine crimine tantis ? 501 Quos cecidisse minus, poterit quos tradere morti 502 quodlibet arreptum letali ex arbore pomum. 503 Surgite verba demus generi quod nulla superbo 504 solicitat rabies, perituris trudite nervis 505 mortiferam saniem. Nam cum scelerata cupido 506 impulerit frausos rumpenda in jussa, peremptos 507 credite. Tunc vivo morientur funere, rector 508 justitiae solitas si non male solvit habenas." 509 Dixerat haec, totoque incursat turbidus antro. 510 Verberaque innexis quatiens irata chelydris 511 invisa infernos volvebat ad aethera rictus. 512 Crudelique feros extorquet voce ministros, 513 in quibus est Belial, tabosis tincta venenis 514 colla caputque ferens et obesos nexibus ungues 515 innumeris. Tumidasque genas et guttura passa 516 carnificosque oculos flagrantis sanguine lumbos 517 maestaque Tartareo fumantia pectora somno. 518 Hic postquam Stygii tenuit decreta tyranni. 519 Approbat haec fatus : "Socii, requiescite cuncti. 520 Solus ego in vestras referam solacia curas. 521 Captaboque viros, et nostra ad regna peremptum 522 terrigenam populum domino indignante reducam. 523 Ergo ibo et vetitum faciem decerpere malum 524 his patribus justusque Deus si nomina digne 525 justa tenet justis compensans crimina dextris. 526 Perspiciens animos inopes jussisque rebelles 527 non sinet innocuum sceleratos tangere caelum." 528 Desierat sic ille loqui ; nec multa moratus 529 tempora pestiferi sub iniqua fauce draconis 530 reptat, ut exosis tendat sua retia campis. 531 "Claudite regna patres : instructis classibus hostes 532 adveniunt dira arma sonant ; jam classica caedem 533 occinuere gravem, dictataque funera. Daemon 534 quo mihi saevae ruis ! Paradiso pergere sancto 535 quis tibi victe dedit ! Non haec tua regna tuusve 536 carcer. Amara tamen veniunt jam saecula, jamque 537 hora venit visura nefas mundique ruinam 538 pestifer ecce draco matrem properabat adire 539 fraudibus infandis, solam quam forte sedentem 540 inspiciens." Tales dat saevo ex gutture voces. 541 "Virgo nitens multis tua vivit gloria causis 542 insuperanda. Tuum volat ipsa ad sidera nomen. 543 Laus te summa manet nullo moritura sub aevo. 544 Cum neque quod posses votis optare negavit 545 ipse Deus binis largitus munera dextris. 546 Est tamen hic magni pretioso a semine caeli 547 arbor. Quam pleni velarunt undique rami. 548 Quae te causa vetat fructu vescaris ab isto, 549 dic mihi ; nam sapidis non parva est gratia pomis." 550 Illa deum dixit prohibent hoc jussa per altum ; 551 forsitan et pomis mors delitet alta sub istis. 552 Ille iterum : "Donis excepta hac arbore vestris 553 exilis decor est. Eccur meliora magister 554 abstulit ? An dominus quia sorte invidit avarus ? 555 Cui parat haec, vobis si non parat ista beatis ? 556 Cui dabit ? Cur nulli ? Cur quae jubet ipse negari 557 haec creat, et tribuit, sed tu male provida. Lignum 558 respice. Suave quidem. Sed tu male provida cuinam ? 559 Cui pendere sua patiaris in arbore poma ? 560 Quid facis hic ? Placidum sapienti ex arbore fructum 561 si capis, ecce malum dabitur tibi nosse, simulque 562 nosse bonum cunctisque deis aequare sciendo 563 pectora vestra. Viris namque hic decor ultimus almis." 564 Proh rabies ! Mundique dolor. Pro semina diri 565 vulneris. O primi furiosa licentia damni. 566 Credidit haec laqueo, mentisque immensa cupido 567 instat more novo. Morsusque optare timendos 568 incipit ; et vetitos nimia dulcedine ramos 569 ore petit saevum refovens in pectore votum. 570 Convocat atque virum latique cupidine pomi 571 hunc ciet, incautumque infecit labe maritum. 572 Jamque pater sacrum dum vult male tangere lignum 573 dira triumphato generabat funera sensu. 574 Jam cecidit mundus. Morimur jam scilicet intra 575 viscera venturis gliscunt ergastula poenis. 576 Ah ! pietas. Ah ! laese pudor, furor improbe. Quis nunc 577 flumina det lacrimis ? Gemmati culmina tecti 578 vastat flamma rigens. Ruit alto a cardine pulchrum 579 justitiae rectique decus. Jam cessit inermi 580 armiger. Ad bellum, Superi, descendite nostrum. 581 Moenia mota labant, ne muris fidite magnis. 582 Magna ruunt, et non vinci potuere. Sed urgens 583 arcibus in summis foribusque adversa retectis 584 signa. Duces mortis vitam rapuere subactis 585 luminibus ; talem vigiles avertite somnum. 586 Surgite noctivagi tribulos confunditis apri ; 587 eruitis socios. Impletis pascua trino 588 haec tria grata Deo. Superi descendite ! Cur nunc 589 non liceat monstri laqueum lacerare perempti ? 590 Quis tunc posse datum gemmis orientis onustum ? 591 Verba dolor scindit ; claudam exspirare querelam 592 hic facit. Aut lacrimis, aut plagae attendite nostrae. 593 Scitis enim. Nulla mentem exonerare querela 594 fas mihi. Caece parens, rectis sta perfide jussis. 595 Sta, precor : ecce tuus dominum ni despicis altum 596 pulvis homo (miserere tui, miserere tuorum) 597 pulcher justus ovans et vero plenus ab uno 598 candidior nivibus ; liquidis rutilantior astris 599 virtutisque potens sceptroque insignis amicas 600 pranderet charites. Nunc te pereunte furores 601 ebibet hic Stygios scabie nunc turpis ; et ipsam 602 perniciem laniatus amans , notasque tenebras 603 noctis sponte sequens, et visis funera poscens 604 implicitus laqueis ; gladiis morietur in ipsis 605 quos acuet, subiturus egens sine fine labores 606 ac sine fine metus, Stygiisve horrentia monstris 607 vulnera, et effusi maculas labemque veneni. 608 Quis furor ? Illicitum quae tanta superbia pomum 609 carpere. Quis diras immisit pectore flammas ? 610 Sistite. Caeca patres rabies quae frangere jussa 611 hortatur Domini caelestia regna superni 612 qui parat, aeternum quem laudant sidera solum 613 auctorem. Dulces qui laeto in tempore patres 614 vos creat et vitae largitur dona beatae 615 terrarum caelique parens. Proh crimina saevum 616 siste gradum rabies ! Patresque resistite vobis. 617 Sistite. Non fraudis convictos perditis hostes 618 sed natos ipsosque patres regnumque decusque. 619 Siste pater, compesce nefas : tua viscera pergis, 620 pergis acerbe paras Stygias inferre sub umbras ! 621 Suspice quam recto volvantur candida cursu 622 sidera, quam magnus libretur pondere mundus. 623 Prospectat natura deum, sub legibus omnis 624 conditio. Vos caeca fames e culmine divum 625 praecipitet ? Multis silva est uberrima pomis. 626 Quid juvat ? Ex aliis sunt mala licentia lignis. 627 Cur placeant quae sola necant ? Pater inscie, quidquid 628 quid facis ? Ah ! demens Stygios sorpsure furores 629 quid tibi poma sacrum fas contra jura deumque 630 rapta dabunt ! Quid nam promisit letifer iste ? 631 Nosse malum. Sola haec reddentur praemia ! Verum 632 jam tibi nosse bonum quae tanta est gloria dirum 633 nosse malum ! Ferre atque graves sub pectore lites, 634 dum loquor et vanam depingit charta querelam. 635 Ambo patres pomum vetitum rapuere genusque 636 inficiunt turpantque suos in saecula natos. 637 Vix bene desierant miserandis guttura succis 638 ipsa madere : sui referunt cum praemia facti. 639 Obstupuere animi, nudataque membra videntes 640 nunc primum timuere mori. Confusaque sanctae 641 justitiae de flore cadens primo icta pudore 642 frons pavet ; atque tremens nebulis involvitur atris. 643 Proh dolor ! O lacrimas cessatis lumina justas 644 fundere. Jam totus jacet alto carcere mundus. 645 Et nondum natae senserunt funera turbae. 646 O dolor ! Heu nostram serpunt incendia gazam. 647 Expertesque cibi solvemus crimina nati. 648 O dolor ! Ecce Deus scelerato crimine justus 649 concitus horrificis stipatam pestibus iram 650 solvit, et ingratos frenatae carnis honore 651 mulctat, et ignotum morituros linquere regnum ; 652 jussit, et infandis subdit transgressa periclis 653 agmina venturos materno in corpore natos 654 jus commune necans et noxia semina damnans. 655 Haec ait : "Et quoniam cum sim tuus auctor et unus 656 sim Deus horrenda multorum voce deorum 657 ausus es insano mea temnere jussa furore. 658 Lex mea jure pari cunctis adversa superbis 659 grata piis Osae cruciandum destinat irae 660 te miser et saevam venies extorris ad umbram 661 inscius obducto mille ad phantasmata vero." 662 Serpentisque Dei quorum sapientia lapsis 663 est optata viris dextram praestare jacenti 664 non poterunt : sunt namque nihil. Qui exsistit et ipse 665 unicus in poenam poscet tua pectora dignam. 666 Hinc dolor, hinc gladii sitis et metus, ultio, morbi ; 667 et labor, et fraudes, et pronae in crimina leges. 668 Suadebitque fames damnatam scindere terram. 669 Quae spinas tribulos et inanes germinet herbas 670 dans segetem sudore gravi curisque fatigans. 671 Donec adumbratae versus praecordia terrae 672 pulvereos artus deponas morte ; sciesque, 673 cum tua letales adrodant viscera vermes, 674 pulvere cum jaceas quod sit Deus. Omnia solus 675 qui facit, exspectans quo non falletur, et ipsam 676 si libeat calcare necem qui possit et hostem. 677 Sic factus laetis homines detrusit ab hortis 678 atque illis gladio cherubin praefecit acuto ; 679 arceat humanas ut vitae ex arbore dextras. 680 Nec sinat impuros vitalia tangere poma. 681 Jamque relegati plorant sua crimina nostri 682 expositi plagis, et membris tegmina nudis 683 mella merumque parant. Hamatisque artibus instant. 684 Cur tot acerba Deus ? Cur tanta in vulnera motus 685 qui pius est ? Summae quia summa injuria dextrae 686 facta per illicitum funesti criminis actum. 687 Finitumque scelus de se quia numina temnit 688 infinita : luet culpam sine tempore. Quamvis 689 peccas finitus, quia vero unoque perempto 690 crimen amas, mortemque legis vitamque relinquis ; 691 non tua finitam pepererunt impia mortem 692 crimina nascentes laesura perenniter omnes. 693 Parva queror magnos nihil est efferre labores 694 corporis. Inferno numquam interitura sub antro 695 mens cadit (o patriae funesta superbia noxae) 696 corporaque infensi generis cum mentibus ipsis, 697 proh dolor, in rabidas veniunt crucianda cavernas. 698 Est locus umbrosi penetrali in nocte barathri 699 horridus ; irati pulsos qui culmine caeli 700 summipetas nigrante sinu Stygiique cruoris 701 aequore et anguicomi suscepit vallibus Orci. 702 Ultores dirasque manus furiasque tremendas 703 hic refovet mortisque patrem gnatumque superbae 704 noctis, echidneo turbataque flumina tabo. 705 Ante fores hujus mortalia crimina septem : 706 umbra, tremor, gemitusque furens, rabiesque dolorque 707 et morbosa lues ; atque horror, languor, et atrum 708 virus et ira necis, propriis actura Megaeram 709 ignibus. Hic vivo (mens contremit ista) flagello. 710 Verbera dant animis tortores dura superbis. 711 Terrificisque minis torti torquentis ab ore 712 dira scripta ferunt moresque et crimina poscunt. 713 Horrendique nigras in vulnera justa catervas 714 exagitant. Tristes durant in funera manes. 715 Et miseris viva mors est sine morte catena. 716 Haec super et domini maerens absentia sancti 717 verberibus flammis ferroque cruentior ipso 718 ingeminat plures quam vulnera cuncta dolores. 719 Hic locus est omnes quo noxia semina gentes 720 deveniunt primo conceptae crimine. Nullus 721 tam formosus erat, nullus tam fortis, ut umquam 722 posset communis dirumpere vincula mortis. 723 Nec tantum justus cunctis nam clauditur aether. 724 Sed justos locus alter habet, qui maestus in umbra 725 nec domini sorbet charites, nec gaudia jungit ; 726 non tamen excruciat. Plebi nam longa ferenti 727 exilia impressas relevet quae pectore curas 728 spes aeterna datur veniendi ad sidera, regique 729 almo adstare choris per saecula cuncta beatis. 730 Ergo ubi prima rei subierunt funera pomo 731 parta suo impletis dominus quos praestitit annis 732 conduntur limbo. Licet illi crimina, justi 733 post crimen ; culpae quoniam deus ipse dolorem 734 suscipit. Aeternique extractos faucibus Orci 735 spectat Olympiaci tergendos fontibus agni. 736 Et jam longa patres insomni tempora limbo 737 dormierant. Gemituque gravi sanctoque pudore 738 attollunt tandem victas ad numina mentes. 739 Mentes nam gelidis languebant corda sepulchris. 740 "O pater, o verum vitae caput, inspice flentes, 741 et miseros, o juste potens, (tua namque mederi 742 gloria) de nostris jam nos, Deus, eripe culpis. 743 Peccavi, fateor, scelerataque facta recordor. 744 Sed bonitas immota manet quae crimine nostro 745 facta minor. Fulsis non est exhausta medelis. 746 O pater, o regnans, cur tanta ultoribus ipsis 747 gaudia juste dabis, si me quod perdere possis 748 stant decreta meo dictatum et sanguine funus ? 749 Stet simul et pietas nec justus crimine nostro 750 desinit esse pius, qui nostros cernere casus 751 defleat, exosas in Olympica regna catervas 752 et cupiat tunc ferre. Furens cum jure pararit 753 effera quae in miseras jaculetur fulmina terras. 754 Stet pietas : justae secedant fulmina dextrae. 755 Si velis, omnipotens, aeternis subdere flammis 756 aevigenas ipsosque patres ipsosque nepotes, 757 quis valeat restare Deo. Nisi vincula nectens 758 et religare jubes ? Charitem si et lumina caeci 759 perdidimus, magnae miserantia numina dextrae 760 deficient ? Verum est culpis damnamur ab ipsis ; 761 sed pietate nocens minor est offensio, nosque, 762 heu, miseros, verum est potuisti caedere justus, 763 at servare bonus. Placet et tibi parcere soli 764 et licet et tu es quo spes mihi firma salutis 765 crevit. Et aucta manens laeti quoque durat in oris. 766 Quid nos ex diris ereptos munere poenis 767 esse tuo : glaciemque feram, Stygiosque decembres 768 infernamque luem, rabiem saucesque luporum 769 et chaos, et stammas, et cetera monstra furentum 770 effugisse juvat, si numquam pace quietas 771 traditur ire domos sacrumque ascendere caelum ? 772 Quid spes ista datur, si tristia vincla ferentis 773 tempore non miserae citra est moritura catervae ? 774 Hei mihi ! Cuncta videns dictis ne adverte superbis. 775 Si patior justum est, gladio resecemur acuto. 776 Plus merui. Caput hoc trifidis involvere flammis 777 sive quod aeterna maesti moriamur in umbra, 778 rex, jubeas : sint quaeque velis. Stant crimina sontes 779 damnatura patres. Miseros tamen ipse jacentes 780 erige ; namque cupis. Velit hoc aeterna tonantis 781 virtus, nostra suis quatiat si Tartara flammis. 782 Si tibi justa manus dignis armata flagellis 783 quae poenas dicat vitiis, plectatque rebelles. 784 Est etiam pietas animum motura rigentem 785 in melius. Quae servet eos quos condidit ipsa. 786 Justitiae pietas aequanda est. Almus et illi 787 gratus amor nigris immittat lumina terris. 788 Justitia damnor ; pietas me servet, et hos qui 789 ob tam dura meum patiuntur vulnera casum. 790 Cur, pater, ingratos accusas candide servos, 791 judiciumque vocas ? Fateor. Nec ferre recuso 792 quod statuas. Damni non est opus indice nostri. 793 Nil loquar. Occidimus. Quis linguam solvere coram 794 judice te fractis irato legibus usquam 795 audeat ? Est animis non tanta superbia victis. 796 Hei mihi nate dei nostro miseresce labori. 797 Surge pius miseris divinaque brachia servis 798 porrige. Quingentis duplicato tempore lustris 799 te sperat gens ista bonum, de vertice lapsum 800 sidereo quem mittat amans. Te pignore voces 801 ad recolit mens ista tuas. Hoc Mosius, Isac, 802 hoc Abramus habet, genitor Salomonis ; et omnes 803 hi quos pneuma docet ventura rependere saecla 804 carnatumque Deum thalamis inferre beatis 805 regis opus tanti. Nostrae miseresce ruinae 806 dulcis amor. Num te delectant funera ? Num te 807 mors juvat hic dulces ascendat clamor ad aures, 808 rex bone, vere tuas. Vivumque inverte furorem. 809 At si nostra necem meruerunt crimina necdum 810 te divinus amor, nec adhuc tua regia tangit 811 te pietas, primi patiamur verbera lapsi : 812 cur lucis sancti jaceant fumantibus uncti ? 813 Quique sacerdotes ? Qui puro pectore vates 814 demulsere tuis hominum praecordia verbis ? 815 Quaeque duos lapides plebs estvenerata nec umquam 816 dissonat ad quercus, doni non immemor alti ; 817 quo sibi quae scisso cesserunt flumina ponto 818 involvunt Pharias in se reditura catenas ? 819 Inspice corda, potens intactus et omnia tangens. 820 En tua non isti fregerunt jussa ; jacentque 821 compedibus vinctique dolent. Hos improbus omnes 822 unus ego : aeternam (sed tu misereberis) iram 823 exacui pacemque scidi cunctosque peremi. 824 Sed miserere. Tuosque a leto et crimine natos 825 solve, potens. Patriamque bonus pietate paterna 826 da, precor. Electis ut cum tua facta ministris 827 corde canam puro. Nec enim tot gaudia vocum 828 quanta cherubin habent dulci tibi sorte propinqua 829 trade mihi : haud tantas exposco in carmina linguas 830 indignus luteo veniens de pulvere. Tuque 831 felix et nimium felix quae numina vere 832 vera vides celebrans aeterno curia cantu 833 gesta Dei nomenque pium viresque potentes 834 pro nobis date thura, precor : thura enthea corda 835 jam connexa Patri. Votis precibusque peremptis 836 auxilium praestate viris ; mundoque dolenti." 837 Dixerat ista gemens. Puris conceptibus omnes 838 caelicolae orabant maculas abstergere verum 839 summigenam ; et maesto diffundere gaudia mundo. 840 Audiit omnipotens caelo qui fulminat orbem. 841 Et simul ac tristes admisit pectore voces : 842 condoluit miserosque patres gnatosque jacentes 843 tunc erat in claros sussurrus surgere caelos 844 promissasque domos ; duro sed concita casu 845 justitia aeternae memorabat vulnera culpae. 846 Accusatque patres ; effractaque jussa reposcit, 847 sollicitatque ignem ne det sua dona beantem. 848 At pietas durans suadebat solvere legem. 849 Conclamatque viros inferna fraude peremptos. 850 Spemque datam recitat, petit et pia munera. Tandem 851 sanctus amor loquitur : "Memini te, conditor alme, 852 antea quam populum damnares crimine mecum 853 mente parasse viam, turbas quae a morte peremptas 854 suscitet. Ecce altum repetunt jam saecula donum. 855 Da, Pater alme tuo solvenda haec vincula nato. 856 Da faucem lacerare necis, rabidumque draconem 857 frangere. Da parvam mortali ex carne figuram 858 sumere, qua justus non justa morte peremptus 859 per sua communem mactabit funera caedem. 860 Et jam si summo facta est injuria vero, 861 rex summus summi placabit sanguine veri 862 dedecus. Atque omnes quae saeva ob crimina gentes 863 morte jacent, mortis dissolvet nexibus idem 864 justus homo immanem patiens sine crimine mortem 865 et meritum plebi donabit funeris omni 866 solvat ut humanos condigna lance furores. 867 Sic placatus eris. Nec crimen mota per altum 868 justitia infectis damnato semine turbis 869 dicet inesse necis gladios. Ac sancta valebit 870 sic pietas tersos homines caelestibus aris 871 sistere. Et aeternum firmare in sanguine murum 872 quo tegat ipsa suos. Iterumque ad crimina salvus 873 si quis odoratae deflexus pondere terrae 874 caespitat, ut dominum geminata morte necandum 875 non sit opus miseras iterum descendere terras : 876 servetur semper semel emorientis in uno 877 sanguine. Si jussis patrarit dissona nostris, 878 et dolor et caesi pretiosa patientia Christi 879 corporis hunc diri tenebrosis faucibus Orci 880 eripiant. Nunc, alme pater, quod lumina poscunt 881 omnia, quod flentes exoso crimine patres. 882 Sic volo. Da miseris. Summo tunc motus amore 883 Libritenens, vitamque parat." Verbumque supernum 884 pro populis patriae pretium se destinat irae. 885 Ostenditque modum tenuit quem mente paratum : 886 quo genus humanum nitidis circumvolet alis 887 victa ex morte micans vivumque ascendat in orbem. 888 Hic modus est : haec forma placet Natoque Patrique 889 Spirituique simul. Casto qui in ventre laborat 890 magnum opus, ut praegnans sine semine conjugis ullo 891 mater virgo virum pariat pia femina Verbum. THALICHRISTIAE LIBER SECUNDUS. v.1 Et jam fulmineam bonitas justissima dextram 2 solverat. Atque procul sacratis finibus exsul 3 ad Babylonis aquas excretaque flumina fletu 4 Abramides fractis lugebat crimina plectris. 5 Non citharem psalmos, non voces organa laetas 6 ulla dabant. Sed saeva altos angustia sensus 7 presserat et poenis culpam adplectebat amaris. 8 At Pietas (nec enim terras oblita polosque) 9 jacturam miserata gravem sic inquit ad Esdram, 10 qui nuper nexus maestos regnante Dario 11 exuerat : "Vade et divina ad pascua flecte 12 Isacidas. Populoque scelus propriumque furorem 13 huic memora ignitis exurens viscera verbis. 14 Ut quoniam nostro circumfurit horrida campo 15 tempestas serpitque meos angustia natos, 16 hoc sibi non regi reputent. Cecidere paterno 17 vulnere ; justus enim dominus furit ipse superbos 18 ultus avos taxatque nefas et rectus et insons 19 hos super horrifico dat frena vagantia leto 20 demeritis plebs cara tuis, quae nomina terrae 21 una colis, temnisque dei pia foedera magni. 22 Nonne hos de Pharia miris virtutibus umbra 23 eduxi, solemque dedi roburque viamque, 24 lucida quae electos ductaret in astra maniplos ? 25 Ipsi autem verae splendentia dogmata vitae 26 tempserunt patremque suum regemque ducemque 27 obliti aethereas turparunt sanguine lymphas. 28 Tu tamen ipse caput diris exsolve, comamque 29 excute in hos verbo dans atra precamina justo, 30 me quoniam fecere procul. Quo fervidus usque 31 immoror, et justis tardant pia vulnera loris ? 32 Hos propter Pharao rabida summersus in unda 33 cum pueris currusque altos regesque ducesque 34 perdimus hos propter percussis gentibus uno 35 vulnere. Et hos propter populos orientis et austri 36 fundimus ; et vivis immania corpora telis 37 stravimus hos propter. Nostro at tu nomine vates 38 haec illis." ait ista Deus "Vos ipse per undas 39 extulit oppressas. Ipse hostes arma fretumque 40 subdidit, et vestris concessit robora castris. 41 Ipse dedit Mosen ductorem plebis et aris 42 mystarchen, pavido ftammataque marmora caelo, 43 ut vestra irruptis sint lucida castra tenebris. 44 Vos autem saevas insanaque murmura voces 45 funditis. Et nostris elato corde triumphis 46 caece usi tacuistis iter numenque viamque. 47 Nunc etiam frausas durato corde querelas 48 turba agitas ? Quaerisque dei pia munera magnis 49 nonne Arabum silvas exustaque solibus arva 50 transverti ? Gemitusque tuos lacrimasque precesque 51 acceptans cum dira fames urgeret ut ollas 52 optares Pharias divinis panibus aescam 53 vitalesque dedi latices ? Quibus inclyta pascit 54 curia sublustres animos. Meminisse necesse est. 55 Nonne siti torquente patres cum nullus ubique 56 vivens humor erat, digitos excisa per istos 57 torrida perpetuas tribuerunt marmora lymphas. 58 Texi aestus vestros soliis terrasque superbas 59 divisi ut vobis pinguissima pascua natis. 60 Nonne Chananaeos Phaeresica castra ducesque 61 Philistiniacos stravi ? Faciemque timendam 62 his feci ? Et vestram decoravi caedibus arcam ? 63 Cumque superba cohors blasphemo daemone nomen 64 tentaret nostrum, non ignibus aethere missis 65 non Phlegethontei laxato turbine capri 66 percussi oblitas animas. Sed flumina reddens 67 dulcia demisso ligno quo cessit amaror 68 cognita morreis est nostra potentia campis. 69 Quid faciam plus ? Ni ista juvant, si caecus Iacob 70 restat ? Et a nostro divertit in aera tergo. 71 Stat mutare domos aliasque ornare latebras. 72 Gentibus et tandem placitis dare candida vivi 73 vincla tori, aeternis offerreque foedera pactis. 74 Sit procula mensa qui me male deserit alma. 75 Tuque procul. Licet ora novo plangentia questu 76 exsertes, quinisque implores numina psalmis 77 quattuor atque notis. Vobisque petentibus arcis 78 auxilium aethereae concludam limina portae 79 auribus obtusis. Quoniam maculastis iniqua 80 caede manus, et cari diffuso sanguine justi. 81 Nonne ego vos orans ut gnatos candidus ipsos 82 saepe pater gnatasque parens sobolemque recentem 83 utque nutrix petii quod plebs mihi carior esset 84 in populum ? Deus atque potens dulcissimus essem 85 huic populo, pius atque parens. Regeremque tenellos 86 funibus ? O quoties pullos ut congregatales 87 vos ego frustrata collegi pectoris umbra. 88 Quid faciam vobis ? A summa tegminis arce 89 projiciam in salsos ftuctus, vultuque severo 90 marcida pollutae fugiam libamina dextrae 91 frondentesque choros, neomenia vestra profanos 92 jamque dies. Quoniam vates puerosque videntes 93 quis pateri gniti commiserit horrea verbi 94 immemores nostri gladio laniastis acerbo. 95 Heus ait ista potens. Domus haec deserta nefando 96 crimine. Et ut vanae choro raptantur aristae 97 sic olim mihi grata phalanx mulctata decoris 98 germinibus, quoniam neglexerit optima veri 99 jussa boni. Fecitque malum praesente magistro. 100 Propterea funes venientibus undique vestros 101 partiar abluto populo, qui dogmata credunt 102 nostra, quibus nec signa dedi nec luminis altas 103 divitias, puro faciunt sed consona vero. 104 Testor et ipse caput populi venientis habendas 105 ad charites cujus soboles exsultat. Et insons 106 parvulus inviso gestit nova sidera saltu 107 memet mente videns, oculis non carneus aequis 108 innocuam collustrat ovem, fiditque tenetque 109 nostra Deo. Nitidae quae sit nova gloria genti 110 suspice, cerne, vide laetas oriente cohortes 111 jam super orbatae fulgescere rostra carinae. 112 His ego quae fuerant primo promissa parenti 113 dona dabo : Abramique toros, (Isa)cique fluenta, (le texte donne ‘saacique’, peut-être pour satisfaire la métrique, mais peu acceptable.) 114 sceptra Jacob, quae vidit Amos, viditque Michaeas 115 atque alii vivo superalta cacumina versu 116 isse per ora novem soliti. Mea praemia disce. 117 Tanta paro invictis animis. Poenasque malorum 118 disce simul. Memorare pavens quo concidit ictu 119 furva Gomorra. Jacet cinerem pertracta picemque. 120 Exitus haud impar manet illos (optima testis 121 sis bonitas) qui me tempserunt, vivida linguae 122 verba meae amplexis feceruntque irrita monstris. 123 Haec Deus omnipotens verbis urentibus Esdra 124 ter cane venturo populo. Quod regna supernae 125 pacis amor vivens melitaque conferet arva, 126 quae prius Israel sperabat regius, a me 127 si sua non Solymo mutasset cornua campo. 128 Ultimus illius plebis qui corpore jungam 129 utraque solemnes summam mihi sanctus honores. 130 Abramidasque nurus prisco Mosea decore 131 adspolians mihi templa, dabo venientibus escam 132 perpetuam et vivo fundata palatia saxo, 133 quae fueras habitura soror. Vitaeque renatis 134 lignum erit unguentum, solo quod pellat odore 135 carne venenatos morsus rabiemque scelusque. 136 O lignum mihi dulce ! Licet cum sanguine caro 137 tingitur ut sacras incendat sanguine taedas 138 connubii ; paret atque pios in sanguine fetus. 139 Ite, precor, loti. Quicquid quaeratis ab illo 140 accepisse datur. Post saecula pauca licebit 141 jam vobis regnare palam. Gaudentibus astris 142 invigilate piam testantia sidera dextram. 143 Conterit ipse malum dominus, creat atque magistrum 144 ipse bonum. Simul atque est et bonus ipse creator. 145 Vivo ego. Non motae sapientes credite vitae. 146 Tuque parens hinc sume tuos. Illosque verenti 147 laetitia compone sinu. Similisque columbae 148 his firmato pedes, gremio ne luminis almo 149 confoti optatis umquam rapiantur ab aegris. 150 Te quoniam simplex caram de millibus unam 151 eligit. En ruptis quatiens Acheronta tenebris 152 imperio monumenta traham, caesosque revellam 153 morte potens. Quoniam clarae inter corpora turbae 154 natum agnosco meum. Pulcherrima filia mater 155 gnatorum nostris electa et fota sub alis 156 non trepides casum vires habitura valentes 157 et pueros. Erit Esaias, erit atque Hieremus 158 praesto tibi, ut viso firment tua robora vero 159 quam veniat multo ante salus. Hos ipse secundum 160 sanctifico tibi membra, parans membra, inclyta membra, 161 bissenis vario radiantia germina fructu 162 arboribus. Totidem fontes lac melque fluentes 163 tempus in immensum. Septemque ingentia montes 164 culmina feta rosis lilium spirantia verum 165 ex superis vivam ducentia fontibus auram 166 ad gnatos, mi gnata, tuos. Quibus inclyta fundens 167 gaudia divino componet candida nexu. 168 At si tanta cupis, si te deus incitat ardens, 169 justifica viduam. Ne durus egentibus esto. 170 Infantem tutare inopem gelidamque senectam. 171 Tegmina da nudo confractaque crura medere. 172 Ne claudis irride potens. Mancumque dolentem 173 et nostra orbatos admitte ad lumina vultus. 174 Nolo necem. Sed vertor avens ad vota piorum 175 propterea expansis nullo discrimine dextris 176 subque tuo muro pariter juvenemque senemque 177 conserva, extremo componeque membra sepulcro. 178 Haec faciens praedives eris, cum vera resurgat 179 virtus : Christano quae abrumpet funera sceptro. 180 Plebs mea jam pausam pacem requiemque laborum 181 accipe. Et unius fontis sub flumine lucens 182 esto. Nec nostra tenebrosis pestibus acta 183 plebe duplex tendet geminatas Tartarus umbras. 184 At requies te aeterna manet. Festiva decoris 185 nexibus alma nitens infantibus ubera sacris 186 da nutrix, firmosque pedes, sensumque manumque 187 fortificans gemino funde his Carchesia succo. 188 Nemo tibi ex illis quos dat mea dextera servis 189 interitum passurus adest. Ego namque requiram 190 de numero cernens. Nullis te sternere curis 191 fas tibi. Namque aliis passa lugentibus ira 192 horrifico gemitu stratis ; tu sola choreis 193 Angelicis immixta libens illustria vitae 194 gaudia psalmicanos ductabis ad astra novellos. 195 Suspice. De pleno datur haec tibi copia cornu. 196 In te torta phalanx poterit nihil. Inclyta pressis 197 gentibus exsurgens terra potiere relicta. 198 Dextera nostra tuos carissima pignora partus 199 conteget. Et flammis et opacae noctibus hydrae 200 eripiet. Mihi casta soror conjunxque parensque 201 fide deo. Et lapsum regnantis ab arce maritum 202 exspectabis ovans. Quoniam mea gratia numquam 203 deficiet. Jam jamque venit. Sic factus. Et Esdras 204 accepi a domino vocem, qua ex orbe profundo 205 Isac divitias exercitus iret in amplas. 206 Jam venio : jussumque paro sed turba repellens 207 vitales latices felicia verba decusque 208 respuit, et somno radium calcavit iniquo. 209 Propterea illustres animae quae mente videtis, 210 jam requiem aeterno fundendaque pocula rivo 211 exspectate pares. Flamma jam pastor et unda 212 proximus instat. Erit qui saecla per ultima longe 213 horridus et moto distillans lampada vultu 214 infelix lolium steriles et conteret herbas. 215 Vos tamen ex lacrimis ad laeti praemia regni 216 surgite. Perpetuas lux est habitanda per horas. 217 Heu ! Quid parva juvant animos ? Quid fumida pulchros 218 umbra movet saeclique decor labentis et acti 219 turbinibus ? Vera sedet si grata manensque 220 gloria quae refluens fraterno pendula vultu 221 labitur in carnem. Testor pia nomina vivi 222 servatoris. Adest donum. Sunt numina. Dextris 223 et fas ferre viris. Quae vos nocturna moratur 224 segnities ? Quae tanta animis ignavia vestris ? 225 Sumite praestatum numen. Laetataque circum 226 corda bono praestate pias gratesque preces, qui 227 vos vocat unigeno regna ad caelestia verbo. 228 Surgite in hoc stantes signatorumque videte 229 expletum numerum, quem maximus induperator 230 advexit magni generosa ad prandia ligni. 231 Et beat indutos stolis splendentibus auro 232 mirifico. Quos de scelerati temporis umbra 233 translatos locatem pyreo concordia campo. 234 Felix et nimium felix quem tempore maesto 235 numquam noctiferi straverunt vincla tyranni. 236 Heus, cape sancta Sion numerum. Conclude catervam 237 candentem, gnatosque tuos quos cernere tecum 238 votum erat : ex numero nullus tibi deficit omni. 239 Virtutemque dei domini imperiumque rogato, 240 ut populo genitisque tuis ante ipsa vocatis 241 tempora summigeni vinclis unita beati 242 sanctificans puros tribuat pax alma lacertos. 243 Cernite et hoc. Vidi candenti vertice montis 244 pacifici magnam quorum pia nomina turbam 245 non numerare queo, gratis qui cordibus altum 246 psallentes domino resonabant cantica laeto. 247 Hos inter juvenis medius qui corpore toto 248 celsior, ut fratres sublimior omnibus illis 249 unus perpetuae pulcherrima serta coronae 250 imponebat amans. Per donaque laetior ipsa 251 haec faciens proprii celebrabat gesta triumphi. 252 Haec ego dum capto mirabar pectore praesens 253 angelus aeterni doctus mysteria libri 254 quosque colit vivos clarissima curia fastos : 255 hi dixit fractis devicta morte sepulchris, 256 mortalem posuere togam victuraque sumunt 257 tegmina et aeternos habitus per saecula. Namque 258 divinum maesto confessi tempore nomen 259 accipiunt nunc serta alacres palmamque decusque. 260 Ille autem coetu juvenis pulcherrimus albo 261 his pia regna parans excelsam et fronte coronam 262 imponens palmamque manu vultuque vigorem : 263 filius ipse dei. Nitidis quem fortiter armis 264 confessi innocuo fregerunt daemona cursu. 265 Prome deum vates gentemque haec festa per omnem 266 funde palam. Ad verum quod quae non pectora pulchrum 267 ducat solus amor, sperata ob praemia saltim 268 occurant domino, vitaque fruanrur Olympi. 269 Interea dominum curarum pondere pressus 270 alloquor. O primo doctor mihi purior auro, 271 tu qui virgineae de rubro corpore terrae 272 fecisti carnem, qui carni robora praestans 273 flaminis erectos vicina in sidera vultus 274 in paradisiaco posuisti vitifer horto, 275 praeceptoque regens hominem, lucemque, viamque 276 ostendens (quoniam transverterat optima justi 277 jussa boni) ultrici statuisti hunc subdere morti 278 ejus et exosis communia funera natis. 279 Ergo ingens numerus populi, fecundaque passim 280 viscera, sed caecis simulac gens perdita factis 281 turpia in astricomos intentant proelia sanctos, 282 deseruere jubar. Sensusque effusa peremptos 283 pestis agit. Tunc ipse furens effundis aquarum 284 robur, et excusso mortalia semina ponto 285 mortificas, solumque Noem cum nomine servas 286 humano, ut cunctae jaciat fundamina genti, 287 cumque Noes numero soboles descenderet alto. 288 Gensque decem geminis erraret perdita monstris 289 antiquum praegressa scelus furiasque priores, 290 legisti Abramum placidum famulumque fidelem. 291 Atque illi aeterno disponens foedera pacto 292 promittis pia dona potens victuraque semper 293 lumina de illius lumbis, regnumque, ducemque 294 perpetuum, clarusque Jacob cum semina longe 295 tenderet et Libycas numeris aequaret arenas, 296 ducis ab Aegypto famulos. Terrasque fretumque 297 concutis. Et magni ductatos vertice Sinae 298 adreficis ; caelosque movens orbemque trementem 299 Tartareosque sinus transit tua gloria curru 300 fulmineo. Praestasque tuis pia foedera caris. 301 Et si non rabiem pravo de corde superbam 302 his resecas, votumque ferum sensusque malignos : 303 hoc fuit in majus donum. Quod lex tua presso 304 fructificet. Nullis luxque expugnata tenebris 305 splendescat propriore modo, mereatur et ipso 306 vivi panis opes et visa beantia sensum, 307 clarificumque jubar. Quo sceptri signifer alti 308 mercedem libret meritis summamque labori. 309 Ex hoc cuncta videns post saecula multa creasti 310 magnanimum regem, puro qui personat auro 311 in thalamis, rex alte, tuis, visuque perenni 312 tractus ad ignitos rexit vestigia fratres. 313 Huicque pio sacram divini nominis urbem 314 aedificare jubes, et thura calentia mandas 315 offerre : hinc Solymas radiabat sancta per aras 316 progenies veri celebrans tria nomina sancti. 317 At perversa cohors a zelo protinus almo 318 destitit. Exemplis terreno et corde nefasque 319 dum sequitur patrium sceleratas intulit aescas. 320 At bonus Omnitenens animos non passus inermes 321 et vacuas splendore domos Stygiumque venenum, 322 tradidit hanc hosti rabido. Jussitque superbis 323 servitiis sudare, graves et ferre furores. 324 O Deus, o pensans, an forte pientior hostis 325 est Babylos aut grata deo polluta nefandis 326 numinibus magni dominetur ut agmina justi ! 327 Num melior Solymas Babylos ? Aut quae tua sicut 328 percoluit mandata Sion ?" Sic fatur. Et instans 329 horrendos animo gemitus curasque revolvo. 330 Tunc bonus a sociis Huriel mihi missus. Et ecce 331 increpat ingentes ausus. Ergo omnia vestris 332 pervia pectoribus ! Misero tu altissima saeclo 333 perspicias decreta jacens ! Dominumque modoque 334 tu metiare tuo ! Via soli cognita regi 335 pertrahit ad sensus tales vitamque potentem. 336 Terrenus terrena capit. Caelestibus ipsis 337 tantum habilis, qui tuta colens jam fine quiescit. 338 Haec autem te scire licet. Quod semina diri 339 sunt dispersa mali ; nec qui bene destruat illud 340 venit adhuc. Ergo ni nox inversa, tenet quae 341 semina jacta mali, locus et discesserit in quo 342 fervet iniqua seges, ille in quo semina vivi 343 sancta boni numquam veniet. Quae fecerit Adam 344 principio manifesta fides. Scelus ille chaosque 345 seminat. Ille malum sensusque hebetantia vestros 346 vincla dedit. Dabit usque malo plena area rupto. 347 O quantum dispersa mali sunt gramina ! Quantum 348 impietatis habent luctus gemitusque. Videque 349 cum resecata seges spicis arentibus omnis 350 haec sit, de numero quam magna erit area tanto." 351 Dixerat. "Et quando ventura haec area ? Quando 352 semina sancta", rogo. Dixit mihi : "Desuper ipsum 353 festinare Deum cupiat vox terrea ? Nonne 354 hoc dixere patres, quando spes nostra decusque 355 adveniet ? Fructu consurget et area nostro ? 356 His responsa tulit vivo Ieremelus ab amne. 357 Cum fuerit numerus completus seminis in vos, 358 ponderat in trutina saeclum mensurat et omne 359 tempus. Et in numero numeravit singula certo. 360 Nil moturus erit. Firmo dabit omnia jussu, 361 donec jam plenos mensura coerceat annos." 362 Dixerat. Instabam : "Venis, heu, perdita nostris 363 gratia et hostiles animi floresque perempti 364 pertimeo ne forte pios avertere vultus 365 cogant carne Deum. Fontisque charismata sancti 366 morbosa exustae fugiant contagia terrae." 367 Sic dixi, et contra charitis sic filius orsus. 368 Cum fecunda novem complerit menstrua mater 369 non poterit retinere suum sub pectore partum. 370 Lexque antiqua parens uterum pregnata tumentem 371 effundet. Latebrisque animarum scrinia ruptis 372 ut matrix fecunda parant servata tot annis 373 reddere, et igne pio conceptam ostendere flammam. 374 Huic ego : "Si inveni chariten, si grata Tonanti 375 vox mea, dic quando. Da certis tempora signis 376 nota, quibus liceat speratum cernere partum, 377 et placidas tentare vias, et sistere vero." 378 Incipit ille : "Dies venient quibus omnia terrae 379 regna premens multo taxabit inermia censu. 380 Involvetque notis populos. Via candida veri 381 abscondetur. Erit sterilis regioque fugata 382 nigra fide. Injustum premet inconstantia saeclum, 383 et deserta domus. Post tertia classica cernes. 384 Splendescet subito noctu sol redditus. Unum 385 ter Phoebe est visura diem. Lignoque cruento 386 stillabit sanguis. Lapis alta voce tremendum 387 concutiet sonitum. Terramque habitantibus ursis 388 insperatus erit dominans, vertetur et ales 389 pulsa loco. Pisces Stygii stagna alta cruoris 390 projicient. Clamore maris rumpetur et aer. 391 Ignis mirato demissus ab aethere puras 392 collustrabit oves. Et agrestis bestia caecam 393 mutabit sub nocte domum. Parientque receptae 394 monstra nurus habiles. Et salsae in dulcibus undis 395 invenientur aquae. Telis tunc obvia tela 396 alternas passura manus ; et foedere rupto 397 occultis sensus latebris positusque sepulcro 398 intellectus erit. Caecisque petentibus his non 399 invenire illum dabitur. Tellure coacta 400 Gorgones Harpyiae scelerataque nomina contra 401 virtutem ruitura sacram. Conversaque dicet 402 ad sociam : "Numquid per te justissimus actor 403 transiit ? Illa negans nebulis obdetur iniquis. 404 Exspectans falletur. Erit sine numine nomen." 405 Dixerat ista docens dicturus plura. Sed Esdras 406 affectu motus valido, "Pater optime," dixi, 407 "Rex regum, si tam decreto immota superni 408 stant promissa boni, quod dono maximus alto 409 soletur terram miseram servetque regatque, 410 quis, precor, iste potens medicus sit ? Pande faventis 411 nomen, et immundis per quam tua munera nobis 412 sint tribuenda manum." Verbo tunc incipit almo 413 cuncta potens lacrimas quod noctem expellat et umbras. 414 "Ad primos caeli radios orbemque recenti 415 anteaquam tumidae spirarent nerviter aurae, 416 anteaquam voces tonitru, rutilisque nitores 417 luminibus, firmata priusquam lucis haberent 418 fundamenta domus et floribus alma decoris 419 arderet facies, contentaque desuper ingens 420 immota virtute suos effunderet actus. 421 Et prius angelicis quam milia sancta maniplis 422 collecta effusi docuissent robora sancti. 423 Anteaquam muros flammatos tolleret aether, 424 susciperent numeros et firmamenta. Sionque 425 cerneret elatos aestu flagrante caminos. 426 Anteaquam priscos annis praesentibus annos 427 urgerent libri, quam crimina saeva nocerent. 428 Aut commune nefas. Titulo vel candidus albo 429 signatus fidei gessisset praemia sanctae : 430 tunc Deus omnipotens atque unicus omnia pensor 431 cogito, et a solo ceu sunt bene condita magno 432 per solum complenda manent. Finisque ab eodem 433 est, et principium. Factor persector hic idem 434 et finitor erit. Nec erit qui perdita possit 435 instaurare alius, quam quis sub voce potenti 436 produxit veras species, nihilumque peregit 437 esse aliquid, sterilemque ornavit partubus Hylen." 438 Dixerat. Ipse rogo : "Quando, precor, utraque solves 439 tempora ? Quando potens ventura est gloria ? Quando 440 primo aderit primi finis, rutilumque sequentis 441 principium geminos caeli nascentis ad axes 442 perveniet ? " Dixitque docens : "Quando inclytus edit 443 semina bina parens felici ventre Iacobum 444 Esau cumque ferens : calcanea prensat Iacob 445 ex utero fratris. Finisque est temporis hujus 446 Esau, principiumque est advenientis Jacob. 447 Atque extrema manus hominis labentia retro 448 sunt interque manum. Non ultra hoc quaerere verbis, 449 Esdra, potes. Sunt multa alti quae rector Olympi 450 non voluit penetrare viros secumque recondit 451 a terrae aspectu. Sed te ne culpa dolusque 452 exagitent : aderit vivens. Vincentur et ambo 453 vinceturque nefas. Dolor omni pulsus ab orbe 454 exsul Tartareas fugiet calcatus in umbras. 455 En tempus veniet. Venient signa omnia vati 456 praemonstrata tibi. Baculoque sponsa decoro 457 apparebit ovans, ipsa apparente jubarque 458 ostendente altis quae nunc subducitur umbris 459 terra feret radios. Saevoque ereptus ab hoste 460 suspiciet mea gesta jacens, dextramque decusque 461 perpetuum. Meus ecce potens et gratus Iesus 462 filius aetherea circum radiante corona 463 labetur terris, glaciemque aestumque revolvens 464 develata orbi monstrabit numina gensque 465 erecta altisonas grates aget. Atque relicti 466 saecla quater festo consurgent sensibus almo 467 lipposo exciti somno. Terramque virentem 468 et latices placidos asprisque rosaria silvis 469 spectabunt oculis. Etenim cum fulgidus altum 470 sol annis centumque quater lustraverit orbem 471 ipse meus gnatus morietur Christus. Et omnes 472 inspiratae acies pariter. Saeclumque timore 473 concussum bellis in prisca silentia visis 474 vertetur, septemque dies ut fama priori 475 judicio est. Vivis nemoque relinquitur horis. 476 Postque dies septem, excitum quod tempus ad usque 477 dormitat, ponet maculas. Ruptoque veneno 478 mors morietur. Erit qui vitam funere passo 479 parturiat. Reddetque solum pallentia taetris 480 lumina sub tenebris. Orcoque jacentia rupto 481 agmina pulvis aget supera ad convexa silentes 482 relliquias servata piis et pectora dextris. 483 Quae licet horrifica transfixae cuspide letum 484 dilacerent, rapiantque suos a pestibus agnos 485 myrrham stillantes et nectar sanguinis, in quo 486 abstersus Stygio populus remeabit Averno. 487 Post iterum venturus adest ; sed luce potenti 488 clarior ignivomis rex et manifestior alis, 489 judicioque sedens altissimus. Inde labores 490 transibunt gemitusque miser conjunctaque votis 491 felix magnifico splendescet pistia nexu, 492 elpora praevalidas vires, et utrumque sub una 493 lance sequetur opus. Promissaque praemia plenis 494 ostendentur agris. Verumque stabit. Et alta 495 luce edocta pio vigilabunt aethera verbo 496 justitiae nexata almae vitaeque perenni. 497 Injustus sceptro mulctabitur, atque per umbras 498 si queat aeternas saevum exercere furorem 499 non dominans verum ultor erit. Fraudesque nefasque 500 ulciscens propriis idem sua viscera flammis 501 torquebit, seseque nocens agitabit erymnis." 502 Dixerat. Infandae compunctus imagine poenae 503 obstupui. Veniamque patens haec fatus utroque 504 in terram cilio : "Sanctas, pater optime, nosti 505 principis Abrami voces, Sodomamque ruentem 506 ille videns precibus dominum pulsavit, et orat 507 pro populo Moses scelerantia murmura qui tot 508 fudit arenosi circum dispendia campi. 509 Rectoresque alii lapsa pro plebe superbus 510 cum regnabat Achaz. Samuelque et maximus orbis 511 psalmiger ob fractum gemebunda precamina poplum 512 promisere. Simul Salomon cuncta templa Superno 513 fundaret sancto, proque imbribus Helius, et pro 514 morte rogat ; stetit atque precans ut viribus altis 515 redditus umbrifero juvenis remearet ab Orco. 516 Ezechius gemuit confuso corde furens cum 517 Sennacherib terrae vastaret moenia sanctae. 518 Hoc multi fecere alii, lacrimasque dedere 519 ad dominum pro plebe pias : converteret aestum 520 a populo et natis ignosceret altior ipsis. 521 Nunc igitur si offerre preces pro crimine sanctos 522 et gemitus liceat cum circum letifer hostis 523 saeviat, ac ternis expugnet nostra sagittis 524 viscera letifico maculans tua templa veneno : 525 cur tunc aeternas compellitur ire sub umbras 526 impius et nullis precibus queat ille juvari, 527 sed subeat sine sole domos mortemque nefandam ! 528 Qui nunc justorum voces admittis et illas 529 tunc tibi ferre potes ; itaque exorabile numen 530 reddere, peccatis miserescere denique cunctis." 531 Tantum effatus eram. Sed flamine motor amico 532 sic ait : "Hoc misero quo nondum est ultima saeclo 533 finis, quo dubium movet inconstantia votum 534 ac per utrumque latus discedere versa redire 535 mens valet. Et nitidi nunc fixa cacumine caeli 536 stat ; nunc Taenareas ad prona revertitur umbras. 537 Stat precibus lacrimisque locus, justisque decentes 538 per gemitus alias orare nocentibus horas. 539 Ac super invalidas acciri numina turbas. 540 Sperat enim quod lata manus convertet ab aegro 541 judicium et justam decreta ferentia plagam, 542 dum damnare nefas, et adhuc mutabile pectus 543 gestat homo, et vivam rediens pulsantis ad auram 544 exarmat justi gladium censoris acutum. 545 At cum extrema dies perfecto temporis orbe 546 mortalem exuerit labem, judexque verendus 547 igne sedens oculo libraverit omnia puro. 548 Spes jam nulla manet. Rerum immutabilis ordo 549 surget ; et aeternis stabunt haec omnia vinclis. 550 Non vita admittet mortem. Vitae impia discors 551 mors etenim, noctique dies. Tenebraeque, tenebrae 552 semper erunt. Nulla quatientur lampade noctes 553 Tartaricae. Nulli jungentur sidera nocti. 554 Discretos quaeque urna gradus vitaeve necisve 555 suscipiet. Frustraque preces fundentur inanes. 556 Quin etiam nullis precibus via. Nulla per Orcum 557 vox humilis ; namque atra phalanx comprensa malignis 558 cassibus extremae disjectaque verbere fundae 559 labificum nullis murmur sanabile saeclis 560 aeternamque vomet rixam furiasque nefasque 561 accessura bono numquam. Nec gratia mentes 562 ibit in obliquas verumque negantia corda 563 perpetuis agitata odiis somnoque perenni. 564 Ipse etiam rex altus ovans non deseret umquam 565 justitiae pia frena potens. Namque esse potentem 566 hunc est esse bonum. Quicumque est optimus idem 567 justus erit. Dempto nec enim substantia justo 568 esset summa Deus. Nihil est pietate superna 569 justius (hoc venis inscribite protinus ipsis) 570 justitia melius nihil est. Hoc efficit ut non 571 rex paradisiaca quemquam depellat ab aula ; 572 quemquam firmatis vel tollat in astra tenebris. 573 Hinc etiam proceres vera tunc luce potiti 574 cessabunt lacrimis et inexorabile numen 575 cernentes nullos fraterna ob funera questus 576 rumpent. Dum pulchri radios finemque tenentes 577 vere hilares vero pleni satiantur ab uno. 578 Non est plura loqui. Tandem his contentus abito 579 exspectans domini puerum patremque beati 580 temporis. Haud procul est. Ut vatibus omnibus unus 581 visus erat. Firmatque poli legisque Deique 582 dogmata ; et aethereos lux approbat optima cantus. 583 Esaias Hieremusque dolens laetentur. Et ingens 584 haec Daniel numero concordet tempora sancto. 585 Heliasque pios praevisi judicis annos 586 suscipiat, centumque alii. Quibus enthea lucis 587 copia Christisonos excussit in ordine versus. THALICHRISTIAE LIBER TERTIUS v.1 Ante igitur regem mittuntur signa beantem 2 plurima et aethereas circumvolitantia flammas 3 carmina. Voxque virens terrenaque comminus astra 4 jam dominum cecinere virum. Cecinere tremendum 5 jam prope Tartareo venturum desuper Orco 6 excidium, poenasque graves, atque arma nefandum 7 excussura jugum ; clypeum fractura superbi 8 Daemonis. Illa virum funestos viva per agros 9 qui gerat atque ambas perfusus sanguine dextras 10 victor Echinei disturbet jura tyranni 11 clarus, et anguicomam telo terebrante Megaeram 12 det populis vitam, Stygiumque terentia somnum 13 luminaque empyreos flatus titubante profundo 14 principe ; num liceat qui saecula tanta per orbem 15 proditor innumeris regnabat perfidus aris, 16 se quoque posse capi. Pereunt jam funera. Siste, 17 siste canens maesto quid tam nova nuntia mundo 18 tam properata sonent. Non vox haec sancta Cyrenem 19 testatur, verbum non hoc a fonte relatum 20 Hamonis, vanae deductum aut vertice Cyrrhae 21 quod misera caecam seducat imagine turbam. 22 Dant tripodes clarii non hoc, non Phoebados ora 23 spumea, non chalcas, non diro concita Thyrso 24 rupta comas vates tunc cum magis ebria dicens 25 sanctior. Hoc dominus, pietas hoc, voxque superni 26 spiritus hoc, tenebris numquam fraudata nec umquam 27 fraudatura, potens vera indelebilis omnem 28 viva diem. Sancti quos non maculata ministri 29 vita negat laesos epulis accumbere sacris 30 hoc resonant. Non his rixantia turpiter ora 31 occupat antiquus pansura arcana Lyaeus 32 quae clausere dei. Non luxu expletus amati 33 corporis extremas venit hic cantator ad umbras, 34 quem faciat Stygias timor intentare latebras 35 consulis allecto fusurum dicta palato 36 consona. Sed sitiens, sed nudus pauper et exul 37 concinit Esaias, sociique simillima claro 38 turba choro. Fragiles non ii. Per pila, per enses 39 veri hominum tempsere minas, tempsere cruentas 40 atque manus furvosque duces. Et corde sereno 41 impia non trepido damnantes crimina vultu 42 derisere neci. Ceu qui post verbera diri 43 carceris et vacuas limoso pondere venas 44 pacis regna ; bonaeque exspectent cernere vitae 45 auctorem, plenis melitaque pocula vasis. 46 Non his fumus aves, inspecta sidera, maerens 47 Cynthia vel Phoebi ter lux obnupta, vel ignes 48 sulphurei, obnixis vel victima concolor extis, 49 non pyra, non sortes, tremulis non populus undis 50 syrmative canes, seu quicquid prona vetustas 51 protulit in leges. Viva illis gratia voces 52 sed dedit has ; veri sed lux aeterna magistri 53 quae ventura suis dabat ut praesentia servis. 54 O fortunati nimium, quibus esse videntes 55 dat Deus, atque virum felici promere cantu. 56 Quo requies, quo terra virens, quo dantur aperti 57 regna poli, ex siccis quo semina percita saxis, 58 accessumque jubar, medicataque vulnera taetro 59 scabra situ, supera quo denique pulsus ab aura 60 noctifer infernum praeceps se jecit in antrum. 61 Ne properate tamen. Maestum expulsura dolorem 62 gaudia sint nostris paulatim absorpta medullis. 63 Illymphate sonus ; haec tam nova nuntia grandes 64 sunt actura dies. Magni procedere menses 65 incipient : magnaeque simul procedere voces. 66 Paulatim vero, noceant ne pondere magno 67 gaudia. Jam caesi senserunt saxa sepulchri. 68 Jam letale sonans genitrix ululavit, abustum 69 jam flevere caput. Jam tristia syrmata regnant. 70 Sed jam jam nostri pietas miserata perempti 71 advenit ; exclamant multi, quibus inclyta fandi 72 fas non visa palam. Magni quos inter Amosi 73 filius haec princeps divine vocis in actum 74 corda movens et nunc maternae semina noxae 75 diffusumque nefas nocturnaque foedera flammas 76 et cineres, casusque virum, stragemque suorum 77 secum maestus agit. Quo lumina cuncta resolvit 78 in lacrimas. En nunc summam adventare medelam 79 vulneris immundam tersuraque flumina plagam 80 vicinosque deos, famulataque sidera, magnum 81 terricolam qui cuncta novet, qui desuper illam 82 fundat aquam, pecus omne sitim qua torqueat et qua 83 in rabiem canis ater eat, fecundaque tellus 84 parturiat dignos Phoebi venientis honores. 85 Cogitat. Hinc grato fervet reverentia vultu. 86 Fortescitque nimis. Quem regno missus ab atro 87 Cerberus, et Stygiae genus exitiale tabernae 88 non turbare queant, ut mortem rumpere diram 89 quis ciat ; et gladio gratetur sectus in ipso. 90 Tandem vates haec turbis haec dicta profanis 91 haud placitura refert. Gentes accedite ! Vosque 92 huc proprius populi vos flamma et sanguine cincti 93 hunc audite sonum. Vocem hanc attendite. Verbum 94 terra vide partes gradiantur sancta per omnes 95 orbis, et Herculei peragrent confinia ponti, 96 Gangivoras Nilique domos, solemque tepentem, 97 brumalesque plagas Arctoaque frigora ; nulli 98 haec nescire licet. "Succendite cominus, inquit 99 ista Deus. Domini dextra indignata superni 100 est super Orcicolas accensa phalarica gestans 101 ferratamque manum telumque haud debile torvos 102 obtutus. Furor est super omnia castra superbae 103 militiae in torto quassurus daemona rastro. 104 Interfecit eos gladiis resecantibus. Illos 105 et dedit ultori. Mille illis vulnera, mille 106 mille neces vivumque pati per saecula maestos 107 in gemitus campos et proficientur. Eorum 108 horrificae facies et foeda cadavera taetrum 109 pollutura nigros spurcis foetoribus agros. 110 Tabescent montes illorum sanguine et omnis 111 militia a caelo turbaeque exercitus atrae 112 aericolae et veri flamma veniente fugari 113 sidera cernentur. Lux terrae et pallida viso 114 visa Deo. Ceu cum maculis infecta cruoris 115 lumine fraternis mulctatur Delia flammis. 116 Turbatique poli signis claudentur. Et aer 117 involvere focis et libri cladis aperti, 118 judicioque fluent, folium velut arboris ut cum 119 legulus extremam discerpsit sordidus uvam. 120 Sidera et aethereos nihilum observare meatus 121 praestabit. Lybica frustrabitur augur arena. 122 Noster erit gladius quia sanguine tinctus et asper 123 caede rubens. Acuet scelus hunc, quem compserit atrox 124 flamma Molochei ceu Tethyos unda tyranni. 125 Ipse super terram dextra hunc crispante nivalem 126 acer Idumeae rupturus tela sagittae 127 atque super populos aeterna clade premendos 128 descendet magna frustrati sanguinis ira. 129 Quam succendat adeps, agnorum sanguis, abhorrens 130 fronsque medullatos et olentes turpiter hircos. 131 Victima nam domini tormentaque ferrea mundi 132 urbe aderunt, faciem quae contra inflata potentem 133 in superos miseris posuit munimina fastis. 134 Horrida sanguineo putrescent corpora campo 135 anguicomis pavidos spiris torquentibus hostes 136 Edoni ad caveas. Comitesque Neronis in umbras 137 casuri infernas. Perituris cornibus idem 138 exitus est tauris. Confusa potentibus hydris 139 finis erit. Putres taboso sanguine sensus 140 crapula dira premet. Taurino et verbere condet 141 succussam crassi tellurem arvina veneni. 142 Nam ventura dies trepidos visura furores 143 quum dominus non funus atrox, non vulnera saeva 144 immo etiam culpam despecti funeris altam 145 vindicet, atque arctis astringat laxa catenis. 146 Hinc picei flenda nigrescent tabe cruoris 147 flumina et iratae decurrent sanguinis undae 148 sulphur humus solitumque procul memorantia fumum 149 signa dabunt terras in signum luminis auras 150 non erit inde vians nec prato falcifer ullo. 151 Desertumque solum versabit hericius, atque 152 ibis quaeque viam nocturnam quaeritat ales. 153 Quod prius antiqui tenuit fundamina templi 154 regalemque domum, laqueos mensura cruentos 155 stat super, infandis aequataque vulnera telis 156 in nihilum tractura duces, qui plebis ad aures 157 acclamare lyram toties risere supernam. 158 Surde dolebis ager. Peregrinum missus in orbem 159 nobilis acta luet. Justum passura furorem 160 regna simul, diros populabitur ipsa Typhoeos 161 flamma rigens ; totos veniet mors una peragros 162 concussura domos. Templo densescet in ipso 163 insimul et taetra paliurus daemonis aula. 164 Inque ruinosis orietur spina cathedris, 165 quas quondam facies frustrabat pulchra, potensque 166 murus ab inferna tacturus sidera cauda. 167 Terra draconis erit torus horrendumque cubile 168 dipsadis, et maestis refovebit pascua campis 169 Struthio, qui vanis simulanter ad aethera pennis 170 pergit et ignotum mentitur ferre volatum. 171 Tunc Onocentauris daemon concurret. Et atri 172 silvestresque viri pilosaque simia longe 173 alter in alterius torquebunt murmura planctus. 174 Illic Tartareo requiescens lamia somno 175 accipit inflatis resupinum stertere dorsis. 176 Illic et foveam spinosus Hericius atram 177 sphaeratumque caput catulos nutrivit, et illis 178 dirum Acherontea fecundat virus in umbra 179 illic et milvi fraterna caede gregati 180 et sibi et junctis fecerunt pabula monstris. 181 Eheu securam populi dormitis ad auram. 182 Non injussa cano. Venient. Cur mersa profundo 183 mens hebet ? Heus nostris venient sua tempora dictis. 184 En Deus. Ista tamen deserta atque invia semper 185 haud ingrata, bono veniet nova nupta marito, 186 gaudebitque videns habitusque exuta priores 187 caedis odorato deponet vulnera ligno. 188 Splendescent silvae. Visoque in lucis amore 189 plenus ager cunctis emittet roscida campis 190 poma Cleantheo cererem victura sub antro. 191 Spe genitrix pariet natum admirata fidelem 192 fontis opes ulnis concludet flumina sanctis 193 aeternasque dapes. Et pastis numine terris 194 jam super effundet mirum nova germina potum. 195 Jamque decor Libani Carmeli et gloria siccis 196 danda locis : steriles ignoto flumine valles 197 ac Saroniceo fulgescent sidera castro. 198 Jamque arcana licet rudibus tractare polorum, 199 et virtutis opes, et regnum lucis apertum est. 200 Confirmare manus. Adsunt bona summa. Quid Orcum 201 vultis aves ? Furva quid gressus claudicat ara ? 202 Forte genu. Visi concurrite dentibus apri. 203 Vos quibus et portae prospecti sideris altae 204 lac favus et panes et nostrae cura medelae 205 dicite laetiferi nox exsecranda veneni 206 iraeque insidiaeque et nomina dira timorum 207 hinc fugite, hinc nostros teneat pax ultima natos. 208 Ecce Deus noster nobis venit. Ultio magni 209 sanguinis. Atque oculo servabit plenus in albo 210 nos Nazaretheae securos tegmine pallae. 211 Tunc vada caelicolae lustrabunt caerula flammae 212 auribus in surdis caelestia carmina. Caecis 213 missa dies, salient omnes quorum alta tenebant 214 vincla pedes. Placidae resolutaque claustra loquelae 215 laude Sionei percurrent gesta triumphi 216 annalesque Dei, quia scissae in cautibus undae 217 foederis atque fluens deserta per invia torrens 218 quae sitis et mota torquebat Syrtis arena 219 fontibus optatis toto nec in orbe repertis, 220 quem male jam exprimis urebat Sirius annis. 221 Qua prius horrentes carpebant pigra dracones 222 somnia dirarum vel sex obscena volucrum ; 223 jam viror oh ! silvam viror ingens occupat albam, 224 lilia florentum jam semina cuncta rosarum. 225 Et calami vero noti, quibus exstet in omnes 226 charta dies chartae calamos fractura superbae 227 tunc ibi deserto lucebit semita vasto. 228 Lucis iter, via sancta nimis, sub noctibus atris 229 ostensura polos qua non sinat ire profanos 230 mundus. Erit vobis haec, haec via certa salutis. 231 Quae recta in summi mortales culmina caeli 232 in patriam patremque ferat sedesque perosa 233 quo doceat vitanda gradu, quo clauserit hostis 234 angue necem, quo sint taetri contagia morbi 235 et dolor et pestis monumentaque cuncta furoris. 236 Haec etiam stultos aerato daemone frausos 237 secto errore trahet, possessaque pabula perdet 238 taurus qui gladii qui funeris auctor acerbi. 239 Non leo, non serpens, non hanc mala bestia. Non hac 240 sit licitum fixa colubris incedere petra. 241 Indeque quos pretio redimet mercator ad ipsum 242 advenient, letique locis tenebrisque relictis 243 conversi aeterna caput illustrante corona 244 laudibus excelsos resonabunt dulciter hymnos. 245 Gaudentes pleni nullaque cupidine moti 246 semper erunt ; priscis fletu gemituque fugatis 247 fratris in ardentem satiabunt lumine frontem. 248 Hoc solare dolens. Miser o solare. Recessit 249 ira furens. Blandis jam te, Hierosolyma, verbis 250 suscitet ex busto servator fluminis atro. 251 O proceres, tristem coetu resonante sororem 252 captivam laceram perituraque castra secutam 253 huc revocate. Sinus en dicite matris apertos 254 blanditamque manum liquefactaque viscera coctum 255 jamque cibum patris, jam jam sibi summa salutis 256 reddita, jamque quies vernantem fusa per orbem. 257 Jam soror a veris haurit nova pocula lymphis. 258 Nuncque duo binas sicut pro crimine poenas 259 suscipit : huic sacrum collataque gratia regnum. 260 Vox sonat, et solas aurorae classica silvas 261 attonitant, clamorque virum clangorque tubarum 262 insequitur. Domino callem fulcite superno 263 floribus. Et laetis venturo lumine valvis 264 pandite caute vias (non hoc vacat indice) rectas. 265 Credite : paciparae summittite colla catenae. 266 Omnis enim binis veniet super ardua pennis 267 vallis, et elati praevincet culmina colli. 268 Caucasus, Ida cadent. Rectumque habitura decorem 269 prava. Ferox vires amittet caedifer omnes. 270 Aspera mitescent. Hirsutaque tesqua fatiscent. 271 Fusus ubique Deus. Per apertos inclyta campos 272 gloria Cerberei fumum sparsura barathri 273 surget, et haec pulchros emittet silva racemos. 274 Et pariter cunctis populis notescet ab uno 275 haec praevisa Deo. "Clama, inquit. Vocibus altos 276 tange polos. Quaero quid sit mihi clamor ab illo. 277 Heus tibi quam vana est terrena potentia. Quantum 278 vestra dies tenebris : salus est et vestra sepulchris 279 proxima. Vestra caro fenum est. Quod sole sub uno 280 conteritur. Secumque trahit sub origine mortem. 281 Proh dolor ! Et tanto curarum fluctuat aestu 282 mentis inops plebes ? An non sibi cognita finem 283 floribus instar habens ? Quae vos dementia ludit, 284 o juvenes miseri ? Tritum ut florentia fenum, 285 cuncta cadent. Firmum vivit per saecula verbum : 286 quod dominus, missi quo nos venientia servi 287 cernimus atque datis properamus pandere jussis. 288 Tu super excelsum qui caeli nuntia saxum 289 tanta ascende Sion. Sonitu fortesce, tuamque 290 sume chelyn. Castri non est metuenda marini 291 torva phalanx. Animam non est huic rumpere vestram 292 urbibus in cunctis selectae plebis amandos 293 sparge sonos. Veniet, veniet sub fortibus armis 294 cujus ut infamem spernebat Acrisius ensem ; 295 dum facies servi, famosaque moenia Lagi 296 diruet, et passis pensabit cuncta lacertis 297 ipseque qui magni venturus numine regni 298 pastor erit. Fontisque gregem de gramine dulcem 299 pascet, et extensa satiabit fortis in ulna 300 dispersas pecudes per ruraque caeca vagantes 301 coget oves gracilem Jordanis amare liquorem 302 supportans fetas humeris candentibus ; atque 303 semper ferre novos gaudebit in aethera partus. 304 Quis neget ? Aut verbi promissa ad munera tanti 305 quis dubitet ? Quis nam est dabit hic qui talia ? Cunctas 306 mensus aquas solo concludens sidera palmo ? 307 Quis tribus in digitis terrenae molis opacos 308 supportare locos, montes in pondere ? Quisnam 309 aut trutina valeat colles librare ? Quis umquam 310 adjuvat hoc verbum domini ? Quis protulit illi 311 consilium cunctae missuro femina massae ? 312 Quis precor ideam venturae prolis ut alta 313 mente habeat, magnum fixae aut rationis habendum 314 dixit iter ? Quales teneant fundamina leges 315 orbis, et aethereis quae tanta potentia castris ? 316 Quae mensura, modus ? Quae mens ? Quo vertere cursus 317 quemque decet ? Cum quo facturus singula fando 318 explicuit sensum quod plus doceatur, et unum 319 quis instruxit eum ? Quisnam ? Sibi solus. Habebat 320 non socium aeternis frenaret ut aequora vinclis, 321 cum te aurora facit, te sol, te Cynthia cumque 322 votum cordis erat ditandam condere turbam. 323 Ecce quidem gentes huic si referantur inanes 324 quamvis elatae nec noto posse superbae 325 sunt ceu stilla feri quam jecit situla Mauri. 326 Sunt atomi terrae violentis fluctibus actae. 327 Quae datur huic soli quod digna sit hostia regi 328 sufficit haud mundus. Non plena est victima Taurus. 329 Non Libanus flammae, non sunt animalia terrae 330 cuncta satis ; verum quid si referantur ad illum ? 331 Quid ? Nihil orbis erit similem quem feceris ipsi 332 terra Jovem ? Terris non est huic concolor ullis 333 non caelo, aut astris ; non est imitabilis ejus 334 et manus et facies, et non imitabile fulmen. 335 Non quid sub vestro claudetis numina vallo ? 336 Sub qua tam magnus captetur imagine vultus ? 337 Numquid Apelleo facies huic consona ligno ? 338 Numquid in efficto signabit Daedalus auro ? 339 Hic Labyrintheum quamvis tibi fecerit Orcum 340 torta Venus, pennas quamvis sibi finxerit illas ? 341 Forte leget lignum, succa imputribilis illi 342 inquirenda manet. Vivum facturus Orestem 343 heu faber ex factis exspectat regna figuris. 344 Hunc habet et patrem quem jam sibi fecerit ? Hostem 345 ah ! potius. Pudeat te mens incredula visis 346 prona dolis. Omnes circumvolitavit ad aures 347 ille Ninus tristi posuit qui moenia fraudi. 348 Qui sibi de sectis effecit numina silvis, 349 quae colat. Ah ! demens vivos aditure furores 350 quae facis illa times. Tuque, o gens perdita, nescis 351 haec scelerum effigies fabrili cuspide nascens 352 quid queat ? Infelix quae te dementia ? Numquid ? 353 Non audita suis Babylos maculata venenis 354 quos habet auctores funesti criminis ? Aut non 355 principio magnae jam sunt tibi cognita dextrae 356 nuntia, seu legem videas formasve creati 357 tam varias ? Numquid solidi fundamina muri 358 non capis ? Ut gyro circumdet singula longo 359 stans super ipse suae sceptro virtutis in alto 360 cuncta movens. Quem non succussi pilla metalli 361 effecere Deum. Facit hic, facit omnia lucis 362 sede sedens. Vestris habitator in urbibus omnis 363 est nihil ; et major Saturni prole Jovisque 364 fulminei : dominus qui condidit omnia solus 365 ipse Deus. Tenues caelos qui extendit et illos 366 pandit. Et elatos terra ductante magistros 367 dat quasi non fuerint. Foveam mihi dicite qua se 368 merserit ille poli scrutator pallidus alti. 369 Namque velut primo velletur plantula choro 370 Haec radice carens inopino turbine gentes 371 arescent. Cunctis non has Berecynthia natis 372 conteget ex flatu, nec quae regina Jovisque 373 et soror et conjux una cum gente tot annos 374 bella gerit : cui me similem fecistis, et ipse 375 sanctus ait. Superos ascendite lumina campos. 376 Quis fuerim magni nascentis ab ordine mundi 377 discite : quot solum faciam per sidera verbum 378 quae loca, quos populos unita pace quietos, 379 qui numero stellas, qui caelos nomine quique 380 cuncta habeo mecum, rerumque hominumque deorum 381 principium sine fine jacens agnosce parentem. 382 Sum pius, et nudum demulcens tegmine saxum 383 teque vocans soli sociandum cominus uni. 384 At ferus ultor ero : magna indulgentia quando 385 exiget iratam majora in fulmina dextram. 386 Ergo jacens pulvis vicineque vermibus atris 387 cur loqueris domino non est via nostra superno 388 nota, laboranti qui det sua munera cordi, 389 qui mercedis opes, illatis tela ruinis 390 qui paret, infractam qui sit memor usque querelam. 391 Nonne hoc cernis iners ? Nonne has tibi pagina voces 392 prisca dedit ? Deus est qui solo solus ab uno 393 cuncta creat, nihilum qui traxit adesse. Regitque 394 omnia, qui membris expendit robora lassis 395 quae Aeneadum solo confundant pila galero. 396 Deficient pueris sub iniquis cassibus acti. 397 Temporis igne ruent, miseram fractura juventam 398 febris erit. Solo sed qui posuistis in uno 399 spem domino, claras renovato corpore pennas 400 assumetis. Onus nec pondere sentiet altis 401 mens oculata focis. Audi nunc insula diro 402 pressa mari. Testesque vide terramque polosque. 403 Ecce sonus vitae populis : attendite. Campis 404 surgat ab extremis aeternae signa salutis 405 qui pia nosse cupit. Matris de ventre vocavit 406 me pater ; ante ipsum memoravit principis ortum 407 nomen vulnifico rupturum Tartara verbo. 408 Armat et ora sui ventura potentia nati 409 per latebras nox alta tuas. Fovitque manuque 410 protegit, ut lectam posuitque inversa sagittam 411 agmina, et intactae servavit luce pharetrae." 412 Dixit et ista mihi. "Limitatione recepti 413 serve meus nostris venturae ad funera jussis 414 sed moriens victure canes : "Tua gloria nostra est 415 gloria. Tu vivos extolles nostra per agros 416 nomina. Letalem verum est arcere soporem 417 invigilo, dixi ; sed non bene grata vocantis 418 verba viri : in vanos abierunt irrita ventos. 419 Semina, nec fructus de culto legimus agro." 420 Dicit et haec dominus : "Utero formavit ab ipso 421 qui sibi me servum, selectae gentis ad ipsum 422 ut referam natos et non sociaris ab alto 423 gens quaesita Deo ? Vir tunc ego fortis in almi 424 luminibus domini. Deus est mihi dextera summi 425 summa boni." Dixitque "Mihi solamina nostri 426 sanguinis haud satis est : quod sis mihi servus Iacob 427 morte tribus tollas ut taetra et faece sepultas 428 frater ab exustae subducas pulvere terrae 429 lux mihi gentis eas extremos victor ad Afros 430 i citius. Pax vita virum requiesque meorum 431 hactenus abjectis impendes flumina campis." 432 Haec Deus : 'Ista potens taboso gurgite gentes 433 qui levat ad vultum despectu caedis abactum 434 exososque animos caecis pia castra secutos 435 martyris. Ista suo cui cuncta potentia nato. 436 Ergo age, jam tectis radient magnalia silvis. 437 Pande decus belli, rorantes sanguine cristas 438 nudatamque manum raptumque ex hoste trophaeum 439 volve. Duces videant, reges vereantur : adorent 440 te propterque patrem. Quia vocem sancta fidelem 441 verba Dei. Veris producet consona jussis 442 saecula tergemini qui te in medicamina morbi 443 eligit, et placidam juravit vallibus umbram. 444 Ista pater nato. Te mens mea vidit. Et ipso 445 audiit in bello cum dextram summe vocares 446 principis. Insana te immunem jacte procella 447 servo videns, patrii cum circum Pergama muri 448 fixus in arsuram jecisti tela coronam. 449 Teque dedi in foedus servandae plebis. Ut ipsam 450 terram Tartarei suppressam turbine somni 451 post modo tam longae passuram insomnia curae 452 huc revocans populo fieres rex unus in uno. 453 Dispersosque viros et noctis fune ligatos 454 dic exire, suis et rumpere vincla catenis. 455 In tenebris jacto populo dic : "Lumine cordis 456 cernite conjuncto nebulas infringite Phoebo. 457 Dic videant. Superisque toris vescentur, et auris 458 aeternum. Non atra fames, non vilis egestas 459 his metuenda. Doce grata illos flumina. Verae 460 non sitientur aquae. Non illos aequora, non sol 461 percutiet, motae non dira potentia lunae. 462 Hos reget ipse pius pro quorum funere caesus. 463 Diriget et sanae potabit fontibus undae. 464 Inque viam planam quos fecero culmina ponam 465 montes. Non ferrum, non saxea fulmina, molles 466 non acies : rapidae nocturnave tela sagittae 467 hos superent. Verbi sublimis semita nostri 468 et feriat nubes, et calles visa per omnes. 469 Ecce vides longis veniunt de partibus. Illum 470 Auster, et hunc Ganges. Laetas in sidera voces 471 tollite jam, et magnis diffundite gaudia venis. 472 Astra superque polos numerosis laudibus hymno 473 personet omnis amans. Servataque terra liquescas 474 regis amore. Deus solatur tristia magnus, 475 e caelo et miseros ditavit missus egenos. 476 Ecce Sion lachrimas. Heu me bonus ipse reliquit 477 oblitusque mei qui curat caetera morbi. 478 Nunquid, ait, puerum mulier terrena creatum 479 deserit ? Infanti vel non miserescitur illi 480 quem peperit ? Quamvis non sit memor ista, creatos 481 obliviscar ego ? Non haec mea cura. Sub alto 482 te mihi corde gero. Manibus tua pectora nostris 483 sunt descripta. Tuos oculis deducimus annos 484 sub nostris. Ecce, ecce, petit te structor ut ipsam 485 destruat, atque terens gladius te tritus ab ipsa 486 exiet infamis manibus post terga revinctis 487 venditus ut vendens. Oculos circumfer ab omni 488 parte vide ut magni veniant tua prandia cigni 489 carpsuri. Oh ! quales interviret herba colores. 490 Vivo ego. Juranti securos credite regi. 491 Omnibus his rutilo velut exornaberis ostro. 492 His tuta. Externis non es superanda maritis. 493 Nam deserta tui vasta et dispendia campi 494 nunc angusta nimis, quod civibus illa decoris 495 plena micant. Puro collucent moenia saxo. 496 Jam locus in cunctis non est nisi glorius agris. 497 Sint profugae vulpes qui te sorpsere vagantes. 498 Ite procul rabidi bonus est custodia milvi. 499 Hactenus et sterilis fueris quae, ex auribus ipsis 500 cernes purpureos quibus haec vox inclyta natos 501 est mihi nunc prisci locus hic angustia templi. 502 Fac spatium ut vadam. Fac toto ex orbe patescant 503 limina lucis. Eam, somno ne comprimar isto. 504 Ipsaque tunc. Natos quis mi generaverit istos ? 505 Sum captiva gemens sterilis non apta creandae 506 jam soboli infaustis postquam maculata triumphis. 507 Quis nutrivit eos ? Ego jam deserta relictae 508 sola domi maerens ? Quis tot mihi pignora matres ? 509 Tunc dominus dextram pergentis munia longam 510 (desine mirari) supera pietate reflexi 511 fetifer igne potens. Gladiisque armatus acerbis 512 haec mea signa dabo nullo caritura trophaeo 513 ad populos. Placidis et ob hoc tibi servus in ulnis 514 offeret hic prolem reverenti voce superque 515 os humerosque geret, grataque in sede reponet. 516 Nutricisque loco venient tibi lacte superno 517 reges, qui fusi substrata et fronte decori 518 quum tibi mente cremas extollent cordibus aras 519 me super astra ferent ; calcantibus oscula figent 520 et pedibus fatuam terrenae messis aristam. 521 Tuncque scies magnus quod rex ego, maxima solus 522 qui queat. Exspectans quo non falletur in ullo 523 tempore. Qui plenis spirat conformia votis 524 munera. Numquid amans haec est tua tanta potestas 525 ut genus humanum letali cuspide fossum 526 vivum Acheronteo subducas solus abantro ? 527 Praedonemque teras ? Caecataque vincla resolvas ? 528 Tanta quidem, majorque nimis quam cernere vestris 529 fas oculis. Taetri confringet colla tyranni ; 530 et chaos et flammas et regna furentia diras 531 excutet. Atque ipso similes subducet ab Orco, 532 crimineque. Et fotos venturo funere natos 533 conteget. Ac saevos ipsorum ex carnibus hostes 534 victor pascet ovans. Musto illi sanguinis acti 535 tabifica Stygio revomebunt orgia claustro. 536 Et sciet omnis homo quis sim. Quae praemia passo 537 pro miseris reddenda mihi qui cuncta creavi. 538 Sed cur tam tecto fraudamus gaudia cantu. 539 Surgite jam populi de somno et sanguine leti. 540 Debilis induete chlamydem fulgoris, amandi 541 plebs domini solitum vicino pulvere gressum 542 excute. Surge, vide , tranquillaque facta quiesce. 543 Heus tibi ! Surge, tui funestaque vincula colli 544 dirue. Jam sanctae sonuerunt classica vitae. 545 Jam viret omnis ager, bullantibus incita venis 546 pura coloratos interstrepit unda lapillos. 547 Surge, dolens ! Sacro natum jam corpore virgo 548 concipiet. Parietque bonum, nomenque vocabit 549 Emanuel, quoniam vobiscum magnus. Et unus 550 advenit ipse, reos patrio qui servet Olympo 551 carne viros. Qua vos, qua nos, qua sidera, qua se 552 laetificet. Vivi jam sumite gaudia verbi." 553 Haec canit Esaias. Canit hic et plura. Simulque 554 haec eadem multi diverso tempore nati 555 a Samuel veri clara usque ad saecula Christi. THALICHRISTIAE LIBER QUARTUS v.1 Ultima Cumaei venit jam carminis aetas, 2 verus ab integra saeclorum nascitur ordo. 3 Jam nova progenies caelo demittitur alto. 4 Jam venit et Virgo, veniunt jam dulcia regna, 5 dulce jugum, dulcis decretaque dulcia legis, 6 dulce quietis onus. Venit en quo ferrea primum 7 desinet, ac toto surget gens aurea mundo 8 jam puer. Exustas et flamma et sanguine terras 9 et vitiis turpes variis qui mundet, et orbem 10 qui beet, et fulgens nocturnas destruat aras 11 rex optatus adest. Nullos passura furores 12 cara deo mulier Stygiis invisa tyrannis 13 Virgo parens ; licet hoc stupeant fera Tartara quamvis 14 bella timens lucis Hecate crucietur Avernis, 15 Jupiter et tota quatiatur Gorgone : "Virgo, 16 Virgo, veni dominum castis habitura supernum 17 visceribus. Propera. Tibi se jam stellifer orbis 18 compsit, et ornatis flammata palatia tectis. 19 Incipe jam roseos ad sidera tollere vultus. 20 Incipe sancta parens superos haurire liquores 21 uberibus ; lac sume novum, tibi traditur infans 22 ut nutrias viva qui pascit fronte phalanges 23 aethereas cuneosque poli. Qui ligna securi 24 franget, et aequoreas siccabit concitus undas. 25 Te series divina vocat, quam funus in olim 26 legerat, et vera formatam principe vita 27 corde recensebat. Causas actura reorum 28 ut venias intacta placens hoc corpore summum 29 indutura Deum, quo laesam tabe sororem 30 morbososque greges et abactos diriter agnos 31 rapta violandi convectet ad ostia regni 32 bis mercatus oves. Caras invisere terras 33 jam soboles divina parat. Jam turba polorum 34 candida festivas ductorum ad munia vestes 35 ventilat, ut gratas comitetur principis horas 36 altum iter. Empyreis crepuerunt classica portis 37 albet equus frenis despumans mella sub ipsis 38 nectareas latices. Rubro quasi tincta colore 39 arma nitent bellis et saevo in tempore nullis 40 per terebranda locis. Ut quae de lumine toto 41 temperat ipse pater cunctis cum viribus, ut quae 42 non ipsa anguiferi furiosa incendia rostri 43 non pyra non Stygium valeat perfringere castrum. 44 Utque gigas latae cursurus in aequora silvae 45 gaudet adire viam ; nulli tentata virorum 46 horrebat quae dura nimis, quae sentibus artis 47 frangit odoratas acies dextrasque potentes 48 acriter objecti terrebat imagine ponti. 49 En venit : immoti summoque a cardine caeli 50 egreditur. Votumque sequens jam carnea matris 51 claustra subit. Verbumque caro sit corpore sumpto 52 ut Deus ante manens. Vestitaque numina membris 53 matriparamque marem, siccoque jacentia feno 54 lumina non laesi contectaque pulvere campi 55 cernere erit, mediisque pium sub solibus agnum 56 ad se ferre lupos, et sacro sanguinis ostro 57 tergere proflictae liventia tergora damae. 58 Huc precor, huc animos, huc pura et corda deumque 59 cernite formosae nutritum lacte puellae 60 quos pepulit regno genitrix infausta nefandis 61 pressa dolis, quos turbat apex et pondera vincti 62 dira soli. Sceptro veniet rex inclitus alto. 63 Laomedonteae qui colla potentia Romae 64 Aeneadas populosque acres patresque Latinos 65 subdat, et in turbas non pila minantia gestans, 66 non ducibus gladiisve potens, sed paupere dextra 67 divitias calcat cupiens se principe reges 68 edocuisse famem vitae potioris, et ignes 69 mittere per Scythico concretum frigore taurum. 70 Divitias superabit egens arcesque nivales 71 prosternet majora parans. Piscantis et hamo 72 solus Apollineis colla obluctantia frenis 73 captabit. Syriisque deis et fraude subacta 74 cessabunt quercus, consulta Trophonica, dirae 75 cessabunt sortes altricis et ara capellae. 76 Cessabit Phariis bacchata licentia monstris. 77 Nam ventura dies supera cum sede jacentes. 78 Respiciat damnator amans. Humilesque nocentum 79 agmina quaesito meritis damnata metallo 80 erigat. Et turbas fraterna sorte beandas 81 ad sua poma vocet mellita et lactea claustro 82 natus in Hebraeo. Fetaque ex virgine radix 83 crescat, et extremas caput allatura per auras 84 ornet Olympiacum gemmis viridantibus hortum. 85 Bethelemum te facta vocant decreta superni 86 non violanda boni. Quam magna est gloria ruris 87 exigui. Qui tantus honor. Tibi candidus aether 88 invidet, et superis praefixa cubilia castris 89 sunt confessa parem. Quid ni ? Tuus aspice regis 90 filius est ; gremioque tuo nascetur, et illi 91 aethereas aperire domos dignatus et omnes 92 ostendet charites, vivoque ex orbe vocatos 93 dat tibi nosse viros, divini pectora nati 94 dat tibi Seraphicae rutilantia tegmina turbae 95 cernere, dat tremulas inopino carmine chordas 96 audire et veros reboantia tympana cantus. 97 Illud erit postquam promissi nuntius alti 98 per Nazaretheas caelo adventaverit oras 99 signa salutiferae reserens incognita taedae 100 Paschalesque toros ; pastor quibus accubet ingens 101 compita Tartareae facturus inania silvae. 102 Illud erit postquam vicinae praescia pacis 103 terrea pacifico subdatur machina tauro. 104 Et gens nulla vacet Phrygiis non conscia telis 105 indicium factura, viri quod sanguine caesi 106 aevigenas populos inter Deus ipse diremptas 107 infit amicitias seque ipsum, desuper urens 108 cui gladius vigebat atrox, qui singula vibrans 109 crimina femineae saeviret ad ultima noxae. 110 Fortunata parens quo te nunc carmine felix 111 prosequar ? Huc vestros insana ad Didyma cantus. 112 Ferte patres galli, bijugos agitate leones 113 huc precor. Ista Dei genitrix clarissima falsas 114 calcatura deas et inania nomina dirae 115 fraudis adest. Conjux veneri jam nullus olores 116 jungat Amycleos pavorum insignia nullus 117 det sceleris sociae. Somnis non Cynthia tardis 118 Endymiona trahat pedibus substrata decorae 119 Virginis ipsa jacens. Lunam si Latmius heros 120 lucis amore vocat, studiis vigilantibus istam 121 adproperet. Parit ista diem. Fovet ista parentem 122 luminis et secum materno jure ligatum 123 continet Inferni tenebras acerrima ponti 124 nubila sanguinei fracturum pondere mali. 125 Scandet enim mulier Solymorum a stirpe virorum 126 pulchra genas roseas et primi crinibus auri 127 cincta latus radiis, repletaque luminis ora, 128 ora manusque ambas, distracto tecta leone 129 candida nectaream stillantia pectora guttam 130 sede sedens quali nympharum nulla ; nec umquam 131 acriter excussa viguit Tritonia parma. 132 Et nutriet puerum caelesti lacte. Marisque 133 nomen habens veras effundet pectore lymphas 134 quae maestum Pharaonis onus currusque superbos 135 vertat vericolis tribuens vestigia plantis 136 fluctu illaesa fero. Patrio conjuncta marito, 137 huic ignota tamen. Solo quam cernet Ioseph 138 pneumate qui pacis conductans flumina primis 139 advolitabat aquis gravidam. Partuque solutam 140 mellifluo primi gestantem insignia nati 141 ipse adorabit opus domini miratus. Et almi 142 fructus ventris erit, misera qui faece jacentes 143 mundet oves oleo medicatus vulnera vero. 144 Iratumque patrem terrae intractabile numen 145 concilians populos aeterna nocte premendos 146 advocet in radios amissaque pascua primi 147 temporis ; et fixae confidens sanguine dextrae 148 concitet Infernos animosam proelia tauros. 149 Ille erit ille potens. Monstris oppressa marinis, 150 hunc Galatea petes. Nullo detenta furore 151 fusca moreris iter. Non sunt huic pectora taetro 152 torva supercilio. Pius est, nec fulcra profani 153 temnit munda tori. Praesto est albescere nigrae 154 si modo prompta venis. Non sint tibi fabula summi 155 verba dei. Placidus miseris adventat Iesus 156 mella gerens binisque infundens pocula dextris. 157 Est deus, estet homo. Non est quod bella recuses 158 sub duce tam claro. Choreis aequanda fruendo 159 Angelicis Mosea veni. Sociumque patremque 160 plebs Rachaelis adi. Facies hebetata severi 161 judicis ipsa datur. Ne te malus auferat error 162 immemor accepti siccatum ad Nerea doni. 163 Arma ducemque ferum phaleras currusque virosque 164 cum vorat unda cadens, nocturnae lampadis, o non 165 immemor et pastae divino pane catervae 166 ne timeas : placitura dolens properabis ad ipsum, 167 qui te frugiferae lustratam fune loquelae 168 fecit Erythraei guttur frustrare profundi. 169 Magnum agnosce parem velamina nota gerentem. 170 Ecce sinus, ecce ora viri, patriumque nepotem. 171 Ecce pedes, patulasque manus. Nil distat ab illo ; 172 qui tibi ab antiqui depictus origine saecli 173 per vates, cantusque sacros, chartasque salubres 174 affuit, et firmo praestavit pignora verbo. 175 En veniet mundi praeversis montibus alti 176 per colles laticesque volans per inhospita Syrtis 177 littora sospes erit. Nocturnaque signa fugabit 178 aereosque duces instructaque munia fraudis. 179 Hosque sono, hos solis (vox est pro vulnere) pugnis 180 hos mucrone necans et amara caede trucidans 181 sacrum sentivoma caput illustrante corona. 182 Egredietur ovans utero de virginis atrum 183 dilacerare jugum. Simulato pacifer ense 184 providus ad caulas pastorum maximus una 185 paupertate valens ; reges et ferrea saecli 186 nomina, tresque duces, ignitaque tela Gigantum 187 conteret, et quassis rurali famine terris 188 proferet imperium. Quod non in Gadibus et non 189 aurora, extremis etiam nec terminet astris. 190 Non sopor istud adest. Sed coram agnoscere vultus 191 mens putat ista sacros. Plena eructatio summi 192 numinis atque dei completa potentia magni 193 hoc datur agnosci. Nec sat potuisse videri : 194 palpatur, sensuque hominum manibusque tenetur. 195 Utque potens natus regali ex Virgine ; vivit 196 ut miser, utque reus ; folioque simillimus acto 197 sub pedibus proprio tradetur ut hostia templo : 198 non secus ac vinctus cultris sitientibus agnus. 199 Tempus erit. Saevoque instructos marte videbis 200 summipetas ursos virosaque cornua, taetros 201 atque canes, Stygiosque duces, scelerisque nefandi 202 consocios livore fero stridentibus iris 203 mittere Tartareas divina in membra sinistras. 204 Cerne catenatam tenebris lucem, inclyta colla 205 restibus acta feris : solem adnigrescere diris 206 verberibus rigidis exesaque corda flagellis. 207 Aspice lux quanto vacuetur sanguine fixis 208 sentibus icta gemens. Pallentia lumina non jam 209 lumina ; cerne oculos etiam sub caede venustos, 210 cum dominum patremque vocet sociumque perennem 211 non sibi sed genti miserae, sed et hostibus. Eh jam 212 aspice : ut egreditur nitidis exercitus undis 213 bella per et gladios, cujus pars maxima sedes 214 Non ante Elysias, fecundaque fontibus arva 215 vitalesque dapes habitura est, sortibus aequis 216 quam dejecta soror Croessis regionibus illas 217 deserat et quercus ; Paulinaque pocula victrix 218 sorbeat, et plenos fecundet luminis haustus. 219 Ecce Deus proceres ignoto posse furentes 220 rumpet et horrendas terreni principis alas 221 At sua lora trahet. Summoque excelsus Olympo 222 arcanum magnique ferens decreta Tonantis 223 rex aderit. Mulier desertis vallibus olim 224 ad vulgata sonat ; gemmis quae ornata novenis 225 virginis os habitumque gerens natumque patremque 226 humani generis puerum non sanguinis aedet. 227 Ille erit ille mihi semper deus ; illius aram 228 lustret amor simplex. Solique vacantia caelo 229 pectora turbatique undarum oblita Siori 230 per Siloem pacisque domos non mersa profundo 231 sint in perpetuas lucrati temporis horas. 232 En genus infandum Stygii fera bestia ponti 233 lucis adorta nefas nocturnumque orsa furorem 234 corruet, et telis calcabitur obruta sacris. 235 Nam venit ecce salus gremio de Virginis. Ecce 236 advenit ille potens insignis in aethera ductor 237 lux patriae superumque decus spes unica cuncti 238 orbis ; et immoto circumdet ut omnia gyro 239 jam properat blandoque fremit sub pectore jactas 240 noctis in insidias. Spumantia fervidus ora 241 jam coluber cohibebit. Adest sitis aspera contra 242 stet licet ipse Satan gladiis adversus iniquis, 243 magna sacerdotis restabunt nomina. Cujus 244 marmora crura voces ut castra nitentia, longos 245 igniferosque pedes rigidos calcare leones 246 qui valeant acresque dolos arcesque nefandi 247 principis. Ipse licet furiis et dentibus atris 248 mittere Marmaricas festinet in arma leaenas. 249 Exspectata dies oculis placidissima nostris 250 en veniet, dominusque poli dominusque profundi 251 labitur. Ecce atras flamma illustrante tenebras 252 advenit. Ecce salus fraternis montibus. Ecce 253 nata Sionei regis quondam aspera quondam 254 edocet a nucibus tectos haurire sapores. 255 Jam taceas quicumque senex non ista videbas 256 lumina ; et auditae certo pro tempore chartae 257 desinite obscuris involvere candida verbis. 258 Succinit huic Jessaea chelys. Hunc planxit et ille 259 qui cineres culpasque virum plagasque reorum 260 solus Cobareae deflebat margine ripae. 261 Threnorumque pater patriam lacrimatus inermem 262 hoste sub et laqueis. Satis est quod tempore tanto 263 vester honos viguit. Satis est pressisse jacentes 264 Enachios gentesque feras Arabesque secasse 265 sit satis et pavidi penetrasse per ultima pontis 266 conditor orbis adest. Donec Deus iste veniret : 267 quem miseri montes, quem sicca armenta vocabant, 268 gloria vestra fuit. Concedite regna vocatis 269 retigeris hos sperat honos. His parturit aequor. 270 Hi sunt in vestris haeredes sortibus. Hi sunt 271 turbida mundani quos horreat unda popelli. 272 Qui laceros artus infractaque turpiter ora 273 non trepident ; ipsisque minis ridere tyrannos 274 assueti horrificas frustrabunt morte Megaeras. 275 Spes animis tanta est, superisque e sedibus ardor 276 vulnificus. Vero corda atque simillima justo 277 en venit Empyreo soboles aeterna theatro 278 humanum subitura jugum. Rex ipse deorum 279 est homo. Cerne virum gremio de Virginis altum 280 exire : infantem cunabula dura ferentem 281 respice. Matris adest uterus qui singula penset. 282 Et puer ipse pater, nostro qui impulsus amore 283 regnabit pietate cadens. Qui perdita quaerens 284 bina sub unigeno concludet ovilia saxo. 285 En dominus veniet fructu de pauperis illumque 286 orbis adorat apex. Illi sua munera reges 287 laturi ignitas placido clamore per auras 288 dicent purpureis suprema peratria caeli. 289 Laus domino laudis ! Decet illi carmina nobis 290 ferre. Sioneae praecelso in vertice silvae 291 te decet hymnus amans, qui nostro e pectore curas 292 pellis. Et internas aptasti ad carmina chordas. 293 Alta Sioneos tibi dentur vota per agros 294 rex pacis ; tibi cuncta sonent gratantibus hymnis 295 pectora pneumatico sursum elevata calore. 296 Nos sumus imbelles miseri nos lucis egeni, 297 quos super astrifidi furiosa licentia tauri 298 praevaluit, captosque trahit sub cornibus ipsis 299 spe sine, de rostro ni nos Deus ipse superbo 300 eriperes manibus populoque piissimus omni 301 saucia securam revocassis ad agmina petram. 302 O fortunatum tibi qui assumptus : in omne 303 tempus vivifici ditabitur incola caeli 304 par meritis, par posse patri par viribus ipsi. 305 Nos quoque felices, si non male fecerit anguis 306 immemores : habitare tui quibus inclyta campi 307 moenia dasque bonae saturari panibus urnae 308 quis tua templa parens aequa et penetralia noster 309 explicet ? O torrens donorum maximus almi 310 fons et origo boni carnato numine terram 311 luctificam taetramque sitim te fonte levasti 312 ebria ditatae sustollens corda catervae 313 astra per atque aquilis lustrata cacumina veris. 314 Flumen aquis domini repletum est dulcibus. Illis 315 fercula viva paras arentia guttura donans 316 lance salutis amor. Qui se tibi credidit illi 317 non dabis Assyrio gurgustia picta veneno, 318 non putridos latices, nec amarae pocula Circes : 319 mella merumque dabis, rivum ejus lacte refundens 320 lacte ovis innocuae, quo quicquid fecis inustae 321 mens habet aeterni vertatur imagine mundi. 322 Mensibus et festis terraeque annique coronae 323 luce favebit amor. Messisque uberrima longe 324 vestiet innocui laetantia jugera campi. 325 Pinguescetque solum, desertaque pascua pulchras 326 ostensura comas viridantibus undique ramis 327 percipient liquidos ignes. Ad gaudia colles 328 cingentur. Spretaeque ferent et germina silvae. 329 Est aries indutus ovis. Se vallibus imis 330 in segetis pleno diffundet copia cornu. 331 Clamabuntque patrem pueri. Laudem quia fratres 332 cura erit aethereo dispergere lilia cantu 333 in quibus aeterni sedem sibi rector Olympi. 334 En novus ipse parens hominum florentibus annis 335 carmen erit. Cantate Deo ; mentemque levatam 336 ducite Christanae per prata virentia nymphae. 337 Heus, proceres, cantate Deo, quos torvus iniquis 338 gurgitibus plectebat aper. Verbumque salubre 339 ferte per exosas gratissima nuntia terras. 340 Ferte preces, ferte arma citi, ferte oscula vincto 341 et sensus libate Deo. Nec sola petantur 342 littora Jordani resonent quibus inclyta vocis 343 robora. Sed cressos calamos agitate ; rubentem 344 ite per Euphratem, Rhodanum, per frigida Tauri 345 jura, per excinctos radiis urentibus Afros. 346 Gentibus in cunctis exponite signa beatae 347 lucis. Et in populis dominis sit gloria cunctis 348 edita. Magnus enim dignus quem et cuncta sequantur 349 saecula. Quem turbae citharis albentibus actae 350 glorificent. Solo qui mota tonitrua palmo 351 incutit et fortes taurorum exterritat urbes. 352 Maximus et Stygii tentoria nigra tyranni 353 destruit unus habens quo caelum et sidera formet 354 et ferat in nihilum, quo nomina falsa deorum 355 frangat et admoto rumpat fera Tartara ligno. 356 Non domini regno nugae fraudesve dolive, 357 sed veri candor simplexque modestia sanctos 358 pervolat ante sinus, necnon pulcherrima summi 359 dulcis imago boni famulum factura perennem 360 magnificum et fixi sublimem vertice mali. 361 Heus ! domino populi vigiles afferte quietis 362 cordibus ignivomos digna ad praeconia cantus. 363 Ferte deo dulcem praeexcite vocis honorem. 364 Gloriaque aethereos circumvolet aurea lucos. 365 Illius arcanum veneretur numen. Et uno 366 trinus in orbe sonet. Dirum est tam longa manere 367 tempora faude Jovem. Tripodes adiisse nefandos 368 Niliacasque domos et nomina saeva dearum 369 sat sit, et obscuri lustrasse oracula saecli 370 perfida nec divis sed linguis ficta profanis 371 cum plus vera dolis femper fallentia tectis. 372 Sat Libycos lemures triphylaeave quaerere monstra. 373 Jam micat altus honos domini jam vera salutis 374 nuntia Christano reserant praecordia plectro. 375 Jam purus sine labe dies, jam Cynthius orbi 376 verus adest, favet atque viris quos induit armis. 377 Quis vetat armata praevincere sidera genti ? 378 Et pedibus pulsare polos ? Manibusque Tonantem 379 ad se ferre suum, firmatae et foedere pacis 380 jungere odoratas acies et lambere mella. 381 Tollite corda, patres, haec vera, haec hostia. Mentes 382 tollite funerei respersas faece chelydri. 383 Et circum firmi florentia limina castri 384 pectore submisso suplices adorate silendo 385 factorem medicumque pium fratremque ducemque. 386 Illius a facie terra emoveatur, et omnis 387 lingua ferat cunctis mundi regionibus ipsum 388 regnare in tacta dempto sibi fine potesta. 389 Exsultetque solum. Caeli adlaetentur, et aequor 390 concitet emotos undosa per atria fluctus. 391 Cantet humus, placidaeque toris vernantibus herbae 392 prata, nemus, frondes ; laetisque nitentia campis 393 ligna canant dominum caeli adventare : nec illum, 394 ut solet, iratum, sed amicae pondera terrae 395 qui subeat, nostrosque velit perferre labores. 396 Exsultate Deo vigiles. Laudemque supernam 397 dicite. Et excitis aeterna ad carmina plectris 398 concelebrate Jacob dominum. Namque unicus ipse est 399 pectora nostra pius furvo sopita cruore 400 qui citat illapsus ; positis ac adjuvat ulnis 401 ad bona. Qui aethereos efflans per corda liquores 402 viscera munda metu caelestibus imbuit ausis. 403 Psalmificam tractate chelyn, et tympana passis 404 pulsantes venis jocundum effundite carmen. 405 Insigni cantate tuba festoque boatu 406 hunc lacrimis pensate diem gaudentibus alma 407 pastores hedera nascentem ornate poetam 408 cantet ut aeternum Laevitide. O pia Musa, 409 Musa mihi legem memora jussumque creantis 410 cuncta Dei posuit praecepta videntibus ipsum, 411 judiciumque Jacob. Fidentes aere catervas 412 obruit, et rubro vicit fera proelia ponto ; 413 subduxitque suos pelago, tenebrisque remotis 414 dat radios, sistitque sacris, dorsumque manusque 415 curvatas diro imperio divertit ab atro 416 principe in obsequium dulcis, populumque renatum 417 contegit. Ille novis audit nova carmina linguis, 418 ignotumque Deum calcata spectat ab unda. 419 Huic Deus. In tribulis quum me districte vocares 420 eripui te victor ait de rupe sepulchri 421 auribus in nostris mittens tua vota, probansque 422 in te an vivat amor, num spes infracta timorem 423 reppulerit tenerum curis algore sitique. 424 Haec audi. Contestor amans ni frivola sentis 425 numina. Si pulchrum reminisceris enthea magnum 426 turba, deumque dolos noto discernis ab uno. 427 Non tibi rex alius. Dominum nec frausa recentem 428 suscipias. Namque ille unus, qui condidit orbem 429 et movet omnipotens et sustinet, ordine miro 430 fixit ab aeterno sancita, ut finis in horam 431 quae praevidit, eant. Non hic aut robore factus 432 aut lapide aut fabri patitur tormenta magistri. 433 Ille ego sum rectorque tuus dominusque Deusque. 434 Qui te de Aegypti tenebris de pondere saevi 435 criminis eripui teque in mea regna vocavi. 436 Quid petis ? Ecce dabo. Praesto est mea dextera summis 437 plena bonis. Quod poscis, habe. Tibi nostra dabuntur 438 pro votis ; tantum non sit tua parva voluntas : 439 non terrena petas sed caelica. Nil valet omne 440 sub caelo. Validum sapiens super aethera votum 441 elevat. O castris nequicquam erepte nocentum 442 ruderibus quid maeste jaces ? Exsurge patentis 443 ad radios pete summa volans : bona danda petenti. 444 Pande sinus flammasque meas admitte sub omni 445 pectore. Viventi ni clauseris ostia luci 446 nox fugiet, pregnansque calor penetrabit ad alta 447 viscera. Jam radios et veram concipe vitam. 448 Dilata os. Quid claudis iners venientibus ora 449 aeternae succis paterae dapibusque parentis 450 divini ? Heus venas nam sum tibi dapsilis ipsas 451 implebo : cor pande mihi. Si cura pudoris, 452 si tibi cura metus vicinique hora sepulchri. 453 Si sedet in voto cunctis exempta periclis 454 vita fruens regnansque Deo regnata ? Tuisque 455 si micat in valvis fundens pia lumina motor 456 spiritus ut somno te suscitet et simul altas 457 det per facta manus parirerque operetur, et amplius 458 sustentans humeris sublimi sistat honori. 459 Os aperi ! Te namque cibis implere supernis 460 fert animus noster. De vita ac luce meisque 461 posse bonis constans quantum cupis, en tibi princeps. 462 Nulla negat magnus. Vitiis obstricte nefandis 463 assuetusque caput vili summergere limo 464 exere et os tandem gustato averte veneno. 465 Jamque meas ad surge dapes. En pocula caeli. 466 Hae sunt nectareae quas finxit Graecia mensae 467 heroas celebrare pios et fonte perenni 468 potatas mentes divum. Verum inclyta dona 469 tempsit amans terrae populus. Nec verba potentis 470 audiit et monitis crudeliter obstitit almis. 471 Nec mihi adhuc tanto quamvis mea cuncta magistro 472 praestiterim voluit demens intendere. At ipso 473 allectus fuco umbrarum lucemque perosus 474 dedecus et ruptis sequitur sua Tartara frenis. 475 Propterea dimisi illos. Nam nostra potestas 476 arbitrium mentis pravo violare repulso 477 non vult aut animis innatum artare vigorem. 478 Ergo abeunt pravumque scelus carnemque sequuntur, 479 brutorumque gregi sensu miscentur inani. 480 Hinc oritur fraudum rabies segetesque furorum. 481 Hinc et corda suis perierunt improba votis. 482 Hinc error. Septemque duces sub classica leti. 483 Tempserunt me ; tempsi illos. Radiisque negantes 484 demisi in tenebras diro insurgentia rostro 485 Tartara nec volui turbis arcere nefandis. 486 Ut sit summa mali miseris materque malorum 487 deseruisse Deum. Torquentis et ostia Ditis 488 hinc pateant tantum quod vero sole repulso 489 nox venit, et noctem sequitur scelus, ipsaque rursum 490 nox vitium. Sic culpa facit quod rursus eamdem 491 mens legit. Atque nefas tenebrosis excubat iris. 492 At si me populus tenuisset noster, et unum 493 audisset patremque humilem dominumque precantem. 494 Nec nostrum calcaret iter ; non abfuit in me 495 his speranda salus. Tenebris vitiisque malisque 496 ultricique rogo totique minantia nocti 497 tela darem servans ; et iniquos fervidus hostes 498 sub scelere exstinxem. Populumque a turpibus aris 499 eriperem. Premeretque feros mea dextra tyrannos. 500 Ac tribulis pressos agnos a fauce draconis 501 erueret. Castrisque novis claroque tropaeo 502 victo Acheronte pio deleret crimina motu. 503 Ast diversa phalanx domino mentitur. Et ipsum 504 perdit imaginibus falsis verum omnia contra 505 jura furens. Letique tubas et castra secuti 506 errant in stabulis ut caeca armenta. Sed illos 507 poena aeterna manet. Per saecula cuncta furori 508 stat merces. Fraudumque manus omnesque Megaerae, 509 Gorgones, Harpyiae, nocturnaque cetera monstra 510 contra aderunt pravosque petent subigentque fateri 511 insultus. Laus ista deo sine tempore justo 512 sed tamen et sanctos qui verum et sancta sequuntur 513 numina nec voces grati tempsere magistri. 514 Fert Deus ad vitae thalamos. Et jungitur illis 515 ut recreans. Loquiturque palam. Sceptroque sedentes 516 purpureo nati locat. Et florentibus herbis 517 ex adipe et frugis divinae hos pascit. Et almi 518 frumento Christi satiat. Qui pane salubri 519 stat medicus. Pellitque famem. Lenitque laborem. 520 Melle etiam petra saturos potavit, ut olim 521 num quoque, sed vero priscas implente figuras. 522 Petra idem panisque idem caelestis, et idem 523 mysticus est agnus, sacrumque atque ara sacerdos, 524 hostia, lexque placens, et foederis arca benigni. 525 Hic Deus et mentes habitat sub pectore puro 526 templa sibi faciens. Quam pulchra palatia summae 527 rex virtutis habes, o quanto pulcher amore 528 verax pulchra legis vivae penetralia flammae ! 529 Quis domui decor iste Dei ? Quae gloria ? Castae, 530 dicite, Pierides. Non ardua possumus omnes 531 terrigenae. Mens ipsa procul lassata tuendo 532 ardet in optatis nec finem imponere curis 533 aegra valet. Domini gemmata per atria pleni 534 deficit. Atque ducis vasta fornace liquescit. 535 Nunc surgit. Nunc pressa cadit. Nunc tendit ad ultra, 536 nunc rediit. Sterilisque tacens quum concipit haeret. 537 Nam quis virgineae candentia templa puellae 538 expediat sacrosque lares aurique nitorem 539 et cedri tabulas mirandaque in ordine tigna ? 540 Quis nisi qui struxit quique incolit ? Inde, viator, 541 si assurgas videasque Dei mysteria nati 542 et Christi corpus templum verum, aethera cuncta 543 despicies lunaeque jubar solisque decorem. 544 Quicquid et hos visus aut effugat aut premit alto 545 lumine. Sed quando venit haec in carmina Christus 546 Thespiadum gaudete chori juvenesque senesque 547 psallite. Et a Christo felicem discite vatem. 548 Discite letifragas Musas ; en viscera nostra 549 exsultant vivo domino secumque peremptos 550 vivificante animos. En cor mihi carne sub ipsa 551 gestit et ambrosiam passis gargasse medullis 552 incipit, effari quam non valet. Ilicet ipse est 553 emptor amans vivusque parens quem cuncta petebant 554 saecula, quem comptae sperabant cernere nymphae 555 ad Jordanis aquas. Huic se calcanda reservant 556 Tartara et hunc Stygii trepidant cum Dite furores. 557 Namque domum invenit passer sibi laetus Eois. 558 Sub zephyris cantatque pios hac arbore fletus. 559 Turtur habet nidum quo pullos casta reponat, 560 exspectetque dies teneros primumque volatum. 561 Felix et vere feelix qui firmat in uno 562 spem domino. Noster tua sancta altaria princeps 563 virtutum praestant cumulos. Summamque bonorum 564 dat tua dextra viris, flammaque ac imbre beato 565 fecundat sensus habiles, mentemque sinusque. 566 O Deus, o custos, pastor, dux, luxque renatis 567 fusa oculis gaudens. O rex mihi maxime quo te 568 concipiam sensu. Quis te bene laudet in isto 569 pulvere, felices habitant qui in vertice sancto 570 stantque tua, rex summe, domo te tempus in omne 571 laudabunt ; choreisque almos caelestibus hymnos 572 immixti pleno ore canent. Et mira potentis 573 gesta ducis referent. Erit his et gloria carmen 574 perpetuum tibi ferre patri. Vivoque sonore 575 nil nisi te curis aut scire aut dicere demptis. 576 Teque sibi innexum tranquillo cernere vultu. 577 Nunc quoque dum premimur terreno pondere cincti, 578 et tua dum soboles vastis agitatur in undis, 579 felix quem dominus porrectis adjuvat ulnis. 580 Quem flatu movit tacito charitisque sapore. 581 Corde suo ascendens non sordibus alget in ustis, 582 sed sequitur patrem, lacrimisque rigantibus ora 583 pervolat afflatus. Namque huic illuxit. Et illum 584 confovet. Astantem perfecto illustrat honore 585 legislator amans. Ergo ex virtutibus ibunt 586 in virtutis opes, pretium virtutis et ipsam 587 virtutem accipient finem requiemque laborum. 588 Et Deus est virtus. Virtuti et praemia sese 589 dat Deus omnipotens. Et rex Deus ipse deorum 590 hactenus involucris et sceptro intactus eburno 591 turre Sionea Furiarum victor et Orci 592 cernetur vere visus. Visuque perenni 593 clarificans ipsos oculos. Justique videbunt 594 in quem sperabant. Nec lusas dicere mentes 595 Dis poterit. Deus ecce Deus. Nec in aethere tantum. 596 Immo etiam et Thabor dispulsis cominus umbris 597 aspicient Jordanis aquae. Jessea juventus 598 veste viri comptum verbum lustrata per ipsum 599 cernet, cum nostros invisat rorifer agros. 600 O Deus, o virtus, o qui virtutibus almam 601 das charitem potumque sacrum stillantia mella, 602 exaudi humilium lacrimas et percipe nostra 603 verba pius nostrisque aures intende querelis. 604 Expugnamur. Ades viva protector ab arce. 605 Et famulos defende tuos. Deus, aspice Jacob. 606 Respice noster amans. Afflictaque corda tuorum 607 erige. Et adveniens nostro miseresce labori 608 si nulla et meritis debetur gratia nostris ; 609 respice jam Christi faciem. Christum aspice verum 610 impia pro charis patientem verbera Christis. 611 En gnati tormenta tui durosque labores. 612 Pauper eget. Premiturque siti. Dirisque flagellis 613 caeditur, et pugnis, alapis, torquetur et altis 614 sentibus in caput infixis. Et sancta cruoris 615 flumina diffundens caelum patefecit et aulam 616 empyream. Natosque patri conjunxit in ipso. 617 Flumina sancta vides Stygiis invisa tyrannis, 618 flumina quae plagis vivaria balsama nostris, 619 flumina divitias nostras regnumque decusque. 620 Nil meritis nostris referas. In paupere Christo 621 per Christi verbum nostra omnia. Nil videt aether 622 quod nobis Christo non competat. Inspice justus 623 in faciem Christi domini. Fugat illa timorem 624 datque manus ; datque ora piis ad cuncta pedenda. 625 Quod petimus Christus meruit nobisque reliquit, 626 quos facit haeredes pretiosi sanguinis. O si 627 jam videam sedem domini sceptrumque domumque 628 dulce atrium mensasque rosis auroque refertas. 629 Quam melior quam laeta dies super omnia saecla. 630 Qua detur ante Deum regali assistere vultu. 631 Qua detur ante patrem patris sorbere deorum 632 blanditias, rex care, tuas lucisque favorem. 633 At male si in caelum terrenis sordibus itur, 634 nec datur in patriam plantis intrare superbis ; 635 si per pauperiem lacrimas humilemque timorem 636 per flammas castasque preces per funus eundum 637 more ducis. Hoc praestat iter. Vivamus amore. 638 Hanc placet ire viam . Sic nos bonus evocat actor. 639 Elegi abjecti vitam. Mortisque crucisque 640 non pudor est nomen. Nihil est nisi culpa pudori. 641 Nil nisi culpa nocet. Sim mundo abjectior omni, 642 dum super astra ferar non est cura : ibimus acres. 643 Atque alacres sub tecta Dei, quoscumque per ignes 644 restat amor vincens. Inferni castra furoris 645 quis velit aut saevam vitiis habitare Charybdim ? 646 Quin potius domini Cristana palatia vivi. 647 Quaeret ut haeredi Christum legata per ipsum 648 ergo, age, jam Christum promissaque regna sequamur. 649 Quis dubitet verbo domini ? Deus ipse deorum 650 cunctipotens gratusque dator veraxque piusque 651 ut dixit faciet qui verum diligit. Et qui 652 mortuus ut praestet dextras pietatis amicas 653 plenam utraque manu charitem diffundet, et altae 654 virtutis vino potamina terna calore. 655 Huic succedet opum pleno ditissima cornu 656 gloria, quam princeps dabit esurientibus almam 657 justitiam ; quae vivet habens per saecula summam. 658 Quam neque in flammae nec edax abolere vetustas 659 ulla queat. Nam culpa procul noctesque vicesque. 660 Nec bona deficient visu de lapsa superno 661 stabunt et justi firmi expertesque malorum 662 Christana illaeso celebrantes proelia vultu 663 mentibus ad votum saturis. Summaque bonorum 664 non privabit eos rex optimus. O bone princeps, 665 virtutumque parens, qui se tibi credit et in te 666 sperat amans sese felicem dicere regem 667 ne dubitet. Laus ista Deo sine tempore Christo. 668 Laus tibi ; namque tuam sacro spiramine terram 669 fovisti, et lectam divinis imbribus aulam 670 sanctificas ; populumque Jacob avertis ab Orco. 671 Nam simulac homines damnatam evertere gentem 672 juridico visum domino, ceciditque decorum 673 mentis et omnis humus nebulis involvitur atris, 674 justitiae sceptrum periit. Virtusque relicta 675 terrigenas fugit ipsa domos, et conditur astris. 676 Oppressere jubar tenebrae. Vitiisque nefandis 677 fit locus. Et taetras dispersum virus in auras 678 letiferumque scelus toto regnaverat orbe. 679 Infernae ductor noctis Stygiaeque phalanges 680 et caro captivas post leti classica mentes 681 torquebant. Mortale genus sub gurgite vasto 682 impia cordifrago deflebat funera questu. 683 Audisti, Omnipotens. Nec summi oblitus amoris 684 indignae plebis maculas crimenque remittis. 685 Nudatosque animos materna contegis umbra. 686 Atque operis faciem miseram velasque pudorem. 687 Nocturnosque duces rabiem viresque veneni 688 rupisti, justasque iras durumque furorem 689 deponens nostrae medicamina sancta ruinae 690 das pius. Et fidei veniens ad vota beatae 691 indigatus oves salebroso accumbere caeno 692 caelestes das ipfe dapes. Sensusque vagantes 693 per deserta necis funesta pastor ab ira 694 ad charitis mensas et summi laeta favoris 695 blandimenta trahis ; at nos sub pondere terrae 696 dum premimur, caecique locis erramus in iisdem 697 frustamur pacto, nec adhuc epulamur amantis 698 pignoribus ; vitaeque toro stratisque medentis 699 maerent clausa pias nec adhuc bona limina flammas 700 admittunt. Nos ipse tamen converte tuisque 701 pande fores nostras radiis. Ni feceris ipse 702 quid faciemus amans ? Vis omnis nostra manusque 703 ut nihilum. Nos hostis habet. Nos omnia turbant. 704 Tu nobis solus quo spem concepimus uno 705 quique salutarem veniam fontesque salubres 706 ad reserare vales atque addere rebus honorem. 707 Nosque licet truncos ductare per aethera. Tantum 708 iram averte tuam. Nec filo nostra severo 709 discutias jam facta videns. Erravimus omnes 710 quis neget ? Aut quis non sentit sua vulnera jactus 711 sub tenebris ? Sed vivis amor. Vivesque per aevum. 712 Te memorem nostri quis non videt ? Aut tua cui non 713 cognita sit pietas ? Numquid, pater optime, numquid 714 durus in aeternum miseris ? Cupiasque superbam 715 ulcisci in sobolem ? Perque omnia saecula justae 716 extendes irae laqueos ? Semenque nefandum 717 semine sub sancto veterem deponere noctem 718 non cures, cui cuncta licent, nec Tartara restant. 719 Quin age jam nomenque tuum verumque viamque 720 et finem genito quo conderis omnia primo 721 respice. Teque vide. Nec nostro attende furori. 722 Tartareos jam vince canes. Animasque gementes 723 sub furiis gremio refove conversus ad ipsum. 724 Aspice te. A nobis oculos averte potentes. 725 Si judex nostrum cernas opus : ipsa peribit 726 machina et umbriferae trades tua semina morti. 727 Ad te conversus si te tua vota tuasque 728 cernis opes, jam culpa cadet letumque laborque. 729 Et nos abstersos in veri fontibus agni 730 vivificabis ; enim nihil est te fortius ipso 731 eripe nos conversus amans. Et siste sacerdos 732 summi ante ora patris, qui mentibus excidat ignem 733 perpetuum . Tunc ipsa tuo perflata vigore 734 plebs tua te domino laetabitur enthea vero. 735 Nam neque quod vivat radios et fundat ovantes 736 ascribet fraudata sibi ; sed semper in uno 737 te gaudens. Referetque pio sua gesta calori 738 per te feta tibi pariens. Tecumque sine ipsa 739 ibit in aethereos thalamos tua gaudia victrix. 740 Jamque ut parturiant steriles nec frigeat agri 741 virtus et sacros latices effundat Olympus. 742 Gnatum ostende tuum pietas aeterna. Tuisque 743 flatibus exurens nebulas et inertia vota 744 da facilem cursum miferis. Da mentibus altis 745 aethereum servare decus. Pastosque salutis 746 antidoto sensus stratis accumbere divum. 747 Da patriam clarumque ducem, qui nostra reformet 748 agmina, qui templum veracibus imbuat aris. 749 Da, pie, namque potes medicum praestare salubrem, 750 divinamque viam Christano tingere Baccho, 751 teque animis signum fixare petentibus altum 752 quid loqueris, cordi ecce adsum, promptusque sub imis 753 mittere pectoribus verbum pietatis amicae 754 verum audire paro. Jam te tuus audiat orbis 755 audiat et pelagus caelum mare. Audiat omnis 756 vir Stygiis summersus aquis. Audite sub alto 757 corda Deum thalamo. Loquitur Deus aethera dulci. 758 Exhilarans cantu. Cessareque proelia victor 759 jam jubet. Et requiem summotis clamitat iris. 760 Jam ducibus belli fractis clausisque sepulchro 761 dat pacem, pacisque viam commonstrat aperto 762 pectore. Et hostiles animos sceptrumque furoris 763 ponit. Et alta totis pax emicat aurea binis. 764 Pax populo domini. Pax sanctis cordibus. Et pax 765 vera Deus. Deus ecce favens hostemque superbum 766 et sceleris fera castra quatit. Pacemque priorem 767 efflat in electos, qui somno et carne subacta 768 e leto et tenebris solem vertuntur ad ipsum, 769 viventemque Deum ceu cor pia membra secuti 770 nudant terrenos habitus mortemque nefasque 771 odere. Ac veram repetunt ab imagine vitam. 772 En divina salus non est quaerenda pudendis 773 sub vitiis : pugnant semper mundusque Deusque. 774 Utilis hic etiam timor est. Qui summa tonantis 775 brachia et aeternas iras strictumque furorem 776 non pavet, hic tantum terra pascetur inani 777 at prope terrifragos divinaque jura timentes 778 orta salus verax domini pulcherrima summi 779 gloria. Nec Cybelem nec Graecae Palladis oras 780 praetulit Abramidis. Clari memor usque Jacobi 781 Jesseaeque manus ut pactis clarus avitis 782 sanxerat : ecce Sion Jordani flumina nascens 783 et Solymos petit ipse lares. Ut gloria nostram 784 terram habitet. Nec regna sibi jam vel nova quaerit 785 gaudia. Sed nobis et amicae consulit arci. 786 Ergo venit matremque sacram de semine nostro 787 suscipit exoriens candor terramque genusque 788 sese illustrat amans aeternoque obvia vero 789 fit pietas, mediumque parat quo jure soluto 790 jus regnet. Liberque reus solvatur ad omnem 791 justitiam. Et durum jam sustulit ipsa furorem 792 quae simul ac caelis homines prospexit inermes 793 arma capit scelerisque alas exterritat omnes. 794 Nascitur et verum de terra numen ab alto 795 saeclo oriens. Natumque colit mundusque polusque, 796 et trepidat ; nescitque pavens quo possit honore 797 pignora tanta sequi. Jamjam dabit ultima virtus 798 vitiferos rores aeterni et pinguia Bacchi 799 pocula. Dein fructu dabit inclyta terra beatum 800 terra electa potens supero fecunda favore 801 quae nostri generis puerum parit. O bona nutrix, 802 o mater patrisque parens tutela deorum 803 inferni victrix regni virgo unica, salve. 804 Jam te terra pios fundentem sancta vigores 805 aethereas latices atque agni prandia veri 806 suspicio fructumque tuum reverenter adoro. 807 Nam sanctam dabit ille viam doctorque supernus 808 erudiet plebem factis et dogmate vitae 809 divinae justamque dabit per secula normam. 810 Ergo ejus sine fine vias et facta decusque 811 et pietatis opes aeterno promere cantu. 812 Fert animus laetasque nurus serosque nepotes 813 ad pia magniloquo ductare charismata versu, 814 inque Deo triplicem modulis caelestibus orbem 815 officiis implere Dei. Citat enthea virtus 816 divificusque calor passas in carmina venas. 817 Ergo age jam princeps vivus cui militat aether 818 laude sonans. Quem summa colit perflata per ipsum 819 curia : te verum dominum medicumque salubrem 820 tempus in omne canam. Quoniam tua verba per aevum 821 firma manent. Tua facta tuo sunt consona verbo. 822 Dixisti in caelis pietas aeterna decoris 823 aedificanda mihi est ; veteres quae destruat arces 824 principis Inferni, veroque innixa ruentes 825 adreparet sub sole domos, quibus ipse magister 826 vere habitet veroque locet fundamina templo. 827 Disposui electis fuerit quae nostra voluntas. 828 Testatusque meo juravi numine. David 829 serve meus genitorque mei per saecula nati 830 ecce tuum semen vivo perstare vigore 831 et sedem sine fine paro regnum que decusque. 832 Dixisti et facies. O quanta est gloria veri 833 principis ! Aeternos divinis flatibus hymnos 834 et tua mirati recitent praeconia caeli, 835 verbum ingens viresque tuas atque inclyta facta. 836 Ac verum toto orbe Deum sacro organa templo 837 cuncta canant. Quis enim domino sub nubibus alto 838 aequetur ? Sanctisque choris coetuve deorum 839 quis similis Christo : vivit Deus. Huic nova surgit 840 gloria sanctorum meritis ; Deus ipse per omnes 841 fusus opes pleneque potens magnusque bonusque 842 terribilisque super cunctos, quos unicus ambit 843 et circumlustrans firmi virtute tenoris 844 sustinet. Ad Gangem seu Bethica regna Notumque 845 aut Boream distende sinus ; super astra vel omnes 846 cerne deos, vel cerne viros, Christoque potenti 847 invenies nullum similem. Mirabilis iste est 848 virtutum verique potens. Qui Tartara verbo 849 frangit et inspirans vivae super incubat aurae. 850 O Deus omnipotens veraxque et vitifer ecquis 851 fecunda te mente colet ? Tua dextra tridentem 852 sola premit motusque maris fluctusque furentes 853 mitigat. Haec hostes aeterna clade superbos 854 ingenti virtute terit, classemque scelestam 855 disjicit et furvi tabentia classica leti 856 distrahit. O princeps aether tuus, et tua tota est 857 terra, tui campi, segetes, et dulcia circum 858 poma ; tuum quicquid distritas occupat auras. 859 Tu mare, tu ventos, tu sidera clara creasti. 860 Aethereosque duces nocturnaque signa sequentes 861 lucifugas ; quamquam prolapsia lumine veris 862 orbantur radiis. Exsultent Thabor et Hermon 863 voce tua. Regnetque tuum per saecula nomem. 864 Firmeturque manus aeterni regis. Et in te 865 sublimis tua dextra micet super astra. Tuumque 866 judicium sit sede nova : veraxque potensque. 867 Et pietas verumque tuam pereuntibus umbris 868 praecedent faciem gaudenti corde. Beatus 869 o populus vero cui sint nova gaudia Christo. 870 Qui vita vivent Domini sub numinis aede 871 enthea pacifico celebrantes orgia gressu. 872 Pace tui vultus et luce tegentur aperta, 873 rex pie, perque tuo radiabunt saecula flatu. 874 Inque tuo laeti gremio sine tempore justi 875 gaudebunt mundo mundi. Genus omne tuaque 876 justitia nitidum tabo revirescet adempto. 877 Tu siquidem virtus hominum tu gloria princeps 878 optime, nostra valent vero te pectora magno. 879 Tu dux et pulchris pulcherrimus ordo renatis, 880 forma piae vitae. Per te scelus omne dolusque 881 occidit. Et nostris victricia cornua castris 882 efflant insignes animos, gaudentque tropaeis 883 digna ante ora patrum ; quos numina sancta videre 884 tu facis et claros lectae interstare coronae. 885 At quoniam prava tabentis origine saecli 886 utque virum exspectabat anus gens fracta labore 887 teque omnis longo clamabat machina questu 888 tunc pius afflictos animos non passus acerbo 889 sub langore premi ; sic es sancto ore locutus 890 ad famulos quos ante legis ; quibus inclyta mella 891 distillans das patris iter rectique tenorem 892 auxilium misi gnatis in cunctipotente. 893 Electumque ex plebe mea super omnia noscens 894 saecla cito ; tolloque humeris atque arce repono. 895 Invenique meum David. Sanctoque perunxi 896 hunc oleo binis dans alma charismata dextris. 897 Hunc, hunc nostra manus dilusa proteget ira. 898 Et super infundens charites sub numine toto 899 confirmabit eum. Nihil improbus hostis in illum 900 proficiet. Nec noctis amor nec filius Orci 901 hunc trahet in furias. Huic Tartara cuncta nocere 902 non poterunt. Namque ipse potens qui singula verso, 903 quem trepidant furvae flammae Stygiique decembres. 904 Illius a facie turbatos fervidus hostes 905 projicio. Faciam Stygios dare terga furores. 906 Et gemere horrificum sub Averna sede tyrannum. 907 Hunc tamen et pietas aeterni et robora veri 908 lustrabunt. Victorque meis tolletur in ulnis. 909 Scandet Olympiacas arces cornuque sequentum 910 ductor tollet agens augusta in templa decore 911 mirifico. Ponamque mari pia brachia. Ponam 912 fluminibus dextram illius. Meque ipse vocavit, 913 o Pater, atque Deus, noster nostraeque salutis 914 susceptor, vive ipse meis per saecula factis. 915 Hunc ego (namque pater nihil est quod deneget illi 916 quem genuit) ponam excelsum super omnia mundi 917 regna, meumque dabo sociis praestare vigorem. 918 Ut servos reges faciat, secumque reducat 919 in patriam sine fine parens. Nam tempus in omne 920 huic et pacta Dei verbum et pietatis amicum 921 servabo firmusque bonis semperque fidelis 922 quam fueram testatus opem. Semenque benignum 923 in saeclum saecli referam. Mensesque perennes 924 caelestesque dies vivet meus iste. Thronoque 925 perpetuo gratam legem dabit. Attamen ejus 926 fallaces gnati licet hoc in sanguine lecti 927 si procul a nobis divinaque solvere pacta 928 tentarint. Ecce, ecce illos super omnia judex 929 plectere constituo poenasque iramque reposco 930 virgipotens. Horumque scelus in verbere duro 931 corripiam. Sed non cari ante cuncta parentis 932 obliviscar ego. Nec enim plebs improba possit 933 vertere me a sanctis, duramve ostendere templo 934 candenti virtutis opem. Pravisque favere 935 aut nocuisse bonis non est mihi. Firma per aevum 936 verba mea. Et nostris procedent tempora dictis. 937 Et quae testatus fuerim non irrita verax 938 aut violanda dabo. Semel hoc juravimus ore 939 perque meum sanctum, mea numina firma. Nec umquam 940 mentiar. Aeternum Davidis semen in omne 941 tempus erit sancti. Phoebeae lampadis instar 942 sede super rutila radios effundet et altum 943 me praesente micans, ut lunaque plena sine ullis 944 candescet maculis. Terra caeloque fidelis 945 testis erit nostrae charitis nostrique decoris. 946 Sed tamen et Christum temnet gens impia sanctum. 947 Stultaque perpetuum digno suspendet honorem. 948 At sceleri stat poena suo, mercesque labori 949 permanet. Et nostro currentibus ordine fatis 950 victores mundi referent pia praemia. Jamque 951 sit soboles felix domini laudatus et ipse 952 sit Deus et dominus selectae plebis opimo 953 longa tropaea gerens pretio de sanguinis unus 954 laetificat populos materna clade peremptos. 955 Et redimit servatque fovens, secumque reducit 956 in regnum, pater alme tuum, cornuque salutis 957 erexit nobis Davidis germine ; sicut 958 jam senibus promisit avis : Saraica donans 959 semina demissi pretioso corpore nati, 960 sanctorum per labra loquens ab origine prima. 961 Qui sibi Moseam per tanta pericula turbam 962 servavit, manibusque feris et fluctibus altis 963 illaesam pulchrae promissa ad pascua terrae 964 duxit saevorum calcata per ora Gigantum. 965 Ut faceret pietatis opus cum patribus ipsis 966 majestas invicta malis. Quod jurat ad illum 967 qui bona pacificae suspexerat ultima Mambrae. 968 En venit. Ecce datur. Procul hinc absistite terror 969 et dolor, horrifici nocturnaque tela Barathri. 970 Erepti et laqueis per flammas bella per hostes 971 servite huic puris animis cunctisque diebus 972 quaerite conatu nec vos labor opprimat ullo ; 973 quid placeat regi, cujus super astra ministri 974 imperitant sceptris per saecula cuncta decoris. 975 Tuque, puer, vates domini diceris. Et ejus 976 ipse parabis iter ; verboque et flumine sacram 977 ante viam, aethereae vicina piacula lymphae 978 praedices et pacis aquas radiosque Superni 979 luminis et charitem. Per te sapientia plebem 980 edocet. Ecce nefas toto pelletur ab orbe. 981 Incipientque atrae fluviorum albescere turbae 982 sub ripis, terraque polum gustare relicta, 983 summaque mundatis tractare negotia dextris. 984 Viscera per Domini quibus ille piissima maestos 985 exoriens populos caelorum ex arce revisit. 986 Fletibus et tenebris et inani pulvere tactis 987 ut lucem vitamque ferat ; saxumque salubre 988 fundamen servis aeterna ad moenia charis 989 pacificasque domos. Ad quas nos provocet unus 990 ostendens pia signa pedes, dextrasque latusque 991 sentibus et rigidis rorantia sanguine serta. THALICHRISTIAE LIBER QUINTUS v.1 Sed jam tempus adest aeternae copia lucis 2 en micat. Ecce chori sonuerunt tympana sacri. 3 Improba Tartarei rupturus classica regni 4 rex venit horrentem caesurus funere mortem. 5 Quem pietas primis domini promisit ab annis 6 effuso immundas loturum sanguine terras. 7 Nupta pio auspiciis caelestibus Anna marito 8 splendet, et innocuis adflectit numina factis. 9 Hoc facit et conjux. Terraeque oblitus uterque 10 pectoribus nostris quamvis dirissima, quamvis 11 fortia posse teri testatur femina morbi. 12 Hic tamen optata indonatus prole dolebat, 13 infamemque torum exsecrataque nomina secum 14 ingemit Anna simul durae hos oracula legis 15 exagitant : longis et inurunt pectora curis. 16 Corde tamen dominum venerantur semper. Et ecce 17 vir bonus et simplex patrias veniebat ad aras. 18 Hunc ubi sub primi prospexit cardine templi 19 Umbrituus : "Quid quaeris, ait. Hisque exprobat iris. 20 Legiferum Mosen divinaque jussa verere. 21 Esto vir, esto procul nec terram pollue sacram : 22 quem sterilem pia dextra notans his arcet ab aris 23 occupat ecce sinus hominis verecundia castos." 24 Et fugit in campos armentaque pinguia solus 25 aspicit ut valeat miserandas pellere curas. 26 Aspicit ille boves ; dominus tamen aspicit illum, 27 viderat ut semper. Primisque ex millibus unum 28 mittit ab angelicis faturque haec nuntius alis. 29 "Me deus omnipotens caelo demittit ab alto : 30 ne doleas ; pulsis jam lumina sancta tenebris 31 respice vir tandem voto pia gaudia pleno 32 suscipe. Jamque Dei qui dat bona cuncta benignum 33 numen ama ; pulchrae dabit hic tibi semina natae. 34 Quam rex (namque sibi praelecta est) crimine ab omni 35 servabit, flatuque sacro dextraque potenti 36 conteget et noxae frenatis sordibus atrae 37 conferet. Ut regis mater sit digna beantis 38 qua pariente casas habitent pia numina vestras. 39 Hancque dabis templo, quo vivens candida virgo 40 spes miseris alti conscendet ad ultima regni." 41 Dixit. Et in dextram roseis se sustulit alis. 42 Atque eadem sanctae loquitur mandata maritae. 43 Quae simulac placido coepit nova nuntia sensu ; 44 sternitur, et talem dedit immo pectore vocem. 45 "Da bonitas tua facta loqui, da munera dignis 46 sensibus alta sequi, quae dat pia dextera nostris 47 non meritis, quae fundit opes sed mota per ipsam. 48 O pietas ! Tandem solitis exhausta querelis 49 incipient jam ferre diem, vitamque videre 50 lumina nostra. Silent jam tela furentia. Quando 51 quando erit, ut dulces possint mea pectora voces 52 semper habere tibi ? Magna est tua gloria, magnum 53 nomen. Firma fides. Verbi pia pignora magni. 54 Magnus honos, sed vocis inops non ipsa tacere. 55 Non sum digna loqui. Teneor per tempora cuncta 56 in laudes ardere tuas. O luminis auctor 57 vere quibus numeris, qua vi, quo pectore possim 58 mundum offerre animum ? Grates actura perennes 59 pectora non fessis victurum ducite carmen 60 vocibus. Ecce tuos solaris munere servos 61 luciparo, tamquam si humanae pondera culpae 62 non videas ; gressus vel non bene noris iniquos. 63 Qui scelerata altum scrutatus facta flagellum 64 incussurus eras, horrentia fila relaxans 65 dona refers ? Geminas effundite pectora linguas. 66 Quid faciam domino possim quo offerre superno 67 Tyssia ? Centenas implere ardentibus aras 68 lancibus et tremulas perfundere sanguine vittas 69 non satis est. Regi quae solum diligit uni 70 corda dabo, et radiis exponam viscera veris." 71 Interea laetus divina voce maritus 72 advenit, et gratis ostendens gaudia signis 73 rettulit haec sociae, quae visa simillima. Jamque 74 nox erat, et laetis lucebant sidera campis 75 grata velut primum monstraret Phoebus Eoum. 76 Amboque ne tanti caruissent munere doni 77 casti animis : lecto posuerunt corpora mundo. 78 Candidior cunctis, o nox memoranda, diebus 79 salve ! Aeterna manet tibi laus virtusque decusque 80 gloria ; te regno sustollent laeta profundo 81 colla patres. Gaudete viri, sacramque per orbem 82 laetitiam laxis festivum spargat habenis 83 missa quies ; roseoque ferat pax aurea curru 84 jam pecus Ebronicae per prata virentia silvae. 85 Vos quoque Thespiades quondam pia turba sorores 86 si quicquam vestri quod non sit fabula doni 87 Bellerophonteas haec ferte in carmina lymphas. 88 Aoniasque domos, et tecta virentia campos 89 linquite et Ascraeos : vobis jam templa decoro 90 fixa tago ; primi ripisque potentibus auri 91 sumite Davidicos psallentia tympana cantus. 92 Tempora jam clari veniunt promissa tropaei 93 jam nova servando radiabit gratia mundo. 94 Jam venit alma dies Stygios fractura furores, 95 jam requies, jam vita venit : caesura tyranum 96 femina sancta venit nullis offensa sagittis. 97 Virgo Deum paritura venit. Nova gaudia. Jamjam 98 concipitur. Nimium felicia tempora ! Felix 99 conjugium ! Cunctis a crimine crimen inhaerens 100 arcetur de matre Dei. Culpaeque venenum 101 stat procul hinc. Sensitque furens nova vulnera daemon 102 et dirae siluere truces. Dentesque nefandos 103 continuit mors, atque scelus. Nam criminis ante 104 quam lex lata reis ; dominus servarat ab ipsa 105 (nota loquor) claram cujus de carne puellam 106 sancta potens vivo legisset semina nato. 107 Et jam tempus erat nocturnis Cynthia flammis 108 quum novies Syriis flexarat cornua regnis. 109 Jam matrem dulcis vexabant pondera ventris. 110 Annaque jam niveum properabas edere partum. 111 O bona lux, toto fundantur gaudia mundo 112 et superis pleni descendant collibus hymni. 113 Nascitur. Afflicto nunc primum rixa Barathro 114 incipiat diris furias agitare flagellis. 115 Oh mihi quis ? Turbae cantarem prima peremptae 116 nuntia ? Nunc tempus cuperet quo quisque beatus 117 umbrantem flamma maestas penetrare cavernas ; 118 intus adire patres sub opaca nocte jacentes, 119 dicere et egressam materno ex ventre Mariam, 120 optatam saeclis tollenti crimina matrem. 121 Audiat hoc caelum. Terra audiat. Audiat omnis 122 qui jacet in vinclis. Hominum regina deumque 123 incipit in terram superos afflare liquores. 124 Jam vicina salus mundi. Jam virgo Maria 125 nascitur. O quantum riserunt saecula dicto 126 nomine maesta sacro. Secum pia tempora, secum 127 Christi in laude sonant superas et aguntur ad auras. 128 Fortunata manus quae primum sustulit illam 129 nascentem. Mulier toto venerabilis orbe 130 semper eris, dominam manibus quae prima beatam 131 suscipis, o tantum si fas optare quis illam 132 cerneret Inferni fracturam colla tyranni. 133 Quae furias taetrumque Jovem turbaque superbam 134 dilaniat. Caeli quam sperant regna, chaosque 135 jam letale tremit rupturam Tartara fructu 136 ventris ; et aeterno clausuram funera busto. 137 Quis decor illius ? Quae tanta est ipsa puellae 138 gratia, cum primas oriens lux pertulit auras. 139 Nascitur. En mutat pullatum terra colorem. 140 Ponit et a lapsu furialem machina fletum. 141 Grataque in empyreo renovantur gaudia caelo. 142 Angelicique duces domini praeconia sancti 143 concelebrant. Vocesque pias pulchro omnia vultu 144 laeta dabant tantum venerantia sidera festum. 145 Clarior et Phoebus miserandum lampade limbum 146 circuit ; et vivos sperant suspensa nitores 147 agmina maesta ducum nebulis circumdata taetris. 148 Et jam virgo decens miro nutrita decore 149 apta Deo aethereas volvebat pectore curas. 150 Jam patribus justi veniunt, jam tempora voti 151 proflictam Inferni rabiem visura tyranni. 152 Virgo igitur vitae properans ad gaudia lectae 153 ducitur in sanctum quo tunc sua pectora templum 154 obtulit alma Deo, cui post dedit ubera nato. 155 Et quamquam teneris jam caelo inserta sub annis 156 evolat a terris, et miro pulchra volatu 157 astra secat ; purisque oculis collustrat olympum. 158 Empyreosque choros, dein numina summa tuetur, 159 ambrosiae verae succum divinaque mella 160 prima bibens illustre jubar diffundit in orbem. 161 Hortaturque alias divina ad jussa puellas. 162 Instruit et comites sincerum lucis amorem 163 aeterno libare patri finemque referre 164 ante oculos ; sanctumque genus vitamque viamque 165 nec male terrivoras vanis assuescere votis 166 felices quibus usus erat sermonibus almis 167 hanc comites, sanctamque loqui, sanctamque videre 168 praesentem, et veras audire et reddere voces. 169 Felices sociae quibus est ea gloria magnae, 170 felices dominam comites quia cernitis illam. 171 Quae domino fecunda suo furiosa draconis 172 colla necat, rigidosque valet dirumpere dentes 173 Ditis et horrendas flammatis frontibus hydras, 174 umbratamque necem. Cui regna latentia caeli 175 est reserare datum. Puro quae casta supernam 176 pandet amore viam. Dominam cognoscite servae. 177 Corpus et extensis pariturum ducite palmis 178 verum hominem simulque deum patremque ducemque 179 haec prima aeterno firmavit candida voto 180 virginitatis opes. O quanta est gloria carnem 181 vincere, quod castas similes facit esse puellas 182 Virginis. Est domino genitrix quae electa creatos 183 ante dies, partu quae regnum lucis ademptum 184 instaurat gremioque fovet, quem sola parentem 185 nec mare nec caelum nec totus sufficit orbis 186 ut capiat quales actura est Ursula voces 187 et teda intactae docuit quae prima Mariae 188 terricremos animos immunes ducere sensus 189 criminis. Aeterno dignissima femina sistro 190 tu quoque quae gressus sequeris, Catharina, beatos 191 huic debes ; haec prima decus monstravit et alba 192 pignora, florentem et fecunda ad lumina callem. 193 Haec ut continuis celebret pia numina verbis 194 semper in oblatam sociarum voce salutem 195 dat domino grates tenuit mos iste sequentes. 196 Perlegit haec legem domini vatesque beatos 197 et pia verba videns hominem signantia verbum. 198 Virginei fructum thalami finemque laborum 199 atque renascentem mundum viventis et agni 200 pocula, et insonti mundatam sanguine terram 201 gaudia mira capit. Sacroque accenditur igni. 202 O quoties, quoties matrem venerata nitentem 203 corde pio proprias cantavit ad aethera laudes ! 204 Seque putans aliam votis precibusque rogabat, 205 ipsa Dei matrem si se voluisset habere 206 in famulam. Quoniam pulchrae super astra parentis 207 contemplata decus divinae corda puellae 208 offert danda sibi. Flammisque agitata supernis 209 ipsius empyreo lucentia nomina caelo 210 invenit. Ast claram fecundo lumine plenam 211 te dominam virtutis ama. Cui serviet alti 212 turba beata chori tua sunt, tua sancta salutis 213 pignora. Lausque tibi debetur in omnia saecla. 214 Te solam ipse cupit. Solus tibi sola paravit 215 dona Deus niveo venturus corpore carnem 216 assumpturus eam, per quam sua regna vocatis 217 tradat habenda viris. Grates tibi Virgo perennes 218 sola dabis, quae sola potes curvare Tonantem 219 ut medicus veniat morituraque membra reposcat 220 vivus, ut infernis exsurgat mortuus armis. 221 Te matrem ipsa voca. Nam si tua facta requiris, 222 invenies unam quae dites sidera solam, 223 unam quam saevi dirissima tela tyranni 224 formident, paveatque dolus, frendensque tremiscat 225 Tartarus, horritoni scelerataque nomina regni. 226 Nonne vides flatam charitem lucemque perennem 227 quae fovet astrivomos radiis ingentibus artus ? 228 Cur non cum tantam matrem veneraris et ipsi 229 promissa illaeso meditaris numina vultu ? 230 At vos, o comites, magnum est in Virgine numen, 231 quid facitis ? Lux ista poli, generisque perempti 232 haec decus. Huic humiles aeternis laudibus omnes 233 obsequium praestate pium summissaque corpus 234 colla ferant niveum, ne forte in cautibus albos 235 vulneret icta pedes. Manibus caesura tyrannos 236 ducite membra feros. Sociamque adorate puellam 237 ut licet. Haec laceris impendet rura colonis 238 vitalesque domos, et amoenam montibus umbram 239 irriguis, verae mundanaque semina vitae 240 perdita restituet. Divinaque regna parabit. 241 Heu mihi ! Nunc totas acciri in carmina Musas 242 non juvat haec. Nullis datur et praeconia verbis 243 Virginis ulla loqui post summum summa tenentis 244 culmina. Nulla valet mundana potentia tantum 245 pandere voce decus jam copia perdidit ipsa 246 ingenium ; culmos et terra uberrima longos 247 praecipitat. Jubet effari non cognita verbis 248 majestas. Vetat ipsa loqui densumque per aequor 249 non sinit ire ratem. Sed tu mihi, femina princeps, 250 da modo te facilem sacras ut charta figuras 251 exponat. Primum repetemus carmine somnum 252 Astragis. Hic vitem per somnum vidit opacam 253 ex utero natae crescentem, floribus altis 254 quae fecunda suo mittebat semina regno, 255 et patriae sacram praestabat frondibus umbram. 256 Dicitur ingentem paritura est ipsa nepotem, 257 magnanimos interque duces, et robora victor 258 inter prima potens veniet. Fuit ille per alta 259 sidera non lassis inimica caede lacertis 260 qui tulit usque caput claro qui capta triumphans 261 Marte Palaestinae religavit brachia gentis. 262 Astragis haec nata es genitrix pulcherrima. Vitis 263 nam vera aeternas effundis vallibus umbras, 264 dasque hominem dominumque tuo de corpore qui sit 265 victrices aquilas totum laturus in orbem. 266 Victrices plagas, vexillaque grandia vitae 267 arboris. Ipse atras ceu Lucifer igneus umbras 268 effugat. Et saevas pretioso sanguine turbas 269 vincit. Et obtectas Stygia ferrugine portas 270 pandit. Et adversos consanguineosque sepulchro 271 excitat. Et tersos perductat ad astra maniplos. 272 Haec per signatam conclusi graminis undam 273 significatur. Eam clausam nam pectore matris 274 creditur aeterni signatam caute sigilli 275 sanctificasse Deum, fota qui clausit in ipsa 276 virtutem lucemque sacram radiosque salubres. 277 Haec quoque quae tumido moribundas aequore nostras 278 dirigit una rates sidus venerabile terris 279 corda movens viso per vatem cernitur astro. 280 Haec Jessea sacro veniens de germine Virgo. 281 Quae viridis viridem genuit de sanguine florem. 282 Radix sancta nimis quae fructum florida plenum 283 praebuit, humanae qui dat medicamina morti, 284 purgat et immanem quae infecto tempore pestem 285 nostra venenatis violarat corpora succis. 286 O fructum summe sanctum floremque decorum 287 cujus odor valuit flammatum scandere caelum 288 empyreasque domos, Dominique hucusque rigentis 289 lenit adoratum trino diademate vultum. 290 Qualiter et florem peperit non rupta nitentem 291 vidimus in porta, quae arcebat limine cunctos, 292 intrabatque Deus vate illam teste. Deoque 293 soli ut aperta patri patuit cum clausa potenti. 294 Hanc quoque quae immundum prohibetur tangere mater 295 Samsonis ; hancque novum divina ad foedera plaustrum 296 signabant, viva et templo splendente lucerna. 297 Cernitur et templo mater Salomonis in illo 298 ex auro et gemmis candenti et marmore. Virgo 299 candida namque fuit, quae mente et corpore novit 300 primigenum servare decus vivumque nitorem 301 pectoris ; et nitidis superavit carnibus omnes 302 in candore nives purumque ardebat ut aurum 303 dulcis amore patris verique orientis ab orbe 304 virtutis gemmas referens. Oblatio tandem 305 Virginis haec templo cum fertur victima sancto, 306 hic simul in sacram datur aspicienda figuram. 307 Tura dabant rutilo praebet quia lumina Phoebo 308 Helisequae, pleno jacientes retia ponto 309 in medio claram piscantur gurgite mensam, 310 quam Phoebo fecere sacram. Dignissima censent 311 munera nam flammis placidis inventa sub undis. 312 Aurea mensa quidem tu, Virgo, es candida nato 313 digna Deo. Soli donaris munere vero 314 qui tenebras frangit, qui noctem visus ademit, 315 verberat et gratas radiorum lampade terras 316 pulchra et mensa, pias miseris quae cordibus escas 317 caelestesque cibos alimentaque vera ministras 318 vivificumque merum panemque, ex corpore cujus 319 Agnus adest nostrae (tam) dulcis hostia culpae. 320 Qui justi arentem satiavit sanguinis orbem 321 fluminibus, laetoque dabit nova pocula caelo. 322 Moribus interea nitidis crescebat et annis 323 Virgo parens servata patri pia corda moventi 324 Angelicis stipata choris. Qui semper obibant 325 dulce ministerium, terraeque ut numina curant 326 associare deam (si fas est dicere) nostram. 327 Ornaturque choris Virgo haec caelestibus ingens 328 aula Dei, caeloque splendet pulchrior alto. 329 Parvula mortalem si quando ad moenia regem 330 creditur ire, ruunt famuli, pariterque superbos 331 praestruxere toros quibus inrequiescat. Et illum 332 expetant gratis rutilantia culmina tectis ? 333 Qualiter esse putes ornata palatia Christo 334 aeterno, qui cuncta creat, dominusque deusque 335 cuncta regit ? Quali concurrent lumine primi 336 de famulis, quos ipse fovet, quos condidit unus 337 caelicolas, aptare locum ? Triclinia summi 338 principis ? Haec quanto ditescit regia luxu 339 cerne, precor : quando varios a luce colores 340 suscipit humanus divina indagine sensus ; 341 pectora volve miser vitiatis usta Falernis, 342 atque salutarem patriae de fontibus undam 343 ingenii bibula venturam infunde lagena. 344 In domino tibi cuncta patent ; mutanda per omne 345 quod cupiat mens ipsa rapi. Caelestia votis 346 vel terrena tuis sunt pervia. More ferarum 347 brutescet qui carne jacens dormitat. Et inter 348 pulchra Deo jussos vertentia sidera lapsus 349 sidus erit ; mentemque illustria vota secutam 350 inque relegatam vivi penetralia templi 351 si referat. Regni transcendet limina sancti, 352 utque Seraph dulces absorptae mentis amores 353 percipiet velutque Cherub sapientis ab ore 354 flabit opes similisque throno discrimina rerum 355 expendens verum nexo sibi junget in uno. 356 Tertius undecimo dominam jam coeperat annus ; 357 jam de more tori praecepta ad vincula sancti 358 pontificis clausas urgebant jussa puellas, 359 adque pios partus. Nec enim tunc temporis ullum 360 relligionis onus quam vincla jugalia terris 361 artius ignitis quod pectora jungeret astris, 362 pectora terrenas non admittentia curas. 363 Nondum virginitas efflarat lumina. Nondum 364 clara Deo socias docuit sacrata verendas 365 carnis opus blandae, ruituri temnere saecli 366 divitias solumque sequi super aethera patrem. 367 Jussa parant aliae, summissaque colla maritis 368 dant placidae repetuntque domum. Sed virgo Maria 369 sola negans vivo cupiebat vivere voto. 370 Digna sacerdotem vexabat cura timentem 371 frangere vota Deo : thalamis et virgo negatis 372 ipsa novos caelebs poteras inducere mores. 373 Quid faciat violare nefas si vota, simulque 374 ni violet ? Variis dubius metitur utrumque 375 sensibus ; angelicosque exspectans pergere jussu 376 consulit ora Dei praestat qui utrumque roganti. 377 Ecce autem vox lapsa polo pervenit ad aures. 378 Et jubet his videant divini carmina vatis, 379 qui Jesse egressam recitat de germine virgam, 380 ut discant matrisque decus vivumque decorem 381 Virginis, utque sacrum servetur foedere votum. 382 Verba vident ; sistuntque Deo jam templa subibant 383 hi proceres siccis quos nondum vincula ramis 384 conjugii longas nexerunt pectore curas. 385 Est inter lectos in eodem sanguine Joseph. 386 Turpia qui caelebs veneris contagia morsus 387 fregerat Idalios. Ac saeva cupidinis arma 388 calcarat Stygium doctus vincire tyrannum. 389 Cui data cum castis fatalis virga maneret 390 (fata voto decreta Dei firmissima. Non quae 391 a caelo aut certis contingunt eruta causis) 392 in manibus viridem subito dat culmine florem, 393 turgentesque refert gemmas mirabile visu 394 hanc super excelsa descendens sede columba 395 cernitur utque videt miracula tanta sacerdos ; 396 debita mentales domini in praeconia nervos 397 extulit, atque viro sociavit rite beato 398 conjugio dominam stabili. Non virgo negavit, 399 non ille : alterius namque alter munere sancti 400 Spiritus angelicum valuit transcendere votum. 401 'Fortunate nimis cui tot durasse per annos 402 traditur usque istas immunem conjugis horas, 403 ut dominus nati felicia templa superni 404 haec servanda daret. Summo pete dona regenti, 405 pignus amoris habes, electae et corpus amicae ; 406 quam fecit. Factamque fovet quod casta potentem 407 sit genitura patrem. Digno genitricis amore 408 quam sequitur dedit ipse tibi ; quam cetera plusquam 409 diligit. O quantos tibi vir memorande triumphos 410 omnipotens aptat felici tempore. Quantus 411 surgit honos tanti nomen gestare mariti ? 412 Et servire deae laudes cui cuncta Mariae 413 astra dabunt, caelique omnes ac perdita tellus 414 ventre redempta sacros dictura perenniter hymnos, 415 vir venerande, viris nostrarum maxima laudum 416 pars et habenda tibi pariter cum conjuge. Nostro 417 patris adesse loco per vincla jugalia Christo 418 cui datur, et dominum manibus nutrire supernum 419 cui datur, et fletus et curas Virginis omnes 420 mulcere. Alme comes dominae solacia nostrae 421 sancta dabis cum fessa gemat ; Phariasque per oras 422 effugiat diri metuens mandata tyranni. 423 Quaerat et amissum gemebundo pectore natum. 424 Auxilium bello turbae pereuntis amaro 425 in manibus, pater alme, tenes, et pauperis orbis 426 thesauros, regnique caput, flammantia caeli 427 lumina, perpetuum summi omnipotentis amorem, 428 o felix custos, dominae tuus aspice quantum 429 crescat apex. Verae tibi dantur moenia vitae. 430 Arx tibi celsa datur, quae tantum fulta duobus 431 armiferis totum potuit contemnere mundum. 432 Mille tenet clypeos, quorum sub tegmine numquam 433 nostra Acherontani raptabunt colla capistri. 434 Virgo ingens vir virgo potens cum conjuge caelebs 435 custos matris ades domini, quod praestitit alma 436 virginitas, mundusque Deus. Nam sic ubi saevo 437 tempore discipulo commisit viscera casto ; 438 hanc quoque nunc voluit servari a virgine. Teque 439 virginitate vocat. Te vivens concinat aetas 440 saecula tota canant, laudesque effundere dignas 441 tempora nulla vacent. O quanta haec gloria ! Solus 442 dignus eris toto cui regis dextera mundo 443 servanda aeterni committat pignora nati. 444 Nemo tamen fidens inventis audeat atris 445 damnare innuptas, mater quia sancta, puellas 446 sit nupta, et socium teneat lux nostra maritum. 447 Sunt etenim multae virgo quibus inclyta causae 448 jungitur ista toro : prima est. Ne credita virgo 449 lege velut justas pateretur adultera poenas 450 tempore quo clausum signaret corpore fructum. 451 Ventris et elati petitur si causa, maritus 452 liberat hic niveam linguarum a vulnere famam. 453 Vulgo namque tori communi nomine casti 454 dicitur esse pater ; virgoque immunis ab omni 455 crimine virgineum fecundo in ventre decorem. 456 Servare ignoto potuit conjuncta marito. 457 Utque sit inferno pietas occulta tyranno. 458 Ignoretque Deum, valeat nec cernere tentos 459 virginitate dolos, instructaque funere tela. 460 Altae etenim causae irarum saevique dolores 461 semper erant diti : manet alta mente repostum 462 judicium caelique quies ablata ; furensque 463 invidia electi populi. Metuebat et ipsum 464 tempus, quo tristes exsolvet carcere gentes 465 justificans qui vincla dedit. Justumque requirit 466 omnibus in terris pavitans, si forte virum quem 467 invenire potest, quem primi damna parentis 468 non valeant nigro moriturum immergere ponto. 469 Invenit et nullum. Nam quamvis singula Christi 470 facta notans caecis praebentem clara videbat 471 lumina, nunc tacitas solventem pectore linguas, 472 nunc quoque de clauso caesos revocare sepulchro ; 473 virginis ignoti fraudatus voce mariti 474 esse putat natum damnato ex sanguine Christum. 475 Virginitasque latet, latet et mortalia summum 476 sumere membra Deum Stygiis invisa tyrannis. 477 Nam nisi nesciret serpens lacerandus inermem 478 devenisse ducem qui summis infima rebus 479 jungat, et humanas pretioso sanguine sordes 480 abluat infixis pansurus sidera clavis : 481 numquam quippe malae corrumperet ilia turbae 482 nec peteret rabidum divina ad membra ministrum 483 monstrosis laceranda feris. Dirosque furores 484 hic potius cohiberet agens, testesque scelusque 485 panderet. Et taetris turbato praeside flammis 486 insonti armatas arceret sanguine dextras. 487 Ipse etiam (clarae veluti spectator adesset 488 lucis) in hoc clausam resonaret corpore lucem. 489 Huncque hominem simulque deum veramque tonantis 490 progeniem patrio lapsam descendere caelo. 491 Percitus et furiis calcando providus Orco 492 non sibi caedendi vitasset funera Christi. 493 O felix domini dictus pater ! O pie custos 494 Virginis, ecce tui sub tegmine nominis altum 495 incolit in laqueum laquei mortisque repertor. 496 Retibus ignoti capitur funesta mariti 497 bellua. Et infernas amisit perfidus artes 498 piscator populi linitis melle sepulti 499 anguibus. Ecce tuo pendet deprensus in hamo. 500 O nimium felix sub cujus tegmine fraudes 501 indidimus fraudi. Fallatur fallere semper 502 quis solet et venis infundere Mathea nostris. 503 Per te funeream non visis nexibus hydram 504 vincimus, veloque tui sub nominis altum 505 non videt illa bonum. Tenui nec pulvere fortem 506 sentit stare ducem per te frustratus in ipsos 507 corruit ille dolos ; qui jam sibi nostra putabat 508 letifer aeterno subnectere colla capistro. 509 Tempus erat summi promissum munere doni 510 quod fuerat veri quo lux et gratia Christi 511 emicet. Et miseros in flamma et sanguine mersos 512 suscitet, et vivi fundat nova pocula verbi. 513 Angelus a Domino Gabriel demittitur alto 514 in Nazaretheos ducturus nuntia campos 515 quae mare, quae terras ; quae totum protinus orbem 516 e luctu ad superi revocarent gaudia regni. 517 Joseph sponsa deo genitrix ejecta magistro 518 tunc erat : una deo genitrix quae digna. Paratus 519 cui pater est rerum quod sit sibi filius. Una 520 nobilior caelis, cunctisque nitentior astris ; 521 una decor mundi, sanctorum aeterna parentum 522 gloria. Cui summus potuit quae munera natus 523 cuncta dedit, maestos laetantia carmina vultus 524 illa legens, populis patria quae clade peremptis 525 promisere Deum tergenda in crimina natum. 526 Angelus hancque petit. Nam sic Deus ipse volanti 527 jusserat, infernae quod ferret signa ruinae. 528 Armaque per Stygios ventura potentia campos. 529 Paruit. Ecce casam simulato corpore laetam 530 introit. Ad dominam loquitur sic : "Ave Maria 531 plene chara deo. Dominus tecum altus. Et inter 532 femineum sexum summe es benedicta." Loquentis 533 vocibus in mediis turbata est Virgo, silensque 534 cogitat. Atque animo tanta haec sacramenta volutat. 535 Quis timor hic vitae genitrix audire novum ne est 536 angelicos tibi virgo sonos ? Inopinave surgit 537 caelorum vox ista parens cui constat ubique 538 aethereos cantare choros ; dominaque supernas 539 excubias clara circum servare corona ? 540 Quem metuis socium vidisti ex ventre, nec unum, 541 sed plures turbae numerosaque castra beatae. 542 An quia corpus habet finitaque membra locutus 543 sicut homo. Formamque paves faciemque virilem ? 544 Virginis est trepidare metu ; visumque novamque 545 vocem horrere viri. Sed quae mortalia corpus 546 ora timet domini servatum numine ? Curve 547 custodita Deo taceas nunc territa ? Virgo, 548 virgo, times hominem quae vinces Tartara quam nunc 549 horridus inferno formidat lusor in antro ? 550 Virginitas graciles exsuscitet ipsa pudores ? 551 Non hos diva metus ? Regi tua namque voluntas 552 si petitur magno, regni et caelestis origo 553 non sine te charum sacratis mittere verbum 554 visceribus voluit : quis te lux unica temnet ? 555 Quis tibi nostra salus furiis agitatus iniquis 556 vincula vel fraudem vel saeva inferre parabit 557 vulnera funestis manibus ? Si summa potestas 558 consensus petit ipsa tuos et dulcia verba. 559 At virgo stupuit, propriis quia laudibus haesit 560 lingua pavens ; quoniam pudor igneus ultima secum 561 verba premit turbatque. Sacer tunc nuntius infit : 562 "Unica turbantes, o virgo, ex mente timores 563 excute. Quid timeatsummo, charissima regi ? 564 Concipies utero sanctum pariesque. Deique 565 natus erit, natusque tuus verissimus. Illi 566 et sedem Deus ipse dabit Davidis. Eritque 567 rex terrae, rex atque poli, regnabit Iacob 568 in sceptro. Victorque piam pius ipse palaestram 569 perficiet, clarosque duces ditabit honore 570 perpetuo regnumque ejus sine tempore vivet. 571 Hic timor, hic labor est ; turbantem et casta pudorem 572 nunc revocat ; stat firma fides ; de corde puellae 573 virginis esse deum venturum : norat et ipsa 574 seque suum votum, sed dignam munere tanto 575 non putat. Atque fides pariter, pariterque timores 576 tela alterna rotant. Lacerat fides ipsa timorem. 577 Et timor ipse fidem pugnabat pellere. Tandem 578 volvit terga metus. Non addubitabat in orbem 579 velle venire Deum. Sed formam interrogat : ut sit 580 haec paritura virum quae ignorat virgo superna 581 per decreta manens, ut clari gnatus Amosi 582 vidit, et haec ipsi placidissima." Nuntius alti 583 regis ait. "Domini quae te pia virgo superni 584 dextera communem vetuit subiisse furorem : 585 ignoti immensam faciet tibi numinis umbram, 586 te intactamque potens supera virtute fovebit 587 quod sis sola satis. Sanctusque spiritus almas 588 ipse aget, ipse vices patris, qui singula cunctis 589 actificat conjunctus agens. Ut tempore mater 590 non exspectato parias nova germina mundo. 591 Propterea caelis nomen sibi comparat altum 592 ventris, Virgo, tui divinus fructus. Et ecce 593 Hisabella senex teneros in viscera partus 594 fecundat sentitque novum sub pectore murmur. 595 Facta parens. Uterumque videt mirata tumentem 596 ut juvenis jussis domini. Cui sancta voluntas 597 quae volet illa valens non temporis indiga multis 598 mira parat formis oculis non cognita vestris. 599 Hic tibi promissum tollenda in crimina natum 600 jam dabit esse tuum ; solum tua verba reposcit 601 consensumque petit. Nam quamvis possit habere 602 te sine te matrem, non te sine censet habendam. 603 Ut nunc ipse potens peragat tua jussa, parentis 604 ut peraget natus. Claususque in virgine nondum 605 virgineam exspectat vocem. Cum filius ejus 606 quid faciet ? Divina parens hinc suscipe signum : 607 quantum humilis, quantumque tibi subdemur amator 608 maximus aethereum qui legibus instruit orbem. 609 Virgo parens quocumque feras redeasve redibit 610 ipse comes. Tibi sancta trias in cuncta favore 611 praesto aderit, genitorque simulque spiritus, atque 612 filius ipse : tuae facient ea consona menti 613 quae facient. Nam mater eris conjuxque, simulque 614 filia sub pedibus caelos habitura decoros. 615 Et pater ipse suam (felicia nomina) natam 616 spiritus et sponsam, genitricem natus eamdem 617 accipient. Aliusque preces, aliusque beatae 618 conjugis optantes explebit numine voces. 619 Jussa feret natus. Cur jam remoraris iturum 620 me, genitrix : responde Deo. Si perdita quando 621 aeva per illectum peperit fera funera votum 622 tam citius ; regina, taces ? Quod tardius alter 623 credit et ad magnae dubitavit munera dextrae. 624 Mutus erat. Primae properatum credere matris 625 sic fugias tardare senis. Tuque inter utrumque 626 fer medium genitrix : homines quae virgo deumque 627 concilias. Mediumque dabis, quo humana tenebris 628 perdita in aethereos exsurgant semina tractus." 629 Dixerat. Alma oculos attollens virgo beatos. 630 "Ecce ancilla Dei fiat tua verba secundum." 631 Et silet. Et patrium deduxit ab aethere verbum. THALICHRISTIAE LIBER SEXTUS v.1 Tunc fuit ipse Deus verbum conceptus in alma 2 Virgine. Tunc regi natura est nostra beanti 3 sumpta deo, carnemque tenens aeterna propago. 4 Matrem habet atque solo solam sine conjuge, caelo 5 qui sine matre patrem. Mundanae o verba quietis 6 principium. Mors alta cadat. Confusa tenebris 7 nox ruat. Infernae volvantur murmure valvae 8 terrifico ; assiduis stridentia cuncta flagellis 9 Tartara nunc doleant. Christanaque tela tremiscant 10 artifices fraudum. Vosque, o primordia mundi 11 laesa patres qui mortis onus qui vincula primi 12 tenditis, ad vestrae primi nova gaudia vitae 13 surgite. Et a solito cesset pia machina luctu. 14 Jam Deus humanam subiit deus ipse figuram. 15 Vester et ipse nepos primis optatus ab annis 16 advenit. Oh, turbis dulcissima tempora lapsis. 17 Concipitur qui natus erat. Qui continet orbem 18 matre latet. Saeclique pater sub tempore saecli 19 verus homo. Carnemque gerit sine semine carnis. 20 Concipitur. Non ille tamen sub crimine. Sancto 21 conceptusque Deo natusque ex Virgine nullum 22 vulnus habet. De se genitrix pulcherrima justum 23 edidit ipsa virum quae virgo est : sordibus iisdem 24 libera. Nec Christum lex est premat unde malignae 25 carnis. Et ipsa fero genitrix exempta sepulchro 26 stat simul. At Christo licet ipsa ex virgine nato 27 laus major. Taceant qui sensum umbramque sequuntur 28 ac dominam cum labe volunt aequare timentes 29 et matrem et magnum superato crimine Christum. 30 Nec nos labe patrum si intactos dicimus ambos 31 cum nato aequales cantamus matris honores. 32 Factus homo Dominus sacro spiramine verus 33 liber lege virum natura est. Solaque matrem 34 gratia communi casuram gurgite servat. 35 Nec quae electa ruat. Patribus sic distat ab ipsis ; 36 distat et a nato : duo sic et vulnera sumpsit 37 primum immane scelus. Quid nunc tua vincula victor 38 hic potuere Sathan, damnataque crimina ? Latae 39 legis honos ubi nunc ? Ubi sunt horrentia saevi 40 jura doli ? Erepto renoventur gaudia mundo 41 sitque quies vinctis aeterna pace catervis. 42 Palladis hasta ferae pereat, Janusque bicornis 43 belliger amentem reserat qui Martis amorem. 44 Pax venit. Ecce quies turbatum missa per orbem 45 regnum pacis adest. Procul arma horrentia. Bellum 46 quid cupis, in Pharia jacuit si marcus arenae ? 47 Quid caedes ? Quid bella tonant ? Teriturque carinis 48 aequoris unda rubens ? Albescuntque ossibus agri ? 49 Componat saevos hominum pax ista tumultu, 50 etnova mundanas teneat concordia rixas. 51 Pax venit. En populi pater et Deus ipse perempti 52 firmat amicitias veteres. Quaeque ante solebat 53 mittere per miseros feralia fulmina natos, 54 mittet in ultores. Pacem Deus ipse petivit ; 55 quaerite vos populi pacis nova foedera cuncti. 56 At memor interea Gabrielis candida virgo 57 in montana volat consanguineamque salutat. 58 Quam simul ac praegnans videt Hysabella, supernum 59 mota per afflatum divino excita furore 60 sic ait : "Unde mihi tanta haec est gloria ? Mater 61 ut domini miseram dignetur visere servam ? 62 Fortunata domus quae te sub tecta tuumque 63 excipit alma parens. O magni gloria mundi, 64 o felix mater, felix puer, o pia virgo, 65 fons charitis, vestram quum primum nostra salutem 66 auris habet. Dulces in fundis mente liquores 67 ac vitale jubar divinaque gaudia. Motos 68 cerne sinus flammis : intra hos exsultat et infans 69 parvulus, et teneram vult in nova carmina linguam. 70 Conaturque loqui purosque excitus in ignes 71 exigit ad laetos potuit quae brachia saltus. 72 Imaque materno deflectit crura sub antro. 73 Teque tuumque colit puerum, quem cordis adorat 74 vitibus ignota peregrinum veste. Beata 75 es genitrix cui tanta fides. Quae dixerat in te 76 perficientur amans. Aeterni numina regis 77 jungere mortali datur hoc tibi sanguine regi." 78 Dixerat haec. Dulcem tenuit laudata ruborem. 79 Et pudet ad laudes, cupiensque indigna videri 80 tunc plus digna placet domino. Quem laudat ; et inquit 81 magnificat mens ista patrem, exsultavit in uno 82 spiritus hic domino. Cujus pia dextera fecit. 83 "Magna mihi. Rex atque potens summusque sacerdos 84 pignora summa dedit. Sanctum sine nomine nomen 85 laudetur fundens charitem lucemque decusque 86 perpetuum. Qui me caelis respexit ab altis 87 vere humilem. Gentes ventura in saecla beatam 88 me dicent. Laetaeque nurus, juvenesque senesque 89 laudibus in nostris salient. A pulvere et Orco 90 erepti vinctique manus votisque supinis 91 nomina nostra ferent nati ratione superni. 92 Cujus adest pietas illam metuentibus : in quos 93 fundit opes veras. Et cordis mente superbos 94 perdit. Et exaltans humiles de sede potentes 95 deponit. Nitido quatiens fera brachia caelo 96 aegros implet ope. Ditesque expellit inanes. 97 Et bonus optatum populis credentibus istum 98 dat puerum, nostro servans promisse sub agro 99 magnifico dulcem firmavit munere vocem." 100 Dixerat haec genitrix. O quantum mellis habebat 101 Virginis eloquium ? Matris quantum ipse suaeque 102 conjugis his gaudet dictis Deus ! O pia sancto 103 qualiter ista Deo sonuit vox ! Excipit illam 104 auribus extensis ! Ulla neque gratior hora 105 laetus ad humanum direxit lumina verbum. 106 Non cum primitias ovium mulctraeque decorem 107 obtulit ille, patris qui primum sanguine matrem 108 turpat et insani furias expertus amici 109 saeva repercusso fundavit crimina collo. 110 Tantaque non sanctus suscepit gaudia, lectus 111 cum pater erectas incumbit primus ad aras. 112 At Cherubin toto minantur pectore : "Voces 113 cur super angelicas trino placimra regenti 114 nuper ab infenso veniant nunc carmina mundo. 115 Miratur caelum, mirantur sidera. Sed tu 116 praecursor domini nondum qui in luce receptus 117 sensibus aethereis factorem lucis adoras, 118 dic mihi si tantum mereor. Quis matre latentem 119 teque latente simul venientem noscere Christum 120 et nondum nata submissum carne vereri 121 praestitit ? Ac vitam quis dat tibi nosse supernam, 122 cum nulla ignotum capiant phantasmata verum ? 123 O per quem mundus mundo monstrabitur agnus 124 unde vides Christum dominum ? Quae dextera pandit 125 cernere quod valeas ambarum viscera matrum ? 126 Utque hominem videas oculis, quo teste probatur 127 quod Deus est ? Summique patent insignia regis ? 128 Non erat hic alto residens excelsus Olympo 129 dicens jura polis caelosque ac astra coercens 130 legibus in pavidas jaculatus fulmina terras. 131 Sub pedibus non luna jacet, non Phoebus adorat 132 lumina sancta palam veri radiantia solis. 133 Numen in hoc tectum est, aeternaque patris imago 134 carne latet, sed visa tibi. Patiturque videri 135 lux immensa tuo nec noscis lumine. Lumen 136 inflammans puros pandit tibi lumina sensus. 137 Omnis honosque tibi tradetur in aethere. Felix 138 pacifico pia regna polo, sedemque paratam 139 invenies ex orbe novo. Nullique licebit 140 o decus ex cunctis corrupto semine natis 141 pertransire tuam majori luce cathedram. 142 Quod bona prima vides, quod primos primus honores 143 praestiteris domino lavat hoc quem sanguine mundo. 144 Te duce caelestes veniet, te remige portus 145 laesum tabe genus. Primo et te consule mundus 146 dum sacros intrat latices scabiemque scelusque 147 ponit. Et inde micans superas ascendit ad oras. 148 Hactenus ignoto vox alma notissima verbo 149 adventare diem praedices cantibus. Alta 150 nuntia dans populis saevae reparanda ruinae 151 vulnera. Jam sacros ad sidera tollere vultus 152 incipe contacto loturus flumina Christo. 153 Nascere jamque puer. Dominam jam suscipe nostram. 154 Exceptura sinu dextras tenet ipsa paratas 155 te puerum : o tanta felix nutrice per omnem 156 magnus eris sobolem. Christo tua fama decusque 157 vivetin aeternos meritis ingentibus annos. 158 Venerat ad patriam genitrix pulcherrima sedem 159 Virgo. Sed ante sacram castis consortibus umbram 160 quam daret una domus, parcaeque ad fercula mensae 161 conveniant sub jure Dei, qui junxerat ambos. 162 Vir videt ; utque videt signatam ventre puellam 163 intactosque sinus veraci corpore plenos. 164 Irriguit ; quassis pallenti frigore venis 165 cogitat an dubio fallatur lumine. Cernit 166 nunc iterum sociam voti non immemor alti. 167 Seque putat caecum. Nec testem praestitit ipsis 168 luminibus. Secumque pavens dubiusque tremensque 169 inspicit hanc iterum : sic virginitatis inhaeret 170 ante oculos pietas ; iterumque iterumque timebat 171 cernere quod vidit. Nec plenam semine credit 172 esse ; licet ventrem cernebant lumina. Tandem 173 haec ait : "Ecquis nam terrenum credat amorem 174 posse movere sacram, quam sancta ad vota puellam 175 per caelestis amor calcatum traxerat orbem ? 176 Sicne Deus cedat furiis, ut possit adulter 177 noctis Olympiacum jactare ad brachia templum ? 178 Corda licet duris firmaverit alta coronis 179 ponderaque ad portas admorit ferrea castas ; 180 haec tamen invisi terebris rumpenda tyranni 181 Virgo erat ? Heu. Noti non prosunt lumina veri ? 182 Non pudor ? Igniculis si vincitur ista tenellis 183 quae probitas aliis maneat ? Si dicimus istam 184 nexibus infernis caecaque cupidine captam 185 quis nam erit in toto cui non et crimina caelo ? 186 Virgo Maria cadet ? Non est mihi credere. Virgo 187 quae fuerat, nunc virgo manet, semperque manebit. 188 Haec scelus haec ? Venerem non est mihi credere tantum 189 posse nefas ? Dirae tradat sua pectora noxae 190 Virgo nitens casto sanctissima femina corde ? 191 Non sceleri tantum cessissent numina. Sed quis 192 haec mea funereo deturbat lumina somnos ? 193 Quis timor hic mentis ? Tremulam quis concitat arsin 194 cordis ? Cur motos video nova murmura sensus 195 horrere. Ardentem saevo velut igne minantem 196 aspicio, et justam scelerata in pectora dextrae 197 ire reor ? Nihil est quod me non territat unum. 198 Virgo si castum foedasset crimine corpus 199 unde nitor sanctus vitiatis carnibus ? Unde 200 plena Deo facies divinum spirat amomum, 201 et vomit empyreos zephyros ? Terrestris imago 202 hoc fulgore nitet ? Num me pia numina fallunt ? 203 Quid tibi cum Venere est ? Veneris sint carcere vivae 204 immemores patriae, placeant quis funera caecae 205 deliciae. Non virgo Dei, quae nulla ferebat 206 ocia, non curis miscebat tempora vanis. 207 Quae si posset homo mundum reparare jacentem 208 Haec erat ex cunctis carnali jure creatis. 209 Cerno tamen gravidam. Nec me lux nostra fefellit. 210 Quid faciam ? Dirum toties in prona furorem 211 lumina sunt, quoties hominum signantia culpam 212 lunatosque sinus. Bullataque viscera cernunt. 213 Sunt toties incerta mihi, cum facta revolvo 214 Virginis et tactum divino lumine sensum. 215 Credo equidem (nec vana fides) ex aethere summo 216 hanc gravidam plenamque Deo. Mirabile quantum est 217 credere virgineum subiisse potentia claustrum 218 numina. Luminibus non est mihi credere, nonque 219 sensibus. Insano ceciderunt lintea ponto. 220 Terra vetat donum. Sed culpam cuncta vetabunt 221 virginis. Illud erit dominus quodcumque paravit : 222 ipse tamen fugiam. Quis enim traducere. Justus 223 audeat hanc, secumve ferat quod nesciat unde ? 224 Quid facis interea genitrix ? Non murmura sancti 225 conjugis alma vides, madidos non sentis ocellos 226 turbatumque senem : pudet an pudet edere fructum 227 ventris virgo pii, Divinaque dicere gesta 228 non sunt haec nati clarissima dona superni 229 quae sileas. Verae retices cur gaudia vitae ? 230 Heu, miserere viri dubii, quos ibit in ignes 231 cura senis ? Socii si nomina ceperit almi 232 perdere. Da tecum felices impleat annos 233 Virgo simul verae mater pietatis et imis 234 ex tenebris caecum mediaque ex morte maritum 235 fac revoces vitae jaciens fundamina nostrae, 236 cui patriam renovare datum, quae busta parentum 237 destruis ipsa viri permittis funera sancti ? 238 Serviet iste tuo tunc cum tua viscera nato 239 deferat, atque viam moriturae carnis amaram 240 incipiat. Si virgo siles quod dona silere, 241 sit placitum justae quae dat pia munera dextrae. 242 Posce precor genitrix ; sit caelo emissus ab alto 243 ipse idem virides qui sicco in semine flores 244 nuntiat ; et pulchro terram emolitur aratro 245 consensus virgo alma tui, qui in germina sancta 246 te excivit, firmumque videt te virgine votum. 247 Cur non ipse venit ? Cur non remoratur euntem 248 voce virum, vitae reseratque arcana timenti ? 249 Interea fulgens divini janua templi 250 panditur, et nostrae missus qui verba salutis 251 rettulit ; ipse virum facturus voce fidelem 252 advenit, et candens roseo sic fatur ab ore. 253 Davidicum semen nec enim sine numine vero 254 haect ibi Virgo datur sacro de sanguine compar ; 255 non dubites talem sociam tibi ducere. Namque 256 Spiritus almus habet dulcis penetralia mentis 257 plena Deo : dominum concepit corpore sanctum 258 Virgo patrem paritura suum ; vult ille vocari 259 Emanuel, quoniam vobiscum magnus, et unus 260 advenit ipse reos facturus funere salvos." 261 Dixerat. Ille sacram suscepit corde maritam 262 et Domini jussis primoque impulsus amore 263 pignora cara tulit, castoque in foedere mansit. 264 Nec noscenda viro divinae matris imago 265 per radios vivi qui multo in lumine solis 266 incubat huic, roseosque tegebat flamine vultus, 267 ante datur, sanctae dominus quam claustra reliquit. 268 Virginis, et nascens solatur voce gemensque 269 praedesolatas antiquo crimine terras. 270 Interea raptum victor trahit undique sceptrum 271 Caesar, ut ultus avos Parthos subjecit et Indos. 272 Alta quies populis, quam non habet ipse furenti 273 pectore. Non animum poterat lenire superbum 274 scire volens, quot nam Romana ad jura paventes 275 terra viros teneat, quotve urbes : notus in orbe 276 mundus alat. Partes verbosa en jura per omnes 277 alligat ; alato dependet gemma sigillo. 278 Scilicet idcirco Dominus quod sidera caeli 279 noscat, et aethereas distinguat nomine turbas, 280 tu pariter populos discernes nomine cunctos ? 281 Do tibi nota simul quaecumque optantur. Habebis 282 non commune nefas aliorum carne virorum ? 283 Non commune mori ? Calamo summitte superbo 284 quicquid erit. Notis grandescat pagina turbis. 285 Scribe viros. Jussis mundumque inverte nefandis. 286 Claude homines chartis, et quos non feceris ipse 287 dinumera. O quantum mortalia pectora caecae 288 noctis habent. Describe viros in vincla paratos 289 ensifer : i demens pecudum dignosce tuarum 290 nomina. Finis adest. Postrema est meta superbis 291 nescio quid ; parvam quod non bene compleat urnam 292 nulla mora est ; veniunt, descriptaque nomina dantur 293 a victis Romane tuis. Supra aethera fertur 294 murmur. Et iliacam memorant ab origine Romam. 295 Advenit et castus Joseph ut jussa tyranni 296 compleat ; et Bethelem socia comitante petivit. 297 O pietas magni magna o clementia Christi. 298 Rex aeternus eras hominis mandata subibas ? 299 Tuque intacta parens hominum regina Deumque 300 Virgo times illum cui non Venus aurea regnum, 301 Juno nec antiquis odiis saturata nec ingens 302 Mars dedit. Iste dedit, qui fecit cetera. Quem tu 303 ventre geris puerum (tanta est tua gloria) factum. 304 Quis feret hic lacrimas ? O nostra superbia ! Plenas 305 invenit illa domos, nullis erat hospita. Nullum 306 invenit illa locum super alta cacumina regum. 307 Ascensura viri quid fulgida tecta superbi 308 gemmatasque domos aurataque tegmina molis 309 fertis opus tantae ruiturum fulmine saevi 310 temporis. Horrentes quae expellat carnibus imbres 311 non habet illa domum, cujus requiescit in almo 312 corpore : qui aeternis erexit firma theatris 313 Moenia qui populos antiquis torribus ustos 314 contegit aeterna divini corporis umbra. 315 Heu ! Genitrix domini pretiosum solvere partum 316 cum parat, et summo terram ditare favore : 317 non habet ipsa locum, corpus quo exsolvat ab almo 318 pondere, quod populi disnexat caeca gravati 319 vincula, quod nostrae subiturum pondera culpae 320 fert vivum plagis medicum, vitamque peremptis 321 at locus Eoi quassatus flatibus Euri 322 multa male ornato prospectans sidera tecto 323 transitus urbis erat populo contemptus ab omni 324 frigoribus Phoeboque patens. Hunc Virgo maritus 325 Virgo parens adeunt ; vix hac et sede quierunt. 326 Venera alma dies, et vatibus hora beatis 327 visa prius. Clauso quum matre in Virgine verbo 328 ter Phoebe in triplices monstrarat cornua menses. 329 Cancer in astrigeri supremo culmine regni 330 infimus atque Caper concretis obsitus undis 331 horrida vici non stringebant frigora jano. 332 Nox erat ; et medii per sancta silentia somni 333 laeta serenato cantabant sidera caelo. 334 Nascitur ecce Deus nec rupit viscera nascens 335 Virginis ; et corpus vero est de corpore natum 336 illius, ignoto genitrix quae sola marito 337 exposuit vitae nitidissima viscera nostrae. 338 Attulit, heu, primos puero natura labores 339 matris, et indignam nascenti corpore terram 340 cum tetigit : summi praestavit pignora doni. 341 Sustulit ipsa Deum manibus, quem mater adorat 342 sensibus. Et digitis adjungens oscula sacris 343 excolit ut natum genitrix veneratur ut illum 344 quem videt esse Deum. Puerorum more gementis 345 nunc fletum imposita solatur vertice palma. 346 Et nunc sacra genis advolvit tempora caris. 347 Nunc etiam tantum reveretur pectore numen. 348 Nunc genitrix salvi meditatur gaudia mundi 349 proflictasque manus sceleris. Dominumque potentem 350 ducere mortales promissa ad sidera gentes 351 quem peperit. Mentisque oculis mysteria librans 352 obstupet. Atque Deum procul alta superbia natum 353 ad praesepe locat duro officiosa cubili 354 grata, nec erubuit cunas componere feno. 355 Bos erat, inde asinus, medio stat Christus utroque. 356 Bosque pium cognoscit herum. Trepidansque sub ipso 357 mugitus dedit ore pavens, semotaque flectens. 358 Cornua perplexum dubitabat tollere vultum. 359 Sed petimus caelos optataque cuncta supernae 360 in pretium fidei. Quia somno et nocte subactis 361 credimus esse bonum mortali corpore Christum 362 verum hominem, verumque Deum, qui condidit orbem 363 at precor. Et tantum terreno corde tropaeum 364 dat fidei nomen, dominumque offerre virumque 365 sensibus ? Haec natum veneratur bellua Christum. 366 Qui tamen optatum fidei convellere fructum 367 optat, agens aliter solaque in voce fidelis 368 fallitur. Instat opus, meritis et praemia certant. 369 Det tamen immotae fidei conformia facta 370 qui lucem sine nocte cupit vitamque tenere 371 non moriens. Pueri dura et cunabula sancti 372 pendat, et ut nostro sit factus crimine pauper 373 divitias sine fine gerens, qui cuncta creavit 374 ars Patris et solo concludit singula palmo ; 375 nunc caret ipse domus. Interque armenta petivit 376 praesepe. Heu, quantum lacrimae cessatis acerbae ? 377 Heu quando melior flectus ? Qua dulcior hora 378 incipiet durum lymphis vacuare cerebrum, 379 quam nunc cum brutis pueri sociata duobus 380 cernitis ossa Dei ? Dominum vexabit egestas 381 haec hominem ? Nudos brumali nocte lacertos, 382 heu, tenet empyreum pedibus qui sustinet orbem ? 383 Heu, gemit ? Et pressis horrescit frigora mammis ? 384 Qui cathedras molles lectumque ascendis eburnum 385 et segmentatis involvis corpora plumis 386 cerne domum accubitu stabuli sordentis in arto 387 principis aeterni, vitae qui exempla beatae 388 praestaturus adest : quid rapto algentia luxu 389 membra doles fractae numerans jejunia mensae ? 390 Grande ministerium. Sed bos cavet ipsa vidente 391 mandere farra Deo. Soboles tu sancta decori 392 principis hoc tantum metues ? Sub dentibus ipsis 393 excisasque dapes semesaque farra relinquet 394 mancipium nostri generis collumque premendum 395 dans homini domino. Te vexet regis imago 396 vel mentita fames ? Puer hic aeternus et ipse 397 semper adest oculis quibus aspicit omnia justis. 398 Corpus et indigni mersatum gurgite Bacchi 399 mittet in esuriem, sed tandem nocte subacta 400 ponet adorandas ipsum esurientibus escas. 401 An tu forte pium (sic te malus abstulit error) 402 credis abesse Deum, nec inertia cernere facta ? 403 Cuncta videt si mulcta tacet. Sed servat ad illam 404 publica terrifico facturus crimina verbo 405 judicii seriem, qua meta extrema furoris 406 adveniet. Nullo pacandus verbere nullis 407 ex precibus ferulam differre ad tempora justam 408 tunc poterit. Quantum miseris praestasset habere 409 consilium. Si semper adest abscondita cernens 410 crimina. Qui firmo juravit funera voto 411 justa reis. Iramque pius quatit ipse severo 412 judicis officio ; scelus et fraudemque nefasque 413 debuit in vivas damnatum exponere poenas. 414 Saepius interea divini infantis imago 415 ante oculos sit viva tuos, horrentia cerne 416 frigora, cerne domum niveaeque ingentia matris 417 gaudia (ne tanto mediteris tristia festo) 418 cerne etiam. Quanto genitrix exsultat amore ! 419 Quas grates ! Quot laudis agit praeconia natum 420 aspiciens. Quem corde colit dominumque suumque 421 ebibit aeternas charites, sacramentaque vitae 422 spirat ovans. Vatesque sacros nato enthea viso 423 concordat ; fruiturque novo quod dicere gustu 424 lingua nequit. Nam musa jubar fuscata videndo 425 imperat humanis hic docta silentia verbis. 426 Vix puer ingratam sacrarat corpore terram 427 luce nitens alta. Quum toto ex aethere turbae 428 devenere sacrae. Peregrina ac sordida sedes 429 coelestes coepit proceres. Quique ante solebant 430 astra frenandreo mulcere nitentia cantu 431 officio mansere suo plectrisque lyrisque. 432 Ipse idem qui prima Deus dat carmina, linguas 433 dat totidem, dat vocis opus, dat plurima circum 434 nomina mente capi, ac ingentem laudis acervum. 435 Hic puer alma domus, hic turbis curia sanctis. 436 Hoc ignita cohors flammam assumebat amicam. 437 Laetaturque oculos in alenti lumine plenos 438 inserere. Hic dulces venis haurire liquores 439 praestat et in mensa satiari floribus alma. 440 Et licet esuriat populis alimenta beatis 441 hic dabat. Ecce chori coetu resonante beati 442 divinum paeana canunt. Et dulcia sensa 443 aethereae stillant citharae trinumque sub una 444 voce melos. Alius generis fera crimina nostri 445 pensitat, et summum patris meditatur amorem. 446 Astalius dominumque pium dominumque potentem 447 contemplatur eum, cujus super alta peremptos 448 dextra levat populos, jungit morientia vivo 449 semina nostra Deo. Laetis et vocibus unum 450 ille vocat medicum, Stygii qui in vulnera teli 451 aethereas conflavit opes. Potumque salutis 452 miscuit, et sacro mundavit sanguine lepram. 453 Haec tria tres ternae solita dulcedine linguae 454 concelebrant. Seriesque poli servatur et ordo. 455 Laetus et ante alios Gabriel non segnior omnes 456 advolat, ut verbum referat pastoribus altum, 457 pauperibus, quia pauper erat, vigilantibus et quod 458 est vigilans Christus. Nocturnaque somnia flammis 459 percutit. Alta dati traduntur nuntia verbi 460 servanti pecudes populo, quod pastor et ipse 461 servat ovile bonus, fures vulpesque luposque 462 discrucians. Ne molle pecus calcetur ab hoste. 463 Lumina pastores domini timuere paventes. 464 Nec trepidi muto capiunt nova gaudia sensu. 465 Nuntius et vectos inopina luce timores 466 expulit haecfatus. Nihil hic timeatis. Amicus 467 jam Deus, et sancto gens est aptissima caelo. 468 Gaudia vera cano. Mundis haec sensibus omnes 469 percipite. Et puro celebrantes corde favorem 470 tollite divinum. Sacramentaque dulcia Christi 471 pangite. Jam sanctum puerum tenet orbis, ut illum 472 suspiciat, vivatque videns. Optatus ab aevo 473 jam servator adest populis. Eia horrida tela 474 Infernum fractura ducem. Per saecula natus 475 est puer. Et regnans lucem pacemque salubrem 476 conferet. Et vinctos religabit victor. Avernum 477 discutietque chaos et amari vincula solvet 478 carceris, et pavidas lustrabit sole tenebras. 479 Non tamen haec pueri longa atque invicta potestas 480 fulget principiis assumptae carnis, egentem 481 invenietis eum. Subito tunc turba beati 482 agminis empyreum sociali carmine vatem 483 prosequitur. "Domino celsis in sedibus alto 484 gloria. Paxque viris, vivae quibus alta quietis 485 pignora. Teque, pater, dominum laudamus, et uni 486 tura precesque damus grates sine fine canentes 487 corde tibi immensum propter bonitatis honorem 488 aeternumque decus. Deus o super omnia vivens, 489 summe pater pariterque deus tu nate deusque 490 spiritus. Unus enim dominus qui singula pensas 491 in manibus. Te terra canit, te mundus adorat 492 factorem medicumque pium. Tu, nate redemptor, 493 crimina qui tollis mundi pereuntis acerba 494 tu populi miserere tui. Tu vota precesque 495 suscipe. Quique uterum sacrasti Virginis almum 496 ut miseras turbas aeterno motus amore 497 eripias de lege necis per saecula victor. 498 Suscipe corda pius, mundanasque ablue sordes. 499 Qui venis ut tergas populorum nigra duorum 500 agmina, tu lacrimas, tu voces suscipe justas. 501 Tu generis miserere tui, tu, Christe, levamen 502 esto tuis dirumque scelus culpaeque reatum 503 absolve illustrans animos. Conversaque corda 504 jam flammis incende tuis. Ut in aethera servos 505 ferre tuos valeas aeterno sanguine judex." 506 Dixerat haec ; volitans claraque exercitus ala 507 ad caelum rediit trepidis pastoribus. Hosque 508 urget amor nati. Cura studioque videndi 509 devenere locum. Puerum matremque salutant, 510 attoniti. Silvasque movent, dum plausibus altis 511 agrestis superos recitabat tibia cantus. 512 Gaudentesque pavent. Ostentaque sacra volutant 513 et sceleri poenas et portendentia saevi 514 principis exitium. Silvanaque labra videres 515 Maeonios inter latices Dircemque sonoram 516 jam sua Jesseis terrere mapalia chordis. 517 Marcus erat Lucasque simul, Jannesque, Mathaeus. 518 At Jannes sacro laudes prior incipit ore. THALICHRISTIAE LIBER SEPTIMUS v.1 "O puer, omnipotens hominum rex atque deorum 2 factus homo siccis effundens flumina terris, 3 illius aeternam ducturus carne coronam, 4 qui nemus omne feris lacerandum praebuit hircis, 5 per loca pestifero dirae violata veneno 6 noctis et horrentes a tabo sanguinis ignes, 7 perque apros nigrosque sues, dirosque leones, 8 quis tibi fecit iter ? Quis te, rex alte, per orbem 9 devexit miserum ? Sceleris ne ut vulnera nostri 10 respiceres populos e regno et funeris actos 11 eripias ? Quando qui feceris omnia verbo 12 claudere sanguineas post mentis funera portas 13 et reserare vales. Domini quis tela furentis 14 lenit, ut exosas despectus imagine terras 15 visat. Et amoveat decretum a carne flagellum. 16 O puer, unde precor tam pleni pignus amoris 17 sicne precor domini. Siluerunt robora justi. 18 Unde venit Titan tenebris languentibus ? Unde 19 lux nitet haec mundo mediis in noctibus ? Altum 20 haec ubi dicta polum ter suspicit." Huncque Mathaeus 21 adjuvat et socios unitaque gaudia cantus 22 suscipit. Et totis insurgens viribus inquit : 23 "Quis novus hic nostris successit sedibus hospes ? 24 Quis ? Pius, et vivam justis morientibus auram 25 qui flabit, sine fine potens. Turbataque vertens 26 aequora securos insomni remige portus 27 nauta dabit felix. Post duraque bella triumphans 28 candidus et roseo supremus in agmine ductor 29 dicet anhelantem summa in fastigia gentem. 30 Magnus amor. Summo pietas datur obvia vero. 31 Justitia et dulci dans oscula mitia paci 32 jungitur. O damni benedicta potentia nostri. 33 O bonitas. O fortis amans. O numina sanctum, 34 o puerum miserae luiturum crimina terrae ! 35 O pietas. Taetrae frendentes vertice silvae 36 ne trepidate feras jam dura ad vincla subactas 37 pastores. Pecus omne metu solvatur. Inermes 38 ecce lupos. Hortis flavescant poma reclusis. 39 Fur perit. Ecce nefas divinis occidit armis. 40 O mihi quis dignum daret in nova gaudia sensum ? 41 Ecce equidem ut claros agresti lumine vultus 42 vidimus et puerum per nostra incendia natum ; 43 nescio quis radios praestabat visus Eoos. 44 Ardentesque chori nascentis imagine fixi 45 intuitus alios non nostraque nostra movebant 46 lumina. Qualis erat non est mihi dicere. Surge, 47 sparge libens. Lacrimasque feras gemitusque profundos 48 excute. Surge. Patent jam pervia sensibus astra. 49 Astra patent. Dominum populi laudate supernum 50 vocibus ; ad puras et corda reducite flammas, 51 atque haurite sacras renovatis fontibus undas. 52 Terra Dei vivo recitet praeconia cantu, 53 intret et ad portas animis gaudentibus almas 54 plebs domino reparata suo. Quaesitus ab alto 55 serviat huic laeta visurus lumina fronte 56 nunc populus. Quoniam noster Deus ipse parensque 57 frater adest tersis ornans nova pascua silvis. 58 Cantica sancta Deo populi cantate, novumque 59 ore decus patri lectorum matre suorum 60 ferte pares. Pacem puero nascente salubrem 61 cuncta canant, hymnoque exsultent dulciter almo. 62 Gressibus optatis Rachael accede, simulque 63 ferte Sioneae communia festa maritae 64 vestibus insolitis. Flavis et ut ante capillis 65 cingite colla nurus. Nitidas per tempora gemmas 66 ponite, festivum digitis albentibus aurum. 67 Huc precor huc omnes siquid pia carmina mentes. 68 Hic cibus, hic gratis. Arrident pocula rivis. 69 Herba parata toris, explendis massa medullis 70 albicat. Hic populis celebrantur gaudia mixtis. 71 Sistra sonant ; toto densantur et agmina circo 72 curribus acta novis. Si saevos fundere tauros 73 nunc libet, ecce suo clauduntur cornua vallo 74 Daemonis. Ecce virum truncanda in crura paratum 75 irruit ; en gladio vaginam exsolvet aperto 76 ac subito fractum vacuabit sanguine collum. 77 Quid facitis ferte arma viri. Captoque tropaeo 78 psallite. Vos dulci laetantum murmure septem 79 chordarum resonare juvet. Vos tympana laudis 80 sumite. Vosque choro carpenda ad gaudia vincto 81 illius in laudes homines consurgite, cujus 82 dextra laboranti potuit succurrere genti. 83 Ecce equidem ad clarum sanctorum gloria coetum 84 pertinet haec ; gladios secura pace revolvunt 85 ancipites, poenam scelerosis mentibus altam 86 dicturi. Ut justis sese gens improba plagis 87 exagitet, longeque reas exterminet ultrix 88 turba manus, visoque Dei nascentis amore 89 increpet ingratos, nocturnaque signa ducesque 90 alliget elatos, et inertes effuget umbras. 91 Marcus in his solitos exercet gramine saltus 92 florigero, silvam pedibus pulsabat et omnem. 93 Volvitur inque latus vitaeque hoc tempore mutas 94 optat oves ; ipsosque humano in corpore campos 95 psallere. Nec sancto satis est si sola furori 96 gaudia laetus agat. Modo ne communia solus 97 occupet, ad totum referebat gaudia mundum. 98 Non aliter quam cum teneris consortibus Isac 99 dulcibus in flammis et non torquente camino 100 vericola innocuas tremefecit carmine silvas. 101 Cuncta Deum laetis extollant vocibus altum, 102 virtutesque poli, turba et caelestis, et uni 103 Cynthia det laudes, et lux, et Phoebus, et omnis 104 candor ; et in superis fulgentia sidera castris. 105 Imber, ros, glacies, ignisque et frigus et aestus. 106 Aeternum laudate Dei sine nomine nomen. 107 Magnus adest. Nato fundavit saecula pulchro 108 (Pater) verbipotens, pulchras ab imagine formas (vers lacuneux) 109 edidit. Et mundos justis sub legibus actos 110 sustinet, aeternis moderatur et omnia vinclis 111 unicus ipse manens. Hunc ergo accedite vestris 112 laudibus atque piae per tanta haec pignora dextrae 113 glorificate Deum. Sonitus dent tympana laetos, 114 dent citharae psalmos et vocis ad organa vivae. 115 Surgite, festivae praecincto crine puellae. 116 Non tamen haec vestes divina ad festa priores 117 ducite. Nuda virum terrebunt corpora sanctum. 118 Purpureas puer iste genas ornataque quaerit 119 corda virum sagulis. Mensam tenet ipse paratam 120 corporis atque toros sumpta pro conjuge lectos. 121 Expetit et claris festa adcelebrentur amyclis. 122 Degeneres animos timor argue. Ducitur ipso 123 nupta deo mutos defuncto ex conjuge natos 124 quae genuit. Raucae soboles infesta maritae 125 nuda venit. Talique illusus imagine princeps 126 exilio damnabit eam procul este profani. 127 Este procul nudi. Pannosus nauta tumensve, 128 esto procul. Pater hic regalia tegmina poscit. 129 Nec tamen hoc scelus est si terrea purpura desit. 130 Assit amica fides, et sufficit. Haec tibi vestem 131 sola dabit vivisque rosis florentia serta. 132 Hac etiam sterilis paries. Et tempore maesto 133 qui fueris prisci privignus nomine lecti. 134 Natus eris. Propiusque novi fulgoris ad ipsa 135 fercula formoso discumbes clarus amictu." 136 Dixerat haec pastor dicturus plura. Sed ecce 137 Lucas dona sacrae dum pensitat alta Mariae, 138 sic ait : "Haec summi supremo munere doni 139 intacto insontem generavit sanguine regem. 140 Huic grates sine fine demus. Resonentque beatam 141 nostra hanc plectra : licet meritum persolvere tantum 142 non opis est nostrae. Quid si cum nuntia vitae 143 caelifer et dulcem divini cordis amorem 144 diceret. Haec nolo. Petitur si Virginis almae 145 consensus ; liberque Deus non ipse negata 146 libertate piae subiisset claustra puellae. 147 Non erat in matrem divini corporis ulla 148 digna satis cunctis excepta hac virgine terris. 149 Sed voluit, genuitque Deum. Nam debita mater 150 sola Deo puris excepit numina venis. 151 Ambobusque demus grates libumque perenne 152 cordis, et internam divinis laudibus omnes 153 sollicitate chelyn. Puero date tura beato, 154 quod magnus parva matris requievit in urna, 155 puraque de nostro vestitur pallia lino. 156 Hinc matrem laudate piam. Quae membra sepulchro 157 nostra levat, genito primaevaque funera nato 158 destruit. Huic laudes non est mihi dicere : fontem 159 quae peperit, quo se, quo nos et sidera mater 160 vivificet. Pueri genitrix , o candida sacri 161 Virgo parens, nostrae desunt ea carmina linguae 162 quae meritis sint digna tuis. O mater amantis 163 quis pedibus domini vinctos flexare lacertos 164 te sine ? Sola Deum mulcebunt ubera natum 165 quae premit. O genitrix, matrum pulcherrima quando 166 quando erit, ut sertis redimitus tempora gratis 167 Aonias inter choreas potatus herili 168 fonte, Palaestaeae de factis carmina nymphae 169 laetus agam ? Quando venient ea tempora magnam 170 cum celebret vox ista deam, fidibusque sonoris 171 haec tua Bethelei requiescens culmine colli 172 saecla canam. Teque, o matrum lux maxima, nigros 173 Persephones thalamos rumpentem sentaque Ditis 174 claustra sonem, et fractis inducam tela sepulchris ? 175 Interea caelum fulserunt signa per altum 176 bis nascente Deo. Nam terra et pontus et aer 177 factorem coluere suum. Nox ipsa diesque 178 voce canit. Terram sonitusque exivit in omnem. 179 Corruit et templum Romanae pacis in urbe, 180 nec formidatam senserunt saxa ruinam. 181 Non quia pax mundi puero non grata superno 182 qui pacem requiemque dedit, qui foedera sanxit 183 pacis. Et antiquae promisit regna quietis 184 pacifica, et crassam patriae candentis olivam. 185 Sed quia bella dabit sceleri, bellator et uno 186 ense caput raucae longis ululatibus hydrae 187 franget. Et in turpi mortalia colla prementis 188 pace triumphatum morienti corpore Ditem 189 conteret. Et mortem mactabit caesus eamdem. 190 Tempus erat, quo lex teneros ad vulnera poscit. 191 Bis quater a partu cum totum Cynthius orbem 192 Virgineo fulgens curru lustrarat Eoo. 193 Tunc puer innocuus laetas fleturus ad aras 194 ducitur et sacro scissus genitalia cultro 195 fudit principium divini sanguinis almum 196 qui crucis ignito fundetur plenus in agro. 197 Interea claro deducti sidere reges 198 advenere magi, Christanaque signa fatentur. 199 Inscia per calles currebat fama loquentis 200 omnisonosque viros. Lymphata et voce ruebat 201 vulgus iners. Christi primusque ad nuntia nati 202 rex dolet. Et motos subita formidine vultus 203 concutit. Et dubio desedit corde. Furensque 204 uritur igne gravi. Motaque incensus in aula 205 nescit abire loco, nescit quo stare. Locumque 206 saepius adversis electum mutat in horis. 207 Mortis et insanam dira sub imagine mentem 208 torquet ; et infrendens furiis agitatur iniquis. 209 Clam vocat atque magos, fictoque exquirit amore 210 sidus et elapsas a flamma sideris horas. 211 Jussit et ad Christum sub amico sidere natum 212 ire duces. Reditumque rogat quo possit et ipse 213 quaerere regalem puerum, si certa tulissent 214 nuntia. Nam simulans similem promittit honorem. 215 Ecce stella nitens caelo supereminet alto. 216 Dux erat illa. Duces properant. Hominemque deumque 217 invenere. Sacris manibus rubicunda fovebat 218 hunc genitrix. Sanctoque metu sanctoque pudore 219 (tanta fides justis animis) reverenter adorant 220 ut dominum . Quem carne virum. Labrisque prementem 221 candida lactigerae cernebant ubra puellae. 222 Primus et antiquo fatur reverentior aevo : 223 "Summe Deus rex atque meus cui corporis hujus 224 complacuit radio mundanae noctis opacas 225 illustrare vias, servilem ac sumere formam. 226 Rex hominum sine fine manens, qui solus et unus 227 regna, potestates, arcesque, urbesque domosque 228 mente geris. Verumque infundis cordibus aurum 229 mollius et cera ferroque potentius omni, 230 hoc cape." Tunc effert aurum munusque propinat. 231 Datque locum socio. Genibus qui procidit, isque 232 dum loquitur miseras hilarabat carmine terras. 233 "Summe Deus rex atque meus te lucis adoro 234 artificem lapsis promissum gentibus, altam 235 dilacerare necem quem vera oracula quondam 236 visebant nostrae sumpturum semina massae. 237 Carmina jam vatum cunctorum impleta. Venis mi 238 Christe pater matris rerumque hominumque deorum 239 principium finisque Deus, cui convenit uni 240 tura dari. Regno veniens immotus ab alto 241 mitteris. O fidei mysteria sancta beatae, 242 arcanumque jubar. Genitor non suscipit ulla 243 membra rei generis. Natoque adjungitur ipsi 244 nostra caro. Genitus sed consors compar et unus 245 cum genitore Deus. Pater ipse et natus amorque 246 unum. Sed solus subsistit corpore natus. 247 Quod genitor genitus. Sed carnem a corpore solus 248 natus habet. Natique fluit de corpore sanguis. 249 Ut novus hic sanguis veteri de sanguine culpam 250 tollat. Et haerentes abstergat semine sordes. 251 Hoc Deus (o quisnam reseret praecordia) parvum 252 accipe thus dulces verae in deitatis honores. 253 Mystica dona damus. Tu mystica suscipe dona 254 mysticus humanae velatus cortice formae." 255 Dixit ; et huic labris arrisit dulcis apertis 256 ipse puer, gratoque aspexit munera vultu. 257 Fixus humi interea gelidus pallensque tremensque 258 Melchiar ante pedes domini profusus obortis 259 mente gemit lacrimis, rigidae nam mortis imago 260 pervolat ante sinus. In nostraque crimina motus 261 ex pietate furit. Dignosque ad cuncta dolores 262 excitat. Et pavidae commotat viscera terrae 263 in lacrimas gemitusque novos. Indignaque cernens 264 vulnera ter sanctum fraterno crimine Christum 265 horrificamque necem diffuso ferre cruore. 266 Haec ait : "O patres communi clade rebelles 267 O nisi non domini victuros funere caesi. 268 Proh dolor. O clausum crudeli voce venenum 269 serpentis. Tantum maculata in semina primo 270 pendet ab ore nefas ? Vitione hoc morbida tellus 271 langueat, ut populis veniat non vita peremptis 272 non moriente deo ? Crudelia crimina ! Saevum 273 proh scelus ! O rabies ! Pudibundo fessa triumpho 274 corpora vosque simul maternum caesa per ausum 275 plangite Tartareo non jam mea lumina somno 276 lumina. Communem mortales plangite mortem 277 a patribus genus omne suis quam duxit. Et ipsam 278 immeritam Christi caedem saevosque labores 279 principis. Ob nostram domino das funera culpam 280 culpa patris ? Gentes lacrimarum fontibus omnes 281 fraterno insontem passuram crimine carnem 282 plangite. Christe, decus carnisque o gloria nostrae 283 et moreris ? Tantum factoris viva superni 284 progenies miseri tergenda ob vulnera servi 285 sumit onus ? Taetro jacuissent agmina busto 286 dignius, et laqueis homines morerentur in ipsis, 287 quam Deus aut..." Medio vocem compressit in ore 288 tunc dolor. Atque loquens lacrimis turbatur ab ipsis 289 et myrrham puero supplex ostendit ; et ipsi 290 obtulit in signum, quod leti tempore corpus 291 non erat hoc domini laedendum tabe sepulchri. 292 Quid facis interea genitrix turbata pavensque, 293 pande mihi et lacrimas in gentem et pande dolorem ? 294 Da gemitus memorare tuos ; da plangere tecum 295 me famulum, pariterque mori, pariterve dolere 296 morte Dei. Myrrham vix plene ostenderat almam 297 Melchiar. Ipsa videns lacrimantis dona prophetae 298 ingemit. Hic rerum desunt mihi nomina, desunt 299 conceptus. Lacrimas per quos ego Virginis ipsos 300 aut gemitus signare queam. Gemitusque vocantur. 301 Et dolor ipse dolor. Sed parvi nominis ipse 302 est dolor, ut talem queat expressare dolorem 303 Virgo dolet. Tanti sed verba ad signa doloris 304 deficiunt. Siquidem dolor ille in Virgine cuncti 305 summa doloris erat. Si vulnera multa dolentis 306 pectoris hoc uno signentur nomine : matris 307 hic dolor est. Vanum sed non male tacta tumultum 308 voce movet, nec membra quatit, nec crinibus ungues 309 ingerit, aut tristis muliebri murmure vocis 310 exigit ad saevos famulorum brachia planctus. 311 Cor liquet in lacrimas suspiriaque alta ; serenus 312 vultus erat, nullamque acies turbatur in iram. 313 Tristis et ad puerum loquitur conversa decorum : 314 "Heu ! Rides. Genitrixque dolet. Fixusque manebit 315 te moriente dolor miserandae pectore matris, 316 sancte puer ; gladios venturi funeris omnes 317 sustineam, quae sola tuum sine semine corpus 318 concepi ; et nullo genitrix sum facta dolore. 319 Heu, moriere Deus ? Faciet quid nate perempto 320 te genitrix ? Utinam promisso in tempore caesos 321 excruciet mors una duos : moriamur et ambo. 322 O dolor ! Ad lacrimas populos cur Melchiar istas 323 convocat ? Hoc totus laetetur funere mundus. 324 Quo venit una salus, et gens excita sopore 325 gurgitibus nigris atroque exibit ab Orco. 326 Sola tamen veri telo cruciante doloris 327 condoleam. Natumque priusquam vulneret ipsum 328 impia jam patrias lacerat mors impia venas. 329 Nam licet ex meritis et veri funere nati 330 servor ; at haec genitae miserescunt viscera carni, 331 diraque bella timent et digno quassa tremore 332 saucia cordicremis turbantur pectora flammis." 333 Vix bene desierat, trepidans tunc Balthasar istis : 334 "Pone modum lacrimis servatorisque deique 335 o genitrix. Natum dominum non cernis et ipsum ? 336 Per lacrimas puer ipse tuas gemitusque per istos 337 dat gemitus, niveos amovitque ubere dentes. 338 Aspice quam grato protendit brachia nexu, 339 et manibus collum maternosque implicat artus. 340 Stat pietas dominum potuit quae ferre necandum 341 ante oculos cruciant non illum funera tantum 342 diriter aut Stygia terebrandum pectus ab hasta. 343 Quam gemitus, pia virgo, tuos audire, suamque 344 cernere te matrem per nostra piacula flentem. 345 Tempus erit lacrimis. Viridem compesce dolorem. 346 Virgo, precor taceas, nec casus ante futuros 347 plange parens. Maneat dolor hic servatus ad illa 348 cum moriens dominam famulo committat habendam ; 349 tempora cum nostri tenebris exstincta veneni, 350 lux erit. Occisi videas cum vulnera nati 351 tunc lacrimas gemitusque potes effundere. Circum 352 tunc tua perfosso morientia viscera Christo 353 lumina volve gemens. Lacrimas tunc orbis ad ipsas 354 surget. Et effuso nigrescent sidera ponto, 355 et taetra umbrivomos maerabunt syrmata caelos. 356 Interea dulces divinaque gaudia voces, 357 mater, habes : curante doles ? Laetisque sub agris 358 in maestum deflectis iter ? Si Phoebus utrimque 359 fulgeat et totas illustret lampade terras, 360 quid luna ad radios potius quaeretur habendos ? 361 Quis tunc cum cantus acuat philomena sonoros 362 cernit in adverso si ploret cardine bubo ? 363 Cur nunc funestam turbatis sensibus horam 364 ingeris, aeternae valeas cum gaudia vitae 365 inspicere ? Heu ! Gladio belli mediteris in ipso, 366 cum possis tot dona loqui ? Tot dicere causas 367 laetitiae ? Nostro Malchonem occumbere ferro 368 tu facis. Urgentesque infernis fraudibus hostes 369 conteris, et clausi populo das limen Olympi. 370 Tu silicis scintilla sacri, qua surgit amoris 371 flamma dei, nostrae brumalia frigora culpae 372 ignibus ut sacris feriat. Mittenda Tonantis 373 fulmina tu mulces. Te namque in matre liquescit 374 ira patris, diffusa tuis et gratia dextris. 375 Tu nostris jam meta malis, finisque laborum 376 sol tumidis non tinctus aquis, lucisque fugatae 377 principium, tu carnis honos, tu gloria caeli. 378 Principio dominus te matrem Virgo beatae 379 apparat ante viae veteris fundamina mundi 380 quam fierent. Caenum materni criminis atrum 381 nondum terrigenam violarat labe catervam ; 382 jamque electa Deo genitrix delere parato 383 legirupas. Te jam servatam valle tenebat 384 pastor ovem pulchrae tecturus pectora lanae 385 pellibus, et solam tenuit te mente paratam 386 solamen Deus ipse necis, quae cinxerat omnes." 387 Antea quam roseas ornasset gramine silvas 388 officio pregnantis humus. Non montibus orni 389 transversis longas praestabant solibus umbras, 390 fontis aquae nondum rumpebant ; flumina nondum 391 edita, nec crassam librarat pondere terram ; 392 Patris eras jam Virgo comes, natoque futura 393 jam genitrix. Quum sceptra sibi caelosque parabat 394 sideraque et radios firmabat et aethera. Rexque 395 lumina divisis praestabat luce tenebris, 396 legibus et gelidas arcebat desuper undas, 397 glorius exhaustos gyro et vallabat abyssos 398 fundamenta soli reparans, dulcissima mater 399 componis tu cuncta simul. Jam vitifer almam 400 te placido cernens carpebat pectore dulces 401 delicias hominis, venturaque pignora matris 402 cogitat ipse tuis qui nunc Deus ipse lacertis 403 dormitat, digitosque ad collum porrigit albos. 404 Teque parens nondum divina mente creatam 405 ante oculos pater almus habens jam lacte videbat 406 ubera plena Deus, quae nunc quoque lambit. Et altas 407 tunc virtutis opes, doni tunc culmina summi 408 summa dabat secum maternis laetus in actis. 409 Tunc tibi (quod nosses quantum Deus ipse valebat) 410 legis vincla quatit populo infligenda parentum 411 crimine per nodum mortalis originis atrum. 412 Teque suo intactam praeservat pectore solam. 413 Ne quae electa foret patrem paritura superni 414 grata domus domini, minus aut virtutis haberet 415 aut vitae, aut doni, vel nobilitatis ab ipso 416 quam poterat veniente dari. Quod sanguinis ejus 417 fit meritis vera fundendi morte, perempto 418 accipias ut dona viro quae suscipit orbis 419 empta simul caesi consorsque in munere sancti. 420 Cerne Dei genitrix quod nondum facta placebas 421 Virgo patri, jam dulcis eras jam nomine digna 422 matris. Et ipse tuae flectebat principis haustus 423 virginitatis odor. Decus et jam gentis opimum 424 das oleum domini fundendum vertice trini. 425 Quo sceleris desaevit hiems, patrumque superba 426 culpa cadit, gestitque placens solatur et orbem 427 jam pietas, quod te poterit lenire furentem 428 justitiam, miseris cladem quae avertere terris 429 per mediam te Virgo valet. Tu namque furorem 430 tollis. Ut agnoscit venturae numina matris 431 filius, et claro dum praespicit omnia vultu 432 non cito casuram puduit cum conderet Evam. 433 Luce sedens niveae nam pensat matris et Evae 434 praecipitis factis contraria facta rependens 435 mente utramque videns. Nec primam noscere matrem 436 triste erat, electam teneat cum mente secundam. 437 Ceu cum certantes pueri praesente magistro. 438 Linguarum in pleno solverunt frena theatro, 439 incipiuntque novas inimico carmine pugnas. 440 Qui praecepta sui tenuit doctoris, et omni 441 nocte laborantem contrivit codice mentem. 442 Comparat optatum populi cernentis amorem. 443 Incipit eloquio venerandae vocis, et altum 444 fundit nectareos stillantia verba liquores. 445 Quem teneat natura modum, qua colliget arte 446 virtutes varias multis ut motibus unum 447 duret opus. Quo se terreni semina vertant 448 pulveris, utque animus pereat non funere laesus 449 carnifrago, nitidi narratque ut fidera caeli 450 equestresque choros dominus turbamque beatam 451 composuit firmusque regit. Tunc inscius alter 452 incipit effari, turbata et voce resistit 453 mentis inops, vanam furibundo et murmure pugnam 454 concitat, et digitos deformat saepe retortos. 455 Qui docuit gemit ipse dolens, dum tempora cernit 456 irrita, dum vanos hominis videt esse labores. 457 Sed quoties alium juvenem conspexit habentem 458 divitias animi, verum et sapientis honorem, 459 gaudet, et alterius tenebras non sentit inanes. 460 Si dolor indoctum est, doctum spectare ministrum 461 gloria major adest. Socium si sumpsit utrumque 462 ambobus si jussa dedit, si perditus ille, 463 est alius sapiens doctoris magna verendi 464 gloria, qui ignotis figat sua nomina terris, 465 detque decus ferulae victuraque praemia castae. 466 Haud aliter sapiens qui fecit cuncta magister, 467 dogmata qui in patres diffudit prima rebelles. 468 Teque videns matrem genitor sic gaudet in ipso 469 corde Deus, primam quod non quia conderet Evam 470 paenitet, et laeto jaciat primordia mundo 471 ante unum casura diem. Sic ductor in arma 472 quum jubet ire duos, quorum alter tela tubasque 473 pertimet, atque metu vel solo vincitur ; alter 474 contemnit clypeos rutilos, aciemque paratam 475 caesaris et rectam lunata per agmina frontem 476 volvit, ut horrenti fracturus cornua Marti. 477 Si videt illius casum, si dedecus et si 478 altam instare necem, clari cum pensitat acres 479 alterius vires ; animumque et gesta volutat 480 militis. Est famulo non tantum maestus ab illo 481 quem mors saeva manet velut est praevisa ; per illum 482 quam laetus gratusque virum, cui colla parantur 483 perstringenda ducum laqueis, cui magna dabuntur 484 praemia, cum capto remeabit victor ab hoste. 485 Sic Deus ut tristem praevisit lumine sortem 486 instantemque necem patribus, si corda dolore 487 percutit, et casu periturae gentis ab ipso 488 tangitur. Ecce aderas Virgo intemerata videnti 489 nota Deo tritura nefas scelerisque furorem. 490 Jamque tuus vultus flagranti pulchrior auro 491 captabat faciem domini. Pulcherrima rerum 492 duceris ante oculos. Oculos tunc spectat, ut illos 493 Virgo columba tenes. Tunc partes Virginis omnes 494 intuitu, laetisque exsolvit grata medullis 495 gaudia, et aeternas charites de Virgine nota 496 deliciasque pater capit, et tua nomina vivo 497 corde tenens, placidam spoliis ex mortis onustam 498 praespicit. Et tamquam pura fornace liquescens 499 amplexatur ovans charae pia pectora matris. 500 Tu sanctis celebranda viris, electaque circum 501 agmina viventem virtutum in praemia laudem 502 accipies, humilemque chorum. Tua gloria numquam 503 finiet : in clausis reserat quae lumina caelis 504 in tenebras progressa necis, lucisque decorem 505 ad nitidum, caeci nebulam quae cordis inanem 506 distrahit et gyros caelorum circuit altos, 507 findit et ima matris, sub opacam carnis abyssum 508 atque gelata calans tabosi flumina ponti 509 spargit aquas vitae. Nomen genitricis et almum 510 gentibus in cunctis effusum splendet amicam 511 dans requiem lumenque simul. Quo tristia gentem 512 vincla nefas rabiem scelerataque castra secutam 513 participem radii faciat fulgentis. Hic ipse 514 dixerat ante potens genitus : "Cantata per orbem 515 surge, parens. Tibi jus, cordis tibi frena relinquo 516 quaesitamque domum. Populos dilecta renatos 517 suscipe in imperium nostris tibi poma sub hortis 518 fas legere. Ut tribuas aliis, viridemque decorem 519 participes nymphis. Ramos absconde novellos 520 irrigui per lustra soli. Sic candida mater 521 summo habitat nato. Domino sic sancta ministrat 522 monte patris firmata sui. Celsoque decore 523 circuit astriferi pomposa palatia regni. 524 Qualiter et Libano cedri exaltantur in alto, 525 inque cades palmae, viridique in monte cupressus, 526 empyreo pulchros extendis vertice ramos. 527 Tu rosa. Tu platanus. Tu myrrha. Et balsama. Tuque 528 mitis oliva parens. Vero terebinthus honore. 529 Tu vitis pia cujus odor dat gaudia. Cujus 530 dat fructus vires animis. Tu mater amoris, 531 mater et ipsa metus, nostrae spes maxima vitae. 532 Mors mortis. Noctisque dies. Maestisque levamen. 533 Tu requies regnumque Deo nascente. Sed unde 534 vox erit ? Ah ! quanta est tua magna potentia longum 535 explorare. Meis non tanta potentis dictis. 536 Sola sine exemplo genitrix hominesque deosque 537 tu superas dea nostra sinus ne averte pudore. 538 Quin potius pudeat vocem hanc, quia barbara. Sed non 539 hanc pudeat. Tibi cuncta nihil, quae dicere possit 540 mens hominis. Non terra tuas, non sidera laudes. 541 Non neque turba pii quae principis inclyta mensas 542 accubat ante sacras poterit mihi pandere, sic ut 543 cuncta canam. Gaude alta parens super omnia felix 544 sensa micans. Regina poli regina profundi 545 lecta Deo. Dilecta Deo quid gaudia differs ? 546 Quis dolor ? Innumeras gaudendi in saecula causas 547 aspice : laetitiae longa en monumenta beatae. 548 Heu quereris ? Maestum procul, o pia Virgo, dolorem 549 mitte procul motum crudeli funere sensum. 550 Dum puer octavi lucratur tempora lustri 551 dans famulis exempla suis humilemque decorem 552 edocet. Hoc solo solaberis inclyta magno. 553 Adde quod iste tuus passurus funera natus 554 post mortem vivens lusis custodibus ipso 555 egredietur ovans tumulo. Manesque ciebit 556 exurgens pulchraeque ostendet viva parenti 557 pectora crudeles jam non subitura labores, 558 pulchra aeterna gerens plagarum stigmata miro 559 fulgore, et lateris signatum vulnere corpus ; 560 non deforme tamen ; nitido cui clara decore 561 sit facies, vivusque color, quod cernere mundus 562 gaudeat, et plenum domino laetetur Olympum. 563 Qualiter ut lassus victo certamine miles 564 saucia martigeno deflectit lumina somno, 565 sed citus ad primum vigilans redit ipse vigorem 566 illaesus. Sic Christus erit. Qui clausus in antro 567 per triduum, propriam viventi numine carnem 568 sumet, et ad superos ascendet vitifer agros. 569 Haec tibi qua dignum valeas superare dolorem 570 spes nunc certa manet. Dominus nam caede resurget 571 integer ad vitae sceptrum, nec damna supernus 572 ulla feret natus perpessa ex morte. Sed ipso 573 nos domino servamur eo, ne crimine primo 574 turba redempta tui moriatur sanguine nati. THALICHRISTIAE LIBER OCTAVUS v.1 Interea dum sancta magus solamina princeps 2 dat dominae, magus alter erat (quae plurima sanctum 3 circumstat puerum) turba speculatus, et omnes 4 principis excubias oculis lustrabat honestis. 5 Angelicumque senem nimium qui proximus illi 6 sorte aderat, laetis cui colla decentia canis 7 flammantes oculi ; stellatum et hiaspide fulva 8 os erat et niveam velabat purpura formam ; 9 sic rogat, et casto flectebat pectora vultu. 10 "O Paracleteo radiatus tempora dono 11 dic mihi, namque potes, summi cui rector Olympi 12 praestavit purgare animos et lumine certo 13 perficere, atque atri tenebras irrumpere leti. 14 Quae signa hunc puerum valeant mihi promere sanctum 15 esse illum, quem cuncta ferunt praeconia vatum 16 dira venenatae luiturum debita noxae ? 17 Confiteor : noti non est opus indice signi. 18 Vera fides satis est. Nihil est quod jussa retractent, 19 quos tulit aethereum flammis ductricibus astrum. 20 Sed tractare vias etiam rationis honestas 21 ipse velim ; et frauso noscendas tradere mundo." 22 Dixerat. Ille suum socium suspexit, et ille 23 intuitur comitem, donec quaesita novenis 24 sunt recitata choris. Tandem charis alma per omnes 25 missa gradus dedit hanc divino pectore vocem. 26 "Sancta fides domini quamvis rationibus ullis 27 non eget, et veri fundata in rupibus alti 28 persistit sine labe potens, nec digna moveri ; 29 attamen ipse bonus solio tibi mittit ab alto 30 haec pia signa pater, valeas quibus indice longo 31 jussa fidemque sequi, totoque apprendere nisu. 32 Cuncta fuisse boni veracia dogmata Christi 33 indicio est natura parens, quae cordibus ipsis 34 impressit non velle malum, non laedere, claram 35 virtutemque sequi, saevosque abrumpere mores. 36 Et quaecumque docet Christanum dogmata templum. 37 Indicio est Mosea manus. Et cana priorum 38 norma patrum. Responsa chori candentis ad istum 39 gens veniet puerum, quam jam Malachius heros 40 ad pia sacra vocat. Pullumque agnosset aselli." 41 Zacharus hoc. Vocesque pias ac fervida vota 42 Aggeus. Almus avo patre atque Sophonius ipso. 43 Nomen habens unctae speculans ventura palestrae 44 vitali oppressas satiari sanguine turbas 45 principis, incusso famosaque cornua bello, 46 et Naus ille sacer solamina sancta videbit. 47 Hunc agrestis Amos. Oculatus et Oseus, Abdas 48 Danilus, Helyas, Jonas sacer, atque Micheas, 49 et qui pacifici lugebat vulnera templi 50 littore Cobareo gladiisque anfracta malignis 51 agmina Sarapicis non invidentia turbis, 52 cum quondam pietatis amor, cum gratus Olympi 53 ductor erat. Puerum (veniant modo tempora) nostrum 54 Johelus ; sectusque canens, maestusque Jeremus. 55 Terque quater geminae memorant responsa Sibyllae. 56 Hunc Jessea Chelys mellitaque carmina magni 57 pastoris ; rex atque canit Salenius. O nunc 58 quanta videre licet ? Dentes amaryllidis omnes 59 in Salomoniacae conversos fercula mensae 60 ac Rutheam ductare greges sub monte Sionis 61 praespicio, gemitusque graves trinamque procellam 62 incursusque novem, commotaque viscera sanctae 63 matris non diro penitus caessura tyranno. 64 Praespicio tumidi serpentem turbine colli, 65 mutet ut insanos et ferro et torribus hircos 66 vera sub Enochio passurus funera telo. 67 Letalesque sonus extremaque classica caesos 68 voce ciere viros, mundumque accendere cantu. 69 Praespicio fulvis niveum super aera pennis 70 ire duces altos, flammataque principis ora 71 excipere impavidos, claraeque astare coronae. 72 Virque potens membris tandem in sua jura redactis 73 influit electae per saecula cuncta maritae 74 balsama vivifico divinaque cinama nardo. 75 Prospicio quassum miseris ambagibus aevum 76 parte alia, quae scire vetat te verus Apollo. 77 Prospicio causas quibus est tibi cernere justas 78 candida qui roseis admotat labra mamillis 79 hunc puerum, illum esse, ferunt quem carmina vatum 80 venturum, sacro nigrantia pallia vino 81 ut lavet, et lotas pretioso sanguine turbas 82 ductet ad immoti secura palatia regni. 83 Constat in indicium, quod aperta luce figuras 84 perficiet, quam feta tegit descripta superno 85 lex digito. Gravidis et sancta oracula verbis 86 implebit. Visusque palam mysteria cuncta 87 lege sub umbrosa priscisque latentia chartis 88 nota dabit geminis populis, seu Messias ipse 89 de quo tam dios habuerunt saecula cantus. 90 Judicat hoc Jordam fluvius. Pater indicat altus, 91 qui probat esse istum candore et carmine natum. 92 Indicat hoc Thabor, veris qui testibus illum 93 admirante solo, caelo exsultante videbit 94 glorificum praesente Deo, radiisque decoris 95 pandere adoratas acies, et fundere mella. 96 Indicat hoc rerum causas mutare latenti 97 virtute. Ex nullis effundere vina racemis. 98 Optatosque polos caecis et lumina. Mutis 99 et conferre sonus. Claudosque armare pedestres. 100 Pellere morbosam rabiem. Exturbare furentes 101 veripetas. Taetris praecordia solvere vinclis. 102 Exanimata fero revocare cadavera busto. 103 Et flammam, et solis invertere Nerea jussis. 104 Indicat Eliae veniunt quod tempora vatis 105 apta, quibus promissa patent completa. Ducemque 106 jam venisse bonum, quem terra et fulgidus aether 107 optabant medicum. Pueri si et temporis ipsam 108 nunc seriem et dictis jungas pia carmina nostris. 109 Indicat hoc Solymas rapto diademate turbas 110 quod regit Hyrcani servus divulsaque lecti 111 sceptra ducis, quae ululant peregrinae vulnera dextrae. 112 Ac legalis apex cessavit et unctio sanctae 113 gentis. Mellifluas moderatur et advena terras. 114 Ut mitis pater ille patrum praesenserat olim, 115 cantat et in signum divini pignoris altum. 116 Constat in indicium. Quod plurima signa superno 117 Caesare Caesar habet. Medio qui aspexit Olympo 118 Virgineis manibus puerum gaudentibus astris 119 esse super flammisque virum fulgescere longis. 120 Et faciem humano stillantem lampada vultu 121 despectu horrificos solo exterrere tyrannos. 122 Indicio est quassum primo a fundamine templum 123 pacis, et aeratas inopino murmure cautes 124 frangere cinctutos populo trepidante lupercos. 125 Indicio est testes superis e sedibus ambos 126 concordes proferre sonus, concordia veri 127 nuntia cum sedecim decreta videntibus alta. 128 Septenosque duces signacula viva gerentes 129 illustris viri atque dei coepisse sub ista 130 pauperie, passimque viis ingentibus actos 131 isse super nitidae radiantia culmina famae. 132 Indicat hoc Daniel. Si verba rependimus alma, 133 annorumque rotas celeres, cursusque dierum 134 finis adest fraudi. Princeps venit ille decori 135 nominis, humanae medicamina vera saluti 136 qui referat, laticesque pias quibus aspera leti 137 sit sitis in taetras cessura perenniter umbras. 138 Hic fuit Abramo promissus munere veri 139 patris, ut Isacus veraci funere verus 140 mundet in aeternas nos quinque e fontibus aras. 141 Hic est illa salus domini, quam justus Iacob 142 sperabat miseras ducturam ad gaudia terras 143 ad patriam panisque domos atque inclyta regna. 144 Hic est ille, parens cithara quem praecinit alta 145 venturum excidio sceleris populisque salubrem. 146 Quos veniens primi nigratos tabe veneni 147 surripiat manibusque piis et contegat alis. 148 Hic est ille triplex petiit quem fistula caelo 149 descendat, geminis pasturus ovilia ramis. 150 Hic est quem clari properatum ardebat Amosi 151 filius, illustris veniat de caute Sionis 152 ad gnatam, matremque patris, rivumque decoris 153 illius ex primo rabies quem sustulit aevo, 154 quae nunc in miseros letali cuspide natos 155 saevit, et infernis agitata furentius umbris. 156 Hic est quem sacro cecinit sapientia libro 157 venturum sub nocte ducem, qui candidus ornet 158 exoriens veris nocturna silentia flammis 159 nocticolasque duces, rabiem, saevosque furores 160 comprimat. Et cunctis unus licet imperet astris, 161 paupertatis onus glaciemque aestumque famemque 162 vir subeat, Stygii dum vincla furentia tauri 163 disnexare parat, vestrosque auferre labores. 164 Indicio est siluisse Joves ac Indica fana. 165 Aegyptique duces, et Apollinis antra, deosque 166 terga dedisse feros linguis spoliata dolisque, 167 ex quo vera boni fulserunt numina Christi. 168 Hoc simul indicium divini infantis habebit 169 mundus. Quod solo faciet miracula verbo 170 rex opibus propriis, non nomine principis ullo. 171 Quodque etiam caesi memorato nomine Christi 172 efficiet Christana cohors forma omnibus una 173 in cruce curvatis aperiri Tartara dextris, 174 sistere aquam fluviis, gelidasque rigescere flammas, 175 et sub inaccessas veniunt quae cetera zonas. 176 Hoc erit indicio lacrimis quod pallida longis 177 principis immeritam deflebunt sidera mortem. 178 Nigrescentque poli taetroque in syrmate Phoebus 179 convolvet sine jure pares noctemque diemque. 180 Ut magis ista probes, hominem regemque deumque. 181 Hunc tonat ipse Satan. Dominumque fatebitur omnis 182 hunc nocturna phalanx diris agitata flagellis 183 pectoribus decussa furens sub murmure saevo 184 Aemanueliferum resonabit victa tropaeum. 185 Hoc erit judicium. Binis quod partibus aether 186 scindetur. Summi supremaque gloria regni 187 visa palam clarum radianti tegmine Christum 188 excipiet gaudente polo. Seu sceptra movere, 189 sive hunc flammatos radio conscendere currus 190 telluremque nimis vitali luce carentem 191 igne sacro lustrare juvet. Huic tempore in omni 192 caedetur, jussisque ejus natura relinquet, 193 cui velit esse favens ubi regnum ponere vitae. 194 Sed neque in arctoo sedem sibi destinat orbe. 195 Nec polus adversi calidus qua vergitur austri. 196 At leget aeternam docturam saecula Romam. 197 Ut panem, medicosque ignes, uterumque paternum 198 Tibridis unda gerat ritus exuta Numanos. 199 Indicio est cunctum quod vicit egentibus orbem 200 bissenis, trabeasque feras tumidosque tiaras 201 ad sua retigeris contraxit ovilia servis, 202 non gladiis flammisve potens, nec hiantia campis 203 cornua, nec quadras conductat in arma catervas. 204 Sed miseris hoc donat opus, nudosque rudesque 205 hic facit infirmis conflare tonitrua verbis 206 subductura Dacas furiis Persasque Latinos 207 concussura patres, ut cum dux ille tonantis 208 Ierichon pavida exsecratam extendit arena. 209 Vestra fides etiam poterit rationis honestum 210 fundamen monstrare palam, sensusque repentes 211 in terram relevare solo caelisque locare. 212 Namque omnis sanctum testatur mundus Iesum 213 ejus et extremas volitat pia fama per oras, 214 esse illum castumque bonum verumque piumque. 215 Ipse tamen Domini genitum se praedicat alti 216 emissum in laceras ut frangat crimina terras. 217 Quis dubitet, timeatve dolos sub vocibus ejus 218 quo nihil in toto compertum est sanctius aevo ? 219 Finge dolos. Falsumque virum. Cur pessimus ipse 220 sit Deus ? Et tantum crudelis et impius, illum 221 ut sinat, in gentem qui nugas severit omnem ? 222 Nec sinat hunc tantum, sed nugis praebeat altas 223 suppetias viresque dolis ? Et robora veri 224 numinis insano tribuat moderanda magistro 225 sideraque et rerum causas, et fata, sepultum 226 et cinerem, et flammas servire perenniter ipsas ? 227 Qui bonus est fraudem numquam juvat. Ater Abyro 228 atque Dathan sensere viris quae praemia falsis 229 det Deus. Ecce Simon supera dejectus ab aura 230 et laceratus obit. Culices fecisse rogatus 231 non magus, ille valet. Graecis Epidaurius oris 232 si levat infirmos medica notissimus arte 233 perluit insanas percussus fulmine nugas. 234 Bassilides Blastusque ruunt monstrumque severi. 235 Florinus, infernaque madens Gorgoteus unda. 236 Clobius et magicis caput insanabile verbis. 237 Ille Tyanaeae lusor memorabilis urbi 238 oblitus vanos frustravit mortuus Indos. 239 Non secus ac saevi perierunt tela Menandri, 240 Maximilla cadit, prisca, et Montanus inanes 241 in cineres, ceu maestus abit Theodasius, utque 242 Judas ; et coeptis jacuit Manicheus ab altis 243 nugifraga puri depulsus cuspide veri. 244 Machmeti si monstra valent per tempora multa 245 durare, et putrido mundum pefsundere tabo. 246 Hoc faciet brutalis amor, permissa libido 247 lege sub horrenda. Sed enim Deus haud dabit illi 248 majestatis opes, naturam aut vertere factis 249 mirandis : non ullus Arabs saevo imperat igni, 250 non undae aut miris ostentat numina factis. 251 Adde quod ipsa patent falsis mendacia verbis 252 irrisa et propriis non sustentanda magistris. 253 Falsorum si cuncta notes monumenta virorum, 254 falsa quidem dominus vel non sinit optimus, aut non 255 adjuvat. Iste tamen furiarum victor et Orci 256 Christus ut ignitis animis infundat odorem, 257 postquam turbatas pedibus calcaverit undas ; 258 fecerit et cunctis miracla patentia terris, 259 umbricolasque fero manes revocarit ab Orco, 260 discutiet mortale chaos Stygiumque furorem. 261 Victor et ignito conscendet ad astra tropaeo. 262 Quae super ut fuerit vero complexus in una 263 sede patri, aeternus superorum rector amicis 264 influet illustrem quaecumque in facta vigorem, 265 praevalidasque manus, et honorae robora dextrae. 266 Seu flammas ferrumve parent undasve tumentes 267 rumpere Christano turbare aut Tartara sceptro, 268 concedet ; nigramque simul praevertere gentem, 269 caelicolasque alto pariter componere regno. 270 Et Christana phalanx solis armata sagittis 271 verborum per Betis aquas, austrique tepentis 272 fulmina perque vagos aurorae finibus euros 273 fortis hyperboreos etiam transcendet ad axes. 274 Unde precor tantum licuit pastoribus ? Unde 275 tot bona Christei possint sperare ministri ? 276 Si Christus dedit illa, dedit qui maxima Christus 277 est Deus. Aut verax nugis adversus iniquis 278 ipse parens rerum saevos punire tyrannos 279 debuerat, Stygioque viros abscondere leto 280 a quibus ista Dei cantata potentia Christi. 281 Sed juvat ipse almum toto cum numine Christum 282 et verbis signisque probat. Christique ministris 283 et favet, et geminis hos tollit ad aethera palmis. 284 Est bonus ; ergo favet cui sic Pater optimus, ejus 285 et famulis concedit opes deitatis, et omne 286 robur, et alta poli reserat patientibus : illis 287 datque solum, sedemque maris, tractusque profundos 288 atque implere rosis silvas et fontibus arva ; 289 sanctaque cunctiloquis ditare palatia verbis. 290 Hoc rationis iter, fidei tutamina. Magnus 291 testis erit praecursor habens insignia vivi 292 fontis Iordanicae quem mirabuntur Athenae 293 horrentem. Inculto cui desuper incinat antro 294 sancta charis, foveatque sinus. Stringatque superbas 295 insidias, abigatque sues a carne furentes. 296 Testis erat nocturna dies, gladiique tricornes, 297 ac letale chaos, concussaque moenia nigri 298 regis. Et umbriferis excita cadavera portis. 299 Testis et Hermogenes, et Josius, ille Jacobum 300 qui vinctum quamquam deriserit. Ecce repente 301 orat ut infundat divini pignora doni. 302 Excubiasque sacras et amici pascua veri 303 tres partita dapes. Testis pia turba cruentis 304 dilaniata lupis. Ptolomaei filius, atque 305 Andreus, et comites armisque potentia sacris 306 agmina Taenareos non dedignata furores 307 non gladios, non vincla, feri non murmura rostri. 308 Non ignes, non monstra pati pro nomine Christi. 309 In quibus immoti spectator magnus Olympi 310 horrendos Stephanus lapides dum ridet amato 311 fisus hero doceat lustratos fune sodales 312 gnatituo saevos pervincere caede tyrannos. 313 Laurentusque potens superis ex ignibus ignes 314 vincere. Tergeminis transfixaque membra sagittis 315 militis aetherei, cui dulcia vulnera fecit 316 alma sitis patriae, medio qui in sanguinis aestu 317 ardet honoratae conjungere brachia turbae 318 ecce Arathateis divinus Acatius oris 319 deserit infandos ritus, et vana deorum 320 nomina, et aeterno fecundi nectaris haustu 321 percipit angelicos pretioso pectore cantus. 322 Atque Deo signis letoque simillimus almo 323 Elcta repercussis gaudet sua funera saxis, (début de vers difficile : ‘electa’ fait un vers inscandable. Cf. aussi v.363.) 324 turbatamque diem. Corde atque Ignatius ipso 325 scripta Dei referens vitali nomine vitam 326 post mortem sibi vivus habens. Stringensque draconem 327 fune Melitanis quo dat nova gaudia turbis. 328 Ecce duces septem cum Serapione. Nitensque 329 Eusebius, lectis qui dum abstergatur in undis 330 caelestes proceres populo clamante videbit 331 pro se ferre vices. Sanctus Timotheius, atque 332 bigeminus felix. Cum Silvilianus honoris 333 fratribus, et torvos invertens Blasius ursos. 334 Patricius Mames Mamertius, atque coruscus 335 Vitalis. Barlanque pius. Jursanus, et ingens 336 Mantius. Hippolytus, Siplincius, igne Modestus 337 clarus Olympiaco. Faustinus, Nazarus, insons 338 rixtus ; et Urbanus ; summaque in sede Calixtus 339 rector. Agapeti florentia labra decori. 340 Primus, Longinus necnon Hyacinthius heros. 341 Christophorusque valens. Pimachius, atque secundus 342 et prior exemplis. Et Symphorianus, et acer 343 Victus. Victor agens rabiosi principis omnes 344 nocticolas. Abdonus, arae duo fulmina furvae 345 Gervasus consorsque potens, et lentius urens 346 flamma : Valentinus factis et nomine. Tuque, 347 Marceliane, virens. Quique in duo saecula jactus 348 per mare turbatam defloras mortuus undam. 349 Lambertus mea cura parens. Agilique reductus 350 Eustachius cervo fontem pietatis in ipsum. 351 Toribiusque, sacer Remigius et Leonardus 352 fortis. Et occiduas nimis illustrantia terras 353 quattuor ora virum clemensque. Sadornius, et tu 354 facunde aeternos cui dat sapientia campos 355 vera boni cognosse patris verbumque salutis. 356 Eugeniusque regens, Helenus ; quique inclyta lauri 357 nomina Vandalici fecundat ad hostia Nili. 358 Fortis et Antolinus. Sociis Mauritius altis. 359 Illustresque decem celebrato nomine clari 360 illius, aethereas aquilam volitare per oras 361 percipit angelicos pretioso pectore cantus. 362 Atque Deo signis letoque simillimus almo 363 elcta repercussis gaudet sua funera saxis, 364 turbatamque diem. Corde atque Ignatius ipso 365 scripta Dei referens vitali nomine vitam 366 post mortem sibi vivus habens. Stringensque draconem 367 fune Melitanis quo dat nova gaudia turbis. 368 Ecce duces septem cum Serapione. Nitensque 369 Eusebius, lectis qui dum abstergatur in undis 370 caelestes proceres populo clamante videbit 371 pro se ferre vices. Sanctus Thimoteius, atque 372 Bigeminus felix. Cum Silvilianus honoris 373 fratribus, et torvos invertens Blasius ursos. 374 Patricius Mames Mamertius. Atque coruscus 375 Vitalis, Barlanque pius, Jursanus ; et ingens 376 Mantius, Hippolitus, Siplincius ; igne Modestus 377 clarus Olympiaco. Faustinus, Nazarus ; insons 378 Sixtus. Et Urbanus. Summaque in sede Calixtus 379 rector. Agapeti florentia labra decori. 380 Primus. Longinus. Necnon Hyacinthius heros. 381 Christophorusque valens. Pimachius, atque secundus 382 et prior exemplis. Et Symphorianus. Et acer 383 Victus. Victor agens rabiosi principis omnes 384 nocticolas. Abdonus. Arae duo fulmina furvae 385 Gervasus consorsque potens, et lentius urens 386 flamma ; Valentinus factis et nomine. Tuque, 387 Marceliane virens. Quique in duo saecula jactus 388 per mare turbatam defloras mortuus undam. 389 Lambertus mea cura parens. Agilique reductus 390 Eustachius cervo fontem pietatis in ipsum. 391 Toribiusque. Sacer Remigius. Et Leonardus 392 fortis. Et occiduas nimis illustrantia terras 393 quattuor ora virum : clemensque Sadornius, et tu 394 facunde aeternos cui dat sapientia campos 395 vera boni cognosse patris verbumque salutis. 396 Eugeniusque regens. Helenus. Quique inclyta lauri 397 nomina Vandalici fecundat ad hostia Nili. 398 Fortis et Antolinus. Sociis Mauritius altis. 399 Illustresque decem celebrato nomine clari 400 illius : aethereas aquilam volitare per oras 401 qui faciet domini requiescens pectore. Quique 402 Gallas spernet opes. Servanus maximus ignis 403 servator. Superoque calens Germanius oestro. 404 Vectius et Sagaris, Sanctusque hoc nomine sancti 405 dignus qui domini memorando munere Christi 406 sana repercussis cernet sua vulnera membris 407 frustratumque nefas. Ferrumque horrere socosque. 408 Publius. Et Carpus, Cajusque, Papyrius, Haeron. 409 Metranusque, vidensque Macharius, atque Pionus. 410 Et geminos inter fures confossa Nemesi 411 brachia Golgotei renovent quae proelia campi 412 transfixumque Deum. Simul atque Astirius, atque 413 Arsinus, virque arte potens dum transeat Alpes 414 qui clarium solio lusorem exturbat ab alto. 415 Innumerique alii clarissima nomina, magno 416 pectora plena Deo, quorum nec lucida caeli 417 astra nec aequoreae numeris aequantur arenae. 418 Femineusque chorus quamvis huic viribus impar 419 non tamen inferior flammis non robore miro 420 virtutis. Catharina ferox, Tecla, Ursula, Clara, 421 Agnes, et toto splendescens Barbara mundo. 422 Ac Justina decens Christinaque nomine Christi. 423 Lucida, et exsertis Agathe speciosa mamillis. 424 Et lacrimis celebranda suis rea femina, magnum 425 felix cui crimen non officit, angelus ut quae 426 terreus ex imo transcendit sidera jactu. 427 Virtutisque pio Cecilia fulta favore. 428 Euphrasia, et vivo conjuncta Pelasia verbo. 429 Et Blandina, sacris et Potamiana coronis. 430 Brissida, Nastasiaeque comes Euphemia gemma. 431 Eulalia. Et sacro rutilans Leocadia vultu. 432 Juliaque, et roseis Florentia milia sertis. 433 Denique quisquis erit regem Dominumque Deumque 434 veriferos quae patres Christaque signa secutus (texte ‘Christana’, inscandable, 1 syllabe excédentaire. Correction ‘Christa’, adjectif.) 435 per bis quinque duces Capitolia dira regentes 436 sub Jove Tartareo gladiis resecatus acerbis ; 437 testis erit regnare Deum per saecula Christum, 438 quem caeli terraeque colunt, cui militat omnis 439 machina. Quem pavido tremuerunt Tartara centro. 440 Testis eremus erit macris habitata colonis ; 441 qui vitae praeferre necem docti, horrida latis 442 blanditiis, traxere Deum sub pectore. Primus 443 Paulus, et Antonus, Luno, et Josaphus. Ab illis 444 myriades longae : sanctusque Basilius, et tu, 445 lux, Dominice, soli. Similisque in vulnere leti 446 tu, Francisce, Deo, dabitur cui daemone fracto 447 ultima saraphicum ductare per atria sensum. 448 Testis Aganthus erit simul et Caenoflus, et ambo 449 post voces, Silvane, tuas ; testis Nicolaus 450 Ciriacusque sacri pandens mysteria ligni. 451 Testis erit Solymo nigratus pulvere princeps. 452 Constantinus, amor superorum, Cindus, et acer 453 Josphaus et furvas quatiens Pollonius aras. 454 Innumerique duces primi qui ad flumina sacra 455 mundati infernos exturbant caute chelydros. 456 Doctorum pia turba probat. Dionysius, et qui 457 hunc sequitur sacris ablato cortice libris 458 flammifer eoas pellens Adamantius umbras. 459 Duxque Hilaris cui nomen erit. Doctusque Catones 460 Ambrosius Latios. Aquilinisque incitus alis 461 acer, et ardenti similis varioque tropaeo, 462 Augustinus ovans. Et qui patientis Iobi 463 bella canit. Plectrisque sacris ac ordine miro 464 dulcia Christisonum docuit qui carmina templum. 465 Barbatusque senex jaculatus fulmina fando, 466 Bernardusque pater. Stilo et Chrisostomus almo 467 lactea divini defrugans labra Mathaei. 468 Quique docet mundi calcata, Boetius, arma. 469 Hinc et mille potens quos vexit in aethera virtus : 470 et Leo, et Anselmus, Scotus, Cyprianus et aris 471 floridus in primis ; et qui vix cesserit ulli, 472 Lulius, atque viri felicia nomina clari. 473 Thomasusque nitens, unus quem plurima circum 474 turba sonet, longoque Capri reparabilis ense 475 concitet Aesisias annosa in proelia chartas. 476 Praetereo qui signa ferent Christana per orbem 477 sub tenerae matris gremio. Dum Christea tellus 478 candida, Thebuteis nec adhuc percussa tyrannis 479 Virginis ora gerens nullo violata pudore 480 morte renascentes emittet ad astra phalanges. 481 Quos inter Panthenus erit. Mellitus et acer 482 Musanus. Sanctus Clemens. Divesque Theonas 483 Alchion et Hierius, Pinnitus, Gaius, et ingens 484 Eraclas. Pontumque movens Meletius, atque 485 vocetheodotus ferrum fracturus. Inermes 486 risurusque Joves Justinus. Aristion alti 487 Zosimus Ruffusque viri. Fortisque senex qui 488 vicerit iratum contempto vulnere ferrum. 489 His Asiae centum luces, quibus inclyta veri 490 pacipari leto fundenda est gratia cornu. 491 Desierat charis alma loqui. Sed plectra resumens 492 ista cherub resonat communi nomine. "Christum 493 te colimus totis animis hominemque deumque. 494 Qui nos illaesos aeternae crimine noctis 495 servasti, et domitas inferno a principe terras 496 ad te ferre paras, in quem sunt cuncta per ipsum 497 condita. Te primam formis viventibus aptam 498 materiam plasmasse Deum mens ista per ipsum 499 (laus tibi) clara videt. Securaque facta quiescit 500 Rex opibus ditata tuis. Propriumque fatetur 501 nil sibi de tantis. Sine te nihil omnia : solus 502 omnia. Tu nostras radiis explesse catervas 503 es potis. Ecce tuo victura perenniter agro 504 gens canet ignitas laudes celebremque triumphum 505 principis. O nostrum quae velas purpura regem 506 effractura necem, victricia classica scaevis 507 admotura locis ; tibi se reverenter et ipsi 508 turba poli flammis datur illustranda decoris. 509 Tu caput, et plenos conjuncti numinis haustus 510 ante omnes ipsi ipse paras. Post te cubat omnis 511 alba phalanx. Illamque vides. Reficisque beasque. 512 Laus tibi. Tuque simul domini pulcherrima nati 513 mater, amor superum, decus inviolabile summi 514 factoris : salve, alma parens. Virgo unica, salve 515 empyrei regina poli. 516 Ecquid ubi excelsi praesentis funera nati 517 ingemis ? Ille suos servabit funere servos ; 518 vivifontis aquas et prata virentia lectis 519 distribuens, laetasque domos, mensamque beatam. 520 Teque deam ventura cohors gaudentibus aris 521 acclamare parat, votisque inflectere. Teque 522 semper in albatis resonabunt templa ministris. 523 Unica post Dominum diceris, et ultima caelum 524 quae ditare queas. Ac dum pia vota secundas 525 semper honos nomenque tuum laudesque manebunt. 526 Ipse etiam Christus cujus de morte cruenta 527 conquereris, clarum de mundo et morte tropaeum 528 accipiens vivi per summa palatia regni 529 ibit ovans, sceptrique caput, vitaeque coronam 530 proferet, et plena regnabit victor in aula." THALICHRISTIAE LIBER NONUS v.1 Ceu cum Phoebeas fuscarunt nubila flammas, 2 datque tenebrosam caelo stridente procellam 3 unda fremens noxatque furens ac turbida late 4 exitialis hiems, terrisque tonitrua quassis 5 conantur tristes mundi laniare labores. 6 Ingemit arva colens dederat qui semina pauper. 7 Grandinis et furias metuens et fulgura secum 8 condolet, et cassum meditatus pectore votum 9 terrifico caesos conclamat turbine natos. 10 Cum vero ingentem creverunt aequora lucem, 11 cumque fugata suo cubuerunt flamina ponto, 12 imber abit, nox atra fugit. Fusisque repente 13 caelum purpureo frondescit nubibus arcu. 14 Si quis ab electo referat nova gaudia campo 15 dicat et intactas immani turbine messes ; 16 tollitur ille jacens primoque excussa timore 17 languida per caram provolvit lumina terram. 18 Conspiciensque solum furiis non grandibus ictum 19 et superesse suis florentia pignora ramis. 20 Gaudet, et attonito captat nova robora visu. 21 Haud aliter regina parens spe certa futuri 22 laetatur, mentemque novat, nec cernere cernit 23 vulnera ; sed vivum calcato funere natum 24 ad sanctas patris ire domos, atque inclyta regna. 25 Datque magis grates illosque in regna remittens 26 hortatur vani rabiem compescere mundi 27 et lucem pacemque sequi, tranquillaque pulchri 28 regna poli. Et (quoniam genitoris dextera summi 29 clarifico notum praestavit sidere verbum) 30 non revocare gradus a caelo et lumine. Ne jam 31 sit cecidisse nefas gravioris criminis ipsos, 32 quis pateant fraudes et honorae commoda vitae ; 33 et licuit spectare Deum mortalibus oris. 34 Promisere duces, et quod sibi quisque videbat 35 esse bonum, sanctae monitis fecere magistrae. 36 Jamque iter. At superis Raphael delapsus ab oris 37 talia verba refert : "Magnum et mirabile monstrum 38 audite. Herodes furiis agitatus acerbis 39 in Christum jam tela parat. Mortemque cruentam 40 cogitat et rapti raptatur imagine regni 41 dissimulans. Heu caeca fames bacchatur in atro 42 pectore et ut miseris potiatur crimine terris 43 facta reversuros exspectat ad impia frausos 44 voce magos. Tectum jecisse et piscibus hamum 45 laetatus sola pinguescit caedis in umbra. 46 Et quando infensum nequit hic explere furorem 47 huncque agnum mactare Deum. Terrenacupido 48 gliscet, et in pueros pelletur dira terendos 49 saeva urgente siti. Terraque infantibus orba 50 latro furens atras maculabit sanguine sicas. 51 Haec quoniam leti rabies differtur in annum, 52 tempora dum saevo veniunt concessa tyranno 53 per dominum, jubet ipse, vias invertite vestras. 54 Laetum iter ipse dabit, claro qui in sidere duxit 55 incolumes. Post dicta volat riguere trementes 56 Christicolae, immitem ceu quis cum senserit anguem, 57 inscia qui subito serpit calcanea morsu. 58 Sic haesere duces pavidi. Septemque per horas 59 hoc facinus timuere novum. Secumque tepentes 60 dat gemitus. Nunc ipsa dolent laceranda virorum 61 corpora. Nunc matres miseras lacrimantur, et iras 62 ingentes pariunt tam saeva in crimina. Tandem 63 cum primum potuere loqui, exsanguisque refugit 64 mente pavor, verbis ignescens Balthasar istis 65 sic ait : "Atra lupi rabies furor improbe tot tot 66 tot pueros jugulare paras tecumque trucidas ? 67 Quis leo ? Qui serpens Libyes ? Qui Cerberus ? Uno 68 non puero contentus erit ? Tu scindere cunctos 69 invigilas. Satis est furor exsatiare. Sed unde 70 infantes meruere necem ? Qui crimina nondum 71 quid sint saeva sciunt ? Rabidos quo suggerit enses 72 impietas ? Quae tela parat mens improba ? Daemon 73 hos pavet ad gladios. Nec mors exterrita tantum 74 audet adire nefas. Rabiosi signifer Orci 75 non subit in mentem mundanae gentis origo 76 in populum distenta novum turbamque per omnem 77 effundunt socii socialia semina lumbi. 78 Hinc natura parens leges et foedera mittit 79 non spernenda viris una de stirpe creatis. 80 Sed naturales nimium disrumpere leges 81 non erat ad summam descendunt crimina labem. 82 Conditor ex nihilo faciat quod singula solus 83 rex colitur, cunctisque viris reverenter amatur. 84 Hic summum non sentit herum, nec numina tollit 85 votis, nec flectit precibus. Nec debita tantum 86 dona silet laudesque sacras. Castamque latriam. 87 Immo etiam laniare parat. Dominumque Deumque 88 insequitur puerum telo insidiatus inani. 89 Scilicet ista viro largiris praemia sancto 90 corporis in pretium ? Quod caeca ut vincla resolvat 91 sumpsit. Ut igne dolis, ut nocte, ut dentibus atris 92 te redimat pacemque viam vitamque bonumque 93 participes ? Quanto melius natura tulisset 94 te taurum, rigidumve suem, Libycumve leonem, 95 daemona, seu si te est quicquam crudelius ipso, 96 ne sua nunc nigris maculares nomina factis. 97 Tuque puer nostri Dominus qui candidus aevi 98 rector ades dubioque animi succurre labori. 99 Errat inops, magnisque involvitur undique curis 100 prendere non notae cupiens fastigia causae. 101 Cur hanc (humanas si sic moderaris habenas 102 conditor ut nullo jaceant sub condita casu) 103 permittis saevire feram ? Ventura priusquam 104 sint admissa tuo si noscis crimina regno, 105 monstrum averte ingens. Non est bene, cernis, iniquis 106 criminibus praebere locum. Quicumque nefanda 107 tollere facta potest ejusdem criminis ipse 108 dicitur esse reus, si tollere desinat. Ecce 109 quem poteras longi vinclis arcere capistri. 110 Claude canem, qui lora geris. Scis namque misellum 111 pastorem ductae si quando in pascua vaccae 112 septa aliena ruunt, exsolvere damna. Petentque 113 horrificis matres domino clamoribus omnes 114 servanti pecudes pecudis quae damna solutae 115 arboribus sint facta piis, puerosque reposcens. 116 Convenientque Deum. Nam cur qui singula praescis, 117 non velis hanc pueris inimicam avertere pestem ? 118 Monstrum averte ingens. Heu quid tua fulmina norunt 119 parcere sic nimium ? Furialem sterne draconem. 120 Hunc rabies ensisve ferus, vel turbidus auster 121 verberet aut tumido demergat gurgite pontus. 122 Terra voret. Lanientve canes." Sic fatur. Ad illum 123 Gasparus haec : "Dominus qui condidit omnia magnus 124 laeta licet cunctos caelorum in regna vocarit, 125 ipse bonus fines hominum praevidit et actus, 126 quaeve animae caeli secura ad pascua justi, 127 quaeque suis vitiis tenebrosa in Tartara tendant. 128 Et licet ipse nefas doleat cum conspicit. Ipsis 129 tristeturque malis hominum, non sponte cadentes 130 detinet ipse videns, populis quia frena volendi 131 nolendique dedit, verumque in fasve nefasve 132 arbitrium. Propriis gradiuntur motibus omnes 133 in quaecumque parant. Nobis fecisse potestas 134 quae facimus, nullisque ad culpam impellimur astris. 135 Nam si nostra Deus perspexerit omnia summus, 136 non jubet ex nostro veniunt quae crimina sensu. 137 Qualiter intonso celeres cum corpore pilam 138 exercent juvenes. Totis ex viribus ambo 139 ingeminant ictus, per tectaque summa rotatam 140 defessamque iterum furibunda ad verbera poscunt, 141 alter ab ingenti robusti pectoris igne 142 ocius hanc medio qua pars contermina filo 143 percutit, et rimas immisit saepe sub altas. 144 Ast alius vacuum properat discindere ventum 145 quassat et elusos spatium per inane lacertos. 146 Ipse sedens judex juvenem miseratur euntem 147 quem male servatos dubitat non perdere nummos. 148 Non tamen ignavum puerum si conspicit, illum 149 impulit ignoto laceret patrimonia ludo. 150 Sic Deus. Ipse tamen peccantes corripit illos 151 quos amat. Et nunc rupta salus, nunc vulnera, nuncque 152 exilium. Nunc casta fames, nunc vilis egestas 153 nos cruciant. Nostrumque pati per munera justus 154 dat princeps, ferulaque animum detersit iniquum 155 saepe pater. Famulosque suos in sidera tollit 156 percutiens. Cum facta tamen quae dira videntur 157 non toleranda Deo. Pecudes cum sivit in omnes 158 ire lupos avidos, non est sua regna parantis 159 dissimulare nefas. Aeterno destinat Orco 160 quos videt immersos sceleri rupto ordine ditis 161 signa sequi : miferos. Quis cuncta optata potestas 162 suggerit, ut pleno potiantur crimine voto. 163 Sic ubi tunc duram jaceat cum languidus escam 164 abnegat Archigenes, et pinguia vina, sitique 165 Marcellum cruciat. Tenerae dum quantula vitae 166 spes manet. Extremo dum non sunt victa calore 167 pectora, nec pastis certissima funera membris. 168 Cum tamen elusae vires, desertaque virtus 169 languet ; et est maestas flamma immedicanda medulas. 170 Tunc sibi si Scythicas exposcant pectora vaccas 171 in damnum satienda suum. Quaecumque dabuntur 172 mens petit. Et medicus jam morte instante susurrus 173 non dubitat Libycis hunc vel satiare venenis. 174 Haud secus insani cum vana est cura ministri 175 et praevisa manent infernis Tartara votis, 176 nec dulces menti charites, nec culpa pudori, 177 rex medicus caecae permittit in aethera fronti 178 currat ovans. Dulces placidum si tempus honores, 179 si sceptrum, si regna optat, si posse Cateyis 180 jura dare, et dominam Parthis imponere dextram, 181 si laetos captare dies, servataque morbis 182 corpora, si totum libito subvertere mundum, 183 cuncta habet : o quantum dominum non nosse furentem 184 tunc nocuit, cum cuncta ruens in prona libido 185 praecipitat teneros animos. Praestasset acerbam 186 esuriem, poenasque pati. Si membra saluti 187 dum sunt certa, famem gladium patiuntur et ignem 188 ut valeant, luxumque necem subiere per ipsum 189 corpora. Nunc ursus pueros si mandit acerbis 190 dentibus et nigro confoedat guttura tabo, 191 dura homini, monstris dura ac alimenta marinis, 192 vita palam caesa est, medicus permisit inertes 193 delicias. Vitae sat tristia signa peremptae 194 vero habet iste gulam medico qui tendere tantam 195 non prohibetur eo, verus qui pastor amicas 196 curat oves justusque videns si fulmina cessat 197 cessat et iratam jactare ad crimina dextram, 198 vindicet ut populum, venient ea tempora. Serpens 199 horridus hic vivis crudeli carcere poenis 200 solvet opus gladii. Tantoque horrentior instat 201 exitus huic, quanto lugendam ad saecula culpam 202 liberiora feret parcentis munere. Vosque, 203 o pueri matresque, simul gaudete. Peribit 204 mens inimica dolis. Summoque oblata parenti 205 regnabit mens vestra potens et libera leti 206 tabe, immixta choris per saecula cuncta beatis." 207 Assensere magi, decretaque summa ferentes 208 laudibus in patriam redeunt. Et fraude tyranni 209 cunctipotens mundavit iter. Jam quisque paterna 210 regna videt. Juvenes multi mucronibus altis 211 serta gerunt. Patulam sitienti pulvere frontem 212 quassat equus. Moti sulcantur cursibus agri. 213 Nunc alacres claudunt acies, iterumque tulere 214 in turmam cetras superantia colla rotundas. 215 Indeque permixtum simulant sine vulnere bellum. 216 Ipse gubernator regni rubeusque senatus 217 rectoresque aderant, et nomina multa catonum. 218 Ornatasque domos florentibus inclyta sertis 219 limina vestitasque focis gaudentibus aras 220 cernere erat. Sacros sed non terrena juvabant 221 blandimenta viros. Nec jam galeata virorum 222 agmina nec vanis delectat curia pompis. 223 Vivus amor Christi mortalem abrumpit amorem. 224 Non jam regna placent, summi dum brachia regis 225 corde tenent. Vilesque vocant, quos ulla potestas 226 inflat. Amant sancti servorum nomina Christi 227 qui faciat regnare pios, quo singula dempto 228 regna nihil. Mundique dolis post terga relictis 229 exsolvunt animis caelorum arcana sub ipsis. 230 Adventumque Dei jam visaque numina semper 231 exspectata probant. Ignotaque verba beati 232 explanare duces vigilant. Multosque potenti 233 exemplo fecere pios, qui dogmate sancto 234 illustres pulchris meruerunt sidera factis. 235 Deseruere urbes tandem, secretaque soli 236 tecta petunt dominoque vacant, paterisque deorum 237 enthea corda bibunt alios oblita liquores. 238 Jamque super mensis janum de calce secuti 239 luxerat optatas gaudens aurora calendas. 240 Mater sancta Deum sacrata in templa virumque 241 attulit. Ut domino solvisset debita sancto 242 temporis illius, quo salvam munere plebem 243 ditat, et amentes spoliavit prole penates 244 qui toties Nilo transmutent numina verso. 245 Et quoniam Pharias affixit vulnere turbas 246 eripuitque suas aliena caede catervas, 247 quisquis tunc vulvam genitricis reddit apertam 248 masculus, apta Deo sacratur victima. Tanti 249 muneris ut nullos serpant oblivia natos. 250 Hoc ipsa ut patriam coluisset candida normam 251 Virgo facit, nec Virgo parens sub legibus illis. 252 At Simeon, parvo corpus referente bacillo 253 cui cana ex curva pendebat barba senecta, 254 aspiciens puerum properat, palmasque seniles 255 obtulit. Utque suis caelestia membra lacertis 256 conspicit, haec fatur supero correptus ab igne : 257 "Nunc, genitor, famulum felici pace quietum 258 ex tenebris altis, e pondere carceris hujus 259 solvis in unigenas aeternaque gaudia voces. 260 Jam mala nec morbi metuo nec vulnera leti. 261 Sponte trahar quocumque velis. Mea lumina sanctum 262 jam crevere tuum. Felicia lumina regis 263 vivifici dulcem potuerunt noscere carnem 264 optatam totiens, decepti vulnera patris 265 ut sanet lapsasque abstergat sanguine turbas. 266 Jamque tuos proprium genitor dulcissime natum 267 ante paras populos. Cunctis ut clara revelet 268 lumina, quo turbae concrescat gloria sanctae 269 Christanumque decus. Mortalia semina quando 270 factum hominem meruere Deum ? Sed vicit amoris 271 jam pietas, mundoque infulsit clara perempto 272 exspectata dies oculis nitidissima nostris. 273 Sancte puer nimiumque senex hominumque creator, 274 sancte puer cui se penitus calcanda reservant 275 Tartara, tuque simul genitrix pulcherrima, salve 276 Virgo decor patriae generis custodia nostri, 277 quae domino purae victricia semina massae 278 ventre patrem matris pariens non rupta dedisti. 279 Qui nisi per steriles duxisset flumina valles 280 nulla reformato gauderent nomina caelo. 281 Haec ubi sacratum celebrans nova gaudia templum 282 introit, et supplex divini pignus amoris 283 obtulit. Ut vultus placasset natus acerbos 284 carne puer, quos carne pater truncatus Avernis 285 laeserat insidiis, laeto qui expulsus ab agro 286 traxit aberrantes per saecula longa nepotes. 287 Jamque tenens dominum senior sic incipit altum. 288 Rex bone, qui infernum justa in nos lance sepulchrum 289 et vitae pia templa paras, qui censor et idem 290 delator, qui vincla petis poenasque reposcis 291 criminis, atque oculo scrutaris facta severo, 292 indigna et pravi sequeris vestigia servi. 293 Quique idem rigido populum defendis ab aestu 294 qui veniam vitamque paris. Fraudesque videre 295 non cupis, atque pios animos faciemque silentem 296 in peccata geris moderantius impia facta 297 cerne, Deus. Judexque iras et justa coerce 298 tela necis gladios et inexorabile fulmen. 299 Jam fugiat mors illa furens, quae vincere nos, quae 300 excruciare diu potuit, semperque necando 301 vivere. Morbosi generis deserta patrono 302 causa erat. Et nostras irato praeside partes 303 lingua hominum. Sed verus amans descendit in orbem 304 causidicus. Jam cerne virum. Si vincla necemque 305 fert populus, justas si justo in corde querelas, 306 maxime rector, habes, attende petentibus almam 307 justitiam. Nostrae jam fas est fidere causae. 308 Si prius et dominum populi timuere furentem 309 et petiere pium. Pietas jam venit, et ipsa 310 jam pietate pium misisti ad funera natum. 311 Nunc pietas sileat, justa adsit dextera, vinctos 312 inveniet populos puero hoc moriente solutos. 313 Non hecatombaeos opus est offerre cruores. 314 Maxima pro nostris adducitur hostia culpis. 315 Carne pater, nec nos oculis quibus ante solebas 316 despice. Sed proprio conjunctos semine naro 317 in gremium regnantis habe. Nam postulat ipse 318 hoc puer et carni lucratur dona sorori, 319 Virgoque sancta tui genitrix dulcissima nati : 320 diligis hanc. Purum domino te conjuge partum 321 aedidit, et totus petit hoc pro corpore mundus, 322 quod tuus hic ligno ponet moriturus amaro. 323 Sancte pater, justum pro nobis suscipis agnum. 324 Respice nos agni placatus sanguine, cujus 325 hoc corpus sociae medicatur vulnera turbae." 326 Finierat, precibusque suis et lege peracta. 327 It Virgo ad valvas templi reverenter, ad illas 328 debita pro tenero persolvit munera nato. 329 Inferiora nimis generosi corporis atque 330 in pretium non digna sacrum. Sed pauper habebat 331 nil aliud quod virgo daret. Ditissima summis 332 regnatura polis nunc est pauperrima. Conjux 333 pauper enim manibusque dies noctesque terendo 334 lassabat castos quaesito pane lacertos. 335 Sed satis est domuisse animum sub paupere tecto, 336 nec misera extremos extendere vota per Indos, 337 indigus est qui plura cupit, divesque quiescens 338 in modico. Regnat qui curis imperat altis. 339 Noverat haec nimium funesta pecunia quantum 340 sis quaesita premens, quot curas parta dolores 341 quos amissa facis furiis vallata cruentis. 342 Nec nisi mortiferi praenosset damna metalli, 343 sic metuisset opes, ut templo egressa parentis 344 nescio quid sicco genitrix impenderit ori 345 emptum obolo. Nunc vos, mortales, crescite ; sed non, 346 sed non clara poli datur ad fastigia crassis 347 ire cibis. Sanxitque parens quum conderet orbem, 348 inclyta terrenos ne admittant lumina tactus. 349 O pretiosa fames ! Haec terrae ac sanguinis oras 350 pervolat alta parens, semperque inquirit amatque 351 principium. Nec terret onus, quo maxima sursum 352 astra volet, dominum teneatque amplexa supernum. 353 At gula turpato prosternit corpora limo 354 degenerem curvans animum lucemque perosa 355 non videt. Impuro vires etpraestat amori. 356 Nec tunc cum mensis marcescunt terga negatis 357 excutitur somno vigilantibus excita flammis 358 mens hominis vicina feris. Heus mater amorum 359 est gula. Quique gulam potuit disperdere saevam 360 non veneris casses non diros horreat ignes. 361 Per taedam patulis exsurgit flamma caminis. 362 Perque gulam clausis obrepsit flamma medullis. 363 Ecce chalybs caelo rutilans descendit ab alto. 364 Praecepitque viro, Nilotica regna subiret 365 Virgineumque ferens fructum cum Virgine saevos 366 exilio fugiat gladios, quos efferus illi 367 rex parat. His dominique attendat jussa superni. 368 Paruit. Et genitrix voce exanimata trementi 369 coepit iter pavitans, justo et perculsa timore 370 ibat in illotos ignotaque flumina campos. 371 Hanc agit ipse metus, mediis sed gressibus albos 372 tardat arena pedes. Et duro victa labore 373 saepe cadit. Manibusque sacris quem lapsa ferebat 374 cum cecidit parvus gemuit sub pectore Christus. 375 Flet genitrix turbata dolens. Et Virgo maritus 376 dat lacrimas, duplexque labor turbabat euntem. 377 Sisto loquens. Sicco jam rumpite viva cerebro 378 flumina. Quis graciles oculorum fontibus imbres 379 nunc dabit ? Iratos hominis fugit ille lacertos, 380 exulat ille, Deus cui praestitit omnia sanctis 381 in manibus, terramque dedit caelumque regendum 382 rex residens vera nec major primus in alba. 383 O nostros oculos arcana latentia ! Cerno 384 extorrem dominum per quem sunt condita magnum 385 cuncta ! Ruiturae sustentat pondera terrae, 386 hic etiam verus caelos qui sustinet Atlas 387 nec domus huic ulla est ? O caeci machina mundi 388 nil vacuum jam dura tenes quo sumere Christi 389 corpus et a stulto valeas servare tyranno 390 securum ? Toto properantia sidera caelo 391 huc precor. Aequoream decessit Phoebus in umbram. 392 Nox venit ; ignoto qui condidit omnia regno 393 exul adest. Terras horrescit noctis et umbras 394 parvulus : ignito candentia sidera caelo 395 quid facitis ? Servate ducem, date moenia regi 396 perpetuo. Tu, terra, feris oppressa tyrannis 397 dissimulas servire Deo. Viden improba ? Summus 398 hospes adest. Pudor iste tuus. Tibi postulat hospes 399 nil nisi ut infundat charites vitamque perennem. THALICHRISTIAE LIBER DECIMUS (Ce long intermède géographique, qui peut surprendre le lecteur, embarrasse souvent le métricien par l’accumulation de toponymes et d’ethnonymes qu’on ne trouve guère que chez Pline et quelques autres géographes, ce qui ne renseigne pas sur leur prosodie. Il a donc fallu, en plus de la ‘modernisation’ des graphies, recourir à la déduction pour établir celle-ci. Ce que nous proposons ici relève souvent de la simple ébauche, et nécessiterait encore un long travail de recherche et de critique.) v.1 Terra ingrata nimis tam lati finibus orbis 2 non locus est Christo qui condidit omnia verus 3 undarum terraeque parens ? Pulcherrima primum 4 nunc Europa veni, non tertia portio, verum 5 ab Tanai medium si recta abscindimus orbem 6 usque sub occidui lustremus sidera ponti. 7 Oceanus longo spatio dum concutit aequor 8 Atlantis pontum sinuosaque litora fundens, 9 fluctibus inflexis Europam lambit, et illam 10 excavat in refluis undis, crebroque recessu. 11 Quattuor inque sinus, quorum de litore Calpes 12 Loccobrutini primus sub culmina colli 13 flectitur. Armipotens hoc est Hispania magnis 14 ulterior fecunda viris. Mox fine resurgit 15 Virgintaniaco juga quae protenditur umbrae 16 usque Pyrenaeae quae dicta citerior alas 17 indiscreta duas. Latere et conjuncta Trionis 18 est sociae divisa suae Lustania rivo 19 Ana. Aminittanis qui postquam saxifer oris 20 exit stagna petens, modo se in praeclusa resorbens 21 ostia nunc latebris abscondens guttura, saepe 22 nascitur, atque undis effluxit saepe reversis. 23 Magna Pyrenaeis quae fixa in rupibus ipsa 24 Tarraconensis aquas transversa exposcit Ibero 25 Oceani ponto, sociis distincta duabus 26 Solloriis campis, Ortano et monte ; sed inde 27 altera dulcisonum resecante a flumine nomen 28 suscipit in frauso superans vicinia cultu. 29 Quattuor haec durum conventus armat in hostem. 30 Primus apud Gades ; sceptrum nomenque secundus 31 quo titulum magni praescriptum marmore regis 32 Caesar habes, tantae cui se facienda reservant 33 urbis tecta, manus turmasque exosa Mycenas 34 Romanum subitura ducem. Dat Corduba nomen 35 clarum alio, et reliquos praetervehit ille. Sequensque 36 Astagitanus habet numerum quo quartus ; habentque 37 oppida multa duces. Nam quot Romae inclyta magnae 38 curia per medium partitur solibus annum, 39 ulterior claris tot cincta Hispania muris. 40 Moenia totque tenet longe celeberrima portus 41 insuper et pulchros et Medis classibus aptos. 42 Hic Onnobla sedet. Dicta haec Lusturia quondam 43 litus ad Oceani Mellauria, Besipho, Bellon, 44 Mallaca. Et internum pariens Berbessula pontum. 45 Et pariter sexto Jullum quod Mennoba firmo ; 46 Sexi, Abdera, marique obversa Albana, Segeda 47 inter et Oceanum quae prominet inter et illum 48 parvula Tigensi qui ducens flumina saltu 49 innumeris se tollit aquis et nomina secum 50 abstulit. Hic populo dextra laevaque potenti 51 cingitur. Hunc largo Jullana fidentia muro 52 prospicit ; alba simul, necnon cerealis Ebura, 53 atque Elibertani memoranda cacumina regni. 54 Ebdannum, Agla, minor ; Stygiisque Ilurco catervis. 55 Osca vetus pariter lucent, ac Betica circum 56 jura sedent. Nec parva foro stat fama Liturgo 57 circa Laconas quod Corduba substruit undas 58 conventu memoranda suo. Nomenque triumphis 59 Ipasturgus ovans vallata Ripaepora priscis 60 foederibus. Sitiae, gentes quibus haud procul ingens 61 Corduba, quae magni conventus mater. Et altas 62 Hispalensis ei vario cognomine turbas 63 jungit, et in cetris hic Celtica turba decoris, 64 Ilipa cum geminis ostenditur acria turbis. 65 Hispalis ipsa latus sociorum amplexa sinistrum 66 aspicienda datur, quam Baetis circiter actis 67 cursibus ingrato parva haud dat robora ponto. 68 Osset ab adversa discernitur arce ; simulque 69 Virgentum genitoris habet quod nomen Iuli. 70 Hic Caurassanos sustentans Hippo colonos. 71 Hic floret Colobona potens. Hic regia signo 72 hasta alio, vere hasta suos quae territat hostes. 73 Orbis et hic medias degustans Assida lymphas. 74 Singulis in latumque irrumpens ordine Baethim 75 Astagitaneam refluit cognomine firmam 76 Augustam ; et multas peregrina ad littora proras 77 hinc citat ; et magnae gremio clauduntur in isto 78 conjunctaeque manent duplices quae Caesaris urbes 79 virtutem lumenque notant : Sacrana , Meruca, 80 Urso simul ; Mundaeque arces, augusta, gemella. 81 Vos quibus et dominos licitum ignorare, videbat 82 res dum Roma suas : Astygiae clara, vetusque 83 Ostippo, et geminis Oningis bucula castris. 84 Hoc aliae praesunt urbes, hoc Tingus et Alos, 85 hoc et Alontigsi protendunt moenia caeli. 86 Hinc et Amintanas regio quae tendit ad undas 87 felix in duplicem scissa est Beturia partem. 88 Gentis et haec populos totidem totidemque coercet 89 ora. Simul primos et dat Lustania Celtas. 90 Hispalis ecce tuos. Infantes nomina turdi 91 dant aliis, mediis quos Tarraco detinet agris. 92 Corduba quos quondam frenabat matribus actos 93 Celtibris ; Celtasque alios Lustania cingit. 94 Distinguitque notis populos : hic Seria ; fama 95 Julia. Vertobrige et concordia Caesaris ; atque 96 Ucultaniacum, quae nunc Turiga. Laconi 97 Murgus, et Emanicos numeris adjunge Teresos. 98 Hic Sispone sonat, Lastingi, Alpesa, Seripho, 99 Turobricanis lucens et Arunda catervis. 100 Altera et ingenuos refovet Beturia campos 101 multijugasque domos. Hic primi est nominis Arsa. 102 Mirobica et magnae non bello ignota Carisae 103 agmina. Et urbs populis regina obversa Latinis, 104 Andorise, et Basaro, Cappagum, Oleastro, Belippo. 105 Callet Brana, tuas sed clara citerior oras 106 Musa petit. Primam mutasti et tempore formam 107 quo signa horrentes evexit magnus in Alpes. 108 Nunc septem et linguas refoves. Commercia septem 109 secta vides. Sed non tam dirum injuria casum 110 Pompeiana dabit. Populos quos praeter ademptos 111 innumeros, lectis teneas non moenia claustris 112 tercentum celebranda tuis. Ac plurima ponto 113 jura. Sed hic terrae praecedant nomina lymphae 114 Bastulus hic primas antiquis funibus oras. 115 His Metesanos Ortana et gente videbis 116 Celtarum turbas miscentes nomen Iberis 117 cum populis. Agros Vectonum, collaque circum 118 Carpentana Tagi lustrantia viscera longi. 119 Mavitana cohors, Vacceus Atrevacus, et quae 120 stat Deitaniaco vicina colonia castro. 121 Aemula plebs Tyriis mox et nova turribus urbem 122 Sidoniam multumque loci cum nomine gestans. 123 Celtarum stagnis Edetana exsurgit, amicas 124 adjungitque manus. Hic laeta Valentia, Sucro 125 Durius. Hic magni cernuntur tecta Sagunti. 126 Quodque hiberna capax peperit Jullobrica flumen. 127 Et Subur indigetes pariter Laletanus, Ilerges. 128 Haec Ausetanam Itanis Hispania gentem. 129 Ipsa Ceretanos religat Vasconibus. Ipsa 130 unde libet fortem protendit in aequore classem. 131 Hac urbs est socia quae quondam gessit Iluro 132 Caesaris arma. Sonant hac blandi murmura Larni. 133 Albaque ; et a Graecis veniens vetus incola castris. 134 Quinque decemque tenet populos sub sole tepenti 135 Tarraco, Augustanis, Julis Gerudensibus ipsam 136 Bisargittanam Ertusanaque corpora turbam 137 jungit cum Stetanis communia rura Tearis. 138 Acquiccaldenses Onensi plebe simulque 139 Gesoriensis honos. Nec Betulonensia circum 140 colla jacent animis ; Hibroque affusa recepit 141 Caesaragusta sinu decies ter quinque. Ferocem 142 Callaturganum Celsensi admiscuit, atque 143 Oscenses bellisque occultat nomina Tanis. 144 Hic et Ilerda virens Romano nota furori. 145 Turiasonensis gensque Ergaicensis, et ipsi 146 Nicentes vincti veniunt Gerdensibus Ossi. 147 Arcobrius pariter, simul Andalogensis, et arco 148 Caelitnus, dura quam signat fabula gente 149 sermonis scissi, Carcensiaque arma, Leonis 150 inde Jacetanis sociatur terra maniplis. 151 Huic etiam primum cui fertur Saldiba nomen 152 sunt Daminitani socia ditione. Simulque 153 hic Illursenses, Cortensis turba, Jubique 154 ensis. Quaeque suam meruit Papilonia famam. 155 Sex decies junctis populos Carthago duobus 156 pulchra. Gemellenses hic et Libisocca cohortes 157 et castella ferox primis Labaensibus. Atque 158 Celtibrense caput, mediae non parva Toleti 159 urbs. Clunensis habet quos dat quater atque decemque 160 Vardulus, in multo perscindens rura ligone. 161 Turmodigi quater atque simul, quis Seggis et Ammo- 162 -nensis ; et hic solidis Carietes moenia dextris 163 Vennenses pariterque locant, urbesque decoras 164 quinque tenent. Solidis hic alta Numantia muris 165 bina tropaea negans rigidis victoribus. Inde 166 moenia pulchra patent populus Catinensis et ingens 167 Laccobricenis ager sociis Caucensibus, atque 168 amnis Areva suae largitus nomina terrae. 169 Hinc Uxama, senexque Saguntia, Termes et omni 170 ante siti Herculeum vexata Segovia saxum. 171 Ipsaque Celtibrum quae noscit Clunia casum. 172 Tris taceo partes septem de partibus. Ipsum 173 Braccatum, Lucense caput. Quosque alta vocabat 174 legibus antiquo princeps Asturica sceptro. 175 Multa manentdictanda notis. Ignoscite vati 176 cetera, si ingratus citharam suppressit alumnus. 177 Divisa Hispanis hinc triplex Gallia terris 178 montibus est binis. Primum braccata Naroque 179 Alpibus Italia disjungitur atque Gebenna 180 juribus et sociis facta est distermina Gallis. 181 Qua dat marmoreos celebrata potentia campos 182 Herculis, et turbis canis Anatallia. Post quam 183 Italia, et primi posuerunt moenia Gauni. 184 Umbria : mox magnae turrita cacumina lunae. 185 Alta refundatae Tiberina ad flumina Trojae 186 Pergama quae ut jactant terris cum rege polorum 187 imperium commune ferunt. Hinc litora Volsci 188 Campanumque solum Lucano adnexaque Bruti 189 terga. Quibus longos excurrit solis in aestus 190 Hesperia. Hinc campi consurgunt labra Miceni 191 moxque Salentini proceres. Gens Apula postquam 192 Marrucina simul. Vestinaque turba Sabini 193 Picentes Veneti. Simul his Etruscia, Galli 194 Iapyges, et Carni. Pariterque Istrique Liburni. 195 Ista quidem segni tristantur carmine. Sed jam 196 sint mihi regna satis, ne cunctas prosequar urbes. 197 Non procul inde freto Balearum tecta retorto 198 Gymnesias vox Graeca vocat. Dein Corsica Cyrnon 199 et quae Jolenses tenuit Sardinia Corsos. 200 Et quae longaevam genuit triquetra Panhormum. 201 Antea Terasiam Lipara quae abscindit hieram. 202 Hesperia antiquis posuit sua limina Locris 203 quondam magna sinus quae tentat Graecia ternos 204 Ausonii per lustra maris. Qua Sagra Laconus 205 saxa ferunt tantas agris metuentibus undas. 206 Quis Consullinis nutritur Mystia castris. 207 Hic et Athenarum soboles sinus aequora contra 208 quo occurrente suo facta est peninsula termo. 209 Hic et Lancinii quae promontoria colli 210 Discoron ora videt. Nec multum admota Calypsus, 211 Ogygia ast Graio sed non Calypsus Homero. 212 Hinc Europa trahit flexum sibi nostra secundum 213 qui finem Epiri sortitur montibus. Altae 214 Ausoniae hic multas conclusit ventre catervas 215 diversasque manus . Sed non tulit impetus ipsos 216 undenos peragrare locos, quibus Itala tellus 217 partitur caelum ; cultasque relinquimus alpes. 218 Illyricumque solum, terrae simul aequora latae, 219 qua gens Candavum frangit Macedonica lignum. 220 Adriacas hinc prospectat Dalmatia lymphas. 221 Et quae Christiferas genuit Pannonia glandes, 222 vergitur ad gelidum amnem, et finita trionem 223 Danubio. Huic nitido quae tersa est Messia margo 224 jungitur. Haec tribalos Maesos Thracesque trimacos 225 umbrososque Scythas. Urbesque relinquimus omnes 226 quas fovet Ionium superumque, ac mille patent quae 227 Illyrico. Epiri sinus et consurgit ab altis 228 Hellespontiaco finitus in aequore silvis 229 tertius Europae. Quo clausa est mater habentis 230 Ambracii patulis spatiosum faucibus aequor. 231 Quaeque trahit nomen de civibus ante Curetis. 232 Hic et Alirca potens mediam quae amplectitur Argon. 233 Hic et Acarnaniam dirimens Achelous et illam 234 quae sibi Tymphaeis Dolopes adjungit. Ibique 235 est Calydon ; flavo nec multum distat Eveno. 236 Naupactum antiquae (fleuron ali carna) Pylene. 237 Hisque Ozolaeae junxerunt brachia turbae 238 Argon, et Eupolea, et Phaestum, Calamisus, et ultra 239 Phocidis arva sonant. Tuque o ridicula Delphis 240 falsa sub inferno recitans responsa tyranno. 241 Pelloponense solum sequitur, quo cernitur isthmos, 242 unde Corinthiaci cernuntur culmina colli. 243 Incipit Achaia, et primas habet ipsa Lechaeas 244 atque novem haerentes nullo discrimine montes. 245 Innumerasque urbes post hanc fastosa Drymodis 246 Arcadia est, mediasque extensa amplectitur undas. 247 Hac Orchomenum, Pheneum, Stymphalla, Panophus, 248 urbs illa, unde altae transacta palatia Romae, 249 Crannon, Boccalium, Telphusa, interque Cleonem 250 Clitorium Nemeaeque furor, quae membra leonis 251 praestitit, Herculeo quae sint monumenta labori 252 Graecia quodam Hellas angusto incepit ab isthmo. 253 Actica desertae tetigit quem ex parte Megarae 254 ejus prima sedens Scironia saxa. Cremion 255 Eleusinque fovens. Haec doctas nutrit Athenas 256 Cephisiosque bibit latices. Hic splendet Hymettus. 257 Thebae Helicon, solo fundata Boetia Cadmo. 258 Qua Dirce, et fundit celebres Arethusa liquores. 259 Sed properemus iter veniat gens Thessala. Et inde 260 Magnesia, et duplices jactans Macedonia reges. 261 Neu petat armiferae fulgentia nomina gentis 262 Thracia, Pygmaeos segnes gruibusque fugatos 263 dum taceam, durae recolam nec vulnera famae. 264 Europae pars quarta silet. Silet insula quamquam 265 maxima centenos ostentat creta vigores. 266 Sporades et Daciae, Cycladesque et virginis Helles 267 pontus cum reliquis. Nam carminis Africa nostri 268 ante fores Lybicum pelagus fera murmura monstrat. 269 Mauritaniacae sunt hac in fronte catervae. 270 Zubil, Babba fremens, simul et Pannasaque lixos 271 quae videt Antaeum trino certamine victum, 272 Hesperidumque hortos, illum et quem Graecia mendax 273 custodem saevum mentitur montis ob aurum. 274 Hic gens caesa feris quondam Marrusia pugnis 275 Massilique duces fuerant. Nunc sceptra superbae 276 hinc Getulae urbes hinc Autololesque superno 277 Marte ferunt. Numidae nomadesque sequuntur ab illis 278 quae sua mobilibus revehunt mapalia plaustris. 279 Mox et Atusca venit proprie quae dicitur ipsa 280 Africa gaudentem tumulo clausura Catonem. 281 Hac Libyphoenices, quis terrae fenus avarae 282 centenum est, tanto redierunt femina lucro. 283 Ruspinaque inde tonans Leptisque, Madestaque, Tapsus 284 et Chape. Et Syrtim tangens Sabrata minorem. 285 Hinc deserta siti divisa est Africa campos 286 in veterem atque novum, dirimit quos fossa, sequentem 287 inter Africanum, regesque haec usque Theenas 288 tenditur. Haec tonsis mollitur sidera campis 289 noscere, continuosque observa terra meatus, 290 ad quam per siccas aciem et serpentis arenas 291 est iter. Excipiunt saltus populante ferarum 292 congerie : solas deserta per aequora silvas 293 utrimque sparsi frendunt Garamantes. Et ipsi 294 Angillae. Hic siccae Cinypis sunt moenia Traphae. 295 Fluminaque Abrothnum, Taphra et Curubisne palusque 296 Tritonem quae vasta vides, Uthina, Tuburbi. 297 Atque decem quater atque manus, quae nomina nostro 298 non sunt apta sono numeros nec carminis armant. 299 Terque decemque urbes Cornelia castra sequentes. 300 Has ultra et populos celebres conspeximus unum 301 octo super. Superque altum Getulia Nigrim 302 Aethiopes Afris dirimentem. Hinc Syrticus Ammon 303 Marmaridumque manus ; nec longe hinc creveris albos 304 Aethiopas jungunt alii ; sed scindit Homerus 305 qui solem casumque vident. Hic flumina nigri 306 flumina septeno numquam contraria Nilo. 307 Hujus more tumet. Formas et gignit easdem. 308 Atlantes Phoebi metuentes numina diri 309 degeneres hominum ritus : dum sicca tuentur 310 tempora, tunc mutos effundunt solis honores. 311 Nec mirum nescisse loqui, qui nulla dedere 312 nomina. Sunt fossae qui condunt corpora terrae 313 Troglodytae victo pasti serpente. Sonora 314 voce carent, maestum triste et miserabile saevo 315 cum stridore sonant. Post hos qui pectora nuda 316 Gamphasantes habent. Nulla his commercia gentis 317 sunt nota ; et nullo patiuntur vulnera bello. 318 Mox illi a summo spoliati vertice. Namque 319 fertur abesse caput blemmis qui pectore fixum 320 os oculosque ferunt. Satyri praeterque figuram 321 non quid moris habent. Ut vulgo et pingitur ipse 322 Aegipanus. Properae justa indulgentia chartae 323 sed detur. Inde pater magni pars tertia mundi 324 ad Tanaim, cujus et delta est proxima regnis 325 Aegyptus : Phoebum tendensque introrsus ad altum 326 Aethiopas post terga videt. Nilique fluenta 327 inferiora tenent. Udi qui ex parte Canopi 328 Aegyptum turbis fusus determinat Afris. 329 Graecaque sic factae quadrarunt nomina deltae. 330 Hinc et ad Aethiopas Thebanum nomen, et ingens 331 bissenas perducta nomos plebs ordine prisco. 332 Quae Pelusiacae tenuit confinia portae 333 pars praefecturas partita est una quaternas. 334 Ast aliam discrevit Arabs, qua corniger Ammon 335 luferat. Hac populi quater et sex urbibus altum 336 disceptare solent, quo Nili flumina tanti 337 primigenum tenuere caput, si conditur ustos. 338 Respuat ut campos putrem indignatus arenam. 339 Qualiter inclusus rapidis torrentibus exit 340 frustra Catadupae tergenda ad crura maritae. 341 Solus et ut nullas expirat cursibus auras, 342 viginti excelsas mille (hoc si creditur) urbes 343 hic viguisse ferunt, regnum dum laetus Amasis 344 curat. Et hic priscae nunc fumea nomina Thebae 345 quae centum miseras reserant ad proelia valvas. 346 Tentyris atque Jovis Venerisque hic templa, simulque 347 Memnonis aula dolens. Aedes et Osiris : et inde 348 Herculis, Arsinoes, et quae tua culmina Memphi 349 corpora sic busto clauserunt vana superbo. 350 Hinc quae Naucratici metatur litora ponti 351 ad Macedoniacae gyrato tegminis orbe 352 facta modum saevo quondam calcata Busiri. 353 Hinc sequitur fuso tenerae quam naris odore 354 plantat Arabs. Syriae variataque nomina terrae, 355 namque Palaestina est Arabas qua contigit ipsos : 356 hinc caele, hinc phoenix, hinc Damascena, simulque 357 est eadem tepidum Babylos cum vergit ad austrum. 358 Hanc Mesopotamam pariter dixere Tigirim 359 inter et Euphratem, Taurumque egressa Sophene 360 dicitur, Assyria ut pariedros praeterit. Inde 361 dulcis Idume venit victuris clara tropaeis 362 dona gerens palmis hinc torta Samaria. Quaeque 363 electa in requiem multorum et magna virorum 364 facta parens, verique infamis caede magistri. 365 Hic Galilaea jacet, Bethole Tephena, Norine, 366 in qua per totum fulgens Hierosolyma mundum 367 nati morte Dei morietur tempore nullo 368 fine dato sceleris culpae. Mox jungitur ille 369 Hessenus (lapso si quicquam creditur aevo) 370 cui Venus Idaliis non laesit corda venenis, 371 nec novit quae tela gerat, quos femina ducat 372 carceris in laqueos. Precor huc advertite lassi. 373 Quos letale scelus, quos caeco infixa Barathro 374 fetida Cypriacae vastat doctrina Camenae. 375 Hic quum nulla patres celebrent connubia, vivit 376 gens aeterna novis populis venientibus ipsos 377 ad mores vitae referunt qui taedia lapsae. 378 Sic nec turba deest, Veneris nec flamma furores 379 addidit igne graves. Sed fessa aestatis amore 380 dulciter innocuam cupiens producere vitam 381 plebs venit. Heu, vitae fraudata cupedia longae ! 382 Quid nisi vita labor ? Mundanaque gaudia maeror 383 quid nisi cum taetra volvuntur finis in umbra ? 384 Quam brevis est si ulla est vitiorum in melle voluptas ! 385 Deliciis quam certa comes haesura profanis 386 anxietas ! Quantum miseram fastidia mentem 387 saeva per impletum quatiunt formidine votum ! 388 Felices quis posse datur, cum temporis atri 389 paenitet antiqui mutare cubilia morbi. 390 Nec perstare locis iterum quibus incitet ipsa 391 condicio teneros in prima pericula passus. 392 Ergo, age, jam pudeat ; pudeat subiisse nefandas 393 decipulas, propero petiisse et gaudia gressu 394 interitura simul simul interimentia. Tandem 395 paeniteat totum veneri servisse per aevum. 396 Paeniteat sensum perituris torribus ustum 397 degenerasse feris. Doleat potuisse sequendo 398 crimina servandum traxisse ad funera caelum. 399 Impiger Essenis egredere convena turbis, 400 ne tibi posse nefas ; violati invertite caeli 401 gentis iter, vivumque animis ostendite fontem. 402 Sed latus ad Syriae redeam. Stat lota Damascus 403 amne Chrysorhoa ; Tyriae post infula terrae 404 Sidonias quae ostentat opes, urbemque paratam 405 invidiae generis Romani. Hic culmina montis 406 a tergo ad magnam Libani porrecta Simyram. 407 Quo Biblos brottis calmos Sicarda trieris, 408 illaque mox refluens passim quam lambit Orontes. 409 Hanc Casiusque fovet pariter noctemque diemque 410 qui videt. Euphrates hic late ostenditur, atque 411 fervidus innumeras animoso flumine terras 412 irrigat, et carras crasso morientedecoras. 413 Hinc et Parthorum quae obsistit Palmyra telis 414 saeva licet. Sequitur regio qua Chalcis arura 415 Massicen atque, duas quo lata per aequora partes 416 scinditur Euphrates, Babylonemque irruit. Unde 417 effera Circaeos traxerunt dogmata cantus ? 418 Terra Cilix plenis Andracum ostentat in agris 419 quam Lycus et placidis fecundam Pyramus undis 420 fovere. Hac Cigni resecata ex flumine Tarsos 421 Hormiaque ; et decimam Corycos effossa per undam. 422 Sunt Anazarbeni, ipsa et Seleucia, Bombos 423 et Paradisus aquas dulces hac vertit. Et illi 424 Pamphylia, et socia Solymis jungetur Omana. 425 Atque Lycaonia : et Lyciae gens, ipsaque Tauro 426 monte furens, dextra septem qui ex parte Triones 427 aspicit exsurgens, Phoebumque ex parte sinistra 428 inde sub occasum longe protentus. Et omnes 429 opprimit ut campos occurrunt aequora, ne jam 430 vox Asiae pereat velut impedimenta furenti 431 det natura piae ceu nutrix provida terrae 432 torquetur per quinque lacus. Collisus et inter 433 claustra it Riphaeos victorum more sub ipsos 434 insignis variis numeroso nomine terris. 435 Nam Paropanisus, Cambedes, Circius ultra 436 Immaus, Edigis et nymphates, Taurus, Oreges, 437 Caucasus, Orandes, Hyrcanus, Caspius atque 438 Moschius Oceano cum jactat brachia tentans 439 Sarpedon. Et tandem Graece est Ceraunius idem, 440 totque urbes totque arva simul totque oppida montes 441 totque videns quamvis sit multo in carmine solus 442 laesus eat. Lycias libet etsi exquirere glebas 443 Telmesus, Ammellas, Balbura est, Candima, Canas 444 Oeniumque, nemusque Pedalia, Edessa, Ciane. 445 Sunt aliae, ad partes Asiae sed versa minores 446 lumina sint. Properus capit hic non singula versus. 447 Quid memorem fluvios tot centum fontibus actos ? 448 Qui multi in solo socii sunt nominis Indo ? 449 Quid Laoroanae fulgentia tecta Dicaeae ? 450 Ioniaeque lares ? Quid nobis versa Celaenas ? 451 Lydia quid stagno dicetur clara Gygaeo ? 452 Jungat et ut multos uno diademate Sardos ? 453 Troadis Eolidis quae plenos occupat artus 454 Mysia quid blando veniat perfusa Caico ? 455 Desertasque domos et vivi nominis urbes 456 flumina, sic aptam peregrinis classibus Idam. 457 Hectoreos casus caesique ostendat Achillis 458 funera, perque dolum flammantia Pergama dirum 459 et campos ubi Troja fuit ? Quidve aequora cinctos 460 ante Asiam populos recitem ? Quid nomina Cypri ? 461 Quidve Rhodon ? ve Samon sive hanc quae nata Chioni 462 dicitur ? Atque suo miratam marmore Lesbon ? 463 Quid Teos Ascaniis Macaria surgat Erythris ? 464 Quid Mitylenaeam propriis tot fluctibus udam, 465 et quos jam minimo lacrimis Cornelia magno 466 praestat, Pharsalicae reminiscens praemia pugnae ? 467 Quid Phrygiae muros referam ? Quidve insuper illam 468 Galatiam, populis quondam possessa Voturis 469 quae fuit ? Aut triplices venerabor voce Nicaeas ? 470 Bithyniae quid sceptra loquar ? Quid tecta Libyssae 471 fortunae exemplum. Quibus ictas vindicat Alpes 472 anulus, atque urbis pulsos in saecla timores 473 Romani sensere Dei. Jamque hoste vacantes 474 sub luxu cecidere domus, et Dardana pubes. 475 Quidve Nicomediam ? Quid fauces aequoris arti 476 angustas ? Validam Hellesponti in litore gentem. 477 Vel quos Thrax populos contingat Bosphorus. Atque 478 Compusam, caecosque viros sedemque beatam, 479 si quae sunt nostro felicia nomina mundo. 480 Lassus et Euxini sorbentia guttura Ponti 481 praeteream et cantus dura sub fauce timendos, 482 latratusque canum mundanae ac murmura vocis 483 quae referunt. Alio tamquam resonabilis orbe 484 gens foret antipodum. Nostrisque simillima terris 485 terra. Pylaemeniam Priameia castra secutam. 486 Cappadocas, Amysum citius curramus et ipsum. 487 Et regio ingentem quem magna Temystidis orbem, 488 Colchica rura simul. Cujus (sic dicitur) unam 489 urbem tercentum populi videre vocati, 490 sub totidem linguis propriis formisque loquendi. 491 Insignemque lacum dictum Temarunda, marisque 492 nutricem, et vallos, et Zingia corpora. Servos 493 Areccos, Tanaim geminata per ora fluentem ; 494 Medorumque genus, divisaque nomina linquam. 495 Sauromatas Turcis et te Gratmena Gineis 496 plebs nova combustis exquirens semina mammis. 497 Evazae et Cottae, Cismaenia turba, Coatrae, 498 Dandarus, Orani, Carmacae, Antaca, furensque 499 Caucasus ; haud amnis mihi nunc sua jura Lagous 500 interiora petant vel litora ; duplicis urbes 501 Armeniae, aut plano deducta Albania Cyro. 502 Cernere Caucasias potuit quae ex limite portas 503 naturae admirantis opus. Qua rupis in alto 504 clausa metalla viris semper metuere Suanis 505 fossa. Cyaneas nec nostro in carmine lymphas 506 Thynias inveniet. Nec Pharnacis indita Marti 507 arma suo, lenes quod saeva in bella volucres 508 traxerit, et diro peregrinas laeserit ausu. 509 Internisque locis Asiae jam charta remissis 510 dextera ad Oceani transcendat litora ponti. 511 Alluit hic Asiam trinis de partibus ipsam. 512 Primaque de Scythico sortitur nomina ponto. 513 Illic desertos glaciali sidere campos 514 prospice : ab extremo Scythicos aquilone furores, 515 vulgus Hyperboreum. Dein Celtica colla Lytharmis 516 vosque Carambucidis lateralia colla videntis 517 candida Riphaeis uniri montibus astra. 518 Inde capillatos Baccis alimenta petentes. 519 Illaesos quibus esse sacros narratur, et alte 520 sancta peregrinos quae servent signa latrones. 521 Ultra Cimmeriique Scytharum ex prole Georgi. 522 Femina mox galeas ferrumque induta virile 523 bella animumque ferens, quae Caspia jura requirens 524 Hyrcanum et Pontum, crudelem ad proelia dextram 525 dum movet, et validas Hyrcana in membra sagittas 526 Sauromatas, Cholcos, Udinos laesit ; et illis 527 vulnera dat populis, qui saevo Marte coacti 528 sorpserunt tristes animato ex fonte liquores. 529 Carmine quo turbas Hyrcana per aequora notas ? 530 Quaeque per aurati bacchantur crura Darei ? 531 Quo Babyloniacos belli monumenta per agros ? 532 Quo Persas ? Parthis parentia regna sagittis ? 533 Indica vel quanto decurram nomina versu ? 534 Cetera quo ? Satis est. Et longe erravimus. Ipse 535 tot populos gentesque creans tot regna, tot urbes, 536 aequora totque orbes uno simul orbe jacentes, 537 exsulat ? Empyrei qui struxit culmina regni 538 exsulat ? O Divine puer qui cuncta creasti 539 nulla tenes ? Omnisque domos qui feceris, unam 540 non tibi, rector, habes ? Patiturque immensa regentis 541 dextra peregrinum per longa pericula solum 542 qui miseros sola solatur solus in umbra 543 ire ducem ? Qui cuncta movet, dum saeva tyranni 544 facta fugit pavidas tremulus mutare latebras 545 cogitur, et tenerum mortis formidine corpus 546 sic lassare piae nutritum lacte puellae ? 547 Salve aeterna Dei pietas. Christique labore 548 da requiem fessis animis vitamque peremptis. 549 Jamque memor turbae quae tristibus exsulat oris, 550 pande, puer, nobis tanta haec sacramenta, tuique 551 exsilii fructum miseris impende. Domumque 552 da firmam, sedemque polis terraque subacta 553 da reduces patriae fines invisere laetos. THALICHRISTIAE LIBER UNDECIMUS. v.1 At mihi cur patria fugiat puer almus ab ipsa 2 Musa precor. Lignum si nodum tempora sancto 3 tradita, nec diris concessa est hora tenebris ; 4 esse potest Dominus mortalia vulnere tutus 5 ut velit, aut cinctus flammis aut tegmine nubis 6 subripiat corpus vel se neget ipse videndum 7 cui velit. In Pharia non est nisi Christus arena 8 securus ? Domini caput insuperabile veri 9 quid juvat ingrato Lagidarum abscondere regno ? 10 Quid juvat infectis lustrali sanguine silvis 11 efferus Inachium dum quaerit planctus Osirim 12 pergere et exosos ignoto flumine fetos 13 explorare sinus et iniquam quaerere terram ? 14 Si te, Christe potens, ut cum sub funere victor 15 candida sacrilegis expones viscera telis, 16 nunc quoque cogit amor nullum sentire rigorem 17 frigoribus, brumamque pati longumque decembrem 18 et pluvias. Puer alme, senis miserere tuaeque 19 matris. Uterque gemens crudelibus exsulat agris. 20 Non vacat hoc causis. Nec enim tot saecula missi 21 ante sacros partus ne quicquam voce videntis 22 convocat ex isto genitor sua pignora regno. 23 Qualiter electos hostili fraude maniplos 24 ductor agens, clausas et lustra latentia silvas 25 quaeritat. Et damno visurus vota minori 26 non praevisus adest, hostesque offendit inermes. 27 Qualiter et princeps viridi sub veste cruentam 28 dissimulat pharetram, famosaque pallia mutat 29 ut vili ignaros effallat tegmine cervos. 30 Sic Deus ut vivi divina cuspide teli 31 conterat infernum non visus daemonis astrum 32 donec mirandum ducturus caede tropaeum 33 militet. Et Stygias inopina luce cavernas 34 terreat. Aeger amans stabulo nunc nascitur hostem 35 nunc fugit. Ut nodos revolutis cassibus atros 36 solveret. Ecce omnes post busta novissima vires 37 tendet. Et ante dolens, pauper, miserandus et exul 38 creditur esse timens. Fraudesque hac fraude dolosque 39 invalidos cassis ad pristina damna sagittis 40 vincet ; et antiquos inferni regis honores. 41 Signa tamen patuere Dei, manifestaque mundus 42 illa videt. Quoniam puero veniente retecti 43 terga dedere doli, frustrataque cantibus aera. 44 Exsul erat ; sed monstra quatit funebria Christus, 45 effugat atque deos praesenti numine priscis 46 expellitque locis licet instet parvulus. Ecce 47 terruit infernas pueri praesentia larvas, 48 et scelerum effigies simulacraque vana deorum. 49 Vicino cecidere Deo. Jacuitque superbus 50 Jupiter, armipotens cecidit Mars. Pulcher Apollo 51 rumpitur. Atque piae gemuerunt viscera Maiae. 52 Et Venus et saxo Pallas confecta vetusto 53 corruit in clypeum. Tuque et Jovis inclyta conjux 54 et soror. Et rubei facies porcina Lyaei. 55 Et patris Aeolium qui non bene corrigit Eurum. 56 Tela Serapicolae clamant, et Anubidis, atque 57 Isidis, antiquae franguntur cornica vaccae. 58 Quanta Pharetonias corrodet cura puellas ? 59 Vah caeleste genus divum. Berecynthia mater, 60 pande sinus almos numeroso semine. Frenaque 61 aurea mandentes subeant juga sancta leones. 62 Ecce cothurnatos bellis et pace nepotes. 63 Ecce tuam sobolem, felicia numina. Magnos 64 ecce deos, qui cuncta movent, qui sortibus aequis 65 partiti imperium, trinisque in partibus altas 66 divisere domos ; qui terras, aequor et umbras 67 arbitrio non jure regunt. Cuncti simul unum 68 infantem trepidant tenerum ? Vah Jupiter illex 69 Jupiter omnipotens prima qua saecula clade 70 Deucalioneo necdum bene nata labore 71 rumpere cuncta paras ? An corruet arduus aether ? 72 Aut omnis duro finit nunc percita motu 73 machina ? Non aliud licitum sperare. Nec alter 74 creditur eventus, misero cum vulnere jactum 75 cerno ruisse Jovem. Quis dedecus egit in istud 76 sanctam animam ? Dirum quis tanto in principe ferrum 77 incutit ? An Stygiae per pectora sancta catervae ? 78 An tuus ille Pater latitans ? Saevusne Lycaon 79 vivit adhuc venter scelerum ? Vel turba Gigantum 80 effera quam diris captanda ad sidera dextris 81 conspirasse ferunt ; nonne illos montis opaci 82 Graecia te tumulo memorat clausisse superbo ? 83 Quid facis in caelo ? Tuque, o tu pulcher Apollo, 84 qui saepe arsuram tutatus numine Trojam. 85 Dardana qui Paridis direxti tela manusque 86 in caput Argolicum nube et velatus in agmen 87 irruis Iliacum mediaque in plebe virorum 88 rara per ignotos. Spargentem vertis Achivos 89 tela Parim, et sacrum scelerasti sanguine vultum. 90 Quae mihi facta canis ? Quas tu, quas mille sagittas 91 diceris excusso penitus vibrasse lacerto ? 92 Sume feros arcus ; puerum verecunda per istum 93 sunt tibi damna, taces ? Phoebi rubet ipse pudore 94 Marsius, et damno gliscit victoris in isto. 95 Hic puer almus erat sic tristia fata parabant 96 dicere, qui tumidum Phitonis caede potentem 97 percutit. Illa vides series quae ducat amari 98 temporis et cunctos praelustras lumine casus ? 99 Provida mens alios ante speculata ruentes 100 victurasque acies ? Cur non sibi conscia casum 101 vaticinata suum ? Veri sapientis adesset 102 cura patris, latebras quas quondam pastor honestam 103 arripuisse fugam. Frustratus gaudia quae nunc 104 consul aget moriens ? Quanto mercetur Atridae 105 filia calcato pueri formidine Phoebo ? 106 Mars furiose, siles ? Quid nunc tua bella ? Quid acres 107 iraeque ? Insidiaeque ? Et nomina dira furorum ? 108 Quid facis ? Arma voca solitasque accingere vires. 109 Non ut inermis eras, cum te Romana sacerdos 110 coepit ut Iliacam donasses semine Romam. 111 Sed frendens atroxque veni. Cristataque tecum 112 turba simul. Vulcane volans qui cornea Martis 113 serta gerens Latii pingebas fata tropaei 114 haud vatum ignarus venturique inscius aevi 115 quo mandante fremens ardentibus inclyta saxis 116 Brontesque Steropesque et nudus membra Pyracmon 117 arma parant. Cur te lacerat puer iste ? Potentem 118 quo facis Aeneam clypeo ac fulgentibus armis 119 insectare virum, qui te sub lacte sub ipso 120 exilio placida deturbat sede. Deorum 121 nuntie laetiferos auferre et tradere somnos 122 cui licet et caecis manes revocare sepulchris 123 surge jacens. Rupto quoscumque evexeris Orco 124 imprecor huc revoces ; si quid talaria prosunt 125 si cantus, si virga juvat, si suneris argo 126 jus tibi sit. Profugus non centum lumina Christus 127 carne tenet. Dilude viro, fessoque sopori 128 insidiare nocens. Pudeat te Bacche colorem 129 perdere : quid demptis marcescunt labra corymbis ? 130 Sacra Mimallonides cessabunt, sacra Cithaeron, 131 et chorus electa nympharum incedere Nisa. 132 Bassarides maestis ululent nunc flebile silvis 133 crinibus effusis. Furiasque exposcat Agave 134 in puerum sanctas. Nocturno impulsa furore 135 orgia funestis impellant brachia thyrsis. 136 Dulcis Iacche, taces ? Ridens tua numina Christus 137 crura secet laesas rigida ceu falce Lycurgus. 138 Huc, Neptune, furens diro qui emota tridenti 139 fundamenta quatis, monstris metuende marinis 140 insonti Hippolyto caesoris crimine fracto. 141 Huc tua sancte canis caelo mens dignior omni 142 latratu Pharias quae longe exterritat urbes. 143 Huc precor, huc divi pariter consurgite laesi. 144 Huc precor, huc animos, divina reposcite tela 145 ocius. Horrendas faterno jure colubras 146 quaerite si furvum lassavit flamma Typhoeum. 147 Indole si dignum Syria si sanguine prisco 148 robur inest animis, misera tellure perennes 149 turpe jacere patres. Vicinum evertite Christum. 150 Ah ! puer est, teneraeque exquirit pocula mammae, 151 invaditque viris superae virtutis et alti 152 sanguinis ; in claro qui sunt pia numina caelo ? 153 Sed neque sanguis adest. Nec tu, deus ipse creator 154 fictilis ex ligno constructus Jupiter alto. 155 Saxa aurata silent aerati et vena cerebri 156 vana patet. Daemonque fugit, fraudemque fatetur. 157 Disce, Nine, Assyriis si tanta licentia fastis ? 158 Disce Jovem revereri et jussa capessere divum. 159 Disce decus patrium. Rupto vel robore natos 160 nunc potius incende deos. Versare bipennem 161 si velis. Ecce doli nudabit viscera vasti 162 perniciosa lues mutis exuta metallis. 163 Non ridere vacat nam saevo Hyrcanius aestu 164 indignantem animum lacrimasque exposcit iniquum 165 in facinus. Simul ac mentito calle reversos 166 novit abire magos elapsaque gaudia ; totus 167 diriguit gelido turbatus sanguine et atro 168 corde furens tamquam gladios hostemque videret 169 per latus ire suum rabido mucrone paratum 170 Christum stare timet. Jam regni culmen ademptum 171 esse putat. Secumque fremit sub pectore diro. 172 Ut canis elapsa captam quam faucibus illa 173 perdidit ignavis, nec tantas sustinet iras. 174 Nec scit quo lateat, pedibus nec gratia curvis. 175 Ulla datur. Jacet illa solo truncisque sub altis 176 clausa silet, risura plagas arcusque canesque. 177 Haud aliter ferus hic curis incensus amaris 178 roditur : in varias raptant quo incendia partes 179 pellitur. Et vanas componit pectore turres 180 optatis mens caeca suis. In sidera tollit 181 se ; nunc in rabidas miserandus conditur umbras. 182 Jam quoque desperat nunc quod sperabat, et odit 183 quod cupit. Exosi cum non ad funera Christi 184 credit habere modum. Nec formam criminis aptam 185 invenit. Haud pueri cognorat signa beati, 186 ut perimat solum, nec cunctos vertere plena 187 audet strage viros. Nam Caesaris arma timebat. 188 Sic cupit atque pavet. Nec certo in sanguine certum 189 jam facit ipse nefas. Quia jam maculata cruorem 190 bellua torva sitit. Mortisque in imagine tota est. 191 Qualis deserto Libyes qui solus in arvo 192 prospexit subitas offenso lumine formas 193 protinus in medio pariter vanescere visu. 194 Hic titubat. Semperque furit. Creditque videre 195 quos jugulet. Somnosque pavet vigilantior umbris. 196 Nunc phantasma premens ; lemures nunc noctis inanes 197 prospicit et vinctas Baleari fune chimeras. 198 Viderat ex altis tabenti luce fenestris 199 infantem vulvae laturum praemia laxae 200 inguina Moseis offerre trementia cultris. 201 Viderat en totis oculis prospectat euntem 202 fixus, et extenso sequitur vestigia rostro. 203 Utque solet clausus venantis carcere pennas 204 accipiter motare suas, si forte palumbus 205 aspiciat laniatque furens retinacula morsu. 206 Sic ille invisam eructabat lumina praedam 207 horrida. Quassatosque atroci murmure dentes 208 torquet, et infernas expirat gutture flammas 209 dirivomo impatiens animi, morsuque rapinam 210 vellet adire fero. Quoniam distabat, in ipsam 211 acciperet tremulas venator fervidus alas, 212 nunc licet Icariis renovasset nomina lymphis. 213 Sic ubicum ruptis evasit bucula claustris 214 pastori cunctae praestant nova gaudia vaccae 215 quas putat esse suam. Sonitusque instare videntur 216 auribus, et rauco strepitum crebescere collo. 217 Hoc puero optatum credebat cernere Christum 218 ora sinusque movens, oculosque ex arce protervos 219 praecipitat, saevamque manum mens ipsa rogabat 220 ne dirum tantas differret funus in horas. 221 Sed timet ut matres vulgata caede per omnes 222 sint quae sorte queant miseros abscondere natos. 223 Urget amor caedis stimulisque agitatur iniquis. 224 Dissimulare tamen placuit. Cladesque relicta 225 in tempus quo cuncta premat, multique sub una 226 morte ruant. Et sorte pari sub dentibus hisdem 227 quaeque sit orba parens. Voto nec percitus ipso 228 abstinuit se caedis amor. Namque aspicit illum 229 quod potuit, laesoque optabat laedere visu. 230 Credita si geminis tabes adoperta pupillis 231 si vera ambiguae cantata licentia famae 232 sit, morbosa lues oculis manaret ab istis 233 in puerum. Et pestem cernens transfunderet omnem. 234 Si quid Frontones quorum virtutibus ulli 235 intereant laudata valent, si perditur arbos 236 intuitu, et tenero privantur membra decore ; 237 si quid inest Tribalis maculosi luminis, atrae 238 si quicquam Scythica vitiae potuere sub aura ; 239 cur non vulnifici moritur sudore tyranni ? 240 Deme fidem tibiis, nec enim qui perdere possit 241 ocior est actis aspectus labe venenis 242 in pueros. Et jam praesentis tempora praedae 243 abnuit in facinus. Sed mentem saevus inurit 244 mente Satan, secumque furens : "Tot tempora verbis 245 nocte dieque damus ? Vani monumenta doloris 246 perpetiar, tantumque loquar ? Solentur inanes 247 tristia verba viros ; soletur flebile carmen 248 degeneres. Vilem satis est suspiria mentem 249 prodere. Nos animum vires sceptrumque decusque 250 gessimus. Et solum cura satiamur inerti ? 251 Justum saepe scelus. Et fas est jure coactum 252 quaerenti imperium. Nec causa dicitur ulla 253 dignius optato quam legem irrumpere regno. 254 En te, Roma, petens hibernas letifer Alpes 255 Hannibal incocto furiosus ductor aceto 256 rumpit ut infestae proturbet viscera Trojae ? 257 En Pyrrhus voto terra pelagoque potentem 258 concipit Hesperiam, Rubiconem et transit Iulus 259 passibus indignis Romano cive nefandis. 260 Nunc quia jura vetant sacratis rupibus aurum 261 non rapit ? Aut laesae tremefactus numine Romae ? 262 Non puer ille potens exemplum cordibus altis 263 ponere, nec mundum potuisset vincere, si jus 264 ultrices leges pietatem fasque nefasque 265 discuteret, Marius quid agit ? Vel Sylla quid ? Ille, 266 ille Paris tantam valuit ductare maritam 267 puppe per aequoreas Teucrorum ad moenia lymphas ? 268 Impune hanc primum juvenis cum Theseus ? Atque 269 Ausionen Telamon. Multique furentia nigrae 270 regna necis subeunt ? Furiasque expellere tectis 271 tentavere feras arcentes nexibus umbras. 272 Quid memorare juvat cunctos, quos inclytus ardor 273 attulit in sanctas laudandaque bella rapinas. 274 Ast ego qui praedam possum sine clade superno 275 ferre sub arbitrio ! Cui sit manifesta voluntas 276 in quaecumque satis, dubio sub corde movendo 277 torqueor errantem (mens o malesana) furorem ? 278 En quid adhuc enses crudeliaque emoror arma ? 279 Persequar hunc ; magni non ulla potentia mundi 280 hunc rapiet nostris manibus, nec sidera cuncta. 281 Persequar, si dii sunt, si quae mortalia curet 282 est pietas, animo debetur gratia nostro, 283 qui toties plenas oneravit lancibus aras 284 centenis epulata toris, erremus. Et ipse 285 scit bene quam vivo quantaque cupidine morsu 286 regna petit supremus apex, purgatus et insons 287 Jupiter. Aeternam violato patre coronam 288 qui tulit et sanctam rapto diademate dextram." 289 Dixerat. Et famulum cui plebis cura Pirecmon 290 exantlare scelus, virgaque arcente furorem 291 ducere pollutas mundana in Tartara dextras, 292 advocat et lacrimas patranda caede velut si 293 funderet, imposita tergebat lumina dextra : 294 "O juvenis decus o Romani nominis atque 295 gentis honos Latiae meritis cui motus ab altis 296 justitiae rex frena dedi, nec paenitet. Ecce 297 debitor es nobis, cum te de millibus unum 298 deligo cui nostrae mandarim pondera curae 299 debitor ipse tibi, qui regnum hoc pace teneri 300 feceris, et justo diplecti crimina loro. 301 Debitor atque tuae (nam sic mihi nuntiat) arti 302 Caesar adest. Meritis nec gratia debita tantis 303 deficiet. Primo si non male cesserit anno 304 inclyta Trojugenis reddet tibi praemia campis. 305 Dii modo Caesareis praestent sua gaudia votis. 306 Nunc hebet atque dolet regnis instare pudendas 307 insidias, mortemque pati, mortemve timere 308 saevius. Et curae gravioris verbera magnos 309 infestare duces, illos cum vivere voto 310 dicitur, et placido labentia saecula risu. 311 Quis Deus has fraudes ? Quis lumina pressit iniquo 312 pondere nostra ? Duces regalem exposcite sedem 313 intactumque locum, miserandae fata ruinae 314 haud vitanda latent. Nullo est securus in aevo 315 quem solum metuere omnes. Trepidabit et ipse 316 in simul atque metus vinclis torquebitur iisdem, 317 qui jubet artari terras, dignoque timore 318 stare viros. Quanto sequimur fortuna furore 319 has crudelis opes tenerarum errore rotarunt 320 impulsas, morisque tui quas excutit aura 321 ardenti stipulae vitreoque simillima bombo. 322 Ast miseri fragiles sequimur fortuna favores : 323 te sequimur fortuna deam. Recte improba ludis 324 qui statuunt servire tibi, qui nubila quamquam 325 praevideant, creduntur aquis. Exempla priorum 326 haud referam ; satis est percussum fulmine saevo 327 augustum digno lugentem fata timore, 328 et pueri trepidare manus, qui posset et ipsos 329 vel superare deos, si numquam casus in altis 330 culminibus, firmum si aliquid, si quicquid in orbe 331 incolume, aut saevi securum sorte pericli. 332 Attonitus Narbante satus turbata resolvit 333 ora dolens. 'Ne jam suspensum detine, mentis 334 incertumque tuae quae tanti est causa timoris ? 335 Jamque audire sat est. Calcemus Caesaris hostem. 336 Si quis frenato Romanis legibus aevo 337 Caesaris hostis adest ? Haec servi, haec parvula princeps 338 dextra manet non tacta metu. Perquiret ubique 339 legirupam. Licet hunc Ganges aut regna Trionis 340 hisve obversa tegant ; non illum Pergama nobis 341 eripient, non alta poli, non Tartara. Nomen 342 da, precor. Audaci divellam viscera telo, 343 vel mea, si adversos timeat pia dextera manes." 344 Incipit Herodes ; atque inter falsa cadentes 345 verba ciet lacrimas, miserantem fraude Pyracmon 346 ut dire in turpem succendat mortis amorem. 347 "Mons fuit umbrosis furiisque silentibus alte 348 horrificus. Velut ille reas qui sorbuit umbras 349 mortibus Arcadii perhibent si vera coloni, 350 litus ad Euphratis. Persarum tempore regis 351 sacratum innuptae gentes fecere Dianae. 352 Saepe locum celebrem visit pia, saepe vocata 353 labitur in triplici forma. Fratrisque negavit 354 imperio. Nec Phoebus erat qui regna sororis 355 tangeret, aut sidus migras quod polluat aras, 356 non ea quae primo custodit limina caelo : 357 ipsaque sic niveae divisa est luna Dianae. 358 Hoc tenet intonso funesta cubilia saxo 359 Anchelos vasti securum pignus Averni. 360 Sidera tecta rates homines Acheronta deosque 361 circuit. Avulsas peregrinis montibus herbas 362 temperat, et scaevis immergit viscera succis 363 (arcanumque nefas Stygias immandat ad umbras) 364 saevae iterum tradenda neci. Vis sideris omnis 365 nota viro, et cunctae quae grata et noxia terrae 366 signa. Polique domus, sociataque cominus astra. 367 Fortunae quo jura loco, miserumque ferendae 368 servitutis onus. Qui cultis letifer arvis 369 igne sinus. Quali veniant fundamina Romae 370 auspicio mansura diu. Quo condita Teucris 371 tecta cadant. Claros clypei felicis in usus 372 apta domus, coepto quae sit contraria Marti 373 casuris ignota viris. Quae tempora durae 374 jussa faci. Imbelles et inutilis hora labores 375 quae faciat, populis internaque jurgia fractis 376 det civile nefas. Quod sidus pectora firma 377 compositumque labans et inania foedera formet. 378 Quod fidei vires pariat. Quod comparet almam 379 tempus amicitiam. Quo nullis fidere dextris 380 debeat Argivi pavefactus munere doni. 381 Sit placidum quod lumen agris, quae legibus apta 382 sit sedes ; quae fixa foro, quae jussa clienti 383 consulat hora reo. Qua vi quo tempore frustra 384 lingua sonet. Quo sit toto excipienda theatro. 385 Quo fas causidico vincendi jura patrono. 386 Quo tener ad leges fecundam Pallada quisque 387 gnatus habet. Taedae felicia signa jugali, 388 quo nimium metuenda gradu. Quae poscat honestas 389 hospitis hora vias. Et quae male fida petenti 390 arva aliena domus. Quo saevi explenda tyranni 391 vulnere tincta manus, quo blandae numine sortis 392 hospita Threicios mandarent viscera dentes. 393 Quae socios comitesque paret. Quae tollat Ulyxi 394 Naupliadem. Diro quae linquat crimina voto. 395 Divitias quod sidus agat. Qua crescit in aede 396 copia dives opum. Qua nostram longa salutem 397 lustra ferant. Parvo quae vivum abscindere telo 398 Antilochum, et patriae valeat praeponere morti. 399 Nobilitas quo nata loco, quo surgat honoris 400 condicio, vivae quo dentur culmina famae. 401 Et decus aeternis victuraque nomina cartis. 402 Unde genus ? Quali fundetur gratia signo. 403 Quid dubios casus, et turpia tela timoris 404 degerat, et moto foveat cunabula fluxu ? 405 Quae sceptrum summosque animos viresque potentes 406 sors vehat, evictis elementaque dissona morbis 407 conferat, aeriae tabosave tela sagittae ; 408 perpessas mutante vices quo lumine sano 409 sana viget, patiente cadit, quae recta per altos 410 terra duces mutat variato sidere robur. 411 Quos habeat pia vita duces, et qualiter ipsa 412 sit formanda domus. Quo influxu praemia certa 413 servitiis, quo nullus honos mercesve merenti. 414 Qua simul atque domo liceat contemnere casus 415 temporis alta fori tentantem proelia duri. 416 Seu pelagus ventosque petas, cererisve calentem 417 sole manum socio delectet condere musto. 418 Calluit et vates felici pectore doctus 419 sidera quae primos olim referentur in orbes 420 quo vires mutare debent. Quove ordine multas 421 sit sortita domos cuncta ad momenta potestas 422 versa locis. Quos saepe ciet, vel versa sub uno 423 planetae spatio, recta intervalla ferentis 424 cum visa aspectum lucratur stella liquorem. 425 Caelesti quae signa foro, quae regia septem 426 regibus atque duas horum quis possidet aulas. 427 Hoc etiam normam sapiens revocare vetustam 428 vellet ut in solo jaceat non Cynthia Cancro. 429 Quando haec astra duces habeant, quae signa sequantur 430 imperium, dominis quando et dominentur in astris 431 quod tamen haec proprii summota ex abside centri, 432 nobiliora canit ; juvat est et clara potestas 433 in genitis hac sorte viris. Hic nomina tandem 434 solus et innumeris numeros hic invenit astris. 435 Et videt ante Pharon fixis subsellia flammis 436 quae fuerint. Seriemque notat. Quis ducat habenas 437 temporis, et socio remanent quae regna secundo. 438 Inque vices cessura novas labentibus annis 439 pressa reversuras quae exspectant sidera dextras. 440 Infantem Haemoniis genitrix hunc Thessala bustis 441 edocuit binis tenebrosa per ora lucernis 442 rumpere damnatos audaci poplite crines. 443 Membraque trunca, feramque aciem, dentesque recentes, 444 pallantes gelidis venas evellere plantis 445 quae tetigere caput. Nunc cera molliter usta 446 figere acus. Tecto septenna foramina collo. 447 Quinto mense sacras hederisque capacibus undas 448 colligere, ut rabidi triviis dispergeret Orci. 449 At postquam primam tenera lanugine barbam 450 contegit ut caelo radiisque invisus et aurae 451 antra petit, coetusque fugit, quod copia mentis 452 liberior. Solemque timens egressus ab ipsa 453 nocte per erratos metitur in aethere cursus. 454 Effigies nomenque notans, hinc augur et omnes 455 noscit aves, diramque abraso pisce medellam 456 conficit, et saevum privavit luce draconem 457 saepius et certis exsolvit somnia signis. 458 Quae mortem, quae vincla dabunt. Erebumque profundum 459 compulit, et saeptas ferali voce colubras. 460 Terque tremens tortis magica vertigine filis 461 datque adimitque animas. Furias Acheronte remenso 462 convocat in vivas nec primo ex litore voces 463 ulteriora trahit. Lustrato et fatifer Orco 464 sidera, aves, ditemque petit ; causasque per omnes 465 nititur esse Deus nihilum qui nesciat unus. 466 Hic cum desertis antiquo ex tempore campis 467 semper et horrendo jacuisset solus in antro 468 diffugiens comites, socios nunc quaerit et omni 469 corde labat, turbasque petit. Nec rupibus altis 470 fidere, nec solitae faciem committere silvae 471 audet. Et ingenti metuunt sibi palida nocte 472 viscera. Nocturnum quia vidit nubila caelum 473 opprimere et flammas nebulis ardere coruscas. 474 Nunc acies ruptis congressaque sidera caelis 475 cernit, et immensos oculis vanescere gyros. 476 Noscere nec moti tunc cursus profuit astri. 477 Lunae erat arbitrium placidum Phoeboque fugato 478 Jupiter ingentem contempto Pisce Leonem 479 occupat. Et socias peritura in bella sagittas 480 advocat. Et superi discissa est norma theatri 481 concentusque. Ferum vesana cupedia Martem 482 solicitat nitidis imponat frena caballis. 483 Poscit equos, aries petitur. Iacetque relictus 484 Scorpion. Ast alacer terreno sanguine motus 485 Phoebus adest. Numenque tegit. Nec more vetusto 486 contentus lustrare dies. Noctemque per ipsam 487 currere compositam non quo prius ordine lucem 488 imperat. Atque Jovem lacerat sumpsitque negatum 489 Mercurium et geminos placida cum virgine fratres ; 490 et Venerem victi spoliavit foedere Tauri. 491 Saturnum positis frustravit Aquarius undis. 492 Omina Phoebus habet. Nec tot pugnantia solum 493 sidera languentis terrebant pectora vatis ; 494 omina torserunt animum. Namque audiit alti 495 murmura saeva soni. Quassatas pondere quercus 496 collabi, et nullo natutantia robora fractu. 497 Nunc maestos ululare canes. Nunc prodere tristes 498 flebile carmen aves. Nunc siccis vocibus haedos 499 latrantes. Pavidaeque ululantes vertice silvae 500 tecta subire feras. Et tamquam debita nostro 501 bella forent mundo superis pugnantibus. Omnes 502 terrigenae maduere manus. Conjunctaque discors 503 natura est, nec ut ante fuit. Funesta leoni 504 dextra leonis erat. Nec foedus sanguinis ullum : 505 qui prius et sociis pacem tenuere sub armis, 506 nunc mortem petiere suis. Feritasque vicissim 507 dimicat. Et serpens serpentem invadit, et ipsum 508 non piguit minuisse genus. Miratur, et haeret 509 astrologus. Trepidatque magis. Nam cernit : et ecce 510 inter bella neces media inter saeva furoris 511 vulnera, communem quo nescit numine pacem 512 regna repente vident. Horrentum et turba ferarum 513 quaerit amicitias. Nunc vires dentibus apri, 514 brachia nunc ursi deponunt cornua tauri. 515 Nec canibus rabies, nec acerbae cuspide frontis 516 pisces bella gerunt ; aquilas natura columbis 517 miscet ovans. Et laeta novo sub principe tellus. 518 Quid faciat tot mira videns obversaque signis 519 grandibus Anchelos ? Dubio nunc corde rependit 520 jurgia : nunc caedes, nunc pacem pensitat omnem ; 521 discordesque manus sociali foedere vinctas. 522 Nunc videt horrentes in se saevire leones. 523 Nunc canibus mixtos pretiosa ad pocula cervos. 524 Heu ! Quid in ignotis valeat mens perdita causis ? 525 Quid carmen ? Quidve herba juvet ? Si legibus obstat 526 jam natura suis sancitaque foedera tollit ? 527 Omnia si vario mutentur nota tumultu 528 quid petat infelix ? Non tantos pandere compos 529 eventus ; vinclis umbram revocabat apertis 530 carmine. Et est magicis aggressus Tartara telis. 531 Effectu caruere sonus. Manesque repulsam 532 tunc impune dabant. Cantum sprevere secundum 533 quae totiens timuere rapi. Nec vocibus ullis 534 mota palus. Nec tonsa ratis nodosa movetur. 535 Stat Charon. Et nullo majora pericula casu 536 doctor habet. Jam quippe neces hinc augurat, altam 537 exitii rabiem. Nec sat rationis habebat. 538 Quid portenta parent, in quos prorumpere pestem 539 cogant fata viros. Gladio se destinat omni 540 quem videt a Stygiis contemptum manibus : ingens 541 obrepit ecce sopor dubitantesque implicat artus. 542 En somno ardentem Bethelenis ab urbe leonem 543 aspicit excelsae Capitolia vertere Romae. 544 Vestalesque focos et primi flaminis arae 545 relliquias, Phrygiosque simul sorbere penates. 546 Inde potens flammis candenti tegmine victor 547 irruit in saevos proceres, corpusque tumentis 548 Caesaris, et nullo subtraxit guttura ferro. 549 Impiger intactae decurrit turris ad omnes 550 thesauros. Et sumit opes, gremioque maritae 551 claudit eas, divesque manet. Dein turba Quirini 552 ex hoc acceptis explebat pectora nummis. 553 Aspicit et tenerum validis incursibus agnum 554 dilacerare ferum qui duro ex funere taurum 555 victor Pompeia triduum spatiatur in umbra. 556 Post haec silvestres peperit quos India tacti 557 turbinibus corpus velox fulvumque colorem 558 caeruleosque oculos ; verum in contraria crinem 559 tergora dura monent : socios victoris et altos 560 diripiunt, agnosque necant passimque trucidant 561 vallis opes. Turpantque sacras sub sanguine gemmas. 562 Aspicit et pulchrum ex hac urbe insurgere flatum 563 mollem animam patria nec solum sistere terra 564 Circius ut Gallis, vel Scyron solus Athenis. 565 Tendit in immensum cunctisque ex partibus orbis 566 flamina bina vocat. Proprioque sub alite jungit. 567 Et quos umbrosogenuit spelunca sub antro 568 Dalmatiae ; et sicco quae mater creditur austro, 569 colligit, et sparsos placido sub flamine ventos. 570 Noxius est nulli. Terras super evolat omnes. 571 Cuncta fovet. Per cuncta meat praesensque benignis 572 omnibus atque placens Romanaque moenia victor 573 concutit. Et muros humili tellure superbos 574 praecipitat. Necdum anser erat qui proderet hostem. 575 Orta dies pulso jam regna nitentia somno 576 traxerat, et maestos ditabat lumine campos. 577 Surgit et instanti blanditus voce timori 578 dat sibise vates. Et quae sua signa negarant 579 somnia dant nimium dignis ut testibus ante 580 credita quod toties vera est expertus." Et inquit. 581 "Reges monstra petunt. Ingratae praemia sortis 582 pauper tutus habet. Saevis horrere pruinis 583 nunc libet hibernas male tectis carnibus undas 584 et soles diramque sitim perferre famemque. 585 Si ridere vacat, quid saevo tempora cursu 586 quid caelum, quid fata trahant, quid flamma decori 587 sideris ad varios moturi regna tumultus. 588 O requies secura beans ! O mitis et alma 589 pauperies ingrata deis, exosa nimisque 590 sanctificata, ferum fortunae spernere casum 591 sorti spreta dabis, gladiis non apta cruentis. 592 Heu quid summa juvant animos, si funditur altum 593 non nisi summa tenens ? O regni insana cupido. 594 Hinc fraudes, hinc arma videt, laterique paratas 595 insidias qui cuncta vorat. Qui cominus hostem 596 non timet. O series, o numquam sceptra sub uno 597 permansura gradu. Tunc sic effatus ad ipsum 598 Augustum missis expressit somnia chartis 599 impia signa notans. Quid jam sibi fata pararent, 600 quod facinus nostro grande exspectatur in aevo. 601 Haec ait. Et tandem si regni culmina Caesar 602 si tibi cara salus, conjux, patriique penates, 603 si te Roma movet, Bethelennica viscera justo 604 rumpe potens gladio. Puerum tibi dicimus inde 605 venturum excidio Romani nominis. Inde 606 mors te saeva manet ; si non mens praescia mortem 607 effugiat. Dimitte senes, binique labores 608 solis eant. Gemini feturam temporis anni 609 ploret humus laceram. Totidem nam visa diebus 610 auguria et moti turbata cacumina caeli. 611 Elige quod praestat moriendum aut nempe necandum 612 est tibi. Rumpe viros omnis : ne liber ab ipso 613 funere solus eat, quem solum quaerimus omnes 614 in furias. Hucusque loquens indixit opertum 615 mortis onus. Rex ipse pavet regnoque sibique 616 providus et templis et paci consulit orbis. 617 Et mihi funesti commisit pondera facti, 618 raptandosque viros. Et caedis transtulit atrum 619 officium. Nec dura quidem ; sed more precantis 620 verba sonant, magni clara argumenta laboris. 621 Summum quippe nefas et turpia tela paramus. 622 Qui jubet ille nocens, scelerum qui jussa ministrat 623 non sceleratus erit. Vacat hoc a sanguine pulsus. 624 Huc precor huc testes : o caeli, o numina sancti 625 diique deaeque omnes. Sit saeva adjussa subacto 626 fas odisse viros. Liceat pietate remota 627 corpora supremo puerorum abscondere cultro. 628 Namque (fatebor enim) mihi si fera tela paranti 629 occurrat pietatis amor ferventior ira. 630 Nil juvet hoc pueris quos haec Jovis ultima nostri 631 fata petunt. Aliusque nocens professor acerbos 632 surgeret in gladios. Accensaque Caesaris ira 633 me petet. Et moriar Getico non fletus in orbe. 634 Et pius esse velim : si quicquam prosset arandis 635 paulisper dubitare locis. Mandata sequamur 636 funera. Si saevis instarent fulmina factis 637 ipse licet rigidis moderator stringat habenis 638 justitiam, nobis non imputet acta jubentis." 639 Tabibus aut aliis in quae Satan ipse loquutus 640 dissimulat rabiem simulata mente recoctam ; 641 fraudibus arma tegit sceleratis. Attamen istud 642 ni bene compertum est ; constat de funere. Tandem 643 dixerat haec. Saevum tenuit mora nulla magistrum 644 carnifices aptare manus caedisque ministros. THALICHRISTIAE LIBER DUODECIMUS. v.1 Litora jam Calpes radiis orbarat amicis 2 Phoebus, et a Lybico squalentem pulvere barbam 3 laverat Hispanis (si vera est fama) sub undis. 4 En veniunt diro cingentes oppida ferro, 5 insidiasque parant ; neu quis subtractus haberet 6 sorte fugam. Cunctis remanent munimina portis. 7 Illi tela locant. Alii subiere nefandum 8 ensis opus vasto spumantes sanguinis aestu. 9 Ac velut ingenti porcorum ex glande furore 10 turba venit, villaeque simul sub cardine coetus 11 divisere suos, et quisque in limina noto 12 calle ruit. Sanctam fures hoc murmure terram 13 introiere truces. Partito calle per omnes 14 arma tulere domos. Nec telis defuit ullis 15 vulnus. Et infantes invadit cruda silentes 16 mors decepta nimis ; nullos habitura nepotes 17 quos perimat, gladiis quae semina verteret istis 18 impletura piis alium nascentibus orbem. 19 Instat opus sceleris miseras gladiique minaeque 20 exterrent matres. Conspecta ut agmina surgit 21 quaeque timens plenis quaeritque scrinia mammis. 22 Et quae non gremio refovebant viscera, natos 23 non vexere suos. Quis mutae vulnera proli 24 crederet ? Infernos quis tam fera monstra putaret 25 posse viros ? Iterum securos pignore cocti 26 sanguinis esse putant. Frendens sordescit ubique 27 carnificis furiosa manus, sicamque superbam 28 incutit : et jugulis non insudabat apertis. 29 Colla cruenta cadunt, avulsaque turpiter ora 30 non longum sensere mori. Nec prima negabat 31 vita necem. Gladios extremaque fata recusans 32 ira doloris abest. Solitus non ictibus altis 33 clamor amarus erat. Satis hoc in tempore diro 34 mens puerilis habes, digno indulsisse dolori. 35 Sive quod aeternam felici caede coronam 36 vaticinata siles, ipsoque in vulnere gaudes 37 convictura deis. Subito intercepta furore 38 vel quia non valeas teneras efflare querelas. 39 Saevit atrox miles. Ceu si prosterneret agnos 40 dente lupus qui non uno sub sanguine multas 41 gaudet habere moras non uni vulnera praedae 42 multa inferre, furens nunc hac nunc volvitur illac 43 saepe necans. Fuso nec sic inferna cruore 44 est satiata fames. Indigna clade per omnes 45 non aliter pueros rabies haec stricta tepenti 46 sanguine tincta furit. Multaque in caede vagantis 47 cultri extrema parat raptor, ferale retondens 48 caute ministerium. Nam longae stragis hebescit 49 ad cumulos, ensisque furit sine murmure pernox. 50 Donec cum pavidis cladem aspexere latebris 51 prosiliunt matres ; genitrix peritura per enses 52 perque hastas, vultusque truces, mediosque per hostes 53 caeca ruit. Saevoque pares horrentia vultu 54 funera conspiciunt. Caesisque ut cognita turbis 55 membra vident jacuere solo, corpusque relictum 56 et vacuos artus carnem amplexantur. Et haerent, 57 attonitaeque silent. Vetuit dolor ultimus ulla 58 dicere verba. Tacent. Nectosque ad guttura vultus 59 apponunt, animamque vocant. Vivumque calorem 60 exspectare juvat lacrimis et voce citatum. 61 Nec credunt potuisse mori ; compulsa repente 62 spes cadit. Immeriti nunc praestat pondera tabi 63 lambere, materna maculas nunc tergere lingua 64 vulneris, effrenos insanae et mentis amores 65 gustatis satiare viris. Nunc viscera condunt 66 visceribus, patrio natumque imponere busto 67 mater avet. Lacerumque fovet, nimiumque tenentes 68 pro gladiis fecere manus. Carisque lacertis 69 corpora per primum si non laniata furorem 70 pressa alium gemuere nefas. Erat hirpa duobus 71 orba viris. Binum crudeli hac peste decorem 72 perdiderat moribunda dolens quaerebat et ambos 73 passibus incertis dubitans. Nam pulchrior ullus 74 non fuit occisis nec major gloria natis 75 intererat lacerae Rachaelis nomina turbae. 76 Ambo decus caeleste ferunt. Et quisquis eorum 77 pulcher amandus ovans. His crines verticis aurum 78 nix facies sanguisque color dignissimus orbe 79 vitali : nunc ater erat, sanieque cruenta 80 tabescens maculis offundit lumina saevis. 81 Hos pia cum lacero clamasset mater acervo 82 ingeminans quo nate lates. Justoque furore 83 ut maenas toto bacchatur concita Pindo, 84 perniciem perfusa sacram provolvit ubique 85 stragis onus, dirimitque neces nudataque verrit 86 ossa virum. Longos in membra informia visus 87 inserit, ignotis optataque pectora truncis 88 credit inesse. Cadens iterum frustrata secundas 89 labitur in lacrimas, vacuisque indagat in umbris 90 quos peperit totamque ciet sub lumina mortem. 91 More canum, nec prona minus, furiasve minores 92 haud incensa vomens, quam flumina visa timentes 93 in quos projectae nihilum valuere salivae. 94 Morsus odorati medicatave somnia Psylli. 95 Lustratum caedis fuerat satis. Insuper infra 96 corpora lassatis dirum scoriata lacertis 97 volverat. Et vanas effuso sanguine venas, 98 pandere quaesitum voluit fortuna cadaver. 99 Invenit et primum subitoque exterrita partum 100 conspicit ut foedos truncataque viscera vultus 101 et tenerum ferro transfixum pectus ab alto, 102 extulit ex aliis tantum properata peremptis 103 omninecem sobolem, quam si puer ipse maneret 104 vivus adhuc gladios iterum sensurus. Iniqua 105 tela timet factura nihil, ne perditus ullum 106 igne modum tenuisset amor. Veloxque cucurrit 107 ut lateat clausura suum. Sed lictor ab ipsa 108 caede vacans et sponte necans quodcumque paratus 109 exercere scelus, specula metitur ab alta 110 cladis opus, nudatque manus, si forte videret 111 quem laceret. Ceu cum secreta conditus alvo 112 mergitur usque draco gelidas infringere frontes 113 possit et ut superam defigere morsibus aurem. 114 Utque dolo simulans humanam bestia vocem 115 in stabulis vigilat miserum raptura vocatum. 116 Grassator tristes hic cum speculatur in aedes, 117 ferre suis manibus matrem quam crevit euntem 118 pignora credit. Eam sequitur. Fugitque secuta 119 nescio quid metuens quod perdere posset. Et ille 120 fortius in praedam mentem vehit. Illa timore 121 currit et alatos superabat cursibus Euros. 122 Quid si viva sinu quae nomina vana trahendo 123 cervus erat, vel dama fugax, seu dente volantes 124 alitis infenso quae pennas devorat haustu ? 125 Effugit irati digitos praedonis, et ipso 126 sub custode cadit. Vel jam secura retectos 127 incidit in laqueos quae tanto in funere dextrae 128 maerebat quod sola vacat, dirumque cruorem 129 optans immani flagrabat caedis amore. 130 Isque ubi tendentem latebras cum prole parantem 131 aspicit ; accurrit, saevoque deartuat ictum 132 ense caput, sociae communia vulnera matris 133 quae patitur posito nati in tegmenta lacerto. 134 Nec rabies desaevit hians, cum laedere caesum 135 cogitat. Ut vano potius commota cruore 136 dimaduere manus. Fortemque inverberat acri 137 corde dolens aliam quod non vanescere mentem 138 fecerit et vacuum penetrasset ad ultima ferrum. 139 Qualiter infectos ingrata caede penates 140 aspiciens truncum lacrimans tristatur in hostem, 141 invidet et Phariae crudelia funera dextrae 142 et primum rapuisse nefas. Sic iste priorem 143 aversatur eum, qui finem carnis in omnem 144 irruerit, puero flatum nec liquerit atro, 145 quem rapiat non ante fames contenta quiescit 146 quam laceras carnes, et inanem partibus umbram 147 digerit. In tantas non sectus crimine crustas 148 Itis eras, crudo soboles mandenda tyranno, 149 quas puer hic. Fractis facinus miserabile membris 150 maxima pars minimae nec sana est convenit auri. 151 Quis feret, o musae, per quales funera formas 152 invadant pueris non una caede peremptis ? 153 Lyra parens mutum lignoso tegmine natum 154 clauserat, et firmae vectes obduxerat arcae, 155 quae nihilum taetra lucis sugebat in alvo, 156 aera nec vacuis patitur volitare cavernis. 157 Ac simul angusto succlusit viscera claustro 158 grata, scelus diri velut infecunda tyranni 159 increpat. Et quassis furibundo murmure tectis 160 concita tortores blasphemat nerviter acres. 161 Seque vocat ditem. Et plenis sidera labris 162 extollit. Viresque effundit pectoris omnes 163 in laudem domini velut hac ratione benigni 164 quod moritura suis citius tam pignora mammis 165 non daret. O quoties tamquam secura cruentos 166 intonat in gladios ? Stimulisque incestat amaris 167 carnifices sic fata : "Feri lacerate dracones 168 quod libeat. Miseros disperdite dentibus agnos. 169 Mille orbate patres, pueros truncate silentes. 170 Sum secura canes. Vestros risisse furores 171 quae valeam tempsura scelus tempsura nefandas 172 insidias." Istis lanii violentia verbis 173 gliscit amara magis, crebescitque impetus horrens 174 caedis in omne nefas. Nec Lyram mucro beatam 175 rumpit, namque Lycus truncanda in colla paratus 176 stabat acerba fremens. Sed matres Lyra per omnes 177 seminat invidiam quod dixit Scaevola tantam 178 haec eat. In matres majora incendia tristes 179 evomat, et plagam quod sola haec respuit ipsam 180 acrius orbatas agitabit flere maritas. 181 Quique puer quartam valuit succlusus in horam 182 delituisse, sitim non jam tolerare prementem 183 compos, delapsi sumebat pocula mucci, 184 pro lacte et digitos sorbebat gutture vanos. 185 Crescit iniqua fames ; tenerae jam carnis humores 186 est calor. Et rosas ambibat flamma medulas. 187 Densantur sanguis arescunt labra. Puerque 188 clamitat "Hoi" solitam lacrimoso murmure mammam. 189 Vos ferit horribiles pueri morientis ad aures. 190 Non tamen audita qua sit de parte querela 191 constabat. Partes decurrit prona per omnes 192 falsa fides. Strictis educere lumina rostris 193 occipiunt, ipsis crinem et flexare cerebris. 194 Qualiter est hostis muri : sine murmure parvis 195 incubuere sonis. Illi super ardua celsae 196 hunc tabulata domi gemitum venisse putantes 197 exquirunt latebras et suborundaria, viles 198 muscarumque locos, tecti dispendia lapsi 199 exagitant. Fluidasque exsolvis Phomite glebas. 200 Tuque, Lage, immanem toto cum corpore molem 201 roboris excisi, summo de vertice fractum 202 quod caries dentata dedit, dum vertis, ut ivit 203 forte sequens Lydus tua post vestigia, tractus 204 laeditur ad medios scalae pereuntis. Et ictus 205 te vocat in pugnam mucrone accinctus, et altam 206 caesariem nigro minitatur volvere caeno, 207 irridens Tungris flavos de more Sicambros. 208 Audiit haec Narus fraterno ex patre Suevus 209 increpat et Lydum. Verbosaque dicta refellit. 210 Et vocat amentem qui jam sparsisse cruorem 211 sanguine tinctus avet. Seque irrevocabilis offert 212 in pugnam. Ast primus qui rixae incendia motus 213 mittitur in praeceps. Multos perpessa furores 214 scala ruit, pariterque Lagus dissectaque crura 215 perdidit. Huic socius vel illo ex tempore Ruffus 216 quo Romana solo scelerarunt pila Liburno 217 dum Caium ignota caesum posuere sub umbra, 218 conspicit ut jactum sub iniquo vulnere fossum 219 armatumque minis Lydum antistare perosis, 220 torquet in adversas crispatum missile costas, 221 disnectitque latus. Casurus vulnere Lydus 222 terrificis notum conclamat vocibus Ismon. 223 Illinc inde ruunt. Obversaque tela tumescunt. 224 Plurescunt acies. Et maxima mortis imago est. 225 Extemplo ardentes belli motura furores 226 clauditur infesti tenebrosa sede barathri 227 Alecto ; et caras posuit neglecta colubras. 228 Noctifer ipse volat. Qui quamvis vulnera flammas 229 jurgia saevus amet, non hos in Tartara vellet 230 ire lupos populi sine toto sanguine sacri. 231 Et per quem membris nata est discordia nostris 232 non bene sedatam pacavit Dennaba rixam, 233 discordesque unit comites. Caecumque furorem 234 dispulit a sociis rabidis. Nondumque necatos 235 in pueros dextras convertit caedis amicas. 236 Interea nimio pueri male flentis amore 237 secum Rhenus obit, tandemque haec turbidus infit : 238 "Mene valere casa puerum invenire misella ? 239 Qui loca caeca vias fumosi ditis opacas 240 pertransire queo, percusso et luce barathro 241 trilinguem dira tractum revocare catena 242 ad superos ? Quo caece lates ? Prohibete sorores 243 hoc scelus : estclausus tot caesis millibus unus 244 liber. In ista furens cellas penetrabat in omnes 245 nec secreta timens in honesta cuspide caecam 246 tentat anum, quae jam fusis veterana querelis 247 non habet ut plangat lacrimas, sed muta latensque 248 suspirat plagam laceratae plebis iniquam. 249 Ut vero erratas incassum ravola turbas 250 aspicit. Haec : "Illam socii torquete beatam 251 quae nuper tales geminabat sedula voces 252 tempore quo matres dolor est et plaga per omnes 253 non nisi per natos cantabat sola diremptos. 254 Apta nimis proli est : sterilem se clamat. Alendum 255 vere habet ipsa virum : comites aptate flagellum. 256 Hanc torquete pares. Pueros dabit illa latentes." 257 Dixerat in raptam tormenta horrentia liram 258 apparat. En tortis exquirit viscera tauris 259 saepe petens natum. Crudescens murmure lorum 260 incitat. Infando nigrescit pectus ab ictu 261 turpiter. Et miserae tumuerunt verbere mammae. 262 Voto ubi forte datum sensit quadrare flagellum 263 utque per impulsum tremuerunt viscera vastum, 264 loritenens istis inculcat gaudia verbis. 265 "Funde inimica tuos ne claudas pectore natos. 266 Funde inibi." Totumque incurvat corpus in ictum. 267 Post haec petra calens pedibus substrata, dolores 268 o rabidos ! Iterum languens renovatur. Et ignem 269 colligit in furias. Et crura gementia torret. 270 Protinus ex altis innexo podice tectis 271 mittitur ut digitis penderet corpus ab actis. 272 Ossa tremunt. Pendent disjunctaque membra retortis 273 artubus. Hi mortem vivi subiere furentem. 274 Hinc alvum vermis corrodit pressus, acerbam 275 excavatatque viam. Quam postquam morsibus altis 276 obtinet, invisasque explorat dente latebras, 277 testatur vacuam natoque et sanguine liram. 278 Tunc unda horribiles scoriata per ora liquores 279 obdidit ; et crudis totum os in vulnera plagis 280 rumpitur, et vincti reflabat jure cerebri. 281 Turpe nimis. Grandem sed quis vicisset amorem 282 tortor ? Lira feris lacerata immota sub iris 283 persistit non fassa suum. Vicitque cruentum 284 torquentem gladiis monstrum mirabile cunctis. 285 Sed miserum quam fata vocant, matremque misellam 286 quae videt acceptae fructum se perdere plagae. 287 En puer ingeminat votum irreparabile, tuncque 288 discrevere sonus quo sint ex tegmine. Fures 289 accurrunt omnes anatis ceu colla videntes 290 infremuere canes tremulis egressa sub undis. 291 Incumbunt praedae nec clavos ante retortos 292 agnoscunt gladii quae sunt sine cuspide saevi. 293 Et ne longa viri traherentur in otia, magnis 294 mittitur arca focis toto cum pondere. Jamque 295 flamma veternosum veloci turbine lignum 296 dulcis edit. Tabulae stridunt, vectesque liquescunt. 297 Ah, miseri infantis tenera quid carne ? Puer, quid, 298 quid tibicum durum lambebat flamma metallum 299 ardescunt carnes, torrentur et ossa ; repente 300 fama sonat cunctis pueros latuisse sub arcis. 301 Praeco terenda jubet domibus secreta cruentis 302 anfractusque senes, et cuncta latentia. Tectos 303 dumque petunt pueros, nummos rapuere subactos 304 clavibus in multis. Vivaque cupidine plenis 305 unguibus insistunt. Gemmasque aurumque recondunt 306 pectoribus. Socios nolunt. Aliasque remittunt 307 in latebras. Fur atque parem taxabat, inertes 308 immunes scelerisque manus sopitaque tela. 309 Et sic divitiis soli incubuere repertis. 310 Seque putant divos, medio quod sanguinis aestu 311 nummi amor ardentem superasset caedis amorem. 312 Abstulerat Sylas argenti pondera magni ; 313 tecta sago in campos quae dum referebat in alto 314 jam tumulanda solo. Sceleris dux crevit. Et illum 315 aspicit ut curvum, et praegnanti tegmine flexum 316 sub sagulo infantem putat asportare potentem 317 ex pretio matris subtractum funere. Dumque 318 cogitat, extremas in tergum colligit iras 319 ensis. Eumque ferit, bullataque furta resolvit 320 vincla terens. Stricto numerosa pecunia ferro 321 spargitur et partes diffusa est gaza per omnes 322 vestibuli. Cunctis, o mira novissima, saeclis 323 non aspecta quidem, non aspicienda furentes 324 hi sprevere bonum nulla non arte petitum. 325 Non erat argenti sitiens quin sanguinis ollas 326 plus sitienter amet nummos tempsisse decoros 327 nunc homines didicere prius tempsere patentes 328 divitias puerosque petunt in funera. Non vel 329 suspendunt gladium nummi ratione legendi. 330 Mira cano. Ingentes auri calcare nitores 331 in facinuscultri nunc nunc didicere parati. 332 Vilescunt gemmae, plus est in corpore fracto 333 candoris. Summum nunc sanguine vilius aurum. 334 Proelia, vincla, neces solo nascuntur ab auro 335 jurgia ; mors, ferrum perque aurum sanguis amicum 336 funditur. Et summum nunc sanguine vilius aurum ? 337 Caelica nunc medio nascantur sidera Ponto. 338 Arida nunc pisces pariat, formica leones, 339 musca canes : clarum difuscet noctua Phoebum. 340 Vertitur interea crudeli funere totum 341 quod superest. Nullique manus dirissima morti 342 parcit. Et horrendis quaesita est saepius hastis 343 libera lustrandum divino sanguine limbum 344 quae colit, empyreo mensque est aptissima regno. 345 Sed Furias opplere libet. Frustraque necatos 346 saepe necant pueros, quod summi criminis esset 347 non nisi summa lues ; nec qui fert crimine nullum 348 duceret ense modum. Juvenis si quisque movebat 349 carne reluctantes animos quod labra negarent 350 mentis iter vigilans ferro furiosus acuto 351 raptor adest. Jugulatque virum. Proclamat et : ergo 352 nunc erat Antheus patria tellure levandus ? 353 Illic ardentes alieno fulmine matres 354 cernere erat. Properis morientia membra lacertis 355 arripuere neci, justoque urgente furore 356 instar tigris erant. Nec major traditur ulli 357 impetus orbatae victura prole leaenae. 358 Namque ferunt rapidas spectato funere vires. 359 Nec rabidam metuere manum, cultroque paratos 360 detinuere suos. Saevo has incensa furore 361 vis agitat. Dirae sed plura in vulnera dextrae 362 infuriunt, puerosque amplexis matribus actos 363 ense secant. Nostro superis contendere ferro 364 quid juvat ? Ipsa manent permissae fata ruinae 365 immutanda. Ruunt pejori ex vulnere caesa 366 corpora maternos citius truncata per ausus. 367 Nec raptor facit inde minus, nec vincere ferrum 368 femineae valuere manus. Lassataque mater 369 vertit in arma preces. Sed non quod flectere possit 370 infernos pietate viros, quae invertere tigres 371 aut mulier Libycos poterat captiva leones : 372 hos lenire nequit. Mediis in dentibus omnes 373 horrendum fremuere canes, jam pulvere limus 374 sanguis erat, lassoque fluens mucrone tepentem 375 intrat humum irataque abscondit crimina terra. 376 Jamque satis gladii perfuncti munere saevi 377 ignavam fecere luem. Jam segnis in acri 378 mucro nimis lassos frustrabat clade lacertos. 379 Tunc enses posuere rudes hebetataque damnant 380 tela. Furens rigido caesor tunc vulnera morsu 381 inchoat. Et dentes acuens in membra minori 382 non rabie frontem qua limant cautibus altam 383 qui male purgandas anulo laesere catervas. 384 Aggravat en pueros crudelis morsus, et imis 385 ossibus horrificos suxerunt guttura nervos. 386 Intumuere omnes penitus. Pressusque gravescit 387 dente puer. Crassas turbato sanguine venas 388 ictus agit. Maculis deformia corpora nigris 389 carne fugant acies tumida, visusque dedere 390 monstrificos. Numuam tam saevo pectore visum est 391 Laestrygonas diris hominem sorbere sub antris. 392 Qualiter auratae mutabat fercula mensae 393 Acticus omnivoro diversaque poma palato. 394 Nunc lanio vivam formas inducit ad escam, 395 permutatque dapes. Hic durum pectoris, ambas 396 ille petitque manus, capitique hic figitur omni. 397 Mandit et ille genas. Hic totam currit ad alvum. 398 Ille furens labris resecabat crura protervis 399 evomit hic crudos medio de gutturis artus 400 ambesasque manus. Turpique fluentia tabo 401 labra venenato foedabant saecula visu. 402 Proh dolor ! Haec Scythici renuissent pabula tauri. 403 Magna licet Latiis minor est truculentia Bois. 404 Claudi hanc rumpe feram, solidosque exclude voratos. 405 O medici, frenate canes. Pertundite dentes. 406 Ferte rosam rabidis pereant ne morsa venenis. 407 Sed jam cuncta parens horrendo percita motu 408 maternas efflat furias. Et cardia saevos 409 solvitur in planctus ululat clamoribus aer. 410 Caecaque in iratos insurgunt murmura caelos. 411 Justitiae insimulant, et dormitare severi 412 tela Dei clamat, quaeque olim provida custos 413 nunc oblita tacens tot primo germine flores 414 tundere torrigeros videat non mota juvencos. 415 Deblata caelestes gladiis conquesta favores (‘deblata’ : forme syncopée pour ‘debilitata’ ?) 416 illacrimans, haec fata. "Parens sic pectore sancto 417 cuncta regis ? Sic cuncta movens vitalis origo 418 causa trahis causas in finem prima secundas ? 419 Parce precor pietas : oculis non omnia justis 420 conspicis. Aut caecis versamur casibus. Unde, 421 unde nocens crudi grassatur dextra tyranni 422 insontesque premit furiis ? Si lege solutum 423 debuit esse nefas, justi moriamur, et altum 424 sis impune scelus, concurrant crimina, saevae 425 rumpite cuncta manus domino permissa. Merentis 426 in poenas tacet ira ? Ruat de sanguine nostro 427 si superest quid caedis oves placate Tonantem 428 tabe ferum. Cunctis populus cur pervius hastis 429 noster erit ? Rigidos scelerati experta furores 430 Antiochi gens ista cadit. Quae surgit in istos 431 non rabies armata viros ? Quis vertere nostros 432 non potuit ? Fures nos praedam summus ad omnes 433 (hoc Aeglonus atrox, Madiam Chusauria, Sethin 434 Triphon et infensis testatur Baccides armis 435 Gorgias Icanorque et amico Lysius auro) 436 exposuit. Nos signa feris ostensa sagittis 437 quos gladii, quos pila petant. Insultat ubique 438 servitutis onus. Primo et pharaone perempto 439 alter adest, qui membra secet. Nec deficit hostis 440 nos in saecla vorans. Uno et pereunte revixit 441 plurimus. Ut collo serpens lucratur adempto 442 crescit nostra lues nec mors in morte perenni 443 finiet ? Heu Pharium cur nostro ex corpore ferrum 444 exuimus ? Cur non pelagi redeuntibus undis 445 obruimur ? Vixisse nocet morientibus. O si 446 cassa vel exstinctis sint viscera nostra lucernis ?" 447 Dixerat. Insano cecidit lassata labore, 448 tandem ingrata feris indulget somnia curis. 449 Nec minus invito damnabat sidera somno 450 exsecrata lupos, ceu non sopita querelas 451 fundit in astra graves jamque ut secreta revelet 452 non eget imposita male fido pectore rana. 453 Non minor est aliis gemitus. Quae voce superba 454 Sentivomae dictis urgebant fila superbis 455 ob male pollutam scelerato crimine terram 456 justitiae, dirumque nefas crimenque vel ipsis 457 objecere polis. Dolor improbus omnia credit 458 digna loqui, quando sinat haec Deus horrida justos 459 monstra pati, regnare nefas et foedera rumpi. 460 Res caret exemplo. Jam summi exempla furoris 461 hoc dabit hoc scelus. Et miseris exempla ruinis 462 jam dabit iste dolor. Turba grandaevus in ipsa 463 Eleazarus erat sapiens ac fortis. Ut alter 464 qui quondam illicitae subtraxit guttura mensae 465 legibus in patriis, juvenes ne forte sub illo 466 auctore ob vanas scelerati temporis horas 467 victura Stygio subiissent funera claustro. 468 Isque ubi maternas furiali murmure voces 469 audit, jura Dei metuens justissima noti 470 haec ait, amentem castigans voce dolorem. THALICHRISTIAE LIBER DECIMUS TERTIUS v.1 Horrida nunc pueros nec speret Tartara caesos 2 effuso aetherea lucratos sanguine vitam. 3 Impia sed matres exurat flamma superbas, 4 flamma superba lacu scelerosi tincta veneni. 5 Tela colubriferae numquam satianda Megaerae 6 nunc nisi. Jam vestris concurrunt crimina votis. 7 Tartara manivorae gemitus nox impia flammae 8 hac precor huc, laqueos haec mitte in pectora caecos 9 nexibus horrendis. Funesti faucibus Orci 10 janitor ingratas tua duc in pabula turbas. 11 O crudele genus ! Proh noti dedecus alti. 12 Quis probra tanta furor ? Quis vocem saevus inanem 13 letifer ? O vanae mentes corda impia tantum 14 insanire juvat ? Miseris quid profuit aegris 15 blasphemare patrem, vivumque lacessere nomen ? 16 Crudelis mater magis, an canis improbus ille. 17 Improbus ille necans. Crudelis tu quoque mater 18 altera per stolidos factura es et crimina planctus ? 19 Dirior ipsa magis. Tenerorum membra virorum 20 si necat hic, tantum laceravit corpora ferro. 21 Vos domini effigiem superam mentisque decorem 22 caeditis. Heu dulcem blasphemat filia patrem ! 23 En pius ipse videt genitis quod convenit. Ecce 24 si gladios morsusque feros unguesque nefandos 25 hic sinit, illa juvent. Oculis incognita nostris 26 munera caede latent. Felix quem cladibus ullis 27 corripit omnipotens revocatque a morte ruentem. 28 Currere cum campis sceleratum cernit apertis 29 dissimulatque tacens sceleri nec noxius, illum 30 durior ira manet vivos actura furores. 31 An Machabeorum diro quod funere regum 32 corpora sancta mori flammisque horrentibus uri 33 hic sinit, atque lupos pecus almum rumpere saevos 34 fert nimium patiens et inania fulmina torquens, 35 deserit hos ? Potius sic ductat ad aethera. Felix 36 ipsa parens nimium quae caesos cernere natos 37 sic potuit non flexa minis, non vulnere tanto. 38 Felices aliae quae muri culmine longi 39 projectae horrendo pueris comitantibus ictu 40 passa salutifero riserunt funera dono. 41 Vosque quibus tristem fortunae vincere noctem 42 nunc licet, et duros animo patiere labores ; 43 quis dolor est mortis, si mors est plena quiescens 44 et secura dies, iterumque iterumque necati 45 evasere mori, mediaque in morte teneri ? 46 Quis dolor hic matres ? Merito crudelia fusi 47 sanguinis intacti ridebunt Tartara necti ; 48 jam licet his verae gaudentia tempora vitae 49 exspectare bonis promissaque praemia cunctis. 50 Nos vivi morimur potius, qui vulnera semper 51 cernimus, et diras suspecti temporis horas. 52 Quisdolor ? Insanae quae tanta licentia menti ? 53 Insidias, fraudes, mundique pericula nostris, 54 quis furor hic ? Notum est miseranda peste solutam 55 progeniem. Noto debebat funera mundo. 56 Haec patitur. Primisque exspectat sidera, quando 57 occidat ante diem. Si longa his vita maneret 58 forte sub Infernis paterentur verbera silvis. 59 Quippe sator nondum maturam colligit uvam 60 impia furta timens. Primo fint fanguine caesi 61 dicetis nati, sed cur moriantur inulti. 62 Heu ! sinite haec. Primi vivit lex aspera veri 63 facta nefanda notans, dirisque accincta flagellis 64 tempus in omne furens, at nunc sua fulmina servans 65 non minor. Illa parat quae nos non cernimus. Ipsa 66 scit bene cum diri conculcet cornua tauri. 67 Quamvis funesti laetetur forte triumphi, 68 non impune scelus nam pensitat omnia judex. 69 Nec datur hic nosci fapiens. Nequit ille videri 70 quom pateat. Dominique vias nemo inspicit altas, 71 sed cum longa feri faciunt curvamina Parthi 72 flectentes versum suspensis quercubus arcum, 73 quam plus flexa manent letalia brachia multas 74 et traxere moras plumamque in terga renixam, 75 vi majore ferit, majoraque tegmina frangit 76 dura sagitta volans. At nunc qui singula cernis 77 Conditor et Judex quo nemo est justior alter 78 cujus corda latent homines, fata abdita cujus 79 indagare nefas, materno pectore sanctum 80 funde jubar. Saevosque lupos vanumque dolorem 81 da, Pater, atque mali nebulas irrumpere leti. 82 Interea Herodes furiis agitatus iniquis 83 frendebat vita moriens, maestumque sepulchrum 84 ipse sibi horrendis adjungit crimina factis. 85 En neque jam dignum pietas amplexa rigorem 86 detinuisse valet. Jam justa potentia crimen 87 dissimulare nequit. Rabidis infesta sagittis 88 mors venit. Haec animos exspectat sola superbos. 89 Ecce Herodes obit luiturus crimina fusi 90 sanguinis in silvas ruit irrediturus Avernas. 91 Est ante ora feri sinuosis flexibus Orci 92 orbifer introitus. Primo qui in limine vastus 93 tendit in angustum septena volumina torquens, 94 in quibus aeternae fixere cubilia flammae. 95 Ergo ubi versa rei solvuntur membra tyranni, 96 terrificis oculis torquenti percitus ira 97 detentis flammis impulsoque ocior euro 98 vitor adest, animamque rapit. Nexisque coercet 99 unguibus. Et caram devovit limine praedam 100 inferno. Ut primis patuerunt guttura rostris 101 conclusura lupum vivoque in carcere diras 102 conteritura manus ; erat ingens turba siletque 103 horrida pigra jacens lucoque oppessa maligno. 104 Hic sunt qui nitidi temnentes nomina regni 105 mentifraga dulces arcebant carne labores. 106 Quos vigilare pudet, promissaque solvere pensa. 107 Nec pecudes curant qui caecis pabula votis 108 terrestrique feras nutriunt sub corde favillas. 109 Quique valens viridis pecori non dissonus atro 110 haud sequitur castae mercedis dona, sed unum 111 hoc erat in votis vel nullam cernere lucem. 112 Quique redens nullo superum fervore petebant 113 munera. Qui sanctis meditati crimina templis 114 incassum adspectas opplerunt vocibus aras. 115 Quique profunda sacro cingentes moenia gyro 116 principiis cecidere bonis, primoque sub ictu 117 elumbes visae laxarunt lora procellae. 118 Et qui non (saevo blanditae carnis amore) 119 quae valet illa facit. Qui duro limine sistit 120 instabilisque labat, qui longo perdidit usu 121 fortia membra jacens mensis in turpibus. Ut nec 122 sit sibi nec parvum valeat sufferre laborem. 123 Quique diu resides depressis sensibus altum 124 despexere bonum monstrataque lumina. Quique 125 fastidit gustus caeli superumque liquorem. 126 Quique potens aliquis primis conatibus haerens 127 audet adire nihil, quo vanis surgat ab umbris 128 mens vicina deis. Primo haec ignava sub antro 129 agmina maesta dolent, et olenti sulfure semper 130 mersa extorta gemunt, etiam sua pectora noscunt 131 posse horrenda pati. Crudelia vulnera primi 132 carceris hic ursus graviori clade terendus 133 devolat in praeceps. Atque in breviora secundi 134 mittitur antra loci gemitu furiosus inani. 135 Illic qui mensis laxarunt pectora longis. 136 Qui sine lege vorans hoc totum convenit ipsa 137 quod capit alvus ait, geminataque pocula poscit. 138 Nec satis usta prius quae saepe absorpta, sed ecce 139 jam simulata fames, iterumque epulisque remotis 140 vix bene mensa redit. Qui flammea lumina volvit 141 quassa mero immundis enervans pectora somnis. 142 Tempora qui putrido violabant festa palato, 143 jussave perdignam facientes irrita causam 144 carnibus aequoreos junxere ad fercula succos 145 turpiter et fractum fecerunt pascua lectum. 146 Quique ad plena feram genuerunt pocula flammam. 147 Aut sorpsere suum superantia fercula censum. 148 Haec tamen et saevus pertransit monstra tyrannus 149 tertiaque in rabidis depellitur antra colubris ; 150 hic sunt quos voto fert terrea flamma ferino. 151 Quos in brutales per dira incendia mores 152 praecipitat pudibunda Venus, limoque sub atro 153 jam facit esse sues. Thalamis qui debita sanctis 154 corpora non parvae maculatrunt sanguine culpae. 155 Qui sibi nulla negant. Qui duplex factus adulter 156 virginis ora rapit. Qui incautam fraude fefellit 157 delusamve sonat. Qui nexo in sanguine labem 158 ingerit, et sanctas incessat crimine leges. 159 Et qui sacrilegos externo sidere nervos 160 polluit utque pecus sequitur sua turbina, quique 161 mixta peregrinis mutavit semina formis. 162 Qui proprio miseras delusit corpore flammas 163 hic Gomorra furens, hic sexum femina noscens. 164 Saeva vel indigno demulgens pocula vaso. 165 Turpia qui taetris exquirunt dogmata culpis. 166 Qui lustrata loci nigrantes moenia sancti 167 dira venerandis finxere jugalia templis. 168 Lumina qui stolido culpis intenta theatro 169 volvit iners. Et qui gaudenti voce benignum 170 cantat amoris onus. Qui flavae grata puellae 171 colla sub arsuris reminiscitur impia venis. 172 Quae pomposa nocens et Romam fraudibus implens 173 caeca colorato captavit lumina rostro, 174 deligit atque locos impura ad compita claros, 175 unde venenatis prosternat corda sagitas : 176 corpus ut arte gerens, nudataque pectora cunctis 177 aspicienda oculis. Teneris quae viscera mordens 178 nutibus ad longas insedit grata querelas. 179 Hic vel mundus erat : nec toto deficit orbe 180 gens inimica deo thalamis invisa piorum. 181 Parva tamen tantae licet haec ingentia culpae. 182 Verbera sunt. Taurumque excepit virus iniquum 183 interius crucians. Quartusque hunc circulus, in quo 184 gens fremit et vario divertitur acta tumultu 185 caeruleosque sinus inflatam sanguine frontem 186 quassat, et horrisonos immittit ad ilia morsus. 187 Hic sunt qui rabidis scelerato pectore linguis 188 blasphemant pietatis opes nodosque beatos 189 nolle sequi clamant, susceptaque munera maesto 190 tempore nulla tonant, horrendaque verba volutant 191 more novo et tortis accusant numina labris. 192 Et qui non proprio venientia tempora campo 193 grata satis damnat, caeloque irascitur omni. 194 Thebarumque neces et cunctae funera Trojae 195 optat, et everso maerorem cladis amico 196 mente petit nitidamque incestat murmure famam. 197 Qui si plura queat patriae vix parcat et ipsi 198 corde sub insano. Subitam qui damna per iram 199 intulit ulla fremens. Qui telo motus iniquo 200 percutit et saevam satiavit sanguine rixam. 201 Nugarumque sator qui adverso murmure numquam 202 vera probans tumuit bullato pectore. Quique 203 omnibus hostis adest animo divisus acerbo. 204 Quique sub infernis incendit proelia sacris 205 nec pia sub diris admittit foedera votis. 206 Quique beata bonae patitur cum verbera causae 207 se meruisse negans queritur. Nec justa recenset 208 vulnera, sed rapido plagam indignante furore 209 dat maledicta pio domino ; insultatque regenti. 210 Qui ferulae normam praetervehit ; et furit atrox 211 censor et insana fratres quatit improbus ira. 212 Non tenet hic gressum furiasque praevertitur istas 213 inferiora petens, rixaque superbus in atra 214 corruit in quintum ferventia viscera claustrum 215 quo videt incendi lacrimis, quassata ferinis 216 tergoribus, restricta tamen ceu tempore vitae 217 lumina per totum volvebant saucia mundum 218 insidiosa auro nummos raptura Celaeno. 219 Hic sunt quos dirae sitibunda cupedia gazae 220 sollicitabat. Hians quos caeco mammona voto 221 impulit in raptas quocumque ex crimine gemmas. 222 Aurea qui Scythici quaesisset viscera ponti, 223 Martia qui pulso diffragere templa Metello 224 ferreque cum gryhis optaret (...) proelia parcis. (vers lacuneux.) 225 Qui patitur claudam crudeli pectore dextram, 226 contemnitque pares, et pignora summa, precesque 227 pauperis, et nudis crepitantia frigora membris. 228 Qui pietate silet mundano factus honore 229 prodigus, illicitis qui perderet omnia votis ; 230 qui cupidus semper ; qui somni nocte dieque 231 indigus alta petit. Diffracto et corde requirit 232 quae cum inventa feris intrudat laetifer arcis 233 nec praestanda sibi. Mens o temeraria ! Caecum 234 non impune nefas ! Simul his in vallibus atram 235 per nebulam picei torquentur pondere saxi 236 qui sua non notis tribuerunt pectora causis. 237 Longaque pro vanis deposcunt praemia dictis. 238 Quos premit anxietas quaerendi plurima quosque 239 efficit oblitos gazae melioris inertes 240 saevus amor pansis alienaque rura lacertis 241 qui premit. Injustis qui dat fundamina bellis. 242 Qui sua subjectis metuendi jura colonis 243 congeminant. Fictisque ingentia pondera causis 244 excutiunt blandaque iram signante loquela 245 demiscere preces humili sub voce minaces. 246 Hic referens tacitam per clausa foramina dextram. 247 Et quicumque feris imponit tegmina furtis. 248 Hic qui vera terunt. Nugis dant praemia tantum 249 hic judex recti fracturus lora theatri 250 munera suscipiens vel signis munera poscens. 251 Et qui per vilem terrenae fecis amorem 252 vota fidemque terit, caelorum et pignora frangit, 253 irridetque sacris. Qui turpia fenora nectit. 254 Et qui de templo, proh, magnum dedecus alto 255 aere parata trahunt, sacratave munera vendunt. 256 Hos tamen Herodes majora ad vincla trahendus 257 deseruit. Dein claustra furens sub sexta vocatur. 258 Non secus ac alto forma irradiantis Olympo 259 ignis in aequoreas veniat sessura cavernas. 260 Sensibus esa feris illic gens anxia curis 261 quae se sola premit propriis et morsibus urit 262 corde videns alios nullo sub turbine laesos. 263 Hic sunt qui rabidis exoptant plena periclis 264 tempora, vicinos, et tela furentia casus. 265 Quique aliquod saevo caput insuperabile mundo 266 ob virtutis opes tristatur cernere. Quique 267 crimina vidit ovans. Venturaque fulmina pensans 268 aut quemquam rigidi subiturum vincla barathri 269 gaudens vulnus alit. Qui vera in dicta repugnat 270 atque annosa dolis imponit robora vastis. 271 Quique diem propriis efflavit morte lacertis. 272 Aut sociis gladio subtexit funus aperto. 273 Quique bonis maerens aliorum murmurat, altis 274 obstrepit et factis, et gaudia maestus ob ipsa est. 275 Hic residens celsa Latialis Jupiter alba, 276 Neptunusque tridens, et Mars et Phoebus et omnes 277 beligenae Phrygiique patres partusque Cybelles. 278 Et Pharii lemures, et Syrtica numina. Quique 279 ora ferox Siculae laxabat Mulciber Aetnae. 280 Parva erat haec etiam temulentum sanguinis illum 281 nox funesta magis, majoraque vulnera debent 282 hunc lacerare canem. Saevum canis iste furorem 283 exsuperat, dignoque locus pro carcere nullus 284 huic satis, ecce fremens extremas tortus ad umbras 285 pellitur. Inferni quamvis et rixa barathri 286 improba terrificos extollat ad aethera planctus. 287 Nunquam audita fero revomebat murmura claustro 288 saepe diem damnans qua lucem creverit. Illic 289 gens tremebunda gemens laceris suspensa capillis 290 intonat, et vivo blasphemat sidera planctu. 291 Hic sunt o proceres animo quicumque superbo 292 despiciunt alios, et se meruisse putantes, 293 heu, sibi summa petunt et plura ad plurima poscunt. 294 Qui secum vanis gratatur sensibus, et qui 295 glorifico proprias extollit pectore vires, 296 robora regna domos, et nomen sanguinis amplas 297 divitias, dulcem populi metuentis honorem, 298 quod sit opimus, ovans, ipsoque Nerone secundum 299 flectere possit avum Gracchos Fabiosque Metellos 300 quod regat. Et toto valeant sua vota theatro, 301 tollit iners cristas, pomposaque lumina volvit 302 excessura sinus, nec jam sub pectore toto 303 digna capi, seque ipse Deum dat sensibus ipsis. 304 Illeque cui nihilum delectant maxima postquam 305 gratus inops falsi despexit pignora mundi, 306 gaudet et ad socios exaltat corda paventes 307 apta pati, et rapidae spernentia tela ruinae. 308 Perboat in cunctis quae sit sua gloria campis 309 extra ambire nihil. Secum sua cuncta. Satisque 310 esse sibi firmis virtutem quaerere votis. 311 Et qui cum diri perfregerit arma tyranni 312 mille sibi superos in praemia justa reposcit. 313 Qui cupit in seros maneant sua facta nepotes 314 unde vel aeternae pinguescat nomine famae. 315 Omnibus inque bonis minimus cupiensque videri 316 maximus ignarae vendit nova numina turbae. 317 Qui aggreditur propriis majora cacumina nervis 318 astra polosque petens, et summi clausa magistri 319 mente arcana notans, ignotaque culmina pensans 320 solicitus caeco perquirit lumina rostro. 321 Et qui divinae sortitus munera dextrae 322 ingratus domino non reddidit illa superno. 323 Quique licet grates tribuat. Caelestia dona 324 parta sibi reputat merito virtutis, et almi 325 pectoris esse Deum reddenda in praemia motum. 326 Inquit et esse alios defectu cordis egenos 327 ac supera propriis vacuos pinguedine culpis. 328 Quique horrenda ferae nutriunt certamina pugnae 329 vocibus innumeris, furioso et pectoris aestu 330 se super extollunt, alienaque dicta refellunt. 331 Qui facit et leges, vulgo quod solus in omni 332 discrepet ex aliis, nunc mirae tegmine formae 333 utitur in vestes, nunc tortis tempora barbis 334 obtegit, et longo mores imponere mundo 335 audet et ingentes dicta eversura Catones. 336 Sunt alii plures, qui puris sensibus almum 337 non coluere Deum. Labisque ut mater in ipsa 338 sede fovet maculas vesana superbia cunctas. 339 Hic ipsa Stygiae penetrali in nocte gehennae 340 est locus aeternae per vera incendia flammae 341 peccatum furiasque vomens ignemque refundens 342 sulfure. Et hic frendens a saevis conditur iris 343 Herodes plexus rabie gravibusque catenis, 344 funestatque feras efflatu sanguinis umbras. 345 Terret et Orcios glacialis bellua saltus. 346 Interea rutilans extensis nuntius alis. 347 Hortatur castum divina voce maritum, 348 in patriam repedare suam, matremque decoram 349 et puerum, in sanctae deducat limina terrae. 350 Protinus ille parat superi mandata reducens 351 cum matre infantem venerandae Virginis. Esset 352 quis tibi virgo comes ? Comitem intemerata dedisses 353 te mihi. Quid ? Dictis stupuerunt corda superbis. 354 Da dominam. Sanctae redeuntem cerneret urbi 355 quis te Virgo parens. Divi mihi pandite quaenam 356 Virgo sit ista ? Venit pedibus, lassata recumbit 357 saepe solo, caret atque cibo paupercula, quae nam 358 ista ? Parens domini, quae et Virgo et nupta, superni 359 quae regina chori, quae laetis praesidet arvis 360 dives opima, legens oculis candentia gratis 361 numina supremum replentia numina votum. 362 Haud satis hoc musae. Cupiebam cernere. Quae nam 363 Virgo sit ista gemens cui tot nova gaudia. Dives 364 pauper. Virgo parens. Regina extorris. Abundans 365 et sitiens. Quis te meruisset cernere ? Quis te 366 cerneret ? O mater non sunt mihi pectora quae te 367 percipiant, qua luce venis ? Quo nectare fundis 368 verba quibus teneri mulcebas pectora nati ? 369 Quis decor in labris ? Manibus quae gratia, quisnam 370 fronte color, quae flamma genis aurumque capillis. 371 Luminibus quot castra micant caelestia ? Quanta est 372 lux animi ? Qui mentis odor ? Quae cetera ? Tantis 373 caespitat in donis vox digne exterrita. Sed, tu, 374 da mihi te dominam vel pura mente videndam. 375 Ergo venit non visa mihi. Non cognita. Solum 376 hoc scio : Virgo venit. Quae Virgo haec ? Unica. Summi 377 Regis amica potens. Cujus sic filia Virgo est, 378 ut sit vera parens, infecta peste jacentes 379 per quam natus oves mundavit sanguine, per quam 380 expulit horrentem calcator funeris hostem. 381 Limina jam patriae genitrix intraverat. Utque 382 audiit Herodis quod regnat natus iniqui, 383 pertimuit castus dominae vir virginis. Atque 384 admonitus somno superis vigilantibus, ivit 385 in partes Galilaea tuas. Ubi mater et ipse 386 filius aeterni, sed fabri ex semine mundo 387 creditus occultis et adhuc inglorius armis 388 sub Nazarethei vixerunt tegmine muri. 389 Ecce puer sancto crescebat corpore, et ipsi 390 gratia semper erat domini suprema. Nec ulli 391 haec miranda sonent. Deus omnis gratia, Christus 392 est Deus, in veram non verso numine carnem, 393 sumpta huic carne tamen, qua dictum est crescere, quaque 394 lumen habere Dei. Sed nulla in rege superno 395 mobilitas : manet ipse potens qui semper. Ut ante 396 nunc quoque summus adest. Nec vires carne minores 397 quam sine carne tenet vivunt, stant firma per omnes 398 immutata dies aeternaque numina sumptae 399 nec numen carni miscetur, corpus at illi 400 jungitur. Assumptaeque est vera essentia carnis, 401 et non confusum suscepto corpore verbum. 402 Jamque decemque duos dominus compleverat annos 403 corporis. Ut dictum est crescit mortalis ab ipsa 404 carne. Per aetatem quae fecerit ante priorem 405 nec sentire queo. Credendum est maxima semper 406 infantem miris ostendere numina factis. 407 Nec minus in teneris nec plus valet ipse sub annis 408 grandibus. Ingentes puerum non pandere vires 409 hoc fuit in causa. Ne tempore sancta sub illo 410 visa potens virtus Christi juvenesque senesque 411 efficeret dubios in caedis tempore. Carnem 412 et phantasma putent pueri lactentis, ut illum 413 aspiciant veteres superantem viribus omnes 414 miraque non alio facientem cognita saeclo. 415 Cum nondum fortes quaecumque in fercula dentes, 416 ac nondum pueri soleant quae tempora grati 417 sint exempta jocis operosi impendere castis. 418 Ecce patres hujus Paschali tempore sanctam 419 ascendunt urbem. Precibus votisque peractis 420 cum redeunt festi servatis moribus alti 421 non comitatur eos (tunc) et rex filius almae (vers lacuneux.) 422 Virginis. Urbe manens caecis qui nexibus omnes 423 exsolvit, victorque doli sine fraude parentes 424 decipit errantes. Puerum nam credit uterque 425 carum cum nota redeuntem pergere turba 426 alterius socium. Talique errore per unum 427 lucis iter dulcem vana spes lusit amorem. 428 Jamque dies gracilem flectebat fessa soporem 429 plebsque simul maesta requierat noctis in umbra. 430 Nec requievit enim genitrix intacta. Per omnes 431 it comites, natumque gemit, natumque diremptum 432 flebat amans, vidisse negant. Sed postulat ipsa 433 saepe, iterumque petens, iterumque iterumque requirens 434 importuna nimis fuerat venientibus. Illis 435 non tamen est visus qui praebet lumina natus. 436 Quem simulac plebem nusquam invenere per omnem 437 ad redeunt urbem. Quis nunc mea sauciet ignis 438 corda potens. Linguamque dabit vocemque gementi ? 439 Lingua silet non apta loqui. Nec muta dolore 440 ut tua mater erat, sed pondere muta doloris 441 virgo tui dubitanter adit plectrumque fatigat. 442 En redit ad Solymas dignisque exhausta querelis 443 et teneros efflens oculos almo incipit ore. 444 "Vae mihi. Quid faciam ? Dolor, o dolor ! Exige dignas 445 mens lacrimas. Oculis quis det nova fluminantis. 446 Perdidimus requiem, gazam, bona cuncta beantes 447 delicias, pacem supremaque gaudia, summum 448 perdidimusque Deum ; cunctos haec plaga labores 449 dissuperat. Morti cesserunt cetera. Victi 450 nunc gladii taceant. Funus superavit, et omnes 451 jam dolor iste neces. Nostrum cur justus amorem 452 despicis ? Ah ! talem, talem ex te ferre dolorem 453 crimine quo merui ? Ne matrem desere, fili. 454 Si te non coluis si non reverenter amavi, 455 si puer in nostris fueris non grata lacertis 456 sarcina, sol felix oculis te subtrahe nostris. 457 Est mihi dulce mori, non te sine vivere. Sed tu 458 pectora scis matris, qui cetera pectora noscis. 459 Quod potuit feci, ne matrem desere fili. 460 Cerne precor tristem qui caeli e culmine matrem 461 advenis in terram, crudeles passa labores 462 semina Tartareo jam caesa et clausa feretro 463 quod releves. Qui cunta vides, hunc respice fletum 464 cerne, precor, matrem, si non hac voce dolendum est. 465 Respice summe tuam qui curas cetera natam. 466 Nate, quietis opes dare vitam gaudia plenam 467 laetitiamque paras ipsis vel hostibus, et me 468 deseris an verae desint tua gaudia matri ? 469 Mater homo. Curare viros descendis, et ipsam 470 cura hominem. Ni matris amor. Decreta virorum 471 est tibi cura parens hominum dulcissime per quem 472 factus homo telis servatur caesus iniquis. 473 Cura hominem matrem. Morbis nam cetera cunctis 474 corpora non tantum vulnus patiuntur, in illis 475 saevit plaga minor. Veram gens mortua vitam, 476 felicesque dapes et regna nitentia poscit. 477 Nos vitae auctorem, regem dominumque, parentem 478 luminis, et mecum materno jure ligatum 479 poscimus amissum. Quae plaga est altior harum 480 scis, Deus. Ingenti precor o succurre labori. 481 Mene fugis sociam quia non sum vivere tecum 482 digna ? Pudet forsan dominum te pulveris istam 483 ferre casam, et parcas genitricis pauperis aescas ? 484 Contemnisque Deus tam parva cubicula magnus ? 485 At tunc tantus eras cum nostras suggere mammas 486 dulce erat, et totis lambebas ubera labris. 487 Magnus eras, parva cum me contentus amica 488 pauper sponte potens non parva cubicula temnens 489 altiloquis placidam praestabas vocibus escam. 490 Immotum quae causa movet ? Per saecula firmum 491 numen ades. Ne linque tuam, rex maxime. Cuncta 492 parva tibi. Si magna petis, si digna requiris 493 tecta tibi tantus ne exspectet machina. Dignus 494 nullus in orbe locus. Nihilum sunt sidera. Parvus 495 omnis honos domino. Ne matrem desere. Quando 496 parva simul toto quae possis quaerere mundo. 497 Vae mihi. Dilectum non est mihi credere natum 498 linquere me, captum forsan tenet alter et ipsum, 499 sanguinis alter amans divini Hyrcanius undas 500 fundere. Quis potuit tam dira piacula ? Quis, quis, 501 quis tibi saeve dedit tenebrosum exire barathrum 502 Daemon, Tartaream qui incendas corde favillam 503 Herodis, ferrumque acuas, virusque superbi 504 pectoris ? Estne alius tenerum qui abrumpere Christum 505 tentet, et immunem premat atro carcere regem 506 criminis ? Heu ! Socio cur non in vulnera nato 507 mater adest ? Natum cur dira ergastula solum 508 excrucient ? Comes ipsa tibi communia ferrem 509 verbera. Vae ! Placido cur non haec lumina Christo 510 fixi, quo solo satiantur pectora viso 511 plena, cibosque tenent animae. Quo cuncta quiescunt 512 aspectu. O vero genitrix orbata marito 513 incustoditum meruisti perdere natum. 514 Adde quod et laqueis tunc cum caperetur acerbis 515 forte vocat matrem teque ut sua vincla videntem 516 clamat. Et hei. Dulcem geminabat fessus amorem. 517 Hei mihi ! Quid lacrimis quid nunc reminiscor in istis ? 518 Hei mihi ! Quanta tremo ! Mundi o constantia magno 519 vulnera. Vae, primae funesta cacumina noxae. 520 Quae nisi per summum non sunt moritura peremptum. 521 Heu ! Heu ! terrifica et mundo lacrimabilis hora 522 forte venit ? Simeon ? Latebras subitura sepulchri, 523 hei mihi, myrrha magi. Lux o mea maxima fili, 524 deseris et matrem ne funera dira viderem ? 525 Ne laceram carnem gladios ne in pectore fixos 526 aspicerem. Talem cur saevo in tempore curam 527 matris habes ? Tristi crudelia vulnera matri 528 Dissimulas ? Aciem tecum moritura subissem, 529 et comes in caedem, per tela libentior irem. 530 Quandoquidem plures patior te absente dolores. 531 Quicquid h abet furvi rixa immoderabilis Orci 532 nox. Furiae, rabies, ultorum coetus. Et horrens 533 murmur. Torva phalanx et quicquid, Tartara quicquid 534 poenarum, irarum, gladiorum, caedis in unum 535 cuncta puto. In solum conversa pericula natum 536 omnia credit amor, timet et crudelia quotquot 537 sunt tormenta. Lupos, apros, taurosque canesque 538 cernimus innocuum stringentes duriter agnum. 539 Cernimus ora bonae manibus scoriata columbae 540 vulturis. An bibito jactatur piscis in hamo. 541 Cujus primaevis flatus ferebatur in undis. 542 Heu miseram ! Vae ! Vae ! Patiaris funera matre 543 non praesente ? Deus cui cuncta potentia vere 544 Christe potens, cohibe tortorum brachia. Si te 545 funera delectans, sine matrem cernere. "Vive" 546 dic ubi, Christe, lates nam quamquam mortuus esses, 547 tempus adest mortis rumpendi vincula. Quis te 548 detinet horrendo ne surgas victor ab antro ? 549 Tertia lux vidit maerorem matris, et ejus 550 laetitiam videat. Promissum est surgere, sicut 551 triste mori. Et lassis post haec vel talia membris 552 postque pias lacrimas, post longum quaerere, postque 553 congemitus maesti funestaque verba mariti 554 introit in templum. Mediaque in plebe virorum 555 prospexit vivum spargentem dogmata natum. 556 Ipse erat in medio doctorum doctor. Et illos 557 cofundit. Vitamque docet, verumque Deumque, 558 caeli arcana. Sacro terrebat et agmina verbo. 559 Turba videns pavido miratur pectore dicens : 560 "Hic ubi tanta puer ? Studiis tam grandibus aetas 561 impar erat. Sanctae fert robora cuncta sophiae 562 hic puer ? Unde omnes jaculis infirmat acutis ? 563 Unde senes pueri mutescunt vocibus ? O non 564 credula res terris. Veterem superare videtur 565 factum grande fidem. Videt hunc cum Virgo, tenorem 566 laetitiae sufferre nequit, puerumque docentem 567 pectore turbato pavet ardescitque tuendo. 568 Quom primum fas posse loqui." Sic inquit ad illum. 569 Sic bone cur nobis fecisti Christe, dolentes 570 quaerebant te nate patres. At filius illi 571 sic ait : "Et quid me est quod nunc quaesistis ? Oportet 572 ut pater est templo simul et sit natus in ipso, 573 atque paterna pium tractare negotia verbum. 574 Abdita verba quidem, cunctosque latentia templi 575 doctores." Virgo ista Dei miranda sub alto 576 corde parens claudit, quo cetera sacra. Deusque 577 hos sequitur. Vivitque simul. Servatque levatque 578 u tpatres. Qui cuncta movet, qui cuncta gubernat 579 his subjectus erat. Maternaque jussa parabat 580 rex quamquam. Siluitque altum pro tempore numen, 581 ut doceat servire suos. Animumque superbum 582 auferat a Christis. Sic Christus in omnibus ibat 583 proficiens semper virtutum lumine, semper 584 et sapiens, gratusque viris, gratusque superno 585 rectori, intactae recta exemplaria vitae 586 se signum speculumque bono proponit amanti, 587 cum te matre loquens rerum monumenta suarum 588 maxima. Semper erant vinclis caelestibus ambo 589 innecti. Semper meditantur grandia. Semper. THALICHRISTIAE LIBER DECIMUS QUARTUS v.1 Intima per dulces lucrantur gaudia voces 2 et pater et natus genitrix et nata. Decorum 3 cernit uterque alium. Passisque alimenta medullis 4 vulnificosque cibos divino visus amore 5 motus habet. Placido patulamque in carmina vultu 6 pastor ovans gratam suspendit voce puellam. 7 Illa simul dominumque videns hominemque tuendo 8 urit, et usta placet, pulchroque effundit ab ore 9 cantica dulce loquens, socium nexura vocatum 10 dulcis amore foci puraeque cupidine flammae. 11 Quis mihi de librum referat pandentibus almum 12 virgineas voces et quae puer ipse canenti 13 dat responsa canens ? Vos docti incendite divi 14 cordis iter. Succurre canens pastorque deusque. 15 Haec ille. "O conjux oculis gratissima nostris 16 desuper ecce tuo descendit victus amore. 17 Infere jam roseos nostra haec in viscera vultus. 18 Ferque moras, radios pariunt nam visa potentes 19 haec terrena licet frigentibus obsita pannis 20 pectora pastor adest pecudes fisurus inermes. 21 Plebs dilecta labat, laqueisque coercita diris 22 esurit. In plenis prohibentur pascua silvis. 23 Prata negata videns macer est mihi taurus, anhelat 24 onme pecus, fitiensque cadit. Nec prodiga tellus 25 nostra armenta juvat. Necidas haec improbus ille 26 arentes inter scopulos desertaque saxa 27 inclusit, mortique dedit tamen hostis acerbi 28 luxuriantur oves, piscosaque flumina foedant. 29 Proh dolor ! Et nostris Malchon spatietur in agris ? 30 Stat conferre manum, pingues laniare juvencos. 31 Indue tela, soror, gladiumque accingere : cuncti 32 pignora juris habes. Somnum capiente Lycisca 33 tecta parata dolis, et lac et caseus hirtae 34 castaneaeque vacant solito custode. Trahemus 35 et niveas in castra dapes, et surget ab illis 36 summus honos clarae socio victore maritae. 37 Ergo age Circaeos conjux praevertere saltus, 38 desere pulvereos habitus, frausumque saporem." 39 Dixerat, haud parvam modulatus carmine musam. 40 Illa Deo gaudens delabere dixit, et alti 41 pectoris ecce domum qua laudibus omnia dignis 42 mota sonant. "Immitte caput. Quam magna nitentis 43 sors hominis ? Non ferre parem, genuisse priorem, 44 incubuisse patri, castasque accendere taedas 45 in thalamos, o nate, tuos. Effabere quidquid 46 esse jubes. Saturentur oves. Inimica dehiscat 47 hybrida. Per gladios horrendaque castra secutus 48 pastor erit. Nitidis implet mea brachia gemmis, 49 luce sinus, jugulo praestatque monilia caro 50 ante neces patrias. O conjugis oscula magni 51 suntquater. Et sensus nimia dulcedine nostri 52 jam suxere suo. Reliqua exspectantur et illa 53 mox dabit illa feram fragiles attendite nuptae. 54 Virginis ora premo Baccho meliora vetusto. 55 Ebriat hic toras solidum pressate puellas. 56 Nec tantum fuso laetata est lingua Lyaeo 57 Edonam ad glaciem, quantum mea guttura succis 58 uberibusque novis. O corporis inclyta magni 59 gloria. Membra nitent oleo perfusa, quod ingens 60 dat duplex tibi nomen amor. Quo turba sequentum 61 plurima septenis veniens numerabitur astris. 62 Me simul atque legens capitis post terga decori 63 viva trahes. Juvenis redolent unguenta. Cucurri 64 octo tenens pressare decem, cellaria conjux 65 secretasque domos noster reseravit, ut inde 66 balsama cara bibam. Quae soli arcana patebant 67 dat mihi. Vos, famulae, placidis conspergite lymphis 68 corpus, et usque caput. Si planta est lota , venite. 69 Quae sibi nota dabit. Nam sic meus alta videre 70 dat mihi. Jussit amor. Thalamo laetabor opimo 71 ubera semper habens labiis transfixa liquoris 72 immemor aut tanti, quem mens cum pervia vero 73 diligit acta cibo. Ruth ergo accede perosa 74 has tenebras quid tesqua colis ; sat prata biberunt 75 faecis aquae. Antiquae discedite pondera terrae. 76 Solvite et hanc laquei, sinite et migrare solutam 77 et variare domos. Sinite haec non prisca retondat 78 gramina. Siste, puer, properam nec temne. Quod atrum 79 limus olet, patiare tuam, si nigra, nitescet 80 cum tua signa gerat. Communi sanguine lotam 81 suscipe. Facta comes castrum aspernabitur ustum 82 ductoresque alios nimium post vulnera notos. 83 Non fugias si fusca jacet, nec digna decoris 84 jungere labra genis. Hic luminis error ab umbra est. 85 Aestus adest, vestemque movet, perditque colorem 86 flamma rigens. Notum est genitricis lege subactam 87 fecerit ut campis custodem Aeglonus acerbis. 88 Fratres tela parant juvenem fractura nepotem 89 matris. At haec patrios maternaque jura colonos 90 deserit, et campos, et flores deserit ustos, 91 advena teque petit. Fugias ne, candide pastor, 92 ipsi te montes ipsa te armenta vocabant. 93 Quid tua dona juvant, si dives sola ? Puellam 94 da comitem nobis, lectoque admitte sodalem. 95 Ambae in pane pares, regisque in tecta simulter 96 ibimus. O liceat mecum sibi dulcia poma 97 ferre marite parens. Quondam miseresce ruenti. 98 Annue prostratae numquam nisi magna petenti 99 magna dabis. Quo sole cubas noctemque diemque 100 ostende. Et placidam venientem dirige. Longis 101 cinge comis saturam, velit ne abjecta vagari 102 montibus, et notae venerari arbusta Megaerae." 103 Dixerat haec. Conjux acclivem surrigit aurem 104 haec et laetus ait : "Fortis tu sola verendae, 105 cor mulieris habes, si non tua munera nescis. 106 Neu te pulchra decens ignores, respice claros 107 ante dies, totoque videns sub lumine cernat 108 mens tua communes donata ad singula testes. 109 Respice. Num similis non sum tibi pulchra jugalis 110 an tua membra vides ? Quis tales prospicit umquam 111 esse genas hominis ? Auro faciemus elenchos 112 pulchra tibi solidos. Alboque monilia collo 113 verniculata feres. Quae cuncta exposcis abundans 114 hora dabit." Geminas soror ipsa in sidera palmas 115 extulit. Et varios effundens voce decores 116 sic loquitur, tanto digna o responsa marito. 117 "O pius ! O patulis implere foramina chordis 118 si valeat mens ista pater junguntur in uno 119 creditor et solvens. Non nota in sede labori 120 struxit sceptra videns. Solio supremus in arto 121 accubitu atque sedet, duplicem bona fudit odorem 122 nardus, odoriferos et virga haec myrrhea ventos 123 fert super astra poli, patietur rumpere tactam 124 haud equidem, quino servaverit uncta liquore 125 membra favens. Quoniam suspensus ad ubera primus 126 est mihi dulcis amor, fetusque ut balsama cypri 127 in campis Engade tuis. Tunc pastor amica 128 pulchra modesta decens et succi mulctra beati 129 tunc genitrix. O nate parens, tu pulcher inhaerens 130 cordibus. O quantos expressa cubilia flores 131 nostra tenent, et te tibi sunt conflata. Lacunar 132 pingis odoratae laquearia longa cupressi. 133 Ut valeant solitis praestare intacta venenis. 134 Tu mihi das lumen, charites, verumque saporem. 135 Tu facis esse rosam non ullis sentibus ictam." 136 Haec probat ipse placens. Nutuque inflexus obumbrat 137 amplexuque fovet dein sic effatur. "Et altum 138 est operi pretium secum sua praemia ducit 139 hoc pastoris opus, teneram pressare capellam 140 qua madidus rigidos hiemi subtraxit ad Hebros. 141 Inter amica alias spinas velut inter inertes 142 lilia. Non cassos cantabitis astra labores." 143 Dixerat. Ista soror : "Vir tu quem flamma pyralis 144 enutrit in silvas quantum caput exulit altas 145 malus in aevigenas ornata cacumina dextras 146 noster habes. Placida felix requiescit in umbra 147 pectus et admisso liquuntur poma palato 148 dulciter, ad pulchram qua terna triclinia cellam 149 sunt respersa mero celerem fusura colorem. 150 Hic simulac multis inflammans languida formis 151 pectora volvit amor rapidis haerentia vinclis, 152 et super acta fovet, mentemque eviscerat in se 153 effigians bibulas peregrino vulnere venas. 154 Attonitamque facit cupidis amplexibus, ipsam 155 non impugne cremans. Languentem floribus almis 156 cingite me comites, malo firmata subibo 157 haud ingrata torum. Niveo sub vertice laeva, 158 dextra superque caput. Nam sic bonus ipse canebat 159 ante diem. Meminisse juvat. Sub mente futurae 160 regna sororis habens, quod nunc est tempore primo 161 ante oculos. Natae servato semine nostrae 162 per capreas cervosque peto, vocemque sonoram 163 quam rite excultis erupit buccina campis, 164 ne sinite amplexae proturbent vestra maritae 165 murmura. Mandatum promissa in saecula somnum 166 dormiat ad radios. Longoque intacta cubili 167 utque libet jaceat, donec velit ipsa quiescat. 168 O comites, audite : mei vox surgit amati. 169 Ecce venit saliens vepresque in montibus urens 170 collibus arma parans capreaeque simillimus albae 171 immemor haud partus, lactis candentia pressi 172 cymbia vertit ovans : utinam non cassa profundens 173 vina in utrumque latus, nec cervis dissonus illis 174 quos dedit ante suum venturi pignora festum. 175 Ecce venit saliens. Etiam tablinia nostra 176 respicit, et clausis infixit clara fenestris 177 lumina. Nec vultus oppressae pondere valvae 178 detinuere. Videt. Biforem speculatus aenam 179 cuncta notat, loquiturque notans, lectoque puellam 180 excitat ad cantus citharae, quam vitifer unam 181 aptarat judex stupidum victurus Avernum." 182 "Surgis amica ? Veni. Sola o formosa venito. 183 Surgis amica ? Veni. Domus est ornata vocatae. 184 Frigoris hora cadit. Glacies liquefacta, relegat 185 sol hiemem, noctesque silent, imbresque. Quieti 186 verna vere dies. Jamque omnis pullulat arbos. 187 Jam tibi tempus adest fragiles quo dextera thyrsos 188 amputet, et nudi dirimant praesegmina rami. 189 Jam patuere rosae, mundi jam pictor inermes 190 dat nebulas, gelida gratatur noctis in umbra 191 pastor, et in placidum rorantia gramina lectum 192 suffecere. Sonans hiemis jam signa fugatae 193 turtur soligenos meditatur concina versus. 194 Serpenti infestos effudit vitis odores. 195 Non jam prisca placent. Solitis exuta cothurnis 196 tala Taphia veni. Videas cum voce sonantem 197 praecipitare chelyn. Sensus Amaryllidis omnes 198 vox movet ista. Siles ? Sola, o formosa, moraris 199 ante optata nitens nostris lucrata lacertis ? 200 Dulcis amica, veni. Veniat si bella juvabunt 201 Moeris. Tu nostras exspecta interrita pugnas. 202 Vincet amor. Speciosa veni. Cur clausa cavernis 203 nostra columba jaces ? Latebras egressa venito. 204 Brachia prompta vides : facies cur digna sub antris 205 aspicienda latet ? Te solus candida solam 206 dulcis amica peto, surrectisque auribus asto. 207 Cum mea me videas tu te ipsa fatebere majus 208 non aliud vidisse bonum. Non cernitur absens 209 hic loquor. Herna meae ne sint tua pectora voci. 210 Funde sonos gratos, et dulcia carmina, quando 211 melliferos latices verumque Helicona magister 212 dat tibi, et aethereas hederas nectarque deorum 213 suscipias, mediumque bibas a vertice solem. 214 Auris nostra parat soror ad tua carmina dulces 215 ferre cibos gaudens. Falso interlecta peribunt, 216 artificesque cadent saevas in retia vulpes 217 mittite. Ne fructus exstirpent brachia nostros 218 non mea, sed veri pascantur floribus agni." 219 Dixerat haec nobis ; nos illi haec : "Verba futuri 220 temporis ecce valent. Et jam praesentia vincla, 221 jam puer, et gratis decurrit mamma lacertis. 222 Succus adestque genis, promissaque basia labris. 223 Procurator, abi ! Juvenes cubuere recincti 224 insimul. Ecce puer nostra inter lilia longe 225 pascitur, et latrios admisit pectore cultus 226 tempus in omne favens. Vicina in tecta reverti 227 te precor, o conjux, et amoenos circue saltus. 228 Hei mihi ! lactigerum regno altae noctis amatum 229 quaero nec ad siccum solvens jejunia Phoebum. 230 Ingredior vicos, et lustra incognita currens 231 lassa rogo vigiles media subnocte citatos, 232 an videre meum. Renuunt crevisse, nec umquam. 233 Membra aspecta canunt in flammas edita nostras. 234 Temno viros grandes infestaque tela gerentes. 235 Temno enses, clypeosque feros, caesosque per hostes 236 dextram illaesa traho. Fragilisque interrita surgo. 237 Jamque duces urbis totosque incensa furores 238 transieram, dulcem liquefactae mentis amorem 239 inveni occulto chlamydem murasse sub antro. 240 Veste latet conjux. Sed sic mihi cognitus. Ecce 241 notus in amplexu est. Manibusque hunc semper in istis 242 dum velit ipse traham, matrisque in tecta reducam. 243 Nostra in tecta traham. Rigidam trahat ipse bipennem 244 ventilabrumque suo quo messem colligat agro. 245 O sinite optatam comites dormire puellam. 246 Utque libet surgat. Donec velit ipsa quiescat. 247 En puer o nymphae juvenes advertite nostrae 248 invia tesqua petens deserta per aequora surgens 249 cinnama vincentis decurrit plenus odoris 250 en puer o cunctae juvenem stipate catervae, 251 foederis arca boni peregrinis dimicat arvis. 252 Dimicet arca potens solitis custodibus. Illam. 253 Cingat amica phalanx, medios nutrita per aestus. 254 Ecce torum regis, virides ambite comati 255 tela superque femur tabulis constructa duabus 256 sint super ora simul rigidos fractura gigantas 257 nocturnosque metus. Fecit sibi fercula summae 258 signa manus Salomon Libani radicibus, auro 259 discubitum, claras ebore splendente columnas, 260 purpureosque gradus. Thalamum quem victus amore 261 constat dulcisonae vos propter et omnia natae. 262 Surgite Sioneae vidistis signa puellae 263 rure videre ducem matris diadema gerentem, 264 quem genitrix rubea praecinxit flava corona 265 cum tetulit siccas juratis fluctibus herbas 266 sponsus, et irriguum firmavit gratus agellum." 267 Sic ait. Et laetas conjuncto pollice palmas 268 tendit in aspectum trepidans rubicunda maritum 269 quam bene dispositis nostra es pulcherrima membris 270 ipse inquit : "Nihil est quod nobis dedecus istam 271 afferat esse meam. Gratum est quod nupsimus. O mi 272 consors tota places. Tota es pulcherrima. Dotes 273 invideat Morimena tuas. Olli inclytus actor 274 munera bina dedit. Nec vera haec munera, tellus 275 praestitit illa favens. Nuptae caelestia nostrae 276 nos quater. Haec natis per nos. O candida conjux 277 quam bene dispositis tota es pulcherrima membris. 278 Lumina clara quidem nimium micuere columbae 279 simplicis instar : eunt clausas penetrantia portas 280 per juga, per silvas, per saltus collis opacos ; 281 non furibunda tamen, tacitum submissa, decorans 282 interius lux ipsa latet, sublimia quaeque 283 cum volvere notant. Collumque effusa per album 284 ter nitidae fulsere comae, quae verticis haerent 285 culmine, frondosam et vicerunt germine silvam 286 crescenres, semperque virent, ut montibus altis 287 lota basaneae geminant sua viscera caprae. 288 Quam placida ut niveos ostendis candida dentes 289 cum ridere paras ovibusque simillima laetis, 290 quae mundata satis repetitas deserit undas 291 ascendit fructu saliens comitata gemello. 292 Frange cibos nobis, durescunt pabula. Frange, 293 frange cibos conjux, silicamque inscinde rigentem 294 si tibi cura mei, si nostri gratia facti 295 ulla sedet, si patris amor, si dulcis imago 296 conjugis. In silvis male trictum contere panem 297 os mihi dulce sonans, o coccina labra, referte 298 oscula pastori mediis ardoribus acto. 299 Hoc mitescet onus, cursusque hoc ferre dierum ; 300 hoc vigilare potest arentem et vertere falcem, 301 laetaque in hoc veris pinguescent pectora succis. 302 O mihi sola decens. Mali pulcherrima fragmen 303 fers ut honesta genas omnique in parte decoras. 304 Impia quaeque paves, furtivaque dicta recenses 305 quae Sulamith, ve fares vel quae tibi Daedalus hospes 306 dixerit. Unde premam ferulisque et verbere longo 307 corripiam, vocesque petam per saecula judex. 308 O mihi cara potens ut turris bellica sancti 309 unica patris adest clypeis munita repostis 310 mille armata viris, galeas quae pandat et omnes 311 insidias, totique inimicos arceat urbi. 312 Ubera das natis duplici sub lacte gemellis 313 donec supremae minitentur cominus umbrae, 314 aspiretque dies. Summa in Thimiamata vadam 315 Thuris colla petens, et te mihi sola perungens 316 sola nitens conjux nullisque arctata catenis, 317 candida, flava, rubens, roseis gracillima plantis, 318 dextima, fixa, potens bellisque exercita multis, 319 in concussa placens Libano cristata deorsum 320 sponsa veni. Soror alma veni. Mea cura, venito. 321 O mea cura veni, qui nos habitura triumphos. 322 Sic lex firma tenet decreto in saecula sancto. 323 Hermoni et Sanir et Amanicus undique vertex 324 pardorumque greges saevorumque ira leonum 325 arma dabunt. Venies dignis et pulchra coronis 326 horrida veriloquo calcabis tela theatro. 327 O soror alma tuis laceras praecordia telis 328 nostra sed arsurae placuerunt vulnera carni. 329 Vulnerat hanc oculus rapidis mucronibus unus 330 abdita cuncta videns, venturaque signa reportans 331 fixa sinum, et nostrae memorans mandata puellae. 332 Ense placens nostras tetigisse sponsa medulas. 333 Vulnerat has collo diffusus crinis in alto. 334 Ignea fronsque simul, pulchroque tumentia lacte 335 ubera, vulnifico numquam quae exhausta sapore. 336 Vulnerat altus odor, tales in conjugis ignes 337 ora trahunt mellita favos stillantia veros. 338 Lingua trahit ; longique habitus ; non thuris acervo 339 gratia major adest. Horto sunt moenia nostro 340 moenia sidereis non obsistentia flammis. 341 Hic viror est ingens. Ramisque nitentia poma. 342 Nardus cum cypro crocus est et dulcis amomo 343 hic casia et dulces effundit myrrha liquores, 344 hortus sponsa placens ex quo mihi mala reducam, 345 fons bonus ut nostros impinguet fetifer agros. 346 Cursibus horrisonis summo de vertice missa 347 est puteus bene plenus aqua, quo sistere novit 348 impetus arva gravans quo flumina tota quiescant." 349 Dixerat. Illa canit : "Si te pia numina tangunt 350 surge aquilo, Aeoliis quis te nunc detinet antris ? 351 Auster et ipse veni, concursu flaminis hortum 352 ambo agitate meum. Stipulas perflate sonoras. 353 Arboribus tactis penitus motuque quaterno 354 surget odor generans, totis et aromata silvis 355 fusa fluent. Placidum veniat dilectus in hortum." 356 Inquit et ille : "Meos devisam bellifer agros. 357 Germina grata legam, myrrhaeque emissa reponam 358 lac cum melle bibens et vinum lacte. Furentes 359 pastores nigrum violis ornate labellum. 360 Ecce cibum. Properate dabo, dissolvite dextras. 361 Ecce cibos satyri calathis accumbite nostris. 362 Ecce vorate cibos, satis est tenuisse paratos. 363 Surgite jam, satyri. Quo vos decet usque moveri 364 quercubus. Haebereis et nulla est gratia lymphis. 365 En vigilat sensus. Quid me dormire putatis ? 366 En vigilat vestris exquirens pocula linguis. 367 Pande soror valvas sola immaculata, nitensque 368 accipe sollicitos pateris quaesita lacertos 369 dissimulare preces ? Nec lassum pelle maritum. 370 Accipe devotam quaecumque in proelia dextram. 371 Non venit in mentem patriae quam pinguibus agris 372 in tua rura cadam, quod te mihi sola reducam. 373 Ecce peregrinos (sic me pia numina) saltus 374 circuo, nec duros horrebat flamma labores. 375 Imbribus in mediis atroque in grandine saevam 376 tempsi hiememque hostesque feros. Arcesque nivales 377 victus amore peto, non notaque moenia lustro. 378 Invenit, et nostrum confregit Acrisius ensem. 379 Increpat arma furens. O quanta pericula, quanta 380 pervehor igne tacens ? Libet haec sed omnia ferre. 381 Da modo nunc valuas, thalamum sibi pastor in umbra 382 promeruit. Sentisque videns. Sedemque negabis ? 383 Tecta columba negas precibus lucrata decoris 384 fortiter effracto lucrataque protinus urso ? 385 Ecce caput multo nocturna ad nubila rore 386 fingitur, et madidos glacialis gutta capillos 387 contegit. O nostrum trepides mundata recessum. 388 Accipe me comitem, vocesque admitte precesque. 389 Non iterum veniam. Nunc tempus postulat. Ambas 390 pande fores conjux, iterum descendere non est 391 sic licitum nobis. Tunica spoliatus abibo. 392 Induar hanc numquam. Nec me germana citantem 393 aspicies sub veste virum, quam laedere possit 394 tempus et ingrati vesana licentia mundi. 395 Ecce pedes nostros et crura madentia fuso 396 sanguine munda tamen. Nunc nunc dum laedor, et insto 397 accipe me conjux." Illa haec effata. Decoram 398 dilectus blandam per nostra foramina dextram 399 intulit, inque suo tremuerunt viscera tactu. 400 Concita dulcisonis et mota cupidine verbis 401 surrexi, et gratam distillant brachia myrrham. 402 Teque marite sequens et quae tibi cara requirens 403 pando fores durique ingentia pondera ferri 404 noctis habentis onus. Quod portas colligat ipsas. 405 Transierat, nec noster erat. Partoque triumpho 406 jam venientis abit. Veniens delusa verebar 407 jam cecidisse virum. Quondam firmata verebar 408 jussa patris silvas genitum missura per atras. 409 Altam animo legem durataque funera, tandem 410 optatas vires, et conjugis inclyta novi 411 membra mei. Nullo venit alta in bella timore. 412 Hei mihi bella tremo. Solum quod tela maritum 413 quot rigidae quaerent acies. Heu ! Solus inermis 414 et puer ignoto tentabis proelia campo ? 415 Quo fugis, unde petam ? Campos amor unde requiram 416 est ubi pugna necans. Hei tot de millibus unum 417 esse necesse peti. Solum in certamine posci 418 hoc mihi dat virtus solitos egressa valores, 419 hoc habuisse patrem nullo sub principe regem. 420 Haec tibi bella potens humilis intactus et insons 421 dat tenuisse aptas tam saeva in proelia dextras. 422 Sunt alii multi torquenda ad tela coacti. 423 Sed non posse canunt. Pacem exspectate sedentes 424 pugnet hic iste potens, prior hic ad bella vocatus 425 causidicus propriis assumat vulnera servis. 426 Est vas noster, eat. Peregrinaque debita solvat. 427 Est pater, est conjux, caput est et pastor. Ubique, 428 hei mihi, bella tremo, sensusque his ignibus uro. 429 Testamenta sedent vivi pastoris, et ipso 430 nil vivente valent. Venturaque firma per ipsum 431 nuntia dira ferunt, bellumque ut vera reposcunt, 432 heu, metuo vates ; necnon et signa futuri 433 foederis illa novo nec mendax pagina mundo 434 est vetus implendae radiis ingentibus umbrae. 435 Hei mihi ! bella tremo, populo nam convenit omni 436 viscera nostra pati. Primaevis sordibus ustos 437 intima vincla ligant. Nec pellis sanguine tonsae 438 est caro salva virum nec partis munera totum 439 hoc mundare valent, maculisque educere taetris. 440 Ipsa fides redimit, fidei sub pignore quidquid 441 desinit esse nocens. Oblataque dona per ipsam 442 munda fuere fidem. Non captum solvit ab hoste 443 anulus. At chartae gemmae verboque potenter 444 creditur. O quanto cogor meminisse dolore 445 ipsa fides cari promisit funera nostri. 446 Mundus adest, vero traduntur pondera mundo, 447 et rabidum lacerare nefas, orbisque lavare 448 colluviem. Caeco necidas inclamitat antro 449 caede necem rapiat, promissaque munera solvat. 450 Lumina clara tonant rapidis deserta ruinis, 451 arma virumque petunt socios habitura vocatos. 452 Arma vir arma potens. Inversoque ordine surge 453 ante dolus latuit sub iniquis faucibus ille 454 vincula saeva ferens, tu vincula saeva recingens 455 antidotum rosei concludas tegmine mali. 456 Bella marite paras ? Comitem me in proelia ducas 457 pando fores. Conjux caelo velut ignis ab alto 458 transierat. Ter corde voco, ter voce requiro 459 Quo fugis ? Ecce vocans contra nihil ille vocanti. 460 Altius hunc clamo, nec fractis vocibus insto. 461 Quaero illum, et totam lymphatis gressibus urbem 462 circuo. Fugit amans. At me sensere furentem 463 custodes muri, colapsaque pallia tollunt, 464 hei mihi, fugit amans, fecundae ostendite nymphae 465 quo mea vita latet ? Juvenem vidisse virentem 466 alba marina potes, illum si aspexeris ipsi 467 viscera nostra canas sancto moribunda furore. 468 Languet amore soror. Suffixaque pectore nostro 469 est facies, venas quae exurit leniter ipsas. 470 Quis sit et ille premens quem sic pulcherrima solum 471 insequar ut teneam. Quis sit si quaeritis. Ille 472 inclytus altisonae signatum nomine famae 473 fronte refert patrem, patriaeque simillima dextrae 474 brachia versat agens, tantumque simillima cunctis 475 viribus ut cernens haec Belius usque negaret 476 esse duos. Castrum (testentur facta) supernum 477 ornat ut ipse pater. Formamque et cuncta per ipsum 478 materiam sensus laudes nodosque modumque 479 hoc sine non quid habent. Albus, rubicundior ostro, 480 inter mille nitens, solusque in millibus, aurum 481 est solemne caput, palmaeque ut germina nigrae 482 sursum erecta comae, divini signa tropaei 483 sunt oculi tamquam quae tersa ex lacte columbae 484 dulcis et aequa sedet, plenique est accola rivi. 485 Intactaeque genae quae arcanum pectoris ortae 486 igne docent, nigrae nec habent vestigia barbae. 487 Sed semper rubeae, magno et suffusa colore 488 labra micant. Myrrhae fructum quae amplectier altae 489 jussere et cunctos patienter ferre labores. 490 Tornatilesque manus, et crustis plena hyacinthi 491 armipotens Stygium feriat quae dextera castrum, 492 umbrantesque locos, tristique ex nocte silentum 493 conjugis Orpheo subducens foedera casto, 494 quae flammas, quae vulnus agat ; semperque medendo 495 vulneret, et duras immittat sensibus hastas, 496 longa opifex positisque apponat vincla medelis. 497 Venter eburnus habens nitidas sub fornice gemmas 498 quas fovet ut genitrix. Victuri ut arca metalli 499 spargit in amplexos portisque infundit amicos 500 urbis, ut in cunctas veniant communia sortes 501 munera, et effusis ditescas advena donis. 502 O mihi quanta ! Sinus penitus pulcherrima totos 503 impleo. Jam lotae fugiat mora saeva catervae. 504 Jam triviis propere diffusa est gaza. Venite. 505 Crura superna manent rigidis sustenta columnis, 506 marmora crura voces nulli subjecta ruinae 507 qualis et ut rupes Libanus supereminet omnes 508 montibus excellens Syriae procerior, altus 509 talis amor noster. Quo ditia pascua, vivus 510 fons vitalis odor, fructusque et pinguia prata 511 dulcis opimus ager consertaque silva novellis 512 arboribus, stibio non ornat lumina, de se 513 pura nitet facies, rectisque optanda videri 514 luminibus. Mundi pertransit robora nostri 515 vivus alens vivas effundens gutture voces. 516 Totus amandus amans amor est, quem querimus, ipse 517 ipse amor et conjux, quem sic cruciata petivi, 518 sic liquefacta colo, primae cui sedis habenas 519 fortiter esse cano, conversaque tela requiro. 520 Numquam ingrata cadam si tali in voce recumbam. 521 Quaerite succinctae nobiscum poma puellae. 522 Quaerite. Quid segnes quae vos mora tanta sorores. 523 Quo dilectus abit ? Cur noto ex rure recessit ? 524 Quo declinat amans antiquaque pascua linquens 525 deserit et campos alarum tegmine fotos ? 526 Quo dilectus abit ? Tecum, pulcherrima, tecum 527 quaeremus. Pugnae directa est prora decorae. 528 Quo dilectus abit ? Placidum descendit in hortum 529 jam viridem. Primo progressa spica calore, 530 terra adoperta rosis, et odoris area lignis 531 tenditur, et sicca crocus adpinguescit arena 532 hunc meus ivit amor. Regno furiosus ab ipso 533 pellitur ille draco, collectaque lilia nostro. 534 Pastus aquis clara citharam modulatur avena. 535 Hei mihi, quanta fuit sedem sibi causa movendi 536 mutandique domos. Materno inglorius arvo 537 esuriens. Dum quaerit aves non invenit ullas. 538 Ergo abit ad montes. Ingrataque limina temnit. 539 Utque per errati sensit nova murmura rivi, 540 ut tetigit latices, alterno captus amore 541 suscitat ecce omnes quos repudiaverat ignes. 542 Hic Amaryllis erat tunicis velata decoris 543 trisparsisque comis effusisque ampla lacertis 544 ubera plena ferens, mellitaque basia poscens 545 detinuit nostrum mundatae carnis in almo 546 amplexu, et patulis aures oneravit elenchis. 547 Mittitur ipse novam non indignatus amicam 548 visceribus totas exsuxit gutture venas 549 intus amica loquens. Et quae sibi dona petebat 550 praestitit, et nostra succlusit protinus umbra. 551 Jam stmul ac rubeo liniens in terna colore 552 morsibus intactas implevit lacte mamillas. 553 Dulciter illa canit. Fidibusque infixa sonoris 554 otior est aliis, et se cupit ante videri. 555 Quo valet et grates persolvit carmine dignas. 556 Dulciter illa canit, sonitum pecus omne requirit 557 atque hieme artatae solantur voce capellae. 558 Ille ubi verba tenet tantum speculatus amorem 559 liquitur ipse canens. Alba o pulcherrima lucens 560 terribilis munita potens ! Huc respice victor 561 victus agor. Tua forma capit. Faciesque videnti 562 dat laqueos speciosa. Nitens averte decora 563 lumina, namque necant, evulsaque viscera raptant. 564 Verte oculos conjux humiles. En cogimur illis 565 ferre per insolitos ignota foramina saltus. 566 Ictus amore sequor flavis rubicunda capillis 567 dentibus alba sinus tua post vestigia nostros 568 ducis et ipse sequor, nec me tua fallit imago. 569 Reginae umbriferis multae spatiantur in hortis 570 quos colimus, placidaeque in ludunt fontibus undae 571 sexque decemque pares regnorum insignia lecti 572 conjugis instar habent. Longis amplexibus octo 573 concubuere decem. Nullo numerabilis aevo 574 turba puellarum. Sed sola est omnibus una 575 quam tibi mater amas. Oculis perfecta decoris 576 una columba placens, aliis pulcherrima cunctis. 577 Pura nitens populis nimium cantata reversis 578 creditur esse beans taetros ruptura tyrannos. 579 Hanc non nupta canit. Properat regina potentes 580 fundere voce sonos, intentaque laudibus inquit. 581 Quae fuit ista quasi fines egressa paternos 582 inclyta collapsas linquens aurora tenebras 583 pulchra ut luna nitens, puroque simillima Phoebo 584 terribilisque phalanx furibundi ut castra furoris 585 contra armata rigens, verbis et sanguine fuso 586 fulta potens lustrisque spargens flumina tesquis. 587 Audet adire duces, et inanes vertere moles. 588 Explicat illa suum mea nona pericula sceptrum 589 quis dubitat ? Quis non inimicos proelia ternos 590 in me ferre videt ? Non digno expulsa furore 591 arma potens capio. Cum nostra et jura repenso 592 me meus hortus habet, visuram poma sub imis 593 arboribus, Pindo genitrix quas legerat alto, 594 vitis et an crassos gereret fecunda racemos, 595 Punica vel roseos vestirent mala pupillos. 596 En sonata leva letalis coetus. Et ima 597 it tremor ossa premens. Solio condensus avito 598 Aminadib tectas antiquo ex aere cohortes 599 quadruplicemque rotam stimulis agitabat acerbis 600 pallet ubique animus gelida formidine pressus. 601 Pallet in obstantes fundendo colle maniplos. 602 Vertere cara cliens, quid trina ad vincla laboras ? 603 Vertere cara, feris penitusque revertere victis 604 Sunamitis nostro Sulamit faciunda sub agro. 605 Vertere. Tela vides lapides fractura superbos. 606 Te mihi voce traham, visusque in viscera condam. 607 Hanc tibi pastor habes, quidni in Sunamite videbis 608 castra nisi, et turbas hostili pondere tectas 609 armiferosque choros mortis et itinere versos 610 qui nova tecta parant, casuraque moenia pulsant 611 fumantesque dolos. Quam pulchra es filia magni 612 principis alba placens oculis gratissima nostris 613 fers intacta pedes, rigidos calcare leones 614 regalesque minas valeant. Qui et temnere diros 615 norint et presso sentes confundere campo. 616 Artificisque manu femorum junctura tuorum 617 ambo catena ligans nodis fabricata duobus. 618 Alvus et ante nives cui summae copia prolis 619 ut fecunda parens crater cui pocula numquam 620 deficient vivum latere infundente liquorem. 621 Venter et est magnus cumulatae messis acervus 622 saeptus ubique rosis. Labiis pressata gemellis 623 ubera lacte fluunt. Est turris eburnea collum. 624 Est oculus claris piscina immobilis undis, 625 quae liquidis altas implevit fontibus urnas. 626 Nasus Emach nimius nostri pensator odoris 627 arma aliena cavens, ac cuncta discrimina cernens 628 cautus et a nigra rubeam disjungere lepra, 629 astrigerumque capu, Carmeloque altius ipso 630 par Libano veniens. Fusi quo in terga capilli 631 quinque sub ordinibus ninea cervice nitentem 632 disposuere comam. Similis cui longa regentis 633 purpura per duplices oriens distincta canales. 634 O mihi deliciis conjux carissima tantis 635 his manibus regia sede. Tibi regna parantur 636 conjugis, et rectos effundens palma sapores 637 grata alimenta dabis. Tunc ubera grata premendo 638 dentibus altisonam videar mihi prendere palmam. 639 Palma eris, et magno palmae redimita tropaeo 640 incluta palmigeros ductabis ad astra novellos. 641 Audierat liquefacta soror. 'Tunc, inquit, amice 642 qui meus ignis eo. Summamque ascendere palmam 643 conabor dextris fructusque apprendere quartos. 644 Ascendam, nostris missa est victoria campis. 645 Tunc erit et gemmis uber mihi pampinus altis 646 jam tuus, et madidam complens vindemia cistam. 647 Dulcis odor nimium. Malis velut editus ipsis 648 qui sua per versos effundat nomina Parthos. 649 Guttur et ignito vasum quod fervet Iaccho 650 ruminet ut pressam soboles jam nubilis uvam. 651 O meus ignis edens tenebrae sufflamina dirae 652 dans palmam nostrae gaudebis munere palmae. 653 Ex me cuncta feres nam tu prior ipsa dedisti. 654 Ex te cuncta feram primo cui cuncta reducam. 655 Aspice turbantes tentatur flamma per imbres. 656 Impia gens nimium de fracto pendula libro 657 clamat amoris onus, tenerae mala vota puellae 658 furtaque per solum petier temeraria vultum. 659 Credula nilque videns caudisque expulsa luporum 660 dicor et illicitas insanam accendere taedas. 661 Vir mihi saevus adest. Patri gener alter acerbo 662 advenit ante fores. Obtusaque limina tentat. 663 Quid faciam ? Placidum nec te sinit ardor amicum 664 linquere. Nunc grato vel dantur basia cordi. 665 Vel tua cordifragos modulatur tibia versus. 666 Hei mihi nocte veni. Tectum egrediamur in agrum. 667 Scilicet in parvis grata haud conubia tectis ? 668 Vana erit aut gelidis abolescet flamma sub antris ? 669 Parvum erit an nostro supponere gramina lecto ? 670 Nuncque evulsa casis trispargere lilia nostris ? 671 Dulcis amice, veni. Mediis sub solibus undas 672 es bibiture novas. Rure exspectabimus alta 673 nuntia. Si nostrae mitescerit Emona curae. 674 Si feta in flores descendat gemma salubres ? 675 Aut nova per versam lucretur nupta Triphosam. 676 Laete marite, veni : tenebris et surge repulsis 677 ut videas fructus frondosis vitibus altos, 678 fetaque jam ramis pendentia poma sub ipsis. 679 Illinc ne turbis tristeris solus ademptis, 680 ubera nostra dabo, vinoque albentia mixto 681 cymbia lactis. Oves umbrosa in nocte receptas 682 polliceor. Tibi cuncta. Meae nam cardine portae 683 mandragora ingentem suffundens matris odorem 684 fecundo sterilem complevit semine lyram. 685 Omnia vincit amor. Plenis nova poma canistris 686 et vetera, optato servantur cuncta marito. 687 Omnia nostra tenes. Necidas nihil ille. Moraris ? 688 Perge, sequar : sanctas habitabunt dii quoque silvas. 689 Quis daret hoc, dulcem communi semine fratrem 690 insimul esse meum, matrisque albentibus ipsis 691 uberibus succi suggentem pignora nostri ? 692 Quis deus ut valeam solitas damnare latebras. 693 Inque piam patriam matrisque intecta reverti. 694 Quando erit ut liccat delectum fratris amorem 695 pandere carminibus, nulloque urgente timore 696 senta per atque urbes callesque inferre per omnes ? 697 Quando erit ut pulchros animo lustremus ocellos 698 publica sollicitis pressantes tempora labris ? 699 Quando erit ? Ut misero nunc clandestina sub antro 700 brachia non comites paveant ? Non visa tremiscant 701 agmina, Tartareis non labra necantia linguis. 702 Ipsa ego per nostram positis angoribus urbem 703 haud despecta canam. Nuptasque incessibus Uram 704 vestibus et gemmis et magnae numine pompae, 705 quae mihi jam socium toties risere per istum. 706 En erit ut laetam victriciaque arma secutam 707 laudet in Argivis hostilis buccina campis. 708 En erit ut nostrum materna in tecta maritum 709 fortiter accipiam, summaque in sede reponam. 710 Illinc et lecti memorabis munera nostri 711 armiferasque manus, necnon et fortia linguae 712 robora. Tunc causas arcanaque cuncta remotas 713 tempora confusis venturaque proelia castris, 714 alme, docebis amor. Tunc purum lacte Lyaeum 715 porriciam, pressique rubentia pocula mali. 716 Tunc mihi certa quies, et pugnae praemia lapsae. 717 Munera nostra canam duplici connexa favore 718 conjugis, et placido jam non exterrita somno 719 contemnam brumaeque nives austrique furorem. 720 Quae fuit ante dolens miseris oppressa ruinis 721 osque caputque manus oculos laniata decoros 722 nunc trahit ex toto spolia illa Feretria mundo, 723 nunc rapit hostiles invicto robore partes 724 fortior et maestos glaciali frigore campos 725 rumpit et insanas Libyae sitientis arenas. 726 Nunc petit astra potens, nunc vivae nomine palmae 727 mella merumque ferens ingenti tecta leone 728 deliciisque fluens placidis innixa lacertis 729 spargit Olympiaco rutilantia lumina castro. 730 Dixerat ille. "Soror socii non immemor alti, 731 cerne animosa sinus ne reddant dona superbos, 732 vel sibi fixa tuos extollant viscera fastus. 733 Pignus amoris habes, niveo ditescis amore. 734 Haec amor, haec. Laceram nativa clade sepultam, 735 ultorique datam ventura nocte premendam 736 sedula quam primo genitrix damnarat Eoo 737 invenio properans. Curisque impulsus amaris 738 surripio tristem sub iniquo crimine flentem 739 his humerisque traho maloque fub arbore nectam 740 suscito, Tartareae flammis quo impulsa Megaerae 741 saucia ferre vias incepit mater acerbas. 742 Ergo age nata Deo violentis fluctibus acto 743 me tibi semper habe. Regisque ut signa repone 744 corde super claros fidei signacula testes 745 dent memorare tuas ardenti pectore flammas. 746 Fortis amor verus mortique simillimus atrae. 747 Hic mea membra fero traxit crucianda labore. 748 Hic mihi bella pati, poenas ergastula vinctum 749 esse humilemque dedit. Cur non dabit ipse sequacem ? 750 Dux prior it. Nec linque sequens via grata sequenti. 751 Fortis amor. Nostramque accendit lampade silvam 752 fortis amor mundi despexit murmura versi. 753 Non locus est brumae non gloria danda tepori. 754 Omnia poscit amans. Nihil est quod ferre recuset 755 verus amor. Sedemque legit sub pectore toto. 756 Hoc placet hoc sic stat. Totas tibi candide vires 757 tradidimus. Sic facta soror." Ille inquit."Et unum 758 me tibi semper habe, cordisque ut signa repone. 759 Infans nostra soror nec adhuc fecunda videtur, 760 ubera parva tenet. Quid nam faciemus ut omne 761 pectus alat, plenasque hamatis messibus offas 762 porrigat, atque feras infrenet pane Lyciscas ? 763 Quid faciat ? Parat ipsa loqui, causasque rogare. 764 Principiumque petit, nuper ne caute renatam 765 deserat humor eam. Per apertos flumina campos 766 fervidus ecce traham, taetrumque Acheronta revellam. 767 Saepsimus hanc muro firmemus moenia vasto. 768 Hanc super et cunctis fixa impugnacula bellis 769 aedificare decet, quod cassis dextra sagittis 770 hostis eat. Jaculis ferrum deletile missis 771 nostra habeat, versosque adjungat viribus hostes. 772 Fecimus hanc nitidam visenda ad numina portam. 773 Sint bifores cedri ferrato cardine firmae, 774 quae vivae admissum valeant superare venenum." 775 Tunc effata soror : "Grates tibi reddere quisnam 776 possit ? Habe in nostra quod totum creverit alvo. 777 Ubera plena fero, turrisque altissima surgo 778 viva superna potens secura immobilis uno 779 nixa meo. Pulchramque inveni libera pacem. 780 Pacificus populum veniens qui junxit utrumque 781 sub gremio. Gratum plantavit vitibus hortum. 782 Quem postquam fixit ponto et saliente rigavit, 783 primus et in rectos distinxit succifer antes, 784 custodi dedit hunc dedit et cultoribus. Utque 785 territus anser eat, ventura pericula cantat 786 praecaveant, magnoque exstirpent ligna labore 787 horrida. Quod musto mercedem protinus acto 788 suscipiat cultor. Divinaque semina princeps 789 lectus emit. Verique fovet vitute parentis, 790 emptaque deliciis fecundat pectora sanctis. 791 Detque licet proprios oculis servantibus agros, 792 desuper ipse manet custos custodibus. Atque 793 nuntia crebra facit vitali fetifer imbre 794 invigilans, rapidosque expellit verbere milvos. 795 Omnibus alta parans perpessi dona laboris, 796 mercedisque sinum, viridantibus horrea lucis 797 plena tenens servis. Mille et Salomonis. Habebit 798 mille sibi geminis molitus rura colonis. 799 Bis nivei centum custodes floris." Ut illa 800 dixerat. Haec consors : "Quae nunc vernantibus hortis 801 dulcis sponsa canis, medios suspendis amicos 802 qui tibi cuncta parant aeternaque jussa revelant 803 vocibus. Inque tuas duxere cacumina voces. 804 Ergo age cara veni. Fac te mea pectora coram 805 cernere cara veni. Divinaque gaudia sume. 806 Dulcis amica, veni thalamos habitura secundos 807 saecla tenus residens saeclorum." Fatur et uxor. 808 "Fortis amice, beans cupio jam nosse quod ultra 809 non valet esse bonum, cupio jam vestibus actis 810 ponere membra toris, et nudam cingere dextram, 811 et religare comas, amoto fercula libro 812 mandere, et aeternos nullo sub cortice succos 813 ferre super mensa sociis gaudentibus alba. 814 Ergo age, linque potens mortalem extorris arenam. 815 Linque moras fugiens mundana repagula. Conjux, 816 surge potens cervis capreaeque simillimus altis. 817 Surge nimis properans, nec natam desere lectam. 818 Perge, sequar conjux, campos habitemus opimos, 819 sunt quibus et dulces et pinguia pascua fontes. 820 Alta superque thronum pressabimus ubera sacrum." 821 Talibus aut aliis, nam nec mihi singula constant, 822 Virgo Deusque altos hilarabant carmine caelos. THALICHRISTIAE LIBER DECIMUS QUINTUS v.1 Mens aeterna Deum praevisa in bella paratum 2 jam vocat. En victos subeunt visura tyrannos 3 tempora. Jam votis properabant regna secundis 4 divina. Felixque genus per vulnera fratris 5 incipit a Christo vivos haurire liquores. 6 Ecce domo matris Dominus claustroque relicto 7 egreditur. Missum Jordano flumine servum 8 invenit in mediis dantem pia dogmata turbis. 9 Hic virtutis iter, mundo vitiisque pudorem 10 signifer aethereus Christi nova flumina vates 11 praecinit in totas venturi nomine culpas. 12 Brachia nuda viro. Pillis et tecta cameli 13 pectora locustis silvestri et melle Deoque 14 pascitur. Et vivas latices et prandia divum 15 mente bibit. Gestatque novum de carne tropaeum, 16 non aliter placiturus hero. Jam sparserat ingens 17 turbis doctor aquas. Christusque accessit ad illum. 18 Et baptisma petit, mittitque in fonte lavando 19 optat, ut aeternas sacraret protinus undas. 20 Agnoscit dominum famulus quem noverat ipso 21 ventre Deum, nam summa patet dans ipsa videri 22 ut prius in clausa genitricis fulserat aede 23 majestas, quae non mutata est tempore. Christum 24 utque videt Dominum, viventi flexus honori 25 gaudia de viso mulgebat luminis agno 26 nec laudare loquens nec laetis sensibus audet 27 dicere quae sentit. Sacroque in corde revolvit 28 haud indigna Deo quae possit dicere. Sistit 29 mente pavens trepidatque loqui. Tandemque solutus 30 haec ait : "O primae tu qui sine semine noxae 31 liber ab antiqui scelerosa fraude veneni 32 quem non caeca parens rupturum claustra nefandi 33 commaculare doli potuit, qui reddere vivas 34 fontis aquas, laetis tranquillaque flumina campis 35 divitias, vitamque potes lumenque serenis 36 orbibus optati quaesitaque pascua veri, 37 qui caelos, qui cuncta moves, cui voce peremptos 38 tergere posse viros maculaque absolvere taetra, 39 quid baptisma petis ? Quid mundus flumina poscis ? 40 Contremit ista manus, intactaque membra verendi 41 horret adire viri. Dominum nec tangere sensus 42 audet inops tantum. Stupuerunt flumina versis 43 cursibus. En metuunt : Jordanusque ipse retrorsum 44 fluxit, rex alios mundabis candide. Meque 45 voce cruentatum ni mavis flumine servum 46 terge potens. Membris magis haec sunt flumina nostris 47 congrua, quae maculis maculae turpantur avitae." 48 Tunc Deus hoc sacrum divino effundit ab ore : 49 "Perge ministerio solito, sic implet uterque 50 justitiam", dixit. Fluvioque immittitur alto. 51 Et beat almus aquas sacrato ex vertice fusas 52 per timidum famulum, vires et contulit illis 53 ut generare queant, trinoque in nomine sancti 54 numinis assistens pacto per saecula cuncta 55 immortale genus format, gignitque per undas 56 lumina, sanctificans sacrum quo aspergitur. Ipsa 57 vixque ascendit aqua. Medium quum flammeus aether 58 scinditur, atque poli timuerunt sidera frangi, 59 quum locus interior passi videatur Olympi, 60 angelicaeque domus pateant. Specieque columbae 61 verificus Domini quo vivunt cetera magni 62 Spiritus ipse venit super hunc, quo sanctus ab ipso 63 et patre procedit pariter Deus. Atque repente 64 vox audita sonat : "Meus hic est filius. Hic est 65 dilectusque meus bene quo mihi conscius ipsi 66 complacui." Sanctae quis nunc mysteria linguae 67 nosse queat noto venientia gaudia trino. 68 Cernere flammato praesentia numina vultu 69 quis queat atque pares sopito noscere sensu ? 70 Verbum carne bonum. Pater est in voce. Potensque 71 Spiritus est sacra caelo admirante columba. 72 Ne trepidate tamen. Nihil hic in sidera. Necdum 73 necdum lapsuras timeatis sidera flammas. 74 Quin potius miram devictat morte fenestram 75 exspectate aliam, verum cum carcere rupto 76 umbrarum caeci percussa et lege barathri 77 evolet astra Dei corpus super omnia Christi. 78 Inde abit, ut superet vitium, doceatque ministros 79 dura pati insontes. Satana tentandus ab ipso 80 mutaque desertae petiit dispendia silvae. 81 Virque deus multo jejunat tempore. Jamque 82 absque cibo longi decimam superaverat anni. 83 Esurit, ut caecam lateant pia numina noctem 84 Tartareusque pater lemurum quo nesciat ora 85 vertat. Et ecce dolus laqueo laqueatur in isto. 86 Namque dies tantos jejunum vivere magnum 87 est mortalis opus. Quin signa ingentia summae 88 haec virtutis erant. Hic namque ut tela caloris 89 et naturales suspendit carnis agentes, 90 grande aliquid metuit stimulis compulsus et atra 91 daemon nocte pavens vivumque huc desuper actum 92 hunc putat esse Deum. Sed cum sentire prementem 93 esuriem Christum mortali pectore, lassum 94 et putat esse virum. Nebulasque ut mentis iniquas 95 excutiat, verumque notet, moturus amico 96 nomine panis adest hunc quo putat ipse furentem 97 esse famem. Dixitque : "Dei si es filius, istos 98 fac lapides panes ut non patiaris acerbam 99 esuriem." Christus blanda tunc voce supernus 100 hoc inquit : "Scriptum est non solo in pane sed omni 101 vivit homo verbo domini. Vitalia verbum 102 pascua dat." Sancto frausus sermone superbus 103 corde Satan frendens flammantia tergora volvens 104 in cassum iratas animo spirante colubras. 105 Assumpsit Christum. Posuitque in culmine templi. 106 Sic ait et : "Domini si vere es filius, inde 107 mittere te jactum nec laedet terra deorsum 108 fas tibi. Scis servis mandavit desuper ipsis 109 tollere te manibus, cunctisque ingressibus omni 110 custodire via. Summo delabere tecto 111 ne timeas Domini nate omnipotentis, et ipse 112 cunctipotens cui cuncta licent cui militat aether." 113 Huic agnus : "Scriptum est. Dominum tentare supernum 114 non licuit." Verbo torquetur letifer isto 115 ultor acerba fremens, et iniquum versus in astum. 116 Hunc iterum assumpsit celsoque in monte locavit. 117 Prima superato de quo se lumina Phoebi 118 jactarent radiis nihil hoc ex obice pressis. 119 Quo pelagus firmumque solum camposque jacentes 120 litoreosque sinus excultaque regna licebat 121 cernere. Quo totam metiri lumine terram 122 fas oculis. Mundique nomos ostendit, et omnes 123 divitias, laetasque urbes, sedesque tyrannis 124 quis decor in cunctis, et quae sit gloria regnis 125 commemorat. Nostro ceu non bene gaudia Christo 126 noverit hic falsi si sunt ea gaudia mundi, 127 quae tota ad nebulam mutentur protinus unam. 128 Esuriem quae semper habent, gignuntque furentem 129 cum possessa sitim, lacrimis onerata dolor quae 130 excruciat, finisque metus. Dixitque tyrannus : 131 "Haec tibi cuncta dabo, si terrae poplite flexo 132 descendas supplex, et nostrum numen adores." 133 Scilicet i, sancte, i cui vivunt sidera, Christe, 134 ex nihilo qui cuncta creas, qui legibus artis 135 aequora saeva premis dominans, quem voce animisque 136 edita per solum firmata et lumine Verbum 137 plebs astraea colit, totus cui militat aether. 138 Scilicet i cunctos qui justa lance superbos 139 percutis, aeternoque ob firmas Tartara vinclo 140 i Deus et victum Satanam venerare. Priores 141 pone minans gladios, pone iras, turbida pone 142 fulmina, pone animum scelerato crimine motum ; 143 pone potens ursum meritis damnare superbum, 144 mitesce, horrentes et amicis nexibus hostes 145 confove, et adversos nova nunc pax vinciat ambos. 146 Quin majora petit. Dominantes exue vires. 147 Pone potestatem. Supremaque numina pone. 148 Omnipotensque pater caelo observatus ab omni 149 hunc venerare cadens. Scelerata o verba ! Furores 150 o rabidi : caecum veneretur vita sepulchrum ? 151 Sol nebulas ? Pravumque bonus ? Vivusque peremptum ? 152 Et pietas rabiem ? Nodatum liber ? Iniquum 153 o facinus. Nulla est nulla est conventio lucis 154 ad tenebras almae. Petitur petiturque vereri 155 mens inimica ? Licet mulctatus luce tyrannus 156 omne genus tentet sceleris fraudisque dolique, 157 si domini natum quo cernit corpore Christum 158 nosset adesse Deum. Quamquam furor omnis et omnis 159 impietas rabiesque nocens crimenque nefandum 160 hunc habet auctorem. Timeat petiisse latriam 161 a domino, magnus qui sceptro solus in uno 162 justus psalmicanis rector veneratur ab astris. 163 Is furor est daemon ; tanta haec in sania, quod si 164 quid petat elato mens cerneret improba sensu, 165 horreres rabiem rabies, crimenque timeres 166 crimem, fraus fraudem, furor impius ipse furorem. 167 Hoc scelus hoc tantum est ; haec tanta est culpa, quod ipsum 168 non capit auctorem qui cetera crimina. Tandem 169 dedecus hoc patris cui sola est ara potentis 170 nolens ferre bonus commoto pectore Christus 171 "Vade retro Satanas ! Domino nam serviat uni 172 mens hominis. Scriptum est : solum veneraberis illum 173 regnanti dulces pleno cui pectore laudes 174 agmina laeta canunt." Iratum protinus illum 175 cum stridore fremens proprio se turbine torquens 176 diffugitat nescitque magis quod scire petebat. 177 At quia certa manent vincenti regna furorem 178 extemplo angelici Christo accessere ministri. 179 Cumque sui vatis mirum quem miserat ante 180 signiferum victis audisset vincula monstris, 181 te Galilea petens abiit. Patriisque recessit 182 finibus in partes Zabulon. Quod carmina vatis 183 signavere sacri. Miseris languentibus umbris 184 orta dies populis. Vicini ad littoris urbem 185 venerat. Hac habitans hominum praecordia pulsans 186 irrigat electos superis ex fontibus agros. 187 Ecce Simon parva vicina per aequora cymba 188 cum fratre anguicomos mittebat piscibus hamos. 189 Hos ubi tendentes protendere fila parantes 190 conspexit Dominus verbis ita fatur amicis. 191 "Ad mea, dilecti juvenes, praecepta venite. 192 Et si tantus amor piscari, retia soli 193 non inhonora mihi : quis fercula multa parari 194 sit licitum : laceros et iniquo gurgite mersos 195 vos faciam captare viros." O magna superni 196 vox Domini. Vox viva trahens mucrone rigenti 197 fortior et gladiis ferroque potentior ipso. 198 Vix bene desierat, dimissis retibus illi 199 aetherea uruntur flamma terramque relinquunt 200 et pelagus ; caelosque petunt, dominumque sequuntur. 201 Inde abiens alios Jannem fratremque Jacobum 202 evocat. Ii veniunt pariter, vicoque relicto 203 cum patre ad verbi se accingunt munia sancti. 204 Inde Galileos caelesti dogmate campos 205 implebat, templumque docens, regnique superni 206 nuntia dans ; clausum properabat pandere librum, 207 infirmosque levat, pleno dans praebia cornu 208 quidquid erat saevi pellebat numine morbi. 209 Fama volat surgens Syriam vulgata per omnem, 210 haud audita canens, ignotaque mira recensens 211 ipsa pavens miris terrebat pectora factis. 212 Turba videns Christum reverenti pectore clamans 213 orat opem variis vitiis, medicumque fatetur. 214 Ostendunt miseros inimico daemone pressos, 215 ad renovata altae furiosos cornua lunae, 216 squallentesque oculos, tabentia guttura, diris 217 febribus instratas acies, et brachia trunca, 218 informesque manus, semesaque crura, pedesque 219 inflatos. Quid cuncta sequar ? Sit quicquid ubique 220 debile, monstriferum, morbosum, quicquid et usquam 221 turpe jacet, veri servatur voce magistri. 222 Cuncta levat Dominus per quem sunt condita Christus 223 omnia. Quem motae postquam aspexere catervae 224 tot mira antiquis fecisse incognita saeclis 225 suspiciunt, venerantur, amant. Illumque sequuta est 226 gens numerosa nimis vicinis finibus. Hancque 227 ipse videns turbae solito miseratus in altum 228 ascendit montem. Quo cum sedisset amici 229 accessere sui, quod sint haec pectora legi 230 proximiora sacrae, properant quae implere propinquis 231 mentibus hanc. Sancta et divinus legifer ora 232 pandit. Et in siccos effundens flumina campos 233 lactea, lucis opes, regulam jussumque paternum 234 virtutisque viam summo sic fatur amore. 235 "Qui nihilum se posse putant summumque verentur 236 artificem propriis nec fidunt viribus, hosque 237 paupertas humilis quibus est in mente, ferisque 238 divitiis omnes non vi sed sponte carentes 239 dicite felices. Tempserunt bella dolosque 240 orbis, et instantes ocultis nexibus hostes, 241 Altas curarum furias. Namque aula polorum 242 pro terris, pro nocte dies pro tegmine virtus, 243 his dabitur sceptrumque pium sine tempore regni. 244 Felices mites, qui pravis moribus almi 245 sunt domini. O quanta est haec sancta potentia ? Mites 246 felices. Quos nulla movent. Non ira vel aestus 247 invidiae, non caedis amor, non passa furorum 248 vulnera. Non socii non tela sonantia diri. 249 Aequanimes terram quia nunc dominantur in istam 250 quae infestat claros interna cuspide nervos 251 alta quibus vigiles inquirunt lumina mentes 252 et simul in terram ventura luce beatam, 253 qua requies, qua vita manens, quae nexibus artis 254 vinciet aeterno mortalia semina mundo. 255 Dura simul maestae lacrimantes pondera culpae 256 dicite foelices, felices dicite ; fletu 257 qui tersere scelus, regni aut caelestis amore 258 diffudere pios liquefacto pectore fontes. 259 Hic lavat hic sordes : o felix fletus. In astra 260 excitat hic animos terreno a pulvere. Cordi 261 datque cibos flato. Donec bona summa fruendo 262 plena simul plenis teneant solamina turbis. 263 Esuriens felixque nimis. Qui justus et ipsam 264 justiciam sitienter amat Justique coronam. 265 Quem dolet armatam proprio sub vulnere mentem 266 pulvere prosterni. Divinaque munera circum 267 tot saevirecanes. Hic nam saturabitur haerens 268 principio expletis supera pinguedine votis. 269 Dicite felices pietas quos ignibus almis 270 impellit miseris ut compatiantur egenis. 271 Namque pius caros meritum superantibus illos 272 muneribus laeto satiabit rectus Olympo. 273 O domino gratos felicia nomina mundos 274 corde, superna boni quae nunc aenigmate tecti 275 dona videre parant, hoc secum carcere solvant 276 aspicient clara discussis luce tenebris. 277 Nullaque jam nebulas obfundet terra. Beatos 278 dicite pacificos. Magna horum gloria, felix 279 turba suis opibus regnans, similisque magistro 280 secum expleta, petens nihilum quod mente sub ipsa 281 non habeat, secumque gerit sua vota, nec illam 282 anxietas inimica premit, non dira cupido, 283 non quaesitus honos, non cetera monstra. Sed unus 284 conditor huic satis est. Felix cui sufficit uni 285 ipse Deus. Nam sic habet omnia solus. Et illum 286 pax secura manet, vero et requiescet in uno. 287 Credite felices et quos tormenta fideles 288 dilacerant, sed non timuerunt funera. Duris 289 dulce mori gladiis nostro sub nomine. Vosque 290 dicite felices, nihilum cum fecis habentes 291 insidiis captos furiis horrentibus ictos 292 cernitis esse. Manet merces vos gloria veram 293 ostensura diem. Ne quid trepidetis inanem 294 ad rabiem, quantos implerunt sanguine rivos 295 audistis pia membra Dei per saecula cuncta. 296 Vos fovet altus amor superis vos collibus unda 297 contegit electos condenda in fercula natos. 298 Estis sal, madidamque ex igne ex flumine terram 299 condite : in culpae vermes salis ignea virtus 300 cum destructa solo videatis moenia dirae 301 urbis, et eversos victoris tempore muros. 302 Spargite sal. Nullo succrescant semina campo 303 quae noceant. Vepres sterilescant. Gramina victis 304 non sint nata locis. Quod si maerore vel ullo 305 fecis amore salis sapor evanescat ab omni 306 gente foras missus calcabitur atque premetur 307 sub pedibus. Magno ceu qui fundamina tecto 308 principiis casura dabat. Qui summa canebat 309 ima petens. Lux orbis ades mea turba ministros 310 quos per ab antiquis mundatur terra tenebris. 311 Cernite quam magno sedeatis culmine vivae 312 fundamenta domi. Nostra urbs in monte perenni 313 clara patet. Lucem pueris reserate latentem. 314 Nec duo jam capitis fraudentur cornua. Milvos 315 pellite de natis, agnosque ex fauce luporum 316 eruite. En rabies et apertis dentibus hostes. 317 At curatis oves, ovibus sit cura mederi. 318 Sub modio claram cupiens aptare lucernam 319 non posuit. Cumulo sed quo venientibus alto 320 luceat. Alta simul sic fit lux vestra patentes 321 quae referat radios pellatque soporibus umbras. 322 Vulgus opus vestrum quod tollat laudibus. Illas 323 non optate tamen, summum bona vestra parentem 324 glorificent, digni cui gloria debita facti. 325 Quicquid agunt caeli, tellus quod fecit, et omnis 326 unda : facit Dominus qui condidit omnia magnus. 327 Quaeritis ista locis jubeam quae ostendere celsis 328 pro quibus alta pati deceat ? Non vatibus almis 329 dissonat hoc nostrum. Veterem non solvere legem 330 sed complere paro, nam firmo haec pectore dico 331 donec terra gravis caelumque hoc transeat hujus 332 unus apex legis : iota unum legis, in ipsa 333 non dabitur cassum resume implente figuras. 334 Ergo et qui solvet justa haec mandata, vel unum 335 ex minimis istis rumpendo semina vivae 336 vocis iniqua docens sibi lecto tramite pergens, 337 hic minimus caelis merito despectus in almis. 338 Haec tamen haec faciens docet et quae fecerit, iste 339 magnus erit regno licet hic abjectus in alto. 340 Justitia in membris Christi nam plenior ipsis 341 sit nisi quam scribis, quorum lex littera, quorum 342 sancta sub involucris, qui vanis nomina factis 343 justitiae petiere sonum, regionis amoenae 344 nondabitur vobis conscendere culmina. Ductor 345 Mosus ait fratrem ne caedes funere. Quisquis 346 occidit, reus est plectendus judice. Nostrum 347 artius at jussum est, nec primo dissonat : illum 348 perficit ex puris animis. Sic itur ad astra. 349 Tolle feros animos, irarum turbina tolle, 350 ira necis mater qui fratri irascitur idem 351 judicii reus est. Irae subdetur, et Orco. 352 Si memor es templis laturus munera sanctis 353 quid sociodeberetuo, quid sanguinis aut quid 354 irarum desiste sacris et foedera jungens 355 posce prior veniam. Sacro rex foedere gaudet. 356 Haec nihil ante placent maculam velut ipsa tenerent 357 impia dona doli peccati et sanguinis escas 358 respuit ara Dei. Tu ne sis hostibus hostis. 359 Dum via dum vita est, ponto dum curris in isto 360 lintea laxa trahens, dum finis nescius. Horrens 361 ne te crudelis telo det judicis hostis, 362 judex sentilego vertenda in prava parato. 363 Qui ferat in tenebras, aeterno et carcere torquens 364 verberet. In poenas et debita postulet alta. 365 Damnat adulterium Moses. Nam lege potentis 366 exspectant diros horrentia fulmina moechos. 367 Tu quoque et a votis oculos averte malignis. 368 Nam vetat internam qui temperat omnia flammam. 369 Quod si in praecipites oculo moveare furores 370 erue, ne noceant exempla aut facta videnti, 371 et pariter si dexter erit, ne causa ruinae : 372 sit simul ansa boni. Quod si tua dextera poscat 373 funera, et albatis contexta pericula votis, 374 mens sedeat non mota potens, mortemque timendo 375 amputet ipsa manum ne turpibus afferat ausis 376 corpus in ardentem per secula cuncta furorem. 377 Audistis scriptum est. Sociam quicumque maritam 378 dimittet licito dissolvat vincla libello. 379 Artius hoc dicam. Propriam quicumque jugatam 380 haec nis iclam pravo foedarit nomina furto, 381 linquit. Adulter adest, dimissae ut corpora jungens. 382 Lex antiqua malis vetuit perjuria verbis, 383 haec jurare tamen domino concessit in uno. 384 Sanctius hoc vobis. Sacer est nam sermo fidelis. 385 Nil jurare licet. Non caelum, sidera summam, 386 non jurare domum thronus est nam principis, ipsam 387 fas neque per terram quae pars licet infima sanctos 388 sustinet ipsa pedes dominum formata per unum. 389 Urbs neque quae dulcis per te Herosolyma regis. 390 Sed neque per caput hoc nihil est tibi juris in illo. 391 Pertinet ad Dominum qui condidit omnia verum. 392 Audistis dictum est lumen pro lumine dentem 393 ac pro dente dari. Sed jam lux clarior orbi 394 emicat incussam non contra insistite plagam. 395 Mensque malis faciam non indignata silentem 396 sponte dabit. Gladiis si sit tua dextra superbis 397 caesa, memor Christi (si sunt pia numina cordi) 398 vir patiens. Aliam compone in vulnera dextram. 399 Si petat et tunicam raptor, da , pallia tollat 400 et simul. Atque ferens te passus milia, duplum 401 ex te suscipiat. Si quis tua munera poscat 402 debita, da. Fratrem vel non sat justa petentem 403 corrige mundanis permisit saxea verbis 404 lex tibi, quod posses hostilem perdere turbam. 405 Hoc licuit. Jam verus amans non oderit ullum. 406 Qui domino servit, nullum non diligit. Haec lex 407 luminis. Et posthac fratres orate furentes 408 in meliora trahi : si non ad funera morbi 409 vitam orate dari, fraudem gladiosque retundi. 410 Ut sitis digni non casso lumina grati 411 degeneres patris, communia lumina caelis 412 qui facit in cunctos effundi desuper agros. 413 Separat haud aliquo, non hos, non deserit illos 414 hoc sole. Ast cunctos refovet justusque piusque 415 fetifer aethereos inspirat cordibus ignes. 416 Communisque sator demittit flumina justos 417 injustosque super. Nec quemquam segregatistis 418 muneribus. Nam tu si gratus diligis hos, qui 419 te quoque amant, tantum persolvis debita, quaenam 420 dona det ipse parens meritis venientia ? Dulces 421 quas mercedis opes ? Nonne et qui publica quaerunt 422 aera quibus tectum commisit Publius aurum 423 hoc faciunt ? Gentesque simul ? Si verba salutis 424 voce datis sola, quid vos hoc amplius ipsa 425 gente datis, quae tot vidistis lumina, totque 426 tradita dona ? Quibus praestatum desuper almi 427 pignus amoris adest, qui vos non despicit hostes, 428 immo unit, reficitque graves, caenoque jacentes 429 mundat amans. Grata Selebin qui claudit in umbra 430 progeniem, diros gladios ac jura cruentae 431 caedis amara ciens. Quibus est horrentia vertens 432 vincula Tartareae miseris connata catenae 433 fortis fraterno coalectus frater in agro 434 divitias vitamque gerens. Bethsamidis urbem 435 pacificasque domos et luminis inclyta tecta 436 qui reserat. Qui fraudis opus turbamque superbam 437 discrucians laceris potuit quae fratribus ipsa 438 cuncta dedit. Vos haec solvetis vocis ab uno 439 officio tantum ? Verborum prodigus ipse 440 ethnicus ista facit. Quin poscite culmina. Summum 441 corde referte patrem. Speculumque imitata sit ipsum 442 quae soboles confessa Deum. Sit turribus altis 443 intrepidaque domo gemmis auroque paterno 444 adoptiva petit saeclis requiescere cunctis. 445 Nec facietis opus justum quod vestra videntes 446 facta probent. Moveat curvos laus terrea ? Cum sit 447 messis plena nimis centeno fenore factis 448 pacto certa bonis ? Igitur si offerre misellis 449 pauperibus dignam caelesti fenore gazam 450 sponte velis, caveas spectantes quaerere. Qui te 451 ingenti applausu mirentur, facta superba 452 proclamante tuba, ceu tectus hypocrita, qui sub 453 pelle ovis ille leo fragilem rapturus honorem 454 eurigenosque cibos. Qui facta ad cuncta tot ante 455 rumores, totque ante sonos, tot carmina totque 456 praeparat assiduos commota per oppida cantus. 457 Tu vero ut castis pulchrum miseratus egenis 458 donum ferre cupis, non hoc quod dextra parabit 459 manca sinistra notet. Multos pia facta videntes 460 ne cupias. Videant nulli. Sat luminis est quod 461 perspicit illa parens aeterna in rupe nitentes 462 qui referet mensas veraci pane merumque 463 dulce potens. Reddetque tibi centena per unum 464 dona, egressa dies meritum mansura per omnes. 465 Cum vero orabis non sicut hypocrita tristis 466 solve preces altas. Vano ille intentus honori 467 audiat ut populus, circos et plena catervis 468 templa petit. Loquiturque tonans fususque per aras 469 gracitat, et motis quasi fundit viscera labris. 470 Dico quidem vobis quaesita haec gloria caecis 471 mercedem dat vana suam. Ventoque levati 472 accipiunt verbi si quae meruere sub illis. 473 Ast aliter facies cum caelum voce requires 474 orabisque, patrem, famulum miseratus inertem 475 eruat e nebulis. Recludat carcere. Perdat 476 igne lupos. Tueatur oves. Frenetque furentes 477 insidias animis. Tecta in penetralia dulcis 478 cordis duc animum, solumque intentus in unum 479 ostia firmati concludes pondere veri, 480 accessum patulis ne carpat in intima portis 481 virus, et incautam fumo vis terrea mentem 482 invadat, turbetque preces, sterilescat, et orans 483 fictilis, admissa sensimque cupidinis offa 484 imprimat oranti confusa papavera cordi. 485 Ostia claude precans. Secedant terrea. Ne tunc 486 cum pia verba sonent superum flexura tonantem, 487 decipulas patiare novas. Absconditus almas 488 funde preces. Supero pater et qui clausus in antro. 489 Luce latens magna luce impenetrabilis ipsa, 490 abdita cuncta videt, majoraque munera reddet 491 poscere quam posses si robora cuncta teneres 492 linguarum. Sed non venies orator ut ille 493 multiloquax verbis qui sperat in aethere longis 494 audiri. Mens sola facit. Quod namque sub imo 495 scit Deus est animo. Pater et scit quicquid egenti 496 conveniat. Natis nec tardat reddere justis 497 quae bona sint animis nam nec bona terrea voto 498 praecipuo quaerenda probat qui contulit. Ipsi 499 ni quoniam menti sic expedit. Hic modus ergo 500 sit precibus. Fratres animis haec figite dicta. 501 Summe pater noster caelo visibilis alto 502 hic et ubique potens, terrae moderator et undae 503 cuncta creator agens qui curas condita, quique 504 mortifrago veros defendis tegmine natos, 505 dulce patris nomen sanctum quod semper in ipsis 506 pectoribus nostris et sanctificetur. Ut unum 507 vox venerata colat. Nec quicquam sanctius ipso 508 credat, cui soli per nullum vivere regi. 509 Indiga nullius cui soli est gloria. Regnum 510 adveniatque tuum. Venit hoc si in saecla nec umquam 511 summus abesse voles. Acies orbata calorem 512 percipiat lumenque oculis manifestius aegris 513 jam sit, et antiquae pellantur dura catenae 514 vincula rexque placens animis illabere nostris. 515 Disjice sol tenebras. Tua sit fit facta voluntas 516 ut caelo sic facta solo. Quam summa videndo 517 Angelici faciunt comites, hominesque simulque 518 hanc faciant. Justus sicut, sic versus ab atris 519 officiis. Animusque ut non caligine pressus 520 lucis iter cupiens, sic corpus in infima tendens. 521 Hocque die dulcis vivi super omnia panis 522 mitte cibum, sine quo sunt corpora nostra furentem 523 permoritura famem. Da nostris mittere venis 524 nostrum, jamque datum fraterno semine donum. 525 Cumque refecta cohors, campos habitare serenos 526 ut valeat, pastis quae sunt tibi debita servis 527 et dimitte tuis, velut et nos debita nobis 528 interius plena cum pace relinquimus ipsis 529 qui debent et si tentaria daemone victo 530 nos pateris, non cede neci. Succurre labori. 531 Erue de laqueis nos per te motus acerbis. 532 Quos facis et nutris, quos in tua regna vocasti 533 a scelere, et saevis tenebris ac hoste cruento 534 eripe. Nosque simul de nobis. Caute furentes 535 delicias prima rumpamus fronte. Trahuntur 536 ex utero in tumulum, servatis vivus honestum 537 ut possis finem praestare petentibus. Amen. 538 Debenti ablata quoniam si ignoscitis ira 539 in vos et sociis peccata relinquitis ipsis 540 pectora vestra Pater regno damnanda profundo 541 ut pius est solvet, justissimaque exuet arma. 542 At contra, memor ipse manet, vobisque nefandum 543 non dimittet opus. Vitiumque ac debita magno 544 vestra deo memori perlibrans corde nocentis 545 exposcet poenas. Cum vos jejunia dulcem 546 passa famem fertis facibus non apta profundis 547 vitales meritura dapes et fontibus ignis 548 pascua, non faciem quam maestus hypocrita tristem 549 ostentate palam. Lacrimis atque arte magistra 550 palluit hic tamquam rabidis de manibus ingens 551 nuntius incautos veniat terrere jacentes 552 inceratque genas. Vultumque exterminat, unde 553 captet anhelantem fraudantis honorem. 554 Tu tamen in laeto caelans jejunia vultu 555 unge caput. Faciemque lava. Quaesita corona 556 non sit in orbe tuis si pergis ad aethera factis. 557 Sic et luce sedens qui conspicit omnia vivens 558 corda pater gladium vitii sordentis iniquum 559 comprimet afflatu. Mentemque in summa levatam 560 eriget in sobolem, cui prandia vera salubrem. 561 Virtutemque dabit, facies qua pulchra manensque 562 vincet Amycleam terrenaque pignora formam. 563 Luminibus socii suspirent lumina. Non vos 564 ponite thesaurum terris pereuntibus. Illum 565 ne dolus aut pestis, bellumve aut funera vobis 566 diripiant. Superis quae sint tibi cara repones 567 arcibus, infrendens ubi non erugo nitores 568 auferat, et tineae noceant non tela. Nec ulli 569 effodiant fures. Ubi sit tua gaza recondis 570 cor simul. Hic lectum committes tutius aurum, 571 quo liceat dulcem simul et configere mentem. 572 Quo bona de saevis videas exempta periclis 573 et laqueis. Terram si terrea quaeritat umbra 574 inferiora sequens, pars est pars maxima poscens 575 sidera mellifluis non haustaque flumina campis. 576 Est animus tibi cuncta notans. Est lucis imago 577 lux tibi summa videns, quae ducto lumine mammam 578 optat continuis praegnantem suggere votis. 579 Quae generat natos per verbum cordis, in ipsa 580 unum quod proprius naturae nomine natus. 581 Altera progenies dono est facientis. Alitque, 582 quos generat. Carnem sequitur si corpus, et ipse 583 pande oculum. Caelis vincantur terrea visis. 584 Fas tibi caelestem cernendam quaerere lucem. 585 Cerne. Potes. Aptam geris hac in fronte lucernam. 586 Totius est oculus lumen nam corporis. Illo 587 simplice corpus erit nitidum. Si pravus et ipsum 588 corpus erit pravum. Caeci quae hoc dira furoris 589 nox teget et tenebras lumen si invertitur atras, 590 si sequitur noctem qui lucis compos, et ignis 591 quaerit iners nebulas, et gaudet nocte : tenebrae 592 quantae aderunt ? Misero ne solem despice somno. 593 Neve tuum regnum disjungas partibus. Unum 594 Terra petat, nebulis luce stimulante revulsis 595 cum petat hoc animus. Tranquilla pace duobus 596 nemo potest dominis placidum servire. Vel unum 597 diliget, hunc cupiens nexo illi pectore, voces 598 odit et alterius, vel justo unoque relicto 599 alter amatus erit, vinclisque tenacibus illum 600 postrahet. In voto vel fervens mammona vestro 601 vel Deus. Ambo simul nequeunt subsistere. Ne vos 602 anxietas onerosa terat. Ne quaerite curis 603 sollicitis carni terrena haec pabula vestrae, 604 aut sibi quod corpus mortale hoc induat. Ipsa 605 plus anima est esca. Plus veste est corpus. Avesque 606 nulla serunt agiles attritis semina glebis. 607 Nulla metunt. Nulla et clauserunt horrea. Factor 608 has caelestis alit pater est qui vester. Et ipsos 609 diligit has plusquam, pretii quia pluris. Et omnes 610 confovet aeterna sub amici pectoris umbra. 611 Estne aliquis vestrum curis qui ingentibus addat. 612 Hoc corpus ? Vanas ergo et deponite curas. 613 Has habeat qui cuncta regit. Qui corpus ad istam 614 crescere mensuram voluit. Quod pertinet ipse 615 novit. Et ipse dabit. Nec longis quaerite votis 616 indumenta, ipsis crescentia lilia campis 617 cernite. Quam virides habuerunt roscida vestes. 618 Non labor his ullus. Non fusos volvere plenos 619 est cura. Aut stratam lustrare foragine telam. 620 Nulla tamen Salomon in dulci tegmina regno 621 tam cupienda tulit. Non sic adopertus. Inane 622 si fenum parvo victurum tempore, quod cras 623 mittitur in clibanum dominus sic vestit, amicum 624 quanto magis populum de semine lucis alendum. 625 Non vos ergo feris dicentes urite curis 626 unde merum ? Quae mensa cibos ? Quis fercula ? Namque 627 qui parat astra pater praestabit terrea vester. 628 Novit onus vestrum. Quibus et careatis. In ipsum 629 suspirate prius. Vos primum quaerite regnum 630 vos vitae lucisque patrem, mentisque quietam 631 justitiam. Et posthanc, cuncta adjicientur opimis 632 muneribus votumque super. Nec quaerite quae sit 633 quae ventura dies. Sese lux crastina fratres 634 sollicitet. Satis est dolus et sua poena dolorque 635 per quem continuas discurrit tempus in horas 636 tempore ab interitus miseri, quo perdit honorem 637 terracadens. Clypeo primaevae et lucis adempto 638 parturit horrentes. Unaquaque in luce labores. 639 Tu quoque ne fratrum judex temerarius esto. 640 Horum cura patri. Quae credis frigora forsan 641 intus habent flammam. Ne tu patiaris acerbam 642 judice sub ferulam, dignis qui abscondita fragris 643 corda sciens feriat. Fraterna haud pectora damnes 644 ne tua sub duro taxentur crimina verbo. 645 Judicat aequali libra Deus omnia. Vos haec 646 haec mensura manet qua vos et cetera. Quidnam 647 ipse vides oculo festucam fratris in ipso, 648 et funesta trabes tua pressit lumina diris 649 ponderibus ? Vastum te tristis hypocrita lignum 650 mitte prius. Tunc et mundata luce videbis 651 visam fraterno festucam evellere visu. 652 Non vos sancta detis canibus lanianda sepultis. 653 Erigat altus honos naturae pectora. Cur non 654 elevet a jactis vos sancta superbia brutis, 655 surgite felices aeterna ad regna vocati. 656 Surgite de terris nec gemmas tradite porcis, 657 quas pedibus calcent. Infringant dente, canesque 658 conversi in rabiem positisque prioribus ipsis 659 sidera vertebant quibus, et quibus antra parabant 660 deliciis, non jam caelata peste ; sed altis 661 morsibus excrucient vivos in funera. Si non 662 est furor, unde furor frangatur terreus, a quo 663 nox cadat. Umbra ruat. Nascantur lumina. Si non 664 est amor unde nocens pellatur. Protinus illum 665 quaerite non pigris illumque reposcite votis, 666 en. Dabitur. Pulsate fores. Pandentur, ab illo 667 qui petit accipiet. Qui quaerit et invenit. Et qui 668 pulsat habet pleno gaudentia limina voto 669 unicus amplexis genitor sua munera natis 670 nulla negat. Vestrum quisnam si filius unum 671 postulat huic panem, lapidem praestabit ? Ab illo 672 si petit et piscem serpentem porriget ? Ergo 673 si vos cum pravi mundanis torribus usti 674 quos premit anxietas quaerendi plura soletis 675 quae Deus ipse dedit vestris impendere natis, 676 quanto magis vester pater, est qui solus, et unus 677 qui bonus, et qui cuncta tenet non tradita quoquam 678 sed possessa sibi, quo dantur cetera, qui non 679 indiget alterius, qui quamvis tempore cuncto 680 cuncta det, illa manent secum sibi cuncta, nec illi 681 deficient quae donat amans, nec diripit umquam 682 quae dederit ? Vobis quae vultis et omnia, vestris 683 haec facite et sociis. Haec est lex vera. Nitentem 684 ecce diem valvis. Promissa est gaza. Venite. 685 Porta angusta tamen, nec parvo ingentia constant. 686 Est via lata necis, sunt mella haec toxica carnis. 687 Mors latet in silvis, cum nota est firma nec ullo 688 jam revocanda gradu textis adamante catenis 689 fortior. Ast regni vos quaerite limina sancti 690 sint angusta licet. Turmis licet inclyta raris 691 castra frequententur. Minor est non gloria quamvis 692 sint comites pauci. Levior non poena profundi, 693 si miseram multis mortem patiare peremptis. 694 Credite non cunctis quos quaerere regna putatis. 695 Pseudo vates multi : illis non credite. Vocis 696 veste latet blandae rabies inimica. Procellae 697 ingentes, furibunda fames, vesana luporum 698 ira. Ipsos sitiens animos. Ex fructibus horum 699 cognoscetis eos. Nec vos mea numina fallunt. 700 Quis legit an gratas spinis de horrentibus uvas ? 701 De tribulis ficus ? Non ipsi dissona matri 702 arboris est soboles. Non pravos feta pupillos 703 quae bona. Non rectos quae prava est protulit. Ipsa 704 semper iniqua sui similem, similemque voluntas 705 progeniem victo visuram praemia monstro 706 casta dabit. Vivumque feret per saecula nomen. 707 Illa tamen fructum quae non dabit aucta legendum 708 arbor, caesa manu seros mittetur in ignes. 709 Arboris at fructum pensate attentius. Ex hoc 710 inspicietis enim, nam qui mea nomina tantum 711 voce colit, dominumque vocat, non omnis habebit 712 veras pacis opes, mellitaque pascua, laetam 713 caute domum. Sed qui divini jussa parentis 714 pertulit, aeterno qui complens horrea campo 715 desuper absorptis dat vina potentia labris. 716 Plurima turba quidem morienti tempore cum jam 717 horrifici extrema taxator criminis ira 718 ultima fraudantis imponet frena rapinis, 719 est dictura mihi vano confusa pudore. 720 O Deus, o princeps ! En nos qui in nomine Christi 721 quodquod erat taetro suggressum virus ab antro 722 vulnificasque faces, et daemonas orbe latentes 723 dispulimus. Tua nos tua magna potentia magnos 724 fecit et indigni domini nos nomine servi 725 multa pererrato facimus miracula mundo. 726 Noster ades. Novisse illos sed justus in aevum 727 non fatear. Duris non verba dolentia loris 728 obstabunt. Justis acies confusa flagellis 729 ibit acerba fremens culpam luitura, rigebit 730 vox aeterna jubens aeternae carcere noctis 731 terrificis canibus tristes habitare dracones. 732 Dicet et in turpes : a me discedite molles 733 qui tam saeva dati facitis dispendia caeli. 734 Omnis enim vivo qui verba haec audit ab ore 735 et facit ipsa, viro sapienti est consonus ; ille 736 namque domum firma fundavit caute. Nec illam 737 concutiet fatale malum. Non grandinis ictus 738 terrifici, non unda furens, non turbinis aestus. 739 Non maris insani fervor, non Tartara possunt 740 sternere. Sed quisquis per Christum haec audit, et illa 741 non facit ; et solem si vidit, nubila quaerit 742 nigra venenatae deceptus imagine formae. 743 Hic similis stulto, tremulae qui condit arenae 744 fundamenta domi. Quae diri ex turbine venti 745 ex maris impulsu venienti ex flumine. Vel ex 746 Cronibus haesuri scalpenda ad tergora tauri 747 vincitur, et subito est in magnam pulsa ruinam. 748 Tantoque majorem, quanto sibi conscia sedem 749 noverat instabilem, venturumque ante furorem 750 audiit, et longis minitata pericula lustris 751 huic fuerant toties et cantu et murmure.» Postquam 752 dixerat haec Dominus, descendit monte. Sequuntur 753 hunc multi, multosque levat. Verboque potenti 754 hucusque optati fundit pia balsama Christi. THALICHRISTIAE LIBER DECIMUS SEXTUS v.1 Jamque nitens campis tenebras pellebat avitas 2 dans animis illustre decus, terraeque vigorem 3 in caeleste jubar, morbosam exstinguere noctem 4 voce parans oleo sitientia proluit almo 5 coda hominum, et divo charites profundit Iaccho. 6 Ecce aeger cui scabra cutis virosaque foedis 7 membra notis pavidos socios atque urbis ademit 8 delicias. Virtute alta compunctus amantem 9 ex motore videns, nebulis ita fatur ademptis. 10 Christe, precor, miserere mei. Solusque salutem 11 da mihi. Namque potes. Tu vulnera cuncta mederi 12 sive haec nostrorum maculis contracta parentum, 13 sive per hos artus vitiis injecta nefandis 14 inque rei poenam manifesta potentia summi 15 judicis ingratum foedarit tabe ministrum, 16 tu medicus morbis, justaque potentior ira 17 in dextris vitae latices, horrendaque leti 18 vasa tenes, servare potens et perdere. Meque 19 si mundare velis, scabiem divina sequetur 20 mundities, candorque recens, quo prima creasti 21 corpora. Vere regens (neque enim te carnea moles 22 indutusque labor claris a mentibus unum 23 occultat) tua vis praegnantibus ingerit urnis 24 australes radios et honori lumina regni. 25 Velatusque pates, et te tua germina praestant 26 noscendum. Nec fallor enim. Quis namque sereni 27 astra poli fecit ? Quis motu ac ordine torquet 28 sidera ? Quis rapidas propriis sub finibus undas 29 continet, Oceanique animos frenare superbos 30 libratamque facit suspenso pondere terram 31 sistere ? Perpetuamque innecti foedere pugnam ? 32 Et concordat opus secum discordibus ipsis 33 quae ligat ? Hoc quisnam ? Rerum quae cernimus auctor 34 quis, nisi qui Deus est ? Non staret in ordine non in 35 mensura numeroque orbis, nisi conditor ullus 36 ordo idem qui fecit opus servaret, et idem 37 dirigeret, pulchroque parens fecundet in aevum 38 ex utero causas. Naturae haud pulchra potestas 39 principium deforme gerit. Non ipsa subiret 40 ordinis hos numeros, si caeco condita casu 41 non spectet, timeatve ullum temeraria regem. 42 At Deus hic quisnam nisi tu ? Cui servit in omni 43 officio natura parens, qui lumina caecis 44 et surdis conferre sonos, viresque resectis 45 das manibus, cineresque in pristina membra reformas. 46 Velle tuum posse est. Bonitas tua sancta voluntas, 47 rex regum patrumque pater dominusque deorum, 48 Christe, fave. Carnem quando hoc vestivit in orbe 49 majestas divina tuam, fratresque misellos 50 suscipit ut placida perituros contegat umbra. 51 En miser aeger egens medicum te postulat unum 52 leprosus si, Christe, velis mundabor utraque 53 de macula. Jam, sancte, precor tua numina solvens 54 eripe me a pasto corpusque animamque veneno. 55 Audiit haec Jesus. Nec enim negat ulla petenti 56 ac mundante manu leprosum tangit. Et inquit : 57 "Sic volo munderis." Tunc pro medicamine morbi 58 velle fuit Christi, tenues in protinus auras 59 it scabies, mundumque virum dimisit et almum. 60 Inde Capharnanis cum duceret inclyta muris 61 lumina pro puero lacrimis precibusque jacente 62 centurio orabat. Tunc qui non despicit ullum 63 Christus ait : "Dolor hic ne sit tibi fervidus. Ibo, 64 et curabo tuum." Luce ille impulsus et alta 65 mente vigens loquitur : "Naturae et luminis auctor 66 unice, non dignus dominum sub paupere tecto 67 excipiam. Non sceptra Phrygum, non moenia Lagi, 68 non domus Arsacidum, non magni regia caeli 69 sufficient. Quid nostra domus ? Sed voce salutem 70 mitte, precor. Tua vox fulgentibus imperat astris, 71 et triviis Erebi, tempestatumque furores 72 imperio premis, et tu quidquid mobile circum 73 ducis. Saecla tuum rex temperat omnia verbum. 74 Sive necem jubeas tenebris exire nefandis 75 et vastare solum, verae seu sancta salutis 76 robora truncatis aeternum irrumpere morbis 77 mortis onus. Factum est. Nihil est quod jussa retractet 78 Christea. Dic verbo : non est labor. Ejicis omnem 79 langorem verboque malum. Te deprecor unum hoc, 80 et puer ille jacens verbo sanandus ab uno. 81 Quem non Messenus poterit non ipse Machaon 82 non herbis natura valens. Sed vox tua, Christe, 83 sola potest duri revocare a limine leti." 84 Ipse admiratus turbis hominemque fidemque 85 Christus ait laudans : "Haec est tua munere nostro 86 digna fides." Illa et puerum sanavit in hora. 87 Jamque socrum Petri veteratis febribus ustam 88 solverat, et multos rabioso daemone tortos 89 infirmis tribuens magni quod natus Amosi 90 dixerat. Utque videt multam circum esse catervam 91 allectam miris radiis, studioque videndi, 92 trans freta praemittit socios. Illumque sequuti 93 conscendere ratem. Pelago tunc motus iniquo 94 surgit, et elatos sorbebant carbasa fluctus. 95 Rumpentesque Dei somnum trepidique ministri 96 stabant orantes, ut qui vincentibus undis 97 jam timeant suprema pati. Tunc fortis et unus 98 induperator ait : "Quid nunc trepidatis inertes, 99 me praesente, viri. Donis non apta supernis 100 parva fides." Jussitque mari. Sic fatus, et iras 101 pescuit aequoreas rabidis atque imperat euris. 102 Jamque Gerasenos exustaque solibus arva 103 per placidum capiebat iter. Duo corpora tunc per 104 daemonium stimulata gravem taetrisque sepulchris 105 cum fremitu horrisono totum spumantia letum : 106 "Quid nobis et Christe tibi ? Sine tempore torques ? " 107 Dicebant : "Nec adhuc nox incubat ultima rerum, 108 nec frenata sitis scelerum est. Fera turba solemus 109 hic regnare palam, saevas et turbine culpas 110 ulcisci, dominumque viris praestare timendum. 111 En quid et hoc ? Legem divinaque frangere jura 112 constituis ? Nec adhuc poenis et sanguine justo 113 tersa hominum turba est, diva nec caede litatum. 114 Jus erat hoc nobis homines torquere nefandos, 115 et raptare viros. Nos desine legibus uti 116 quas Pater omnipotens sanxit. Seu, si tibi visum 117 est aliter nostrumque paras ditare sepulchrum, 118 hos porcos saltim nostro concede furori." 119 Annuit hoc Jesus. Rabidis conatibus illi 120 maesti abeunt, raptumque gregem mersere profundo 121 pastores fugiunt. Et mira haec protinus urbi 122 nuntia dant. Illasque Deum timuere per horas. 123 Venerat ad cives patrios. Lectoque jacentem 124 adduxere virum, cui corporis icta rigebat 125 pars medii. Vivusque necem jam senserat. Huncque 126 ut videt atque fidem, quae pignore visa superni 127 digna boni juvenem alloquitur : "Deserte beanti 128 fide Deo. Verus jam crimina saeva remittit 129 rex tibi. Et aeternae condonat debita culpae." 130 Dixerat. At quidam describis torvus avaris 131 hic blasphemat ait. Nam quis fera solvere possit 132 vincla nisi astraei sapiens fundator Olympi, 133 singula qui librat meritis, rectumque nefasque 134 temperat, et Stygiis disterminat astra colonis ? 135 Hujus corda notans Christus : "Cur et mea facta 136 insimulas, versasque malum sub pectore caeco ? 137 Quid precor est majus peccata resolvere verbo, 138 an pedibus claudis gressus praestare vigentes ? 139 Ut tamen agnoscas quod gnatus virginis ipse 140 jus habet ut solvat culpas horrendaque monstra 141 criminis et gelidas frenare potentibus umbras 142 judiciis, tibi dico : "Jacens exsurge, tuumque 143 fer lectum ; tibi do geminae pretiosa salutis 144 robora. Jam vires et magnum concipe pectus 145 et te tole super divini signa lacerti." 146 Ille exsurgit ovans populo admirante Deumque 147 glorificante, viro qui praestitit omnia sancto. 148 Inde ubi conspexit terrena recondere lucra 149 Telonem solitum curis sitienter amaris 150 inflexum : "Festinus ades huc, inquit, et unum 151 me sequere, et sanctum vivo praecordia verbum. 152 Ense ferit pastor flammamque insufflat opertam. 153 Ille Dei monitis et summi flamine verbi 154 pulsus adest, sequiturque Deum, mensaque relicta 155 criminis argento nummis auroque valete !" 156 Dixit. Et aethereas admisit pectore curas. 157 O fortunatum cui nummos temnere saevos 158 contigit : atque auri deductum ad pascua veri 159 aera venenatis dignoscere saepta periclis. 160 O fortunatum si quid pia carmina possunt 161 vive diu, gestentque tuum venientia nomen 162 saecula. Qui veri factus jam buccina primos. 163 Ostendis mundo radios atque aurea Christi 164 facta potes felix calamo depingere sancto. 165 Cumque Deus vivens epulis discumberet almis 166 et peccatores simul et simul aera colentes 167 discubuere, parens neque enim male despicit ullos 168 communis, cunctosque uno constringit amore. 169 His aliter visum est qui non nisi carnea tantum 170 scire valent. Duroque almos sermone fatigant 171 discipulos. Quidnam est quod turpis turba magistro 172 haeret. Et indigni consortia perdita popli 173 Christus amat, circumque animas divertit iniquas ? 174 At Jesus cui corda patent respondet. Et ullo 175 Non opus est sanis medico. Tamen aegra juvare 176 membra decet placidasque offerre dolentibus ulnas. 177 Discite sacrificis non est mihi gloria tauris, 178 sed pius esse volo miseris. Justosque vocare 179 non venio. Populis nullus sine crimine vestris. 180 Gens propriis polluta dolis aut crimine patris. 181 Torpet in aeternum. Ni tento occurrere morbo 182 me patrius sanxisset amor, dignumque tulisset 183 ponere pro illotis gnatum patienter amicis." 184 Desierat vix ista loqui, turbatus et ecce 185 princeps gnata fero cujus modo percita morbo 186 venerat ad Stygias umbras mortisque furorem. 187 Rex ait : "O noster nunc est mea filia Christe, 188 mortua ; si placeat miserum servare parentem, 189 Christe, veni. Et sanctam (quando haec tua tanta potestas) 190 pone manum vivetque tuo mea filia tactu. 191 Non opus hoc parvum gelidas quassare tenebras. 192 Sed cineri vires, et vitam reddere morti, 193 Christe, potes." Tunc ipse pius consurgit, et illum 194 insequitur, lucemque parat praestare petenti. 195 Ibat. Et horrifico mulier quae sanguinis aestu 196 supra annos vexata decem, fluxuque perenni 197 exhausta accessit retro, tetigitque beatam 198 vestem. Namque Dei chlamydem si tangere Christi 199 dicebat mihi sorte detur, servabor. Et ultra 200 percipiam vires alias firmique juventam 201 corporis." Hancque pius dominus conspexit, aitque 202 "Confide. Indignus qui non est fidus. Erisque 203 filia nostra. Fides te salvam fecit." Et ecce 204 stat sanguis. Virtusque calet mirabile dictu. 205 Hactenus et passis cessarunt flumina venis. 206 Jamque domum maesti sacrarat principis utque 207 aericanos audit conclamantemque tumultum. 208 "Ite, inquit, furvosque necis suspendite cantus ; 209 dormit enim, nec adhuc terroribus occubat atris 210 virgo." Simul turbam valvis ejecit, eo quod 211 riserat, et verbis illuserat inscia sanctis. 212 Intravitque toros, apprehensaque puella : 213 "Surge", ait. Illa feri tenebris. Excita barathri 214 agnoscit domini vocem, jussumque sequuta. 215 Extemplo surrexit ovans. Laetumque parentem 216 reddit. Et attonitas haec exit fama per urbes. 217 Cumque orbem illustrans alio transiret Iesus. 218 En caecos clamare duos fili inclyte David 219 orantis "Miserere mei. Christumque videres 220 officium monstrasse suum, qui lampade viva. 221 Luminat aeternas animas, pulsisque tenebris 222 mittere pulchricomas oculis gaudentibus auras." 223 Et quamquam dominus facti (esse) silentia miri (vers lacuneux) 224 jusserat, hi stupidam vicina per oppida famam 225 dispersere. Silent omnes summamque verentur 226 virtutem. Jamque ecce virum quem turbida ditis 227 ira tenet, mutumque premit sub dentibus atris. 228 Imperioque fugit Christi Satan. Et pia tandem 229 jam desperatas fecundat lingua loquelas. 230 At Pharisaei blasphema incendia passi 231 dicebant : "Hoc noctis opus ; nam daemona calcat 232 in duce Tartareo. Fugit hic simulatque fugari 233 ipse dolens, magnam quod suscitet orbe ruinam. 234 Nec tamen abstinuit bonitas super ipsa jacentes 235 fundere nectar oves, nec caecis percita dictis 236 cessat ab officio caelesti Christus. Acerbum 237 pellit onus, sanatque omnes langoribus urbes. 238 Et ni insana cohors, si mens non laeva fuisset, 239 ex opibus tantisque bonis, Deus ipse videri 240 debuit. Et caro pater innotescere mundo, 241 et caput, et pastor, lux, dux, et doctor, et unus 242 conditor. Utque magis pulcherrima numina genti 243 det manifesta suae regali voce ministros 244 Petrum, Joannem, Bartholomeumque, Philippum 245 Thadeum, Andream, Thomam, geminumque Jacobum, 246 et publicanum aericolam nunc vera colentem 247 numina Matheum, Chananeumque Simonem. 248 Et Judam miserum, qui summi oblitus amoris 249 vendidit aere Deum compellat. Maximus illis 250 datque manus validas, invictaque robora sanctae 251 virtutis, jussitque piis florescere factis 252 et curare animas, et diros pellere morbos, 253 dura Acheronteis inferreque bella tyrannis. 254 Abramidas tentare prius mandavit. Et illis 255 regnum offerte novum, manifestaque nuntia vivi 256 fontis ait : "Pacemque sacram charitesque recentes 257 pangite, Moseis et consona tempora visis. 258 Eruite a morbis homines, lepramque nefasque 259 excutite ; umbrosis revocate cadavera bustis. 260 Hoc tamen et gratis nam sic habuistis. Et ipsi 261 sic date. Nec saevis divina rependite nummis. 262 Nec vos divitiis lucri spem ponite tanti. 263 Nec quae terrenis quaesita potentia votis 264 vos moveat. Sum pauper enim. Cuncta auspice Christo 265 paupertas Christana dabit. Nihilumque ministris 266 deficiet Domini. Gaudens operator habebit 267 mercedem, regemque sequens non distat ab illo. 268 Omnis enim qui me coram mortalibus unum 269 fassus erit, meus exstat amans. Illumque fatebor 270 ante patrem patrum, vitae qui praesidet omni. 271 Lege pari durum me vel mea signa negantem 272 ipse negabo. Proculque latens disjungar ab illo. 273 Cum terrae illecebris quamvis mihi terra sub umbra est, 274 non pacem tractare volo, licet intima justo 275 pax placeat. Sed bella cano, gladiumque bicornem, 276 qui patrem gnato carum mihi separet ipso, 277 atque a matre nurum, nonne ipse domesticus hostis 278 saevior. Hoc magnum est. Sed qui plus diligit ipsum. 279 Aut patrem aut matrem me vero cunctiparente 280 errat, et indignum summo se praestat honoris 281 indignum sancto si non super omnia signo 282 me gestet, tollensque crucem me mente sequatur 283 signiferum. Vitae qui dura ad proelia veni 284 carne ciere viros mundumque accendere cantu 285 vivifico. Corpusque suum mentemque animumque 286 qui in me perdit habet. Nam perdens invenit, et se 287 perdit amans, osorque sui se diligit. Atque 288 delicias vitae nostro sortitur amore. 289 Lex eadem vobis. Nam qui sub voce recepit 290 vos nostra, fovitque manu, me gaudeat ipsum 291 suscepisse, simulque Deum accepisse beantem 292 a quo missus ego. Meaque et mihi credita curans 293 seligo vos, et sic virtutum semina mando. 294 Hoc igitur nostros qui acceperit orbe ministros 295 veste, escis, potuve juvans, hic aurea noscet 296 saecula et aeterno figet sua nomina libro 297 inter honoratos proceres, quos enthea virtus 298 pertulit ad primi finem, medioque ligavit. 299 Interea lectus cum jam fera vincula Jannes 300 carceris et poenas pateretur sanctus iniquas. 301 Ex sociis lectos qui sub baptismate primo 302 dogma sacrum tenuere duos dimittit ab agno 303 scituros nitido. Tu ne exspectatus in omni 304 tempore pastor ades ? Vel adhuc qui congreget alter 305 dispersas pecudes venturus creditur ? Illi 306 nomine Baptistae sic visum affantur Iesum. 307 Omnibus infectis a primo temporis ortu 308 stat fixum, sive hoc defectu conscia passo 309 impressit natura parens nascentibus ipsis, 310 sive pater magnus dimissa luce novoque 311 sole suum pectus veri et paradigmata noti 312 participans oculos evexit ad ardua puros, 313 venturum sub carne ducem, qui principe fracto 314 noctis, onus mundi et curas depellat amaras, 315 abstergatque reos homines, superisque reformet, 316 et deflorato victricia classica leto 317 in deforme chaos horrentesque afferat umbras. 318 Tune hic, Christe potens ? An adhuc mortalibus emptor 319 exspectandus erit, qui leti victor et umbrae 320 solvat in effossis mundana piacula membris ? 321 His dominus vitae doctori dicite vestro 322 Christus ait : "Mira haec vobis jam testibus acta. 323 Lux caecis, surdisque sonus. Mutisque loquela 324 hic datur, et laetis pretiosum currere claudis. 325 Orcicolas ruptis in lucem exire cavernis. 326 Pauperibusque novo vitae dare nuntia cantu. 327 O felix, nimium felix, veroque beatus 328 qui manet in nostris nec fingit somnia verbis, 329 cernit et ablato jam vera patentia libro. 330 Inde ubi de divo divina atque inclyta Janne 331 exposui turbis. Et ab hujus regna diebus 332 vim caeli patiuntur ait, rapiturque polorum 333 temperies urgente manu, violentaque fortis 334 brachia victuras e caelo ardente coronas 335 arripient. Eia ergo viri bella horrida bella, 336 hinc fas inde nefas, vitiis contraria virtus. 337 Hinc chaos, et Phlegeton loca diro horrentia damno, 338 hinc vitae pacisque decor, lux, gaudia. Summus 339 arbiter in medio posuit Deus omnia campo. 340 Infelix hominum proles dum maesta recusat 341 pondera, et insano parat indulgere labori ; 342 irruit in laqueos aeternae noctis, onusque 343 perpetuum. Felixque audax qui frangere cursu 344 astra sperat amans. Quis te lacrimetur iniquam 345 Bethsada ? Vel possit lacrimas aequare ruinae ? 346 O moriens cultu ne quicquam exercita tanto. 347 Heu si dura Tyri infecundaque Sidonis arva 348 quos te lustravit radiis lustrasse placeret 349 luciparo. Non illa tuo durata furore 350 sisteret. At tandem cum criminis ultor acerbi 351 judicium finale leget, vitaeque necisque 352 componet toto orbe vices, Sodomamque Tyrumque 353 parcius absorbet leti dolor. Aspice quo se 354 merserit ingratus. Jam sed Pater optime caeli 355 terrarumque Deus tibi quod sapientibus ista 356 confiteor velasse placet. Qui parvula magnis 357 corda cibis imples, et te sinis ipse videri 358 cum latitas, haustuque faves lactentibus ipsis 359 illudens vanas acies, mentemque superbam. 360 O Pater, o summum vitae caput. Hoc tibi soli 361 est placidum, satis est et te voluisse. Mihique 362 omnia verigeno tradit pater, et nemo dempto 363 me novisse patrem potuit, gnatusque parenti 364 soli notus adest. Secreta abscondita cunctis 365 impenetranda oculis. Et non imitabilis ulli 366 majestas, nec capta animis. Nec prodita verbis 367 esse potest sine me. Nam quis nisi filius ipsum 368 nosse patrem valeat, vel cui bene conscius ipse 369 det genitus. Vos ergo omnes ad prandia mentes 370 non terrena voco, duris onerata magistris 371 turba veni languens. Et me invenietis in uno 372 Pascua, vitales latices umbramque salubrem. 373 Nec Christi perferre jugum gratissima vincla 374 paeniteat, sum mitis, amans, humilisque decora 375 fronte nitens, geminisque effundens flumina palmis. 376 "O dulces animae quas impius abstulit error, 377 discite me mitem. Non imperiosa potestas 378 sed mens blanda vocat, immensi pignus amoris 379 non onerosa ferens. Fesso invenire quietem 380 laetitiam, vitam, pacem, finemque laborum 381 me licet. Aegra jacens huc saevis obruta curis 382 turba veni ; te surda vocat qui condidit ipsam. 383 Septima lux aderat vacuis veneranda figuris. 384 Discipulique Dei, namque illos dura movebat 385 esuries spicas mediis e messibus instant 386 vellere. Zelotypi quidam pro lege superbi 387 haec indignantes. Et quid tua sabbata perdunt. 388 Discipuli, violantque sacras insultibus oras ? 389 Non licuit Christis exempla haec dira popello 390 tradere. Tunc sanctus veri vitaeque magister. 391 Psalmificus David panes sibi tollere sanctos 392 non timuit, cum saeva fames urgeret. Eisque 393 pavit anhelantes socios nec sacra licebat 394 dona sacerdotum turbis proferre profanis. 395 Lege etiam scriptum est, violant quod sabbata templo 396 sancta sacerdotes, et sunt sine crimine. Major 397 attamen hic templo est. Pietas non hostia terrae 398 grata patri. Nec nostis enim quod sabbata debent 399 virgineo servire deo ? Legemque viamque 400 sub se sanctus habet medicus. Veramque quietem 401 dat cunctis, qui cuncta movet non mobilis umquam." 402 Dixit, et ad templum direxit lumina sanctum. 403 Virque arente manu veniebat maestus. Et agnum 404 fraude rogant, liceatne virum languoribus actum 405 in sancto curare die. Nam criminis ansam 406 astruxere pio, ceu qui temeranda doceret 407 pacta palam. Sed Christus ait : "Mihi dicite quisnam 408 quisnam erit ex vobis pacti servator aviti ; 409 qui si cernat ovem fovea cecidisse silentem 410 non reparet, lapsamque juvet, licet anxia dextris 411 sabbata festivos jubeant pausare lacertos. 412 Ast ove praestat homo. Vivi qui regis imago 413 sorbet in abstrusis generosa charismata venis. 414 Impressumque refert digito omniparentis ab ipso 415 quod bona cuncta licet vestris quoque reddere fastis." 416 Sic fatus, mancum cernens : "Extende lacertos" 417 dixit. Et extendit. Tunc et velut altera sana est 418 facta manus, geminasque extollit ad aethera palmas. 419 At legista cohors divinis invida factis 420 abdita perdendo quaerebat tempora Christo. 421 Nec lature doli dominum. Nondumque necari 422 rex dignatus erat. Cessitque. Alioque recedens 423 donat opes vitae. Multisque sequentibus illos 424 eripuit miris a morbo et daemone factis. 425 Praecipiens illis ne dent manifesta superni 426 signa boni. Sic namque canit Sallenius heros : 427 "Ecce puer meus est in quo mihi conscius ipsi 428 complacui, rectusque meus, quem flumina summi 429 fusa super doni." Vox illi abscondita. Nullo 430 murmure. Sed turbas supera ad convexa remotas 431 ducet adoratum mundo caput, et pius alto 432 judicio cassum non franget arundinis oclum, 433 nec linum quod fumat amans exstinguet, adusque 434 victor gentilem longa spe firmet amorem. 435 Hinc Satanae furvo miser excruciatus ab oestro 436 jam visu vocisque carens, offertur et alti 437 ante pedes Christi. Triplici quem mole resolvit 438 actutum, redditque potens lumenque sonumque. 439 Obstupuit secumque pavens ignobile vulgus. 440 "Numquid, ait, gnatus mortali semine nobis 441 creditur iste ? Paterne hujus dicetur Ioseph ? 442 Aut David ? Tantis terrena potentia miris 443 impar erat. Secumque petit secumque volutat. 444 Quis Deus huic tanto juveni ? " Nec turba minori 445 sub rabie Pharsea gemit. "De rege nefando 446 haec venit haec virtus atque ex Acheronte maligno 447 vis hominem furiosa movet. Nostrosque fefellit 448 horridus aspectu multaque volubilis arte 449 Belzebutaneae damnatus carmine nocti" 450 dicebant. Rex intus eos atque in cute noscens 451 Christus ait : "Scissum sceptra in contraria regnum 452 omne cadet, secumque domus divisa fatiscet. 453 At Satanas Satanae si pugnat torvus, et illum 454 ejicit adversus, divisoque obvius ipsi 455 stare nequit. Regnumque cadet serpentis et irae. 456 Ast ego si pellens in daemone daemona vici 457 qua precor hi nostri faciunt hoc voce ministri ? 458 Qua precor hi vestri gnati ? Vos judicet ergo 459 haec soboles vestri generis. Verum inclyta virtus 460 si domino Christoque datur cum flamine vivae 461 lucis ut infernos exturbet ab orbe tyrannos, 462 pervenit in vobis divina potentia sancti 463 pignoris. O utinam nox non aeterna recingat 464 Abramidas. Cedantque atrae fulgoribus umbrae. 465 Quis furor, o fratres, quae vos dementia ? Fortis 466 qui vasa arripuit, fortem prius ipse ligavit, 467 diripuitque domum vacuam cunctoque relictam 468 praesidio. Qui est non mecum contrarius a me 469 dissidet. Et spargit qui me non congregat uno. 470 Vae quibus in mundo hoc sceleris non paenitet atri. 471 Non pater aut gnatus spirati numinis ingens 472 dedecus absolvet. Nec enim nisi pectora dura 473 flexeris innocuo visa est clementia sancto. 474 Quidnam erit in falsis, si verba superflua restant 475 judicio pensanda gravi. Verbisque parantur 476 praemia vel poenae ?" Tunc sic effatus et altam 477 infundit lucem nebulis. Scribaeque rogabant 478 dicentes : "Vero de te pia signa magistro 479 quaerimus. En saepe est a signis certior ipsis 480 facta fides hominum. Quis divo credere Moysi 481 compulit, aut famam decoravit Thesbitis illam ? 482 Cognita per signum virtus. Cum sorbuit ille 483 serpentes virga Pharios, cum tangitur ira 484 alter et horrificas deduxit ab aethere flammas. 485 Ast nemo illorum genitus de luce, nec altum 486 mentitus numen domino se aequavit. Et illex 487 tu quae signa facis divino consona verbo ? 488 Nec satis audire est. Cupimus tua signa videre." 489 Sic fati. At Christus respondit : "Adultera signum 490 turba petit fecunda malis conceptibus, illi 491 nec dabitur signum, nisi quod sub ventre ferino 492 Jonus habet. Velut ille alta summersus in unda 493 delituit trinoque die, sic virginis altae 494 filius ipse potens stupefactae corpore terrae 495 noctes atque dies totidem claudetur. Eritque 496 janua passa necis. Tunc vitae gloria magnae 497 lustrabit sine nocte dies. Ninivesque resurget 498 versus in hanc prolem qui missi ad carmina Jonae 499 paenituit, doluitque nefas lugentibus. Ecce 500 vatibus hic plus est, Jonaque feracior ipso 501 vox alimenta boni tribuens. Damnabit ab austro 502 hos regina viros, quae post Salomonia verba 503 currit ovans. Ipsamque a terrae finibus ustae 504 perduxit laudatus amor sapientis. Et ecce 505 huic nihil est Salomon. Huic si referatur et alter 506 umbra fuit. Ceditque novo Latonia Phoebo." 507 Sic effatus erat. Divinis vocibus et jam 508 huic populo aeternam per vera exempla ruinam 509 vaticinatus. Adest sanctissima mater et ejus 510 fratres. Adventum quoddam et referente suorum 511 Christus ait : "Quicumque boni praecepta parentis 512 qui numquam ex alto sedet exturbandus Olympo 513 implerit, simul hic frater materque sororque 514 est mihi. Et aeternum sceptrum saecla ante paratum 515 suscipiet felix nitido potatus ab amne. 516 Et jam sanctifici cum lactea flumina verbi 517 auditus turbis sed non bene captus Avernis 518 (viderat antiqui ceu quondam gnatus Amosi) 519 voce daret, miseri curasque resolvere saecli, 520 ac superum suaderet iter securaque castra 521 quaerere, et amplexos nexu flammante maniplos." 522 His stupet in cunctis populus quae nam ista rogabat 523 huic virtus. Fabro tanta est sapientia Christo ? 524 Non pater ille faber lignarius ? Nonne parentem 525 huic Mariam fratresque simul matrisque sorores 526 noscimus ? Hic et homo est, nec magnas doctus Athenas 527 nec tumidos Nili latices Phoenicave novit 528 dogmata. Nec teneris Mosen sibi sorbuit annis. 529 At nihil est usquam Christo sapientius isto. 530 Implicat absorptas animas gignitque loquendo 531 affectus in mente pios. Inspirat et ignes 532 aethereos. Pungitque altis praecordia verbis. 533 Haec secum infidi reputant. Caecique volutant. 534 Et quia Christigenae claudebant limina flammae, 535 non illis sol luxit amans. Nec sancta potestas 536 affulsit, tantum est radiis obstare refusis. 537 Dumque ea per Jesum penitus miranda geruntur, 538 Herodes divum tenebroso carcere Jannem 539 alligat. In veri pretium. Sanctumque furorem 540 indignatus eum superis expellit ab auris. 541 Ille etenim turpem venerem saevosque hymenaeos 542 incestumque torum zelo damnaverat almo. 543 Non tulit hoc ardens insano femina voto. 544 Et nunc blanditiis regem oppugnabat apertis, 545 nunc gemitu. Vicit tandem. Fera vincula Janni 546 nectuntur. Manifesta fides virtutis acerbo 547 victa dolo. Sanctusque Dei praecursor amici 548 sub gladiis summo crudelibus hostia vero 549 mactatur. Notumque furens quid femina possit. 550 Et quantum vili placeat mendacia cordi. 551 Audiit hoc Jesus facinus. Sed mente recondit 552 instructas poenas sceleri. Stant ultima fata 553 librigero servata Deo. Desertaque transit 554 in loca et innocuos vitiis absentibus agros. 555 Hic nec solus erat, nam sanctum multa sequuta est 556 turba virum. Felix quae sacro pendula verbo 557 jam se oblita suum temnit peregrina laborem. 558 Vespere sed tandem cum sancta silentia lassis 559 instarent terris, Domino dixere ministri : 560 "Horrida dumetis haec littora. Transiit hora 561 prandendi. Jam mitte viros, si cura laboris 562 est tibi, lustratis ut emant sibi prandia villis. 563 At Dominus cui velle satis, sive omnia solus 564 de nihilo formare paret, sive aetheris alti 565 corpora cum terris inopino involvere casu. 566 Panes quinque, duos pisces, quos agmine toto 567 invenit ad pastum ; pastor mirabilis et rex 568 unicus assumit. Veneranda voce jubetque 569 innumeram strato turbam discumbere feno. 570 Panibus his captis et piscibus insimul altum 571 suspiciens caelum, panes piscesque potenti 572 multiplicat nutu. Dextras ac inter et ora 573 prandentum fractas fecundat maximus escas 574 actor. Et exaucto nihilo substantia reddit 575 Multiplicata cibi sine semine semina sancti. 576 Et pasto ingenti populo cum millibus esset 577 quinque expulsa fames epulis. Fragmenta supersunt 578 jam toto majora suo. Licet obvius instet 579 doctus Aristoteles, et quod sua jura secutum 580 vulgus terreno circumvolat ardua visu. 581 Dextra Dei fecit virtutem. Dextera Christi 582 his majora potest. Nec enim finita potestas 583 illius, aeterno qui fecit cetera jussu 584 solus, et astra poli digito sustentat in uno. 585 Transfreta jamque suos victa mittebat ab hoste 586 quae violat plerumque bonos innata cupido 587 nominis et famae. Medio navicula ponto 588 stat titubans trahiturque vado rimosa profundo. 589 Incubuit boreas, solitaque furentior ira 590 impraegnat violentus aquas, proramque fatigat. 591 Discipuli pavitant sancti, jamque ultima mortis 592 passuri tormenta tremunt, pavidoque gelantur 593 pectore, nec properis possunt succurrere transtris. 594 Interea montem vivens ascenderat agnus 595 vivificum patrem dextris orare supinis, 596 pro gente obstrusa tenebris, ut inania vota 597 auferat, aethereumque animis caelestibus ignem 598 inspiret. Foveatque regens. Ecce astitit ipsis 599 nocte sub ingenti trepidantibus, et pede pontus 600 calcat in offenso rapidis non laesus ab undis. 601 Calcato et virtus est nota theandrica ponto. 602 At primi proceres pelago frendente beatum 603 ut videre virum, sic gressibus ire per aequor 604 compositis, pulchrosque pedes firmare per undas, 605 ceu phantasma timent turbatis sensibus altum 606 haerentes. Christusque inquit : "Me fidite. Sum sum 607 dux ego vester amans. Terrenum arcete timorem." 608 Audiit haec Petrus flammaque ardentior ipsa 609 sic ait : "O princeps si tu mihi Christus, ad ipsum 610 me precor ut jubeas calcato accedere ponto." 611 Annuit omnipotens. Et verbo fisus in almo 612 protinus aequoreas jaciens se Petrus in undas 613 ambulat, extremas nec mergit in aequore plantas. 614 At sufflante Noto tumidas vehementius undas 615 extimuit, coepitque Simon formidine mergi. 616 Clamat et ad Christum. : "Quem sciret ad omnia verum 617 artificem viva placidum regnare medela. 618 Christe opifex, rerum vitae melioris origo, 619 cui servare animas : et iniquam vincere mortem 620 pugnanti, laqueosque datur absolvere diros ; 621 eripe me. Et miserum divina in tempora serva 622 vericanum, : victo cum lux mihi candida leto 623 surgat, et in tenebras radios effundat ovantes. 624 Me precor omnisono vitae dare nuntia cantu 625 atque resurgentis testem concede tonantis." 626 Vix ea fatus erat. Christi cum dextera magni 627 hunc apprendit aquis raptumque extraxit ab imis 628 castigatque fidem modicam vilemque timorem. 629 Conscenditque ratem. Fractis et flammifer Euris 630 creditur, et laetis colitur pia gloria nautis. 631 Genesar inde solum furiis torquentibus actum 632 circuit. Et divo languentes lustrat amomo 633 vivida ab aeternis diffundens balsama cryptis. 634 Infectumque gregem vulgus quod debile morbis 635 venerat, ad vitam maculis reparabat ademptis. 636 Quin etiam solo vitalis fimbria tactu 637 vestis membra modo curabat morbida miro. 638 Nam quicumque viri vestem tetigere beati 639 hac gemmum posuere nefas, corpusque animamque 640 jam renovata cohors crudelibus explicat iris. 641 Sacramentum ingens. Vestis nam fulgida magni 642 est caro sancta Dei. Qua maxima tegmine parvo 643 majestas adoperta latet. Vivamque salutem 644 hac ex carne datur miseris haurire catervis. 645 Ventum erat ad Tyrios arentia Sidonis arva. 646 En mulier Chananaea gemens egressa nefandis 647 finibus ad Christum lacrimis ita fatur obortis : 648 "O princeps rex atque potens, fili unice David 649 admiserere mei, saevo mea filia damno 650 vexatur, paretque jacens torquentibus umbris. 651 Audiit haec Christus. Sed non audisse rogantem 652 ut simulans properabat iter, tacitusque premebat 653 ardorem. Fessis ed tunc clamare ministri 654 coeperunt : "Dimitte illam, precibusque morantem 655 solve tuos." Et adhuc etiam persistit Iesus : 656 "Inquit et Abramidas tantum petiturus ab alto 657 sum missus." Vivo supplex tunc femina voto 658 percutiens pectus carnatum numen adorat. 659 Auxiliumque petit Christusque haec fatur : "Ab isto 660 pascere pane canes gnatis sitientibus ipsis 661 non licet." Illa tamen motoris percita pulsu 662 divini, quam mota libens tam grata moventi 663 haec ait : "O princeps et me tibi sume, tuamque 664 adpatiere. Solent nullo vitante catelli 665 sub mensis refluas dominorum lambere micas." 666 "O mulier, tua magna fides, respondet Iesus, 667 ut petis expulso vivat tua filia morbo." 668 Nec mora diffugiens juvenili e corpore febris 669 pallantes umbras Erebin noctemque profundam 670 morbiferasque plagas Christi tremefecit honore. 671 Inde Galilaeum firmato dogmate pontum 672 cum verus flamen lustrasset et ardua montis 673 conscendisset. Erat medicum concursus ad almum. 674 Languentesque ferunt mutos, caecosque, carentes 675 sensibus, et vario possessum daemone vulgus. 676 Adque pedes Domini projectos Christea virtus 677 et curavit eos, et luminis implet et aurae 678 felicis. Turbatque nefas cedentibus umbris. 679 Turbae autem dulci resonabant cantica regi. 680 Magnaque vulgati splendebat gloria Christi. 681 Ipse ut multiplices videt esurire cohortes 682 oblitasque animas mundi non carnibus escas 683 prolonga quaesisse via. "Mihi convenit istos 684 et saturare viros, et mensa lucis aperta 685 olim signa cibi praestare potentia sancti." 686 Dixit. Et accipiens septem cum panibus una 687 pisciculos paucos triduam propulsat ab illa 688 gente famem. Et placido reparat praecordia succo. 689 Mille quaterque aderant quicum jejunia vero 690 solvissent de more cibo, fragmenta videres 691 in septem plenis etiam superesse canistris. 692 Haud dubiam factura fidem tribuisse potentem 693 Christum calcato septena charismata leto. 694 Jamque Magedanos fines ditarat opima 695 Luce micans, passis immiserat enthea venis 696 dogmata. Jam cautos ventura in bella ministros 697 fecerat, atque oculos radiis armarat amicos. 698 "Haec rogat atque suos quem me putat esse vocatos 699 mundus. Ei referunt quod tu baptista vel ardens 700 Helius, aut vates inter furis entheus omnes. 701 Ille autem : "Comites, vos quem me dicitis ?" Illi 702 Petrus ait : "Christe, es domini tu filius alti 703 uno ex patre Deus nulla non gnatus in hora, 704 sed semper patri socius, donique superni 705 inspirator ovans, am plexu nexus amico 706 ebibis aeternam chariten fundisque tenesque. 707 Unicus splendor vero sub imagine summam 708 lucis habens, vivamque refers immobilis artem, 709 ars idem mundique potens fundator. Et idem 710 nunc renovator ades somno miseranda vetusto 711 saecla die recreans. Summo qui motus amore 712 venisti in mundum, tenebris aut corda malignis 713 obruta divini vivaci lumine veri 714 subducas nostri rapiens a fauce veneni. 715 Das capiti corpus placidum, gnatoque recentem 716 progeniem. Vitaque ligans cum principe formas 717 immortale genus. Et verbi semine sancti 718 fecundas terram, sacrum virtute calorem 719 sol pariens, et vivis agens in partubus ipsis." 720 Hunc dominus cernens animo responsat amico. 721 "Vere, Simon, tu es radio non obvius almum 722 motorem qui sponte sequens pia suscipis in te 723 dona, pias flammas animo candente receptans. 724 Felix, omnium felix cui vera potestas 725 cognita letifero dedit insuperabile conto 726 robur, et humanos divino lumine sensus 727 imbuit, arcanoque revelat mystica pulsu. 728 Hoc non carnis opus. Non hoc a sanguine factum 729 crede sed illapsu summi omniparentis, iniquas 730 qui nebulas noctemque terit, purisque bonisque 731 oblatus caelo datur aspiciendus opimo. 732 Dixisti a vero mysteria tracta magistro. 733 Dico tibi in pretium fassae virtutis. Et ipse 734 es Petrus, fideique gerens inmobile saxum 735 stabis ab adverso numquam violabilis Orco. 736 Teque super populi componam moenia justi. 737 Quae non furva cohors tenebris non turbida flammis 738 Tisiphone aut torti rabies incensa barathri 739 aeternum meditata nefas sumantibus umbris 740 vincere : non Stygia valeant confundere portae. 741 Haec mansura petra est semper. Regnique polorum 742 stat claves habitura fides. Quodcumque ligaris 743 vincla subit caelo. Caelo solvetur et illud 744 quod solves. Pascesque meos per saecula natos. 745 Hoc autem vobis notum non gentibus istis 746 scire licet. Nec adhuc lux aperienda per omnes. 747 Ergo referte animis atque haec mea figite dicta. 748 Ex inde electis placido sermone ministris. 749 Ostendit mira alta loquens quid oporteat ipsum 750 in Solymantinis factorem vulnera campis 751 multa pati a scribis atque a senioribus, unum 752 fusurum ruptis vitalia flumina venis 753 mactari, trinoque die consurgere caesa 754 morte tenebri genis post Tartara vincta catenis." 755 Audiit haec Petrus zeloque accensus in iram 756 increpat haec Christo : "Num, conditor optime, te te 757 saevae ausint scelerare manus ? Num figere corpus 758 divinum ? Vitaeque patrem corrumpere ferro ?" 759 Absit. Et hoc numquam summi patiatur imago 760 principis. Ante polus Stygias mergatur in undas. 761 Ardeat et pelagus. Subitoque exterrita motu 762 terra chaos priscum repetat. Manesque revolvat. 763 Conversusque Deus grato venerabilis ore. 764 Jam terrena sapis ? Jam nil nisi terrea nosti, 765 qui nuper noti tractata lampade Christi 766 tanrus eras ? " Dixit. Socios et versus ad omnes 767 qui sequitur me dixit : "Eat ; propriumque relinquat 768 velle. Deum terrae non colliget. At pia tollens 769 signa crucis nostris vestigia ponere plantis 770 non dubitet, nec ferre nefas. Sic itur ad astra. 771 Numquid, ait, prodit lucrari haec gaudia terrae 772 falsa. Acheronteis animamque immergere monstris ? 773 Quod nam animae pondus mensura aequabit in una ? 774 Quis valeat pretium pro mente rependere dignum, 775 ecce hominis soboles ventura nitentibus armis 776 luce sedens, regnumque potens, roburque paternum 777 ostendens mundis, et quae siluere nefanda 778 tempora. Et electus diffuso sanguine judex 779 aeternum cunctis exsolvet debita factis." THALICHRISTIAE LIBER DECIMUS SEPTIMUS v.1 Sexta dies aderat vero placidissima saeclo 2 indicium factura boni. Quum pulchra beati 3 principis humanas facies exuta catenas 4 splendet. Et aeternae praestat nova signa tiarae. 5 Ergo Petrum Jannemque simul fratremque Jacobum 6 assumpsit Jesus, celsique in culmina montis 7 ducit. Et ante illos memorandis testibus usus 8 mutat corpoream vultu radiante figuram. 9 En facies radiis ignita vigentibus ipsum 10 obscurat solem, flammaque ardentior omni 11 corda virum tacito penetrat gaudentia motu. 12 Vestimenta ejus nimium fragrantia laetas 13 exsuperant candore nives. Nam sordet adempto 14 lex Christo. Christoque nitet perfecta decoro. 15 Ecce autem priscus dempta caligine Moses 16 Heliasque albi pariter Christoque loquentes 17 dulcia gloripluo resonabant cantica Jesu. 18 Alma charis cantum memora vocemque manumque 19 lux mihi vera refer. Qua flammeus Helius alto 20 colloquitur Christo, qua sensus pandit ovantes 21 oranti similis visuque infixus in uno est. 22 "O ! o ! o ! quis enim ? Quis enim tua nomina digne 23 exprimat una salus venisque incognita nostris 24 majestas ? Salve, empyrei Deus optime castri, 25 ordo bonus pulchram pariens pulcherrimus ipse 26 mensuram, rerumque potens vitalis origo, 27 finis et, absorptis vivens sine tempore membris 28 aeternum caput. O salve, ingens gloria. Quo te 29 concipiam sensus non est mihi. Rumpitur ecce 30 in radio lux nostra tuo. Verumque tenebras 31 lumen agis. Turbasque acies mirabilis omnes. 32 Sed mihi quandoquidem de te quem cernimus actos 33 instantem calamos accensaque corda moventem 34 est aliquid quod scire datur. Quod pandere scitis 35 luce notis. Visusque jubes expellere gratis 36 Socraticas nebulas Arcesilaumque furorem. 37 Dignarisque jubar purgatae tradere menti 38 divinum, nec grata pio nox improba regi. 39 Suscipe nunc humiles cantus. Veniamque remitte. 40 Si diva humano tentarim carmina plectro. 41 Tu bonitas aeterna bono non hausta refuso, 42 te charis immenso quamvis bona diffluat actu. 43 Te substas. Rex cuncta simul substantia lustrans 44 nulli mixtus ades. Atque ente exceptus ab omni 45 causa trahis causas in finem prima secundas, 46 exsuperans plenos omnis, atque inter egenos 47 plena manens, non mota movens, vitamque potentem 48 vita super nulloque aut visa aut cognita sensu. 49 Ens verum simplex, et viva potentia nullis 50 limitibus compressa, viris non indigna, secum 51 infinita placens quae totum desuper esse 52 ambit, et inspirans vitae supereminet omni. 53 Te canimus vitae auctorem, lucisque parentem 54 innocuum, qui recta omni virtute volendo 55 liber mente facis non ductus jure, nec ulli 56 astrictus legi dominans. Lex namque voluntas 57 est tua, quae justa est nec vero discrepat umquam 58 aut pulchro. Per se ipsa potens, sed et optima semper 59 ex se, pulchra suis quae jura nitentia factis 60 amplectitur, jura alma bonam sancita per ipsam. 61 Te canimus dominum, cujus sapientia vita est. 62 Justitia est pietas. Sapor uni nexus amori 63 unus ; numen adest non ullis mobile saeclis. 64 Quod cum sponte viros vivae sibi destinat arae, 65 dat bona, et aethereis superum fornacibus ignem 66 instillat, mentemque rapit, formatque regitque. 67 Sed non sic caecum viles cum praescit ad Orcum 68 venturos tua dextra scelus culpasve dolosve 69 cogit. In aeterno tantum videt omnia vultu. 70 Odit et Esaucum, fratrem non odit. Utrique 71 rex tamen aequalis qui diligit omnia dextris 72 facta suis. Lucemque parem vivumque calorem 73 dispensat. Quicumque tamen vir cernuus altos 74 pellit humo radios et pulsibus obstat anhelis. 75 Hic sese indignum recto a se finxit amore. 76 Te canimus veram fecundi luminis artem. 77 Quae cum divitiis esses opulenta decoris, 78 non aliquid majus servos habitura per ipsos, 79 fecisti triplicem mundum. Variamque sub ipsis 80 seminibus prolem. Subque ordine nectis amico 81 stans super, et nexu placido discordia jungens 82 entia, nulli absens et testis in omnibus, ulli 83 non permixta sacro servas tibi candida dono. 84 O Deus, o princeps, cum sis super omnia non es 85 elatus. Non intra omnes contentus ab illis. 86 Non extra ejectus. Non infra es pressus. Ubique 87 totus ades. Subdisque oculo te singula vero 88 non visus, complesque tuos vere integer annos 89 motor pace sedens aeterna. Et tempus in omne 90 omnia portanti non est labor. Otia non te 91 maerant. Non summi tractata negotia caeli, 92 teque boni causam canimus, licet improba saepe 93 permittas, non illa facis. Nec enim mala recti 94 fons sineret, pravis sanctum nisi sciret ab ipsis 95 extorquere bonum, vitiisque exercita virtus 96 esset ob evictum clarissima facta venenum. 97 Hinc te virtuti placidum nova gaudia sanctis 98 accipere, et vitiis ira distare furenti 99 dicimus. Augescat quamvis tua gloria numquam, 100 aut minuatur eo, quo stat sibi semper in uno. 101 Teque pium misero das flumina viva vocanti 102 affectu nullo tractus, tecumque perennis 103 pacificus vitalis amans, idemque superbis 104 criminibus funestis atrox, sanguine tinctus 105 ceu leo sopitae das horrida vulnera nocti. 106 Ergo tibi aeternam laudem praefulgidus aether 107 offerat, et numeris reboantia sidera laetis 108 summigena gratos modulentur arundine versus. 109 Te et soboles terrena colat. Solumque potentem 110 laudet. Et exusto premat alta silentia corde. 111 Ac dulci aspectu domini suspensa beantis 112 perpetua ignito circumcubet atria voto." 113 Dixit. Et ad veri radios summumque decorem 114 gaudet. Et aspecto sorbet nova pocula Christo. 115 At Moses anima tota defixus alente 116 fronte silens tacito celebrat mysteria sensu. 117 Ac tandem summum paucis ita fatur amantem. 118 "Isac Abramides genesis pulcherrima rerum 119 per quem tabosos pietas effluxit ad agros, 120 qui medio vitae donique aspergine sancti 121 humanis divina ligas caelestia terris. 122 Audieram memini, nec me tua fallit imago, 123 cum dominum patremque videns in montibus altis 124 cernebam ventura procul, mundoque ferebam 125 umbrosas leges, et duris tecta figuris 126 dogmata, in excidium sceleris mortisque nefandae 127 pastorem Eumenidum thalamis hinc inde resectis 128 promissum, regna atra fero qui vinceret ictu, 129 et fossa elato calcaret Tartara ligno. 130 Teque fore hunc sanctus veri inspirator, et omnes 131 verisoni vates, caelumque edocta canebat 132 turba virum. Hoc fulgens narravit ab aethere cantor. 133 Sidus et extremis quod primos traxit ab Indis 134 luce magos. Magnam et turbantia lumina Romam 135 te nascente. Lares Pharii tripodesque silentes, 136 mutus Apollo, ferisque expulsus corniger aris 137 et deturbati quum rex puer exsulat omnes 138 protritique Joves. Voxque indubitanda patensque 139 cum baptista tuis lavaret flumina membris. 140 Posthaec sancta salus praestata dolentibus aegris 141 frenatum pelagus. Gelidisque excita sepulchris 142 corpora. Et ipsa tuo daemonia percita verbo. 143 Verum erat in fatis (domini decreta superni 144 fata voco) te, Christe, prius vulnusque necemque 145 passurum, et rabidi confossum cuspide ferri 146 ex latere aeternas effundere gentibus undas, 147 effuso et maculas abstergere sanguine nostras. 148 Et non ante jubar diffundere carne beata 149 mittere nec vivos radios numenve decusve 150 ostentare palam, quam vera funeris hora 151 haec tua defixi terebrassent viscera clavi. 152 Et caput hoc sanctum spinis patuisset acerbis. 153 Nam decuit prius ista pati sic gloria Christo 154 exspectanda fuit. Quae causa ignota supernum 155 mutavit votum ? Curve haec tua gloria passam 156 ante necem, claretque tuum sine sanguine corpus ? 157 Paenituit doni magni ? Vel mortis imago 158 terruit ista Deum ? An ne es moriturus ? At istam 159 qui videat faciem, qui membra nitentia vivis 160 suspiciat flammis summoque ardere decore, 161 audeat insanis Christum violare lacertis ? 162 Non equidem Stygiis tanta est dementia dextris. 163 Horrescet crudele nefas quicumque beatum 164 creverit. Heu ! tanta lustratum lampade corpus 165 non erit in laqueos aptum. Trepidabit ab ipso 166 saeva manus. Hominumque cohors delusa jacebit 167 tanto emptore carens tenebris oppressa dolisque 168 quin potius te, Christe, precor, promissa resolve. 169 Et moriens abrumpe necem. Letumque fatiga 170 caesus. Et infernum diffuso sanguine victor, 171 rumpe chaos tu pax nostro jurata parenti. 172 Vita salus nostra es pro nostris unica culpis 173 victima. Te sancta verum referebat in umbra 174 alter sponte puer patrias casurus ad aras. 175 Ergo, age. Ni dubitas ruituram evertere mortem, 176 rumpere et umbrosam rabiosi principis aulam, 177 et damnare scelus, miseros et solvere patres, 178 et tecum laeto ductare per astra triumpho. 179 Hoc summae virtutis opus, te numine dignum 180 carnato. Totumque genus terraeque polique 181 hoc petit ho, Christo quod non queat alter adempto." 182 Dixerat. Huic Christus : "Nec te lux nostra fefellit. 183 Nec revoco promissa potens. Stant ordine jussu 184 certa bono. Vivensque pater me misit. Egoque 185 sponte trahor. Nostrumque paro dissolvere templum. 186 Ne dubita. Dabitur divini sanguinis unda 187 mors mihi certa placens. Et erit mihi sanguine sceptrum. 188 Sed quoniam parvos vero informare ministros 189 quos docui mens est, vitae isthaec signa beatae 190 prima dedi." Dixit. Somnoque extraxit ab alto 191 discipulos. Ipsi ut radios numenque deumque 192 videre, aeternos stillantia membra liquores, 193 mellitumque jubar. Tenebratus lampade Petrus : 194 "Tres, bone Christe, domos vati Mosique tibique 195 hic faciamus", ait. "Placet hic mihi tempus adesse 196 perpetuum, raptumque tuis accumbere flammis." 197 Interea divos intermicat aura colores. 198 Et nubes nitidis exumbrans nubila flammis 199 texit eos, fecitque novam mirantibus umbram. 200 Ecce ex nube sonus. "Meus hic est filius. Hic est 201 dilectusque meus, quo sunt mihi gaudia caro 202 vera bono. Hunc, mentes animis sitientibus omnes, 203 audite. Hic nullum fallit nec fallitur ullo." 204 Haec ubi dicta, almos et luce et voce ministros 205 terrificat. Quassi horenda formidine pressis 206 obstupuere animis gelidusque per ima cucurrit 207 ossa tremor. Christusque levans ex pulvere dixit : 208 "Ne trepidate. Animis ego sum custodia justis." 209 Tandem ubi per tactum veri omnitenentis amicum 210 excussus pavor est paulatim attollere vultus 211 incipiunt nullumque vident nisi corpus Iesu. 212 Nam velut ante patris verbum sub carne latebat. 213 Et vera humanis velantur numina membris. 214 Nam quicumque levans oculos despexerit orbem 215 terrenum, somnosque graves, nil cernere verum 216 te sine, Christe, potest, oculis qui solus apertis 217 occurris, praestasque sacram quaerentibus umbram. 218 Venerat hinc tandem, tacitaque in mente ministris 219 jusserat excelsi servare silentia facti, 220 donec sancta dies destructo funeris Orco 221 surgentem Christum videat, victisque tenebris 222 principia aeternis praestare nitentia fastis. 223 Jamque interstabat turbam genibusque reflexis 224 flens miser orat opem puero languente, precesque 225 obtulit. Haec dicens : "Gnato miserere furenti 226 dux hominum. Nam saepe focis torquetur et undis 227 amens, dum saevo nimium parere tyranno 228 cogitur. Hancque tui rabiem curare ministri 229 non potuere."_" Deus, juvenem mihi ferte beandum." 230 Dixit. Et ejecto per solam daemone vocem 231 in letale chaos puero nova vita salusque 232 redditur, et sanctum laudavit turba magistrum. 233 Acceduntque sui dominum pavidique rogabant. 234 "Cur valuit Satanas nobis obsistere, morbum 235 pellentes Christi nomen numenque vocantes 236 ne quicquam illudens sub pectore mansit eodem." 237 Haec illi. At contra Dominus : "Quia pectore vestro 238 non est firma fides. Etenim qui corde sub omni 239 credet nec nebulis cedet venientibus, ille 240 Carmellum Assyrio poterit transfundere Tauro. 241 Rursus Hyperboreos Libanum traducere ad axes. 242 Vis aeterna fides nec magnis invia votis 243 naturae frangit laqueos, arcanaque claustra 244 quaeque subit. Centumque oculis in vertice summo 245 signa videns absorbet aquam flammantis Olympi." 246 Venerat ad Judae fines. Jordanica transit 247 littora et umbratas florenti margine ripas. 248 Et simulac populos testata est fama per illos 249 adventasse Deum. Variis languoribus actos. 250 Huic de more ferunt. Quos morbo et daemone curans 251 eripuit, dedit atque pias nascentibus auras 252 nunc alio sub patre fovens. Legemque peremptis 253 nascendi geminam mundo admirante reduxit. 254 Tunc pueros offerre suos, ut vertice dextram 255 imposuisset erat studium. Turbamque videres 256 infantum tacto charites apprendere Christo. 257 Sic ubicum grati per longa stagna Caici 258 laetisonae glomerantur aves. Tantumque ruebat 259 vulgus, ut alma cohors prohiberet tangere Christum. 260 Ipse indignatus : "Ne vos a flumine vivo 261 hos arcete. Meis haec aetas pervia donis. 262 Hi exspectant regna alta poli, sceptrumque perenne. 263 Parvulus est socius Christo. Data sidera parvis. 264 Nasceturque iterum fastuque et molle relictis 265 qui mea sacra cupit nostro puerescet amore. 266 Imposuitque manus illis. Indeque recessit. 267 Ecce autem populo quiddam qui clarus in illo 268 servabat praecepta Dei veneranda :"Magister, 269 dic bone, dixit. Eam quo facto in culmina caeli 270 aeternasque domos, vivens ubi flammeus aether 271 divino sub rore viget, frontemque serenat." 272 Haec ille. At Christus domini sic filius orsus : 273 "Magna rogas. Sed quaere Deum. Deus est bonus unus. 274 Qui virtutis iter sese inquirentibus offert. 275 Instillatque bonum votis moresque beatos 276 sensibus, et rectos naturae immiscuit ignes. 277 At tu si cupias in vitam tramite recto 278 pergere, et aeterna conscribi civis in aula, 279 servabis mandata Dei. Quae nam ille rogavit, 280 jussa haec ? Perpetuus sancto moderamine doctor 281 inquit. Adulterium, caedem, furtumque rapinam 282 non facies. Non testis eris latorve malignus, 283 non mendax. Matrem ac patrem reverenter honora. 284 Haec super et dominum pleno de pectore summum 285 dilige. Mortales et amabis entheus omnes. 286 Communis domini factura est proximus. Ergo 287 illi te talem tibi quem velis esse memento." 288 Tunc juvenis : "Jussa haec servari cuncta nec umquam 289 a domini verbis digito discedere lato 290 ausus eram. Factis quid jam mihi deficit istis ?" 291 Huic Christus : "Perfecta cupis si scandere liber 292 culmina, et empyrei requiescere fontibus agri, 293 vade, tuos et vende lares, et quicquid in illis 294 sortis habes illudque tuis partire libenter 295 pauperibus. Nec te diri pretiosa metalli 296 vincla ligent. Fulvo ne sis male tentus ab auro. 297 Quod terra est vile est. Qui non nisi terrea curat 298 semper eget. Sanctos tantum concessit in usus 299 aera Pater magnus laeto tibi in aethere vivas 300 divitias sine fine paras, si dulcis egenti 301 dives ades misero, largis et Mammona dextris 302 ludificas. Magnumque facis cum spargis acervum. 303 Me sequere. Heu cur stas. Aeternum ferre recusas 304 imperium summamque boni. Servire potenti 305 est regnare palam. Nec plura eflatus. At ille 306 tristis in hoc verbo curisque prementibus altum 307 torquetur. Quoniam terrae ditissimus atque 308 dives opum fuerat. Sic quem non foeda libido 309 Tartarea vicit flamma ferus ardor habendi 310 vicit, et a supero deflexit ad infima voto." 311 Ad sanctos versus famulos sic inquit Iesus. 312 "Difficile est regni valvas intrare polorum 313 divitibus. Sic falsa valent avertere veris. 314 Sic jacet in caeno letalibus ancora vinclis 315 uncatos pelago miseros quae detinet isto 316 ante foramen acus dabitur transire camelo 317 quam dives voto caelum conscendat avaro." 318 Audierat Christana cohors pavidique petebant. 319 "Quisnam igitur nostro caelum conscendere mundo 320 jam poterit ?" Christusque docens hoc gentibus ipsis 321 non licuit : "Domino tamen haec et cetera magno 322 cuncta licent. Namque ipse velit si rumpere ferrum, 323 si ceram durare, potest. Terramque legentes 324 ad sua divinis ductare palatia remis." 325 Dixerat haec Christus. Toto nunc agmine solus 326 audax Petrus ait : "Nos en tua signa sequuti 327 omnia Christifero temnentes terrea voto 328 pro te delicias et dulcia linquimus arva. 329 Jam nihil est nobis nisi tu. Quid proderit ergo ? 330 Quidve licet nobis pro tot sperare relictis ?" 331 Tunc ait et Christus : "Princeps ego verifer 'amen' 332 dico quidem vobis. Quod vos mea signa sequentes 333 quando iterum totus nascetur in ordine mundus. 334 Sanctus homo et caelis iterum descendet ab altis, 335 majestate sedens damnandis fervidus umbris, 336 vos simul electi bissenis sedibus ipsi 337 judicium toto tractabitis orbe decusque 338 vestrum erit illecebras homines tempsisse nefandas. 339 Et quicumque domum fratres, patresve, sorores, 340 uxorem aut gnatos, agros aut praedia propter 341 me, super aeternam centeno fenore vitam 342 accipiet, stolamque in saecula cuncta beatam. 343 Hoc placet. Hoc sic stat. Nostrae haec sententia menti. 344 Sed jam pro cunctis Solymas ascendimus aras 345 ut patiar crudele nefas. Christoque paratum 346 supplicium. Vivam ne me via fallit ad aulam 347 pandetur. Dux morte cadens sed morte resurgens 348 victor erit. Vos mente fidem ne perdite nostram." 349 Jamque Saleneos ornabat lumine campos, 350 ac turbam irradians magnam juvenesque senesque, 351 proximus urbis erat sanctae. Caecosque vocantes 352 audiit ecce duos. "Domine, o fili inclyte David, 353 jam miserere." Deus medicus pius audiit. A quo 354 illustrata suas habuerunt ora lucernas. 355 Nec tamen a vanis lux est abscondita silvis 356 nam Saturnigeno Samaria tincta veneno 357 Christales accepit opes. Namque rex Galileos 358 cum peteret, lassusque via quum fonte sederet 359 ad Sychar, quondam Jospheaque praedia, cumque 360 ascendens sexta luceret Phoebus in hora, 361 et puteo longis mulier deflexa capistris 362 exhauriret aquam, parvum mihi femina potum 363 "Da" dixit. Tunc illa suis subducta lacertis 364 pocula prompta parat domino praestare bibenti. 365 Sed rogat : "Et quasnam (cum sim tibi more repugnans 366 legis et in nostros discrevit libifer actus) 367 pascis aquas nostris si curas pocula dextris? " 368 Ille ait : "O felix si scires femina quisnam 369 qui petit has latices, ex illo forsitan ipsa 370 tu peteres, summoque orares pendula voto. 371 Ipse tibi vivam lympham daret atque salubrem." 372 Tunc mulier : "Nulla pendet tibi cantharus ansa 373 unda profunda nimis. Nulla est haurire potestas. 374 Unde tibi vivae latices ? Tu numquid Iacob 375 major eris nostro puteum qui hunc fecit, eoque 376 potus oves pavit famulos gnatosque pecusque ? 377 Huic dominus : "Qui ex orbe bibit si sorpserit aequor 378 ecce iterum sitiet. Qui vero ex flumine nostro 379 laverit ardentes artus per saecula cuncta 380 non sitiet. Sed lympha meas praestata per ulnas 381 fons fiet salientis aquae potusque perennis." 382 "Viva haec lympha placet", mulier respondit. "Eamque 383 trade mihi ut nullum patiar sitibunda laborem. 384 Huc duces ait ipse virum." Sic fatur. Et illa 385 "Non habeo." Tunc Christus ait ; "Tu experta maritos 386 quinque, virum nec habes. Nec enim tuus iste maritus 387 qui tecum." Titubans interno et pulsa pavore 388 tunc mulier : "Vatem penetrare latentia cuncta 389 te video lucemque altae comprendere vitae. 390 Dic mihi. Nam fertur qui monte hoc convenit unum 391 sacrificos latria summum coluisse lucerna, 392 vos vero e contra Solymis hunc fertis honorem. 393 Nonque alium toto orbe locum contenditis esse 394 dignum, quo plebes dominum reverenter adorans 395 offerat ex puris tura aut thymiamata dextris." 396 Tunc deus : "O mulier vero mihi crede. Nec isto 397 monte, nec in Solymis oblatio sancta perennis 398 esse potest. Vestris caedetur et hostia culpis 399 longe aliter, cultusque alius regnabit in orbe. 400 Quod colitis nescitis enim. Nos numina scimur 401 quae colimus. Nam prole salus consurgere nostra 402 coepit. Et ecce venit jam vera colentibus hora. 403 Quando mente bonum veraci e tcorde parentem 404 gens colet, et noctis ritus exuta nefandos 405 vero unita Deo, pacem verumque sub ipso 406 inveniat, mediumque colens jungatur in uno. 407 Ut pater est mundus mundo sic pectore gaudet. 408 Spiritus ipse Deus. Quique hunc reverenter adorat 409 mente colens purum puro sibi nectat odore." 410 Tunc mulier : "Quondam caelo promissus ab alto 411 ultorum vindex et nostri funeris ultor 412 Messias, e nostro venturus sanguine, nobis 413 ostendet cultus veros normamque modumque. 414 Christus : "Ego, dixit, sum messias. Et tibi verus 415 vera loquor. Post me nec erit tibi copia verum 416 expectare alium documenta in sancta magistrum." 417 Femina tunc latices urnam et tremefacta relinquens 418 tota urbe igniferum cantavit saucia Jesum. 419 "O cives, domini quanta est clementia magni 420 cernite. Venit enim supera demissus ab aula 421 sanctus homo. Dixitque mihi quaecumque latebant. 422 Forsan Christus adest ? Magna adsunt tempora plenis 423 promissa factura fidem, radiosque beatos. 424 Principis aetherei tenebris visura remotis ?" 425 Increbuit rumor famae. Totamque per urbem 426 insonuit venisse Deum. Cristoque rogato 427 cives vivificam duxere in moenia flammam. 428 Interea famuli reverenti pectore Christum 429 orabant quoniam jejunia longa tulisset 430 acceptare dapes. Ille haec effatur : "Et escas 431 quas nescitis amans habeo. Nam sancta voluntas 432 est Patris facienda mihi. Nec gratior umquam 433 esse cibus poterit quam veri almique parentis 434 si faciam Christo cui non erit auctor adempto 435 grande opus. Haec esca est nostro gratissima cordi. 436 Aestuat omnis ager. Messisque adolevit. Et ecce 437 albicat exspectans messorem. Cingite lumbos 438 pellibus atque pii mercedem assumite facti. 439 Messori merces certa est. Et congregat ipse 440 ceu qui sevit opes. Aeterni temporis ambo 441 ambo simulque uno fructum de semine gratum 442 percipiunt. Et vos alienum ferre laborem 443 messores statui. Nec vos de semine vestro 444 sumitis. Arva parens non vestro culta labore 445 commisit. Dextris vos tantum aptate secundis." 446 Interea tota urbs valvis exibat apertis 447 obvia ferventi domino tandemque recepto 448 conticuere omnes intentique ora tenebant. 449 E medio turbae Christus sic incipit almus : 450 "Humanas ut opes et lamentabile sceptrum 451 diruerit daemon quis non videt ? Heu tibi, si te 452 ignoras, nec flamma tibi demissa vocato 453 luxit in Ebronicos aequaliter incita campos. 454 At pia ni imposito submosti flamina tecto, 455 deserto et veri fluvio vitaeque parasti 456 destrictos innare lacus faecemque malignam, 457 quae rabies, quae tanta animos dementia vestros 458 luserit ; et quantis tenebris oblita sui mens 459 obruta se in miserum detruserit advena caenum, 460 vestrum nosse viri, non est opus indice, passi 461 scitis enim. Gens cuncta fero servire tyranno 462 dum vitiis paret rabida noctisque prementi 463 cogitur. Aera colunt alii politaque dextris 464 marmora. Dant alii casum solamque verentur 465 fortunam, nummosque alii. Deus atra libido 466 est aliis, venterque polus, dein furva secuti 467 signa alii pactis et aperto foedere cives 468 Orcicolas coluere. Viget pro lumine somnus. 469 Est pro nocte dies. Stat pro virtute Deoque 470 vile nefas. Tandem sub mundi principe taeter 471 luctus. Et ira furens et turbida mortis imago est. 472 Hanc pietas miserata necem, miserata labores 473 terrenos hominumque gravem pertaesa ruinam 474 me misit. Venioque libens hoc corpore taetrum 475 disnexare chaos, et avitam pellere noctem, 476 fundere gratuitos radios, charitesque salubres, 477 et vivum nebulis divina lampade quassis 478 fecundare jubar. Sum toti flammifer orbi 479 unicus, edomitas qui saevo a principe terras 480 ad veniam pacemque traho, vitaeque reformo. 481 Sum medicus disnexa ligans, hominesque deumque 482 concilio, empyreas tribuens et gentibus aras. 483 Ergo adhibete aures. Unus Deus omnia solus 484 cecit. Et a verbo virtutis singula magno 485 constant. Haec causa est hominum pulcherima, pulchrum 486 quae ex se format opus. Naturae hic conditor almae 487 cum prona spectent animalia cetera terram 488 os homini sublime dedit. Caelumque videre 489 jussit. Et hunc formans erit haec mea dixit imago. 490 Huic quaecumque bono fecit mea dextera verbo 491 imperium commune dabo, vivumque decorem, 492 ac superos latices, arcanaque dulcia regni 493 perpetui lucemque parem caelestibus ipsis. 494 Uniar atque illi refovens. Mihi servit in illo 495 mundus. Et hoc varias in se referente figuras 496 natura aeterno sociabitur enthea patri. 497 At postquam luteus laqueis serpentibus Adam 498 justitiae de luce cadens, morbumque necemque 499 intulit involvens tabo juvenesque senesque 500 criminis, et fallax et leti et sanguinis auctor 501 saeva velut propriis posuit sua signa juvencis, 502 promissis veri fine et frustrata jacebat 503 gens hominum dirisque malis algebat et umbra. 504 Hactenus haec bonitas passa est. Nunc perculit ipsam 505 ipsa. Nec ulterius rabidum saevire draconem 506 in carum patietur opus. Verumque remittit 507 me medicum, ut fusi confectos peste veneni 508 eripiam. Mecumque adsunt eros, elpora, pistis, 509 paxque salus, solitamque charis descendit in iram. 510 Ecce voco vivae generosa ad prandia mensae 511 aevigenas. Nemo acta patrum causetur, et ignes 512 exosos. Nova cuncta paro praestare perempto 513 daemone. Vosque voco. Nec jam mora saeva vocatos 514 detineat. Quicumque meam contempserit iram 515 expers lucis erit vitaeque ac pacis. Aperta 516 reddite corda Deo. Vivam in praecordia flammam 517 accipite. En sol iste nitens non intrat opaca 518 dolia. Qui nullas aptarit luce fenestras 519 improperare sibi tenebras cogetur inanes, 520 non soli. Sic ille Deum qui mente vocantem 521 non audit, radiisque meis obstacula ponit 522 demens, non ullo pretio non mercibus ullis 523 eripiet taetro colla scoriata capistro. 524 Sum via. Sum virtus. Sum lux. Sum flamma, comantes 525 en radios fusumque Deum. Ni clauseris ora. 526 Vitis ego. Meus atque parens est cultor agelli. 527 Palmitibus vanis fructuque carentibus ipse 528 exitium poenasque parat. Sed voce sub ista 529 jam mundata cohors in me servante manere 530 ter secura potest. Et ero sibi vinctus in aevum 531 perpetuum. Non crescit enim de palmite fructus 532 ni fuerit sub vite manens. Sic pendet ab uno 533 vis me vestra potens. Et erunt me palmite vires. 534 Qui manet in domino, dominus quoque magnus in ipso 535 et manet, et sine me nihil est lux vestra. Forasque 536 mittetur palmes subtractus vite, focisque 537 ardet in exstinctis. In meque manentibus ipse 538 stat pater, et binis effundit pocula dextris. 539 Et velut ipse Pater me rex dilexit. Et ipse 540 vos ego. Vos tantum dilecto accendite Christo 541 corda pares. Vobis ut sint mea gaudia vestrae 542 deliciae, vestrique decus consurgat honoris. 543 Servetis mea jussa precor, velut ipse parentis 544 servavi. Jussumque meum non distat ab illo. 545 Carus amor patri, carus mihi. Vos ego fratres 546 diligo. Vosque vices amore rependite veras. 547 Sicut ego vos Christus amo. Nam quando amor ullus 548 fortior, aut major quam fuso sanguine mentem 549 ponere pro caris justam patienter amicis ? 550 Non ego vos dixi servos, sed patris amicos. 551 Hoc decus immensum est, complereque jussa parentis 552 gloria vestra. Sacros summi omnipotentis amicos 553 solus fecit amor, qui regi nectit ovanti 554 terrigenas, mittitque Deo quasi vincula magno. 555 Jam non servus eris. Sed amor te sanctus amicum 556 reddidit. Ecce patent domini secreta, paterque 557 dat mihi, nota meis fecique sequentibus. Ingens 558 hoc amor. Et verbi sunt haec documenta beati. 559 Cernite terra noto nimium frigebat avito. 560 Ignis ab aetherea descendit vitifer aula. 561 Qui radios flammamque cupit non distet ab igne 562 primori. Calet ille suos ferventius actos 563 et fovet, et flammis nimium propriora serenis 564 ignificat. Puroque ardens transformat ab aestu. 565 Ecce Dei flammam. Si qua est tibi cura pudoris, 566 si immortale genus, gelidi brevis hora sepulchri, 567 exspectata malis rabies, et praemia rectis. 568 Suscipe lustrantes radios. Et collige puros 569 mente focos. Haec flamma tibi sub nocte ruenti 570 pandet iter dextrum. Lucens ubi semita monstrat 571 angelicas remeare domos, patriamque patremque. 572 Lux tibi certa datur miseras fractura tenebras. 573 Collige visceribus. Vivumque intellige motum, 574 quo pia mens rupto super alta cacumina claustro 575 fertur. Et aeternae vitae religata decoris 576 ebria deliciis verum sibi sorbet amantem. 577 Hic amor, haec flamma est, oculis qua ostenditur albis 578 Fraus terrae. Noctisque furor. Taetraeque phalanges 579 tot vitiis manifesta cohors, letumque, dolusque, 580 et consanguineus leti sopor. Haec pia ductrix 581 errorem nebulasque omnes avertet, et atram 582 inscitiam. Dein corda fero torpentia somno 583 excitat, et placidis per lucem abstracta catenis 584 luminat, atque facit gratos efflare vapores. 585 Ecce Dei flammam. Sed quis deus ? Hoc tibi cuncta 586 jam dixere patrem cunctis referentibus unum 587 principium. Claraque acie cernentibus omne 588 cantat opus. Non unda Deus. Non terra. Nec ignis. 589 Nec caelum. Virtusve poli, nec sancta Seraphim. 590 Aliquid Deus est quod sciri possit ab ipso 591 corde hominum. Claris non aspiciendus Athenis. 592 Non Romae Solymisve datur. Super astra polosque 593 cerni equidem non orbe valet. Cum competat ipsi 594 visuro passi pretium sibi ferre laboris 595 cernetur. Cum tempus erit sine tempore, luxque 596 perpetua, et nullus concurret ab aethere motus. 597 Tunc erit ut vester nexo spectabilis uno 598 intuitus somno verum in se noscat adempto. 599 Nunc umbra et signis opus est, et imagine ficta 600 uti oculis, viso nec verum agnoscere falso. 601 Sed summum parvis verum attentare figuris. 602 Est igitur quod cernis opus, quod condidit unus 603 voce Deus. Sed ne tam longa exempla petamus 604 intus habes quod scire cupis. Nam quod tua virtus 605 substat, seque movet, vivit, stat, tendit, ab illo 606 est tibi qui Deus est. Divino pendet ab esse 607 esse tuum. Teque ipse movet. Non ipse moves te. 608 Non te vivis. Eo vivit tua vita. Nec umquam 609 est tua sed domini est istos quae sustinet artus 610 virtus. Ergo Deus totum est quod cernis adempto 611 crimine. Et est quodcumque vides. Quod concipis. Et quod 612 corde tenes. Quod sentis. Amor, quo jungis amori 613 pectus amans. Quo viva petis. Mortemque tremiscis. 614 Quod tua men s pulchrum spectat, rectum inque bonumque 615 tendit agens, semperque cupit comprendere verum. 616 Hic Deus est. Hic te vitiis crudelibus actum 617 per loca senta diu, passum juga saeva Molochi 618 falsi Acheronteam rabiem, Stygiosque decembres : 619 ha nimium recitare dolet. Vel Mosidas umbras, 620 et sine luce lares, et adhuc vix utile templum, 621 ad placidum virtutis iter vivumque decorem 622 ad niveas revocavit aquas, vernantia Tempe, 623 vitalesque cibos, succoque manantia vera. 624 Accersit, lignoque jubet frondescere sacro. 625 Datque piam menti pacem finemque labori. 626 Jamque vocat. Qua voce vocat ? Non Phocidis aura, 627 non Cybeles, Pharium non sistra boantia murmur. 628 Non Corybantaeae fraudes. Non corniger ulmus. 629 Haec namque astricti destructa fraude barathri 630 carnato siluere Deo. Non angelus ejus 631 te citat, empyreo quamvis gratissima templo 632 vox fuerit. Sed voce patris cornuque salutis 633 te revocat Deus ipse pius. Verboque potenti 634 quaerit. Adhuc majus, non solo desuper almo 635 sermone ast veniens terrenam lapsus in umbram 636 palpatur, sensuque hominum manibusque tenetur. 637 Teque vocat. Vereque vocat. Properare vocatum 638 et facit immittens vivam in praecordia flammam. 639 Hic amor. Hic amor est. Tam vero ingratus amori 640 ne fueris. Jam lique chaos. Nec siste veneno. 641 Quid tibi terra potest tam summa ad regna vocato 642 praestare ? Heus tu vitiis ne insiste nefandis, 643 odit amor vitium. Deus odit et ipse penates 644 sordibus algentes. Puro se condere vase 645 fert Deus. In frauso scelus etsi sentit odore 646 effugiet sanctus. Num quid tibi proderit iste 647 adventus ? Miserere tui. Ne tempora perdas 648 viva cadens. Ne te caelestis curia jactum 649 rideat, ut veri dimisso fonte sequare 650 turpe nefas, furiis ipsoque insanior Orco 651 ultronea sub caede ruens vitamque Deumque 652 contemnas, optesque atro servire furori." 653 Vix ea desierat fari cum turba salubres 654 poscit aquas, creditque deo Samaria viso. 655 Non omnis, nec adhuc lux est accepta per omnes, 656 sed veri famulo pars est servata Philippo. 657 At multi ex illis Christum coluere beantem. 658 Perque Norineas vivis jam vocibus oras 659 fuderat in priscum medicamina sancta venenum, 660 praeteriens hominemque videt, qui lumina numquam 661 creverat, ast utero noctem referebat ab atro. 662 Et sancti a Christo comites petiere. Parentes 663 digna hujus caeco patrarunt crimina nato. 664 Istius an culpam sequitur nox ? Ipse magister 665 nil horum. Sed magna Dei qui cuncta gubernat 666 gloria servatum nunc aspicienda per istum. 667 Me patrium respectat opus, dum splendet Olympo 668 vera dies. Veniet fusis nox atra tenebris, 669 cum jam nemo queat operis insistere gratis. 670 Tunc erit, et nullas rumpet manus ista tenebras. 671 Firmatum sub lege chaos concludet opacis 672 visceribus letale nefas, genitumque soporem 673 culpa dabit nulla qui sit medicabilis hora. 674 Sed nunc cum mundo Deus est, cum Christus in orbe. 675 Lux vitalis agor, radios fusurus et ignem 676 terricremum, et caecae contrarius invehor aurae." 677 Dixit. Et accersit caecum, sputoque salubri 678 natura orbatis gemmas induxit ocellis. 679 Ad Siloeque lacum patrio qui nomine missus 680 dicitur ire jubet lymphisque salubribus ora 681 abluere. Actutum jusso ut se flumine lavit 682 abjecit caeci nomen tenebrasque vetustas. 683 Et numquam viso fulgentia sidera caelo 684 miratur. Pavitatque videns flexa astra quietos 685 atque polos. Oculisque novis vix credit apertam 686 prospectare diem, quam tot suspiria propter 687 fuderat et lacrimans medici pia numina Christi 688 laudabat. Nunc stupefactis civibus illum 689 commendat. Nunc ora suis formosa lucernis 690 haerenti ostentat populo. Pavet omnis in illo 691 turba patrum. Nonne iste sedens pauca aera solebat 692 mendicare ? Alii. Nequaquam caecus, at illi 693 est similis. Sic et studia in contraria vulgus 694 scissum erat. Pugnatque fides toto agmine. Caecus 695 ipse autem clara testatur voce per urbem. 696 "Ille ego sum quondam somnum tenebrosus iniquum 697 pespessus ; nunc dulce jubar lumenque serenum 698 aspicio corpusque meum nam Christus Iesus 699 hoc facit. Ille meos somno terraque moratos 700 luce oculos implevit. Ei sit gloria nostri 701 luminis." Involitat fama haec, ducuntque videntem 702 ad patres. Pharsea cohors quaerebat ab illo 703 explicitam facti seriem, tempusque, modumque. 704 "Heu ! " dixere. "Viro violantur sabbata nostro 705 his medicaminibus ! Deus ipse resolvere Mosen 706 num probat hunc ? Sanctumne putes qui foedera sancta 707 sic terit ? " At rursus signa haec magnalia mendax 708 non faceret peccator aiunt, juvenemque videntem 709 saepe rogant. Iterumque rogant. Mutataque caeci 710 argumenta terunt. Sanctus confessor apertos 711 dans oculos pro teste canit dominumque virumque : 712 "Illi autem durati animis et nocte profunda 713 nos Mosea juvant caelo quae scimus ab alto 714 dogmata. Nescimus tuus unde hic Christus Iesus." 715 Ille tamen non frustra oculos accensus ab ipso : 716 Non bene conveniunt nec in una sede morantur 717 et sapor et sordes. Diri insipientia somni 718 vobis certa parens. Nonne hoc mirabile ? Christum 719 nescitis : verum ille oculis inspirat apertis 720 veraces flammas atque exsuperantia vires 721 lumina naturae ? Numne hoc sine principe caeli 722 praestari potuit ? Quis caeco lumina nato 723 et semper siccis radios efflare fenestris 724 posset, Olympiaci si non Deus ipse theatri ? 725 Qui fecit majora potens quum sidera verbo 726 composuit, lucemque atris disterminat umbris. 727 Hic deus hic cives furvi cruciator Averni, 728 sopitor somni radians, quem turbida Lethes 729 formidat, nigrumque chaos Stygiique furores. 730 Iste mihi hos oculos ipsis nova robora flammis 731 ut dedit, ut legem caelis cursumque citatum. 732 An lucem praestare Deo non convenit ? Aptum 733 lucis opus luci est. Nostris et Messias ipse 734 non potuit meliore modo notescere turbis, 735 quam si lustrantes radios, si lumina caecis 736 indat et in saevum quatiat fera fulmina somnum. 737 Si vero alterius dicas hoc numine factum, 738 mendaci numen non convenit. Audiat ergo 739 peccantem bonitas ? Vel quae conventio lucis 740 ad tenebras ? Caeco vel quis dare lumina nato ? 741 Quin potius cives divinam agnoscite prolem 742 unigenumque Deum. Veram qui in pectore flammam 743 excitat atque diem. Quae vos nocturna moratur 744 pernicies ? Quae tanta animis insania vestris ? 745 Jam Christum laudate viri. Christumque loquentes 746 observate patres, arcanaque signa videntum 747 cernitis in Christo. Christum lex nostra petebat. 748 Christum habet. Hoc virtutis opes, et digna videtis 749 gesta Deo. Vivis oculos ne claudite flammis." THALICHRISTIAE LIBER DECIMUS OCTAVUS v.1 Interea Jesus virtutum semina sanctus 2 spargit, et effuso verbi radiantis odore 3 frendentem miris calcabat daemona factis. 4 Dux aeterna locans verae fundamina vitae 5 datque modum, sanctisque instaurat pectora verbis. 6 Instruit et socios, quibus est mysteria regni 7 nosse datum, formisque facit miracula multis 8 ut Deus, ut princeps, nec solum facta, sed ipse 9 quippe modus facti divinum ostendit, et orbis 10 artificem ceu rex, non tamquam regulus, ullo 11 missus agit. Domini clara argumenta superni. 12 Voce pius sola medicum se praestitit, omnem 13 languorem sermone levans. Mirabile visu. 14 Nuncque diem caecis, nunc gressus tollere vinctis, 15 muttis visa loqui, surdisque audita referre 16 praestitit. Et trepidis conclamans ossa sepulchris 17 extulit in superas divinis vocibus auras. 18 Unius entis opus sola in virtute potentis. 19 Non gemma aut signis aut jussu aut nomine regis 20 alterius cunctis medicatur vitifer aegris, 21 sed per se verum per quem sunt cetera solum. 22 Quid referam cantu de nullis vina racemis, 23 plena peregrino mirataque vasa Lyaeo ? 24 Te qui septena moriturus surgis in hora 25 quique sub indigno formidas numina tecto ? 26 Vel te lepra cadens ? Ereptam a febre tuamve 27 petre socrum dicam ? Sopita quid aequora ? Quid te 28 daemonis icta manus ? Quid te jam funere ab ipso 29 viventem ? Binam vel te furata medelam, 30 quae cum taetrificum patereris sanguinis aestum, 31 perdideras omnes pariter cum sanguine vires ? 32 Letifero adductam quidve a torpore puellam 33 lumen in aethereum ? Quid caecis tradita binis 34 sidera ? Quid manco sterili jam brachia ? Vivum 35 quid tibi mute sonum ? Vocem tibi surde ? Domumque 36 daemonis antiquam fugitivo daemone salvam ? 37 Quid te stulte fremens ? Possessaque pectora pandens 38 horrenti stimulo ? Veterique exusta dolore 39 te mulier nullum quae spectas cernua caelum ? 40 Quidve feram saturas quino de pane catervas 41 piscibus et geminis. Populique hinc inde vorantis 42 quae manet ex ipsis non est data copia mensis. 43 Mitia quid vasti narremus caerula pontis 44 frenatumque fretum ? Quid te, Sathan im probe, pulsum 45 illius e nata, quam raptam funeris herba 46 fecit Christus ovem vel sic bona multa merentem 47 quod se fassa canem ? Longo quid ab agmine pulsam 48 pisciculis paucis, et septem panibus omnem 49 esse famem, crevisse ipsas in morsibus escas ? 50 Ereptumve nefas puero ? Saevumque furorem 51 aut ponto aut dirae mittentem pectora flammae ? 52 Quid lucem toties oculis ? Civemque marinum 53 solvere piscosum domino pro paupere nummum ? 54 Quid miserum gemino clausum spiramine ? Teque 55 hactenus ignotas solventem lingua loquelas ? 56 Quid natum maestae tenebris horrentibus orbae 57 surgentem, quasso vivumque astare feretro 58 protinus, et lacrimas viduatae frontis acerbas 59 ponere gaudentem despecto funere matrem ? 60 Te quoque putris aquae moriens sub tabe vetusta 61 cujus dira lues inflatos fusa per artus 62 solverat in gravidas letalia flumina venas. 63 Vosque decem dirae maculati pondere leprae ? 64 Cetera quae fecit variis miracula formis 65 quid referam ? Caecosque omnes ? Claudosque ? Quid ultra ? 66 Christus cuncta Deus potuit. Nos dicere nulla 67 possumus. Haec nostrum teneant compendia librum. 68 Multa facit, sed plura potest. Nec credere nostrum 69 signa petat, tamquam manifesta luce potentem 70 non nisi narrato dominum cognoscere signo 71 nunc queat alta fides. Misero succurre labori 72 Musa tamen nostrisque expone haec signa peremptis 73 terrivoram Stygii quae spem fractura tyranni 74 afflictos animos lacrimis solentur. Ut omnis 75 vincere se nullas desperet posse catenas. 76 Noctibus in cunctis septenos passa furores 77 femina lucis iter flammaeque oblita paternae 78 mente fovet diras Bethemot septemplicis aras, 79 pectore busta gerens, caelo abdicata malignis 80 irretita dolis. Tetigitque hanc Christus in alto 81 lumine, fecundamque immisit pectore dextram. 82 Haec ubi versa scelus dominumque, et tempus inane 83 cogitat, aeterni ferulam vel praemia mundi. 84 Sic ait. Haec regno facies saturata futuro 85 forsan erit ? Quae nos rabies torquentibus umbris 86 sollicitat ? Si non dulcem nisi lumine finem 87 praefinire licet. Cur hunc qui semper anhela 88 voce petit, contemnit habens ? Cur perdere quaerens 89 cogitur, obscuro quod quaerit pulvere ? Totum 90 poscimus, atque nihil, cum totum haud passibus aequis 91 quaeritur. Ah fraudes ! Veproso tramite gratam 92 quis queat ire viam ? Fallaci nomine cuncti 93 jactatis voluisse diem. Quid mersa tenebris 94 lumina nocturno lucem petiere sub antro ? 95 An solum voluisse satis ? Carumque supernum 96 sufficit esse bonum ? Rectam nec oportet ad illud 97 ferre viam, duros quia mens ingrata labores 98 pertimet ? Et nimium sociatae pondere carnis 99 flectitur. At pariter laeti datur ipsa decoris 100 pars carni, et sacra pariter requiescet in umbra 101 sub domini radiis animum cur impulit ergo 102 in facinus ? Cur damna petit ? Cur semper in ipsum 103 hostis adest socium ? Vel semper recta requirat 104 ille velut, fugiatque mori, moriensque necare 105 participem niveae vel non sic munera mensae 106 juncta vehat. Non sancta quies, non pacis et illi 107 sit commune bonum. Cur non caelestia primo 108 cum consorte sapit, cui sacri fercula succi 109 sunt sorbenda simul ? Stimulos trahit arte furoris 110 nescio qua Stygios, suadet quibus impia durum 111 ferre nefas, servire neci gratanter et ipsi, 112 trudereque in laqueos sese. Nunc ponere summam 113 deliciis, nunc igne jubet. Nunc sceptra, nitentis 114 nunc ostentat opes. Vae ! vae ! Cur creditur hosti 115 ipse potens prono ? Miseras cur solvit habenas 116 lora tenens, cur sic pudibundo fessus aratro 117 rex animus ? Clauditque aciem ? Patiturque soporem 118 sponte ruens ? Qui castra valet vi rumpere frontem 119 praebuit in laqueos, et se sinit ipse ligari ? 120 Ergo age jam caelum vires afferre priores 121 fas tibi. Surge libens fraternamque indue peplum. 122 Tuque ascende solum, velataque desuper arma 123 ferte pares socii, laterique adjuncta silenti 124 gens inimica ruat, nec te levis unda moretur. 125 Eheu ! turbatus taetra caligine Phoebus 126 obruitur. Presso desudat Cynthia cornu 127 inferiora tenens. Oculis abstracta sub ipsis 128 est ventura dies, stridet nox insuper atris 129 dentibus, et nitidos obmaerant nubila campos. 130 Sidera fracta labant. Vos, o pia lumina, ferte 131 ferte, precor, socio (nisi vana haec nomina) vestro 132 fontis opem, puroque ostendite missa favore 133 classica rupta sono, comites in bella counit 134 nigra phalanx veteres, rostroque insurgit Averno 135 impetus. Et durum blando sub cortice ferrum 136 imminet. Indignum referunt vexilla tropaeum 137 mortis, ab insano quod primo in pulvere sensu 138 non excussa satis, Stygium dum serpit amomum, 139 antea quam picto sorpsisset funera vase. 140 Turba maris medio gelidas sine murmure ponto 141 vertit aquas. Strataeque allatrat limine terrae 142 infremit illa simul, quinis animalia vasis 143 trispersere lumen. Nec proficientibus austris (début de vers difficile) 144 terra Circaeos fuderunt mella liquores. 145 Visceribus, taetro tumuerunt pure repostae 146 intus aquae. Putrido virus perfunditur arcu, 147 infusumque placet. Quibus, o lux, alta per ipsam 148 aspicienda datur caelo firmata quieto 149 sancta cohors, quae non fraternis concita votis 150 in diversa ruis, tenebras irrumpite nostras, 151 et loculis mandate diem. Nativa videnti 152 dona cadunt. Nec visus adest, nec luce recepta 153 invenit haerentem frustra speculata colorem. 154 Se vacui volvere sinus. Qua sede solebat 155 esse splendor, eae clauserunt horrea lippae 156 quas non ipse queat distergere flumine Ganges. 157 Non Hypanis. Pharii non tota potentia Nili. 158 Spretis nuda bonis, heu, primi jecit imago 159 dissimilis (sanctum tamquam si in vulnere lucrum) 160 vestibulo pharetram. Securumque incitat hostem 161 in sua damna vocans. Et pactis funera membris 162 postulat, et sceptrum servis dat. Subditur illis 163 haud invita. Dolor, dolor, o dolor alte ! Ligator 164 complexorque trium. Jam nunc quod corrogat unit 165 in necis arma novae. Quae cuncta stringit in unam 166 pernicem conjuncta ligat. Nec turribus ipsis 167 insidias, gladios, hostilem et claudere turmam 168 sat fuit, impressas exusta in corda sagittas 169 hic ciet. In propriamque invertit tela ruinam, 170 quae sibi pro socio tenuit commissa tuendo. 171 Mittitur implicitis substans sine corpore nodis. 172 Cur natura sinis ? Laqueum male sentit ? Et illud 173 non habet unde ferat ? Quae sunt portenta ? Locari 174 parte negas, cur non acclamas vincla ? Petenti 175 cernitur ultori, qui non capit ipse videri ? 176 Unde datur nosci canibus torpentibus, unde 177 mens sejuncta procul manibus capietur aduncis ? 178 Quis mea jura premit quis diros sivit in istam 179 carnifices intrare domum, thalamosque nefanda 180 contrectare manu ? Miserae custodia portae. 181 Praeflorata luat facinus. Custodia culpas 182 solvat eas cujus per somnum rupta talenti 183 arcula, conspicui gazae spoliantur acervi 184 credidimus nimium ruituris lumina valvis. 185 Vemiserae quae transtra moves. Pendentia saevis 186 vela trahuntur aquis. Temulentus consul iniquam 187 incidit in rabiem nec laesae consulit urbi 188 quae videt esse jacens ; insomnem et respuit Argo, 189 immissas acies servantesque agmina cignos, 190 non secus ac caecos et inania nomina casus 191 aut atomos genti fecundas crederet omni. 192 Suspice quam vivam dilecta in Pergama frontem 193 inferit, ut cunctos describat pectore saltus. 194 Inspice quam longos facta in deformia rictus 195 fixit habens pateras et pane et sulphure plenas. 196 Illa vel illa manet postrema ad fila. Replendus 197 arbitrio. Medii praefectus sede theatri 198 despicit ut vilem tanta hunc dementia panem 199 exagitat. Non astra petit, non illa petentes 200 cernit aves. Sapiens iterato ex vulnere factus 201 insipiens, constrictus erat, pedibusque legatis 202 solvitur. Utque bonum nativo flore virensque 203 sensit iter : dubitat, nec longi passibus anni 204 exsuperat primo quod visus terminat actu. 205 At si maesta riget brumali frigore tellus, 206 gaudet in occursu lapidum veloxque cucurrit 207 tesqua per Aeoliis properans non segnior auris. 208 Proh dolor ! A nobis irrepsit bestia passis 209 cardinibus, custodis opus, furit ipse tribunus 210 plebis in insidias, latroni et praestitit altas 211 quas neglexit opes, facti memor impius, ut quem 212 degenerasse libet, nec limo argentea caeco 213 mergere vasa, feris nec gemmas vendere porcis 214 paenitet. Inde novas admisit imagine culpas 215 horrida facta fovens, placido sic crimine toto 216 pars sejuncta suo dirum cruciata sub aestum 217 frangitur. Hoi quantum messuro semina semen 218 dedecus ipsa dabunt. Finisque exemplar et omne 219 qui facit effectus conflicta Pallade trinos 220 perdit. Et impactum primo a servante secundum 221 labitur. Et tenero raptandum ponitur austro 222 cum sibi non primo figat subsellia magno. 223 Examen si cuncta probat, mens illa sub atris 224 plexa focis pereat. Non consors sanguinis illi 225 huic affinis erat miserae. Cognata repulsam 226 tamquam externa ferunt. Luxuque strata per omnem 227 blanditiem aethereas evellit forcipe curas. 228 Ah ! miseram, cujus plenus jam venter inanis 229 fit bellante noto. Cujus non turpia ductor 230 increpat, et taetro facies signatur abysso. 231 Alitis, heu, pennas socii compescite fractas 232 umbriferam foliis levibus, regnoque foventem 233 pestis onus ? Vitreis infusaque toxica vasis. 234 Dumque petit requiem praedoni robora diro 235 verna dedit seditque jacens, qui currere caelum 236 et geminis super astra rotis, in pulvere vili 237 quid facis instanti decurrunt grata lanistae 238 tempora nec pacto formidat solvier ullo 239 quem tetigit. Nunc te, nunc te pinguedine falli 240 incipiat. Quo pansa ruis ? Reclude labellum. 241 Officiens tibi mute taces ? En jurgia ? Praestas 242 obstipus ? Longis utinam fera facta loquelas 243 diminuas. Nunc oro gemas. Tunc nulla memento 244 proficies Mirone sacro. Cum tela resolvat 245 Mamurius solidi chalybis, cum triste magiros 246 rauciet, et vero ferventis facta papyro 247 sarciat. Antiquae ventis abolescite chartae, 248 dimidio nox illa venit. Cur protinus instet 249 censor. In exactum labuntur saucia somnum 250 lumina. Censori non segnis cura videnti. 251 Mos vigeat. Cum scriba canet. Ne mater Orestis 252 exeat icta domo. Semel hanc si abjecerit ultor 253 sanguinis, heu, sorpta non est reparabilis hydra. 254 Hei precibus nigrum lacrimans abrade libellum, 255 fletibus ut lymphis vanescat sepia jactis. 256 Aequora ferte sinus. Sed quid gravis unda supersit. 257 Currit stupa calens, et obesus carnibus ignis 258 icit opem, serpitque domos, et robore sumpto 259 canduit. Humor abest. Nec quamquam plurimus esset 260 imperet ille focis. Etiam servare redemptum 261 aere potes, trusum gryphis custodibus aurum 262 erue, et unge rubens trutinam. Tunc exprime cordis 263 sanguineam eluviem, purumque expone petenti. 264 Ah ! facerem. Sed non curvatur. Frangere pressum 265 durities terrena negat, jam mollior illo 266 est adamas. Blanda sequitur cum funera forma 267 effigies quascumque ferens ut cera per omnes 268 tunditur. In caram primori cortice vitam 269 non patitur fabrum, ferro nec rumpitur. Omne 270 vitigerum, non damna timet, non vincla minasque 271 temporis exigui. Tenebras qui ascenderet almas, 272 cerneret et pulchrum, terrenas temneret omnis 273 blanditias, exquire caput nigrantia mutans 274 tegmina, tunc oculis poterunt impressa sub ipsis 275 lumina prima dari, sed postquam luce secundum 276 promovisse gradum liceat, quis tertia belli 277 rumpere tela queat ? Primo sunt nomina vero 278 infima cuncta bono, cecidit truncatus et impos 279 intuitus. Quartumque gradum majora repellunt 280 flumina, namque cibi sumendus pondere magni 281 quos alit infirmat. Penitus concepta beanti 282 nostra minora Deo. Verba et conceptibus ipsis 283 debiliora cadunt. Si quid divellere carni 284 sit licitum, divellat amans hoc fota sub uno 285 mens et amore suos soletur pura labores. 286 Aptum opus est niveae nec cassum aspecta phalangi 287 dulcia mella dabit. Puris se sensibus offert 288 gratus apex. Quid nos divina in munera cautes 289 surgimus ? Infectis labris pulmone cruento 290 testamenta sonent domini ? Vox impia sanctos 291 horret ad ipsa sonos et linguam summa nefandam 292 quaerere dona nefas. Heu ! nos, qui cuspide nostra 293 occidimus. Sanctae communia munera proli 294 sumpsimus. In causam generosa haec lingua manebat 295 ante necem. Nunc muta tacens non audet ad illa 296 quae poterat cum viva deos haerebat ad ipsos. 297 Sed sileam vult ipse draco certissima mutis 298 funera sunt labris. Sceleris post facta precari 299 profuit. Unde locus precibus, non dextera summi 300 facta brevis. Justae commune est parcere dextrae. 301 Non diversa duo. Pariter si justus et ipse 302 est pius, atque oleum quod lancem mulsit ab illo 303 funditur. Ac veri si non frons laesa rogati 304 dura riget, moribunda taces ? Ingrata supernis 305 auribus ista sonant, firmum si forte venenum 306 olfaciat fraudatus aquis ? In fronte paratam 307 ecce fugam. Quid agat ? Vero si astrictus ab ipso 308 verba immunda nimis confectaque munera temnit. 309 Hei mihi ! qui aurora flammam adgestabat ab ipsa 310 caecus et exstinctis aurorae filius alis 311 desipiens Erebo jacuit, triviisque receptus 312 notus ubique jacens, nec formam pectoris ullam 313 jam vinentis habet. Viso rapietur Olympo. 314 Qui visis dedit ora dolis. Tamen esto potessit. 315 Haec pietas, faveatque ferae. Per regna nefandos 316 esto sinat, sinat esto pedes. Accingere. Longum 317 est iter atque vado franguntur crura profundo, 318 si superes undas, iter est in cautibus artis. 319 Veste tumens intrare nequit. Si summa reposcis 320 ne tumeas. Vestitur ovis nudata. Quid ergo, 321 jam veteres habitus nocturnam exue vestem. 322 Zona sit alba virens. Ecquae male tacta priorem 323 nunc comirem posuisse queat ? Cui cura salutis 324 ingens surgat opus. Cui praesens hora futurae 325 vocis erit. Si punxit hiems, frigescit hirundo 326 pectora tacta gelu, flammas ex corde furenti 327 excutiat mens ipsa dolens. Non fortis acetum 328 horreat aut fellis pateram. Non ? Fellis odorem 329 horret equus. Motae sonitu quatit ilia plantae, 330 quis ferat hunc ? Cani reminiscens dogmata cervi 331 mira. Colubrarum cupiens juvenescere virus 332 sponte vorat. Vitam qui viva in saecula longam 333 et juvenem quaerit faciem, cum sorpserit angues 334 desinet esse senex. Spectandum condere mundum 335 si jubeas non majus opus, quam vertere pellem 336 contiguam. Mos ille nocet, veterata gravescunt 337 vicera. Vae ! fatuas cur non in fronte negarim 338 delicias. Crude cur non obstacula morti 339 principio ? Jam sere venis, ne tange revulsum 340 Guiddo caput vanis abeunt medicamina ventis. 341 Ha miseram quanto cruciatur pondere lumbi. 342 Disque premens sero jam fructum ostentat habendum 343 lusibus amiseris. Ignota classis arena 344 rupta fluit. Mors certa manet. Spes nulla salutis. 345 Crimina praecludunt aditus. Daemonque patentes 346 incubat ante fores. Radios fugat usque perennes 347 det tenebras. Nostros sic turbant omnia sensus. 348 Culpa, metus, lex ipsa, dolor, quo flumine quisve 349 tot maculae tergentur aquis, erumpite fletus 350 felices nimium. Quis det mihi posse lavari 351 fletibus ? An tantas superabunt flumina moles ? 352 Spes fugita lacrimis, lacrimae praestare recusant 353 auxilium. Timor ipse vetas, et conscia saevis 354 corda malis. Nostrasque preces in crimina tanta 355 credimus esse nihil. Quid jam peritura moraris 356 terra mori ? Infernis quid perstas debita flammis ?" 357 Haec ubi dicta, furens tacuit maerensque tremensque 358 jam manibus diffisa suis. Egressa bidental 359 sternitur ante domum, portisque insedit, eisque 360 pallida sub tacitam laxabat pectora lunam. 361 Advenit ecce Thaas partes emissus in illas. 362 Urbis ab insidiis custos, qui nocte canebat 363 tolle socum, et prunae geminabat funera serae 364 altius in mediis quam mos est dicere castris. 365 Circuerat grandem solitis clamoribus urbem. 366 Hanc videt ut maesto prodentem verbera vultu 367 pectoris, atque altae signantem pondera curae. 368 Sic ait : "O nostris dulcissima femina turbis 369 quis te languor agit ? Quae turbant taedia ? Laetam 370 det tibi summus opem, si digna est causa. Sed ista 371 si quid dextra valet, voto tibi serviet. Illa est 372 orsa tremens. Nostrae ceciderunt laeta juventae 373 gaudia ceu rami ventorum flatibus usti. 374 Tempora nostra dies miseris succincta tenebris 375 mox radiis caritura suis, quos umbra furorque 376 insequitur. Falsae fallacia pignora formae. 377 Occupat illa dolor. Fugerunt gaudia maestum 378 spe fugiente locum. Nullam sperare medelam 379 est licitum miserae. Nec possum credere, quod qui 380 nostra sub adstricto speculatur facta flagello 381 det mihi summus opem. Jam causam et vulnera nostrae 382 anxietatis habes. Manibus truncata sub istis 383 nostra salus, dedit arma furor. Pugnavimus altum 384 in dominum, fecisse dolet. Sed vana dolorum 385 nomina sunt tanto sceleri. Sic anxia laetos 386 desperat mens laesa dies, corpusque profundum 387 mergitur ex nullo victurum funera dono." 388 Inquit et ille : "Nefas animum corrumpere saevis 389 criminibus sed majus erit torquentibus umbris 390 desperare malum. Tribus est de partibus una 391 spes, quibus in vivum consurgunt mortua regnum. 392 Haec fovet arce reos. Amor insuperabilis. Atque 393 sancta fides. Socia nec sat caluere relicta. 394 Crimina magna quidem si jam Deus ipse notavit, 395 magnus adest, cunctis promisit sidera. Quis te 396 paenituisse vetet ? Post impia facta dolere 397 una salus lapsis sed non sperare furoris 398 ultima nox. Suadet nec amanti fidere vero 399 hostis atrox. Stygiam sic implet pisce sagenam. 400 Vix bene desierat. Durum terit illa furorem, 401 maesta solo ad pictosque attollens lumina caelos." 402 Haec ait. Aeternis quae turba miserrima flammis 403 sustinet ob justas poenarum vilia poenas 404 officia, et nostras in poenam quaerere culpas, 405 conscia tam saevis desperat sidera factis 406 tangere posse, Deum nec dira ad crimina blandum 407 posse putat ferulae mandatum evertere justae. 408 Sic ego non altas habito scelerata cavernas, 409 infernusque mihi comes hic et vincula nectit 410 saeva mihi, caecumque premit pro carcere corpus. 411 Nec locus est ullus veniae. Nam crimina tanta 412 quis terat ? Ille minus. Sensu cadit ille superbo 413 perditus, et multos si dira superbia nato, 414 pugnabit non nosse duos. Huic lubrica saltem 415 est ignota lues. Pariter nos cuncta. Tumescunt 416 nostra in carne sues septem. Nos error in omnes 417 detulit hic maculas. Si quae mala debita poscat 418 est facies, animam septenis sordibus ictam 419 quis trutinae recto valeat dissolvere filo 420 ex gravibus Gyaris ? Media tunc voce furentem 421 increpat Abelides tenebrisque avertit ad astra. 422 Quis furor hic ? Stygii placeant exempla tyranni ? 423 Jam satis est. Firmum revocas casura patronum. 424 An quia felices desperet visere montes 425 gens deserta malum non compos vertere votum 426 in melius, tibi non ? Radio quae tecta superni 427 numinis es, votis et adhuc mutabilis ipsis 428 quom cupias, tibi non liceat sperare salubrem 429 regis opem ? Constricta levans qui corda, jacentes 430 erigit, in media pudor et quem criminis ira 431 detinet. En Stygiae communis rixa catervae 432 semper inest. Domini blasphemant facta superni 433 et dominum accusant, injustaque fulmina damnant, 434 inque dies longis acquirunt pondera culpis 435 noctibus aeternis habiles. Sic semper acerbis 436 livor adest animis venturae cara salutis 437 spes nulla, et maestis iterum redeuntibus annis 438 nulla erit his. Animos quia gratia cuncta superbos 439 deserit hinc nullis admittunt lumina votis. 440 Sed si immane scelus horrendaque facta doleret 441 perpetrasse, acres pietas miserata labores 442 panderet igne viam, qua primae sedis et ipsos 443 ferret in arva reos. Absenti lumine sed non 444 esse dolor potuit. Numquamque hos criminis atri 445 paenituit, numquamque dolet, numquamque dolebit 446 mittere sanguineos dira ambitione lacertos 447 summa in regna. Malum sic nox in crimine crimen 448 perpetuat. Turbae sic spes ignota cruentae 449 ast melius diri genitor post vulnera pomi. 450 Paenitet hunc. Culpamque gemit profusus, et altam 451 flectere justitiam potuit. Si libera nondum 452 acta super caelos requierunt corpora sanctos. 453 Sat datur his lacrimis, miserae sat parcitur Evae 454 non sceleris claustrum exspectantis vincula turbae 455 carceribus justi diffuso sanguine solvi, 456 sortitur, vitamque manet finemque labori. 457 Rex erat et dominum sapiens peccavit in ipsum 458 pastor septenis qui orabat numina psalmis. 459 Consequitur veniam. Saevi nam criminis ipsum 460 paenituit gemitusque novat, fusasque lavatur 461 per lacrimas, speratque canens jurata fub illo 462 donna. Perennis amor faciles his vocibus aures 463 praestat enim blandasque manus. Qui corde vel unum 464 det gemitum puro, sceleri se vendicat omni. 465 Sic bonitas decrevit amans. Crimenque perosus 466 spe vivit. Nullusque nocet, cum displicet error. 467 Nunc tibi si tantis ingentia pondera culpis 468 os humerosque gravant, verum amisisse decorem, 469 contempsisse pium dominum promissaque regna, 470 fac doleas, pulchrum turpasse et funere caelum. 471 Sic tua mutatis abolescent crimina ventis, 472 et novus irriguo nascetur fructus in agro. 473 Est etiam magno delapsum munus Olympo 474 Christus. Et hic cunctos medicatur vitifer aegros, 475 mortiparumque scelus, peccataque saeva remittit 476 (haud ignota loquor) non auri pondus in altum 477 exigit officium, sceleris dolor, unda, fidesque 478 quaeritur. Ut medici veneretur numina, verum 479 cognoscatque Deum, mortales missus in oras 480 qui venit erranti salvator solus ovili. 481 Hunc sequere, optatique implora aeterna magistri 482 brachia. Tunc nebulas substringet pectoris istas. 483 Ostendetque diem. Vix praeco haec dixerat. Illa 484 desuper incenso concussit pectus amore, 485 admisitque fidem tritoque ex corde profatur. 486 Filius hic domini rumpenda ad vincula magni 487 promissus nostrae genitoris munere genti 488 nunc venturus erat famulis. Concordat in isto 489 Helias, Danielque videns. Et tempora chartis 490 haec veniunt. Lex tota simul. Quid caeca morabor ? 491 Credo libens Christo domino. Qui carcere solvet 492 Emanuel populos primaeva clade peremptos. 493 Tempus erat gemitus audiret gentis in umbra 494 compeditae flentumque preces. Hic victor Averni 495 pax requies lux atque virum dabit astra sequenti 496 perpetuumque jubar. Rabies, scelus, atra voluptas, 497 hoc destructa cadent. Maculosae plebis iniquam 498 diruet iste necem nunc mors morieris in hujus 499 cuspide victa caput letali conde sepulchro. 500 Mors tibi pestis adest, pestis tibi finis edendi. 501 Infecti gaudete viri, producite chordas, 502 organa ferte decem, laetum alleluia cantus 503 Meschilicus miro forment alimenta calore 504 corde. Simul solitam captiva effunde querelam 505 Eleamana. Feros hic franget fuste tyrannos. 506 Hunc polluta cohors onerataque turba sequatur, 507 exonerat, reficitque graves, caenoque jacentes 508 mundat oves. Talem saevum est differre furorem, 509 tot maculis farcire dies, tot tempora segnes 510 tot damnare moras, in facta excelsa paratis 511 non properare nocet. Claris obstacula votis 512 fert inimicus homo, tantoque ardentius urget 513 quam magis apta salus tenebris qui tecta reclusis 514 clara petit. Jam jam divini ad templa parentis 515 confugiam, vitamque petam. Nec flamma laborve 516 terre animum. Cui non carnis mala vota petenti 517 mors erat ante gravis, cui non cecidisse sub ipsa 518 nocte dolor falsi quaerenti praemia mundi. 519 Quid moror ire Dei visenda ad lumina nati ? 520 Justitiae si jura vetant ? Invitat et ultro 521 auctor opis. Ne crimen obest, si criminis ipse 522 vincla secat. Placido deposcit pectora verbo. 523 Haec dedimus. Quid jam ? Laqueis post terga relictis 524 Christum immunda sequens lacrimis abstergar, et inde 525 ibat, ut in Christo calcaret Daemona sancto. THALICHRISTIAE LIBER DECIMUS NONUS v.1 Ibat ovans nimium primosque avertere passus 2 incipit a morbis diri sed amoris imago 3 irruit ante oculos, florenti tegmine lumbos 4 cincta graves pharetra et lateri pendebat, et arcus 5 in manibus, strictoque urgebat lumina cesto. 6 Labitur in gremium possessi pectoris illum 7 ante diem, et solitae securum pignore flammae 8 non secus ac propria somnus caecum opprimit aula. 9 Ipsa videns fessum sopitis viribus hostem. 10 Pigraque mortifero securaque pectora somno, 11 scinditur in dubias hinc nocte hinc lumine partes. 12 Mens etenim miserae funesta cupidinis arma 13 dilacerare petit, letali et vulnere saevi 14 rumpere castra doli. Corpus negat, arce fluentes 15 delicias flammamque fovens ac vota profanae 16 carnis. Et amentem proclamans sancta furorem 17 mens loquitur segnemque citat sub lumine carnem. 18 Ecce inimicus adest : caedis tibi copia dignae, 19 quid vetat. Heus, fracto pulchrum tibi vincere somno. 20 Arripe tela videns. Hostem tibi dulcis inermem 21 sors dedit, et cunctis felicia nomina saeclis. 22 Heus, tibi cerne potes. Radios habitura perennes 23 quid facis ? Eia luat. Crudelem Troja dolorem 24 vindicet et misera quae flammam exstinguere flamma 25 cogitat. Et caeso moriens placitura tyranno 26 insontem furvas animam quae impendit ad aras. 27 Victus et in Pharia pariter cum victor arena 28 flammea qui gelido jactabat brachia ponto 29 et secat ustus aquas. Dirum hujus morte furorem 30 vindicet obscurae qui fratris nomina famae 31 non tulit. Et ruptas immani crimine leges 32 Aeolis. Et missum Plutonis ad Orphea regnum. 33 Ulcisci immundam poterit nunc Tereus aulam. 34 Et soror. Et ductum genitrix ad fercula natum. 35 Vincere quae et solidum tentat moritura Hieucum. 36 Myrrha patrem rabidasque faces, et temporis acti 37 impatiens quae Phyllis eras. Et jacta superbo 38 nati horrenda toro. Sese nunc vindicet ille 39 cujus in Aeolicis primum fortissima silvis 40 dextera prostratae dignatur frena puellae 41 Hannibal atque feri rabies mitescere Turni 42 nunc valet. Hoc miseras hominum lenire querelas 43 fas tibi. Fraudati pereuntia nomina Phoebi, 44 et Calydonis aprum victoris clare peremptum 45 ulcisci. Et brutis immixtas foetides atris. 46 Si te nulla movent insanae vulnera gentis, 47 vindicet hoc Samson vires, rex ille cruentum. 48 Dedecus auricomo qui flexit sidera cantu. 49 Quid moror ? Armatas animis ingentibus iras 50 postulat ipsa gemens cum qua comes ultima restant 51 fata tibi. Aethereos si non bene concipis annos 52 despicis et requiem, propriam tamen aspice terram. 53 Suspice. Supremas emittunt tecta favillas. 54 Tendit in astra rogus. Cineres sparsurus inanes 55 ipseque tela prius tranavit in aera. Nec jam 56 sola haec damna feram sentis comes ? Ibimus ambo 57 ad Stygii tormenta Jovis. Jacuisse sub antro 58 si pudet, et passis invertere pabula morbis 59 nunc libet, armatae commissa est gloria dextrae. 60 Nunc locus est lignum cuneis triscindere saevum. 61 Teque feram solida Babylos infringere petra. 62 Talia praestabat memorans vivosque movebat 63 igniculos. Dirae sed pronum semine terrae 64 corpus erat, totoque timens sub pectore nescit, 65 quis deus hanc rapiat, quae occulta potentia primum 66 dedoceat saevire scelus. Paphiisque sub alis 67 hactenus insanam votis fera castra secutam 68 ire pavet comitem signa incontraria mentem. 69 Vulnificas damnare faces, et dona tacere 70 si libet, et cunctos incuses effera sanctos. 71 Pauca haud mixta malis, premit hostem quilibet hostis. 72 Numina sola bonum tenuere potentia purum. 73 Aspice. Nota loquor. Dominus rectusque magister 74 cui generis nostri dependet certa creanti 75 cura, videns plebem casura luce labantem, 76 conjugiis placido fecundae carnis amore 77 instaurare parat. Moto ut communia mundo 78 damna per instantem vitali semine mortem 79 hic redimat. Vivisque iterum morientibus ipse 80 latet amor vivum sociatis carnibus aevum 81 utque per electos humani corporis usus, 82 integra per natas excurrant semina turbas, 83 dat placidam veneri charitem Deus ipse novasque 84 delicias, voto quas cum nova turba sequatur 85 dulcia per molles acquirat gaudia sensus. 86 Dextraque sic seriem natura provida dulcem 87 hoc ab amore refert, qui jura ad prima reducit 88 carnis opus, decoratque virens nascentibus orbem. 89 Hoc mortale genus terrenaque corpora fructum 90 sunt habitura novum, nec enim fas laedere morti 91 materiam, quae viva manens ac fine relicto 92 anteriora petit. Namque horrida damna trahunt quae 93 bella, foci, pestes, elati murmura ponti, 94 hic reparat generans et ab hujus germine sumit 95 ipse Deus grates laudem praeconia celsi 96 agminis, et populos interveniente beandos 97 hoc habet. Hunc gladio cupiat mens improba diro 98 vertere, quo regni complentur tecta decori 99 civibus, et turbis grandescunt sidera nostris ? 100 O mihi magnus amor, qui segnes excitat horas 101 nec tepidum patitur juvenem, qui rumpere moles, 102 qui calcare metus inque ardua vota potentes 103 solvit opes, quisnam per plenos munera circos 104 dat, nisi dulcis amor ? Veterem quis germine mundum 105 implet, et astra viris ? Nullo det pignora caelo 106 est gracilis. Mellitus, ovans nec turpe sequemur 107 Bersabes ingenio sequitur quem filius alto. 108 Dixerat, inflatos sed jam mens concita vultus 109 amovet inversa veluti si funera fronte 110 caesi annosa canis. Venas vel cruris apertas 111 atque veternosos crevisset vulnere vermes. 112 Haec ait et dominus qui sustinet omnia sanctus 113 ut semper vivis floreret terra catervis, 114 conjugium, non furta jubet. Qui jungit utrumque 115 et facinus prohibet. Non diros praecipit enses, 116 non violare torum, non multos nosse maritos, 117 ducere non raptas socio deflente Sabinas. 118 Concessa in tales sunt vincla jugalia leges : 119 ut casta in socio vivant pia corpora lecto. 120 Usque petant sobolem, Veneris non gaudia curent, 121 quae ferat aeternas regnanti in sidera laudem 122 et soboli mensura datur. Damnanda libido. 123 Constat obesse notos. Prolesque est candida justis 124 non aliunde toris. An sancte et nascitur ille 125 belliger in solio frustra metuendus avito ? 126 Tyndaris aut maesta quam proles fuderit aula ? 127 Esto placet. Pulchrae metuens nova murmura famae 128 cur scidit ad gelidam semestria membra cicutam ? 129 Surge potens, vivis inimicaque viscera telis 130 rumpe. Nocet pietas. Crudo miserescis amori, 131 qui rabiem qui vincla parit, fucoque perungit 132 mellis echineas teneris in sensibus offas ? 133 Cerne furens pulchri veneris quae praemia nati. 134 Quid facias, si victa gemis, si perdita victrix ? 135 Ac post tot fusis aurata ad vasa venenis 136 cordisecosque dies, nocturnaque taedia, longos 137 errores, somnosque breves frustrataque vota 138 letalesque metus curarum flumina, post tot 139 Tartara, proflicto mercaris funere bello. 140 Quid facis ? Heu, quid stas ? Nec frontem saucia mutas ? 141 Quid cupis ? Ah caeco quis te nunc detinet antro ? 142 Regibus iste manus ferulam rectique decorem 143 proripit, atque decus nuptis, clarisque coronam 144 virginibus, tecto virtutem et destruit hamo. 145 Lusor et ignitos ignoto culmine nervos 146 pectoris in caecae transformat vota figurae 147 in terrestre pecus. Rapiendo fraudibus auro 148 dat dominos. Aliis externo sanguine cretos. 149 In celerem miseros turpique cupidine captos 150 invehit iste necem. Pretium nam faecis ab ipso 151 finis adest, mors atque repens quae gignitur ipsis 152 deliciis regnante foco, qui dulcior intrat 153 quanto magis caecas citius caro frausa medulas 154 labitur in mortem. Non est opus indice longo. 155 Cuncta patent. Saevum testisque experta tyrannum 156 ipsa vides. O si nugas nunc ferre liceret. 157 Jura pias leges animo disjecit. Eoque 158 instillat virus. Verum et non cernere. Sive 159 nolle sequi. Nigro custodis lumina tabo 160 mersa fovent ipsum viso et jam funere votum. 161 Cui vel elapsis furibundo carcere ventis 162 adversa immanes adigunt cum robora vires 163 impetus hostis obest majoresque exigit iras. 164 Acrius et surgit lori retinentibus. Et qui 165 arguat hunc voto succrescit maeror ab ipso 166 laetitiae, optatis damnumque ostentat in ipsis 167 error habens poenas uno quo in tempore culpas 168 insimul, infaustum facie sub mellis acetum 169 intus agens. Hic aula nitens dulcisque videri 170 vestibulum ante ipsum, post impia limina somni 171 ultrices, furiae, fraudes, crudelia tecti 172 damna doli, terrorque premens pudibundaque moles 173 in se fusa jacens. Aurati buccina ferri 174 tortilis, ut stolidos sonitus dulcedine sensus 175 incitet umbriferi dispergat imagine somni 176 fluxum Acherontea qui fucum mellis in unda. 177 Gratus ut ipse labor, caedisque sponte coronam 178 quaerat amans. Furiata quies. Bellumque quietum. 179 Bruma calor, telis interdum adversa trisulcis 180 bella gerunt, unoque graves sub pectore lites. 181 Surge, jacens ; hosti nimium ne crede. Juvabit 182 principiis ? Visco volucrem quod captet operto, 183 decipiatque animum. Cui (si bene prospicit) ipsis 184 fas habitasse deis. Rupto tamen ordine justa 185 mancipia obscaeno fratres hic fecit ab usu. 186 Assultantque pares jactura o nominis. Ipse 187 est dominus miseri sectatus classica servi. 188 Rumpe illum. Mediis olei dat lubrica clivis 189 Mathea quo tristes labi in sua terga sequentes 190 impete cruris agat. Quosque ipsa in sidera tollit 191 non mortale genus, nunc Hebe garrula dirae 192 trudat in antra rotae. Nostra hic in culmina taetras 193 fert impurus aquas. Diro morientia sistro 194 corda ciet, mentesque movet, mortalia vivis 195 ut bene fixa ferens. Pauco velut aere parandum 196 venditat iste cibum, sed pluris constitit, in quo 197 viva venenatis gradiuntur funera monstris. 198 Ergo age. Cur tantis dicaces tempora verbis 199 conterimus, solumque sono pugnamus inertes ? 200 Arripe tela potens adversaque pectora rumpe, 201 rumpe scelus mundi, munimen caedis, amari 202 castra doli. Thermas melliti fellis. Iniquos 203 mitte necigladios. Mortis fer victor in ipsam 204 exuvias patriam. Non te vigilasse pigebit 205 cum videas pulchra caput illustrante corona 206 haec tua victurae mandari nomina famae. 207 Dixerat. Et clari perspexit lumina veri 208 corde sub. Ac solitas excussit carne tenebras, 209 illuditque malum nec opino vulnere caecum 210 grata necat magno concepit et aethera nisu, 211 exsecrata dolum. Quem gaudens exuit. Atque 212 in tumulum torsae suppressit viscera terrae. 213 Insultatque reo calcati ante ora sepulchri 214 ter solidum lapidem ponens adamantis, ut ipsam 215 adrediens solitis iterum non laederet armis. 216 Sic ubi terrestrem victrix sepelivit amorem, 217 pergit adoratum firmato pectore Christum. 218 Non procul ad placidam sinuosi fluminis undam 219 terra virens laeti ditat dispendia campi 220 floribus in variis atque herbas inter olentes. 221 Arboribusque ipsis quibus est flos maximus, alget 222 fructus, et ut pleni florescunt culmina rami, 223 vana iterumque iterumque ruunt. Quod sorte remansit 224 caespitat ante diem, segetes feronia dulces 225 nec patitur, prolem si quae tenet arbor. Et ipsa 226 ut cornu immundae producit semina Baccae. 227 Semina florentum simul et jacuere rosarum, 228 alba ligustra cadunt, Phoeboque oriunda sub ipso 229 finit in occasu, facti quae nomina miri 230 vendicat. Hic Boreas, eurus, zephyrusque superbus 231 jungitur atque notus, qui nulla ad frena subacti 232 unanimes tremulam sustentant vertice turrim. 233 Quae levibus lignis nulla compagine pressis 234 facta tremit, semperque labans similisque cadenti 235 volvitur, et moto nutat tremefacta cerebro. 236 Haec domus est falso casura palatia mundo. 237 Incolit haec. Jacet ille senex, juvenisque videri 238 optat, et insano diffundit balsama vultu 239 rodere signa parans. Vasis myropolia multis 240 accipit, inque cavas expendit plurima rugas. 241 Hoc facies renovata vigens, os labra genaeque 242 purpureae, viridesque sinus flammantis ocelli, 243 auricomumque caput Phrygios spirabat odores. 244 Vestibus ardebat murex, aurumque lacertis. 245 Hinc asini venerantur herum. Et jussa tyranni 246 bruta ferunt summi. Tauros ursosque canesque 247 saetigerosque sues crinitaque colla leones 248 illinc inde lupos. Mira jubet arte furentes 249 insimul esse. Sedet famulis blanditus, inanes 250 illecebras requiemque fovens, hic crura lavanda 251 postulat. Ille pedes. Hic leni basia fronti. 252 Lingit et ille manus. Capitis dirunciat ille 253 eluviem. Parat ille vias. Hic percoquit escas, 254 ille gerit. Placidis hic sternit lintea mensis. 255 Laudat et ille domum. Quam circumcirca vagatur 256 turba fremens, juvenes nuptae innuptaeque senesque. 257 Ah ! Deforme genus miserandaque signa malignis 258 ulceribus. Truncas fert diro hic vulnere plantas. 259 Perdidit ille oculos. Hic victae brachia dextrae. 260 Auribus ille caret. Vacuusque hic dentibus. Omnis 261 turpes turba notas patitur, quas improba versat 262 sola fames ipsis expleri nescia votis. 263 Passibus incertis totam plebs anxia turrim 264 circuit, atque phalae poscebat munera laetae. 265 Gens incompta nimis. Nam segnis tergora fordae 266 hic stimulis. Hic portat equum sed frena ruenti 267 deficiunt vel sella pedis vel defuit urna. 268 Ille super taurum. Crudelem hic desuper hircum. 269 Non sic torva phalanx ridenda incessit eorum 270 annua qui fosso fecerunt moenia limo, 271 haec velut. Ecce feras geminato murmure voces 272 mittit, et ut noti lucretur dona pericli. 273 Fundit quisque preces avido clamore. Dolendus 274 surgit in astra sonus. Requiem non carpere mundo 275 fit licitum, quin fundat opes, compulsus et urget 276 divitias exire feras. Nec forma nec ullus 277 ordo dabat, fugat ipse modos largitor, ubique 278 funditur, et multis erumpit gaza fenestris. 279 Confluxere viri. Tamen hos fortuna vocabat 280 (fortuna ignaro non quae male credita vulgo) 281 expulit hos, fugiunt pulsi, gaudentque vocati. 282 Quos fortuna vocat, non vi non tempore frustra 283 deveniunt. Ipsis concurrunt vota metallis. 284 Quos vero undisonis arcet fortuna flagellis 285 non properare juvat, celeres non pandere morsus. 286 Aes fugit, utque manus fallax anguilla tenentes 287 lubricus haesurum delusit nummus hiatum. 288 Ast aliis et sponte venit, sequiturque per omnes 289 mittitur usque sinus, ipsoque in pectore quamvis 290 dormiat. Aut sparsas invenit pulvere gemmas 291 ille vel argenti vel montibus obviat auri. 292 Sic sibi terra favet. Dein postquam cuncta supersunt 293 voto carnis, eunt fluvii ludentis ad hortos 294 ad laevam graciles. Florum quibus inter odores 295 dulcibus in ripis pleni sternuntur. Inertes 296 et Venerem Bacchumque petunt, vinoque sepulti 297 luminis oblito cesserunt guttura somno. 298 Viderat haec mulier. Floresque induta cadentes 299 exterior laetae formoso in carcere turbae 300 invidet. Et medio subscalpens ilia visu 301 sollicitat mentem stimulis ardentibus omnem, 302 iret ut immundae saeva in triclinia mandrae. 303 Deprimitur mens ipsa videns, nec ferre lebesum 304 compos ut ante gradum. Tenuemque exterrita pyrgon 305 qua fragilis pompa currebat mundus in alta 306 deridet. Faturque. Nocens insane quid ista 307 magmata ? Quid saevos occultas perfidus annos ? 308 Invia finis adest, capiti silicernia diro 309 jam prope facta sonant. Cur non moritura recedit 310 impietas ? Fraudes propriori fine minores 311 debuerant captasse viros. Dirissima crescunt 312 gaesa doli semper ? Fortescitque impetus ipsa 313 morte instande furens ? Fucatis floribus omnes 314 fallis, et ipsa domi furvis obstricta catervis 315 lumina dant faciles aditus venientibus, acto 316 damno exire negant. Quid summa, o perfide, lingis 317 ossa necans ? Quid nos signis fallacibus actos 318 erigis ? Utque tenes ursis canibusque terendos 319 prostituis ? Tua dona petat, te diligat omnis 320 insipiens, has quaerat opes mens inscia ; noscit 321 qui te saeve fugit, teque effugiente nec ipsum 322 insequitur. Ceu qui belli jam damna cruenti 323 expertus multo pontem facit hostibus auro. 324 O dolor ! Aeterno mens o male perdita damno 325 mens utinam angustae ventum deprenderet orcae. 326 Tempus abit. Lex ipsa sedes, et culpa nefandi 327 pectoris. Heu ! nodo quis me religabit ab isto ? 328 Graminibus mors alta latet, caesorque machaeram 329 veste sub occuluit. Niveo ne crede colori. 330 Mutat eum tacitis quaecumque ad nubila ventis. 331 Despice blanditias miseras. Mel mellis inane 332 nil nisi nomen habet, vanae dulcedinis auram 333 temne. Furit propriam sequitur qui cernuus umbram. 334 Mota comes nihilum. Sed plus aversa tuetur 335 ipsa animam torvo prunam expiscata batillo 336 ignibus in mediis. Moresque offendere malthae 337 mente cupit. Versamque in mundi gaudia frontem 338 surrigit ista loquens. O si mihi fata negarent 339 te sociam quamvis despecti in corpora porci 340 sorte darer. Meus hostis abi. Cum gaudia cernis 341 certa fugis vanos inculcans quassa tremores. 342 Hei mihi, semper obes. Visa dulcedine diris 343 vocibus in graciles in pulchra exedra liquores 344 ire negas nimium frausis extorta loquelis 345 argumenta movens nostrae invidiosa quieti. 346 Tu placidis flammis dum grato obsistis amori 347 acclamas rabiem gladios tormenta. Simulque 348 nunc eadem ad magni gratissima gaudia mundi 349 ecce neces, gladios. An semper tela ? Necesque 350 semper ? Et a laevis cantata pericula corvis ? 351 Regna superna canis quae non tamen impia noris 352 et terrena siles oculis quod pervia ? Quisnam 353 hic furor ? Humanae contemnis gaudia vitae ? 354 Det mihi cunctipotens haec dulcia pascua, soli 355 ipse habeat sibi summa placens. Hoc orbe beari 356 et super estque satis. Nam si Deus ipse supernus 357 cuncta potest, coliturque sacris, divesque potensque 358 est similis domino cui cuncta potentia magno. 359 Ipsa potestatis felicia nomina quis non 360 optet, quae miseros et vili ex pulvere natos 361 efficit esse pares illi qui maximus orbi 362 praesidet. Humanas haec sola potentia turbas 363 dissimiles facit esse bonis, mortaleque longe 364 unigenum distare genus. Metuenda potentes 365 nomina dant linguae fraternis patribus ortae. 366 Una parens omnes aluit. Venerantur, adorant 367 hos alii ; praecepta ferunt. Cur jussa ministrat 368 divitis aeger inops ? Unde hoc, dic unde videmus 369 lucere impositas plenis gaudentibus aras 370 et crura arreptis miserorum flexa calyptris ? 371 Hoc venit a nummis. Hoc sancta potentia. Summas 372 digerit ista domos. Haec famam extendere magno 373 dat juveni nitidam. Totum memoranda per aevum 374 Caesaris arma. Duces sola haec commendat ab ipso 375 quo posse aeternas implerunt nomine chartas. 376 Praecipit haec, jubet ipsa, vetat quod praecipit, urget 377 quod vetuit, plenaque potitur libera doxa. 378 Gaudia sola refert. Obstantia membra cicurat. 379 Blanda beat dirimens quae velit secta. Favores 380 perbibit ista pios iratis guttura loris 381 arcet, et haec ipsis vel mutat sidera verbis. 382 Haec juvenem cererem, veteris gutturnia Bacchi 383 fercula summa vorat Phoebo mutata sub uno 384 saepius, et pulchras digitis languentibus escas, 385 pomaque quae longo duxerunt somnia mundo. 386 Utitur haec properis quorum implet vota ministris 387 reddere magna potens, hujus diapasmata nares 388 usta tenent, ostrumque manus mollesve lacernas, 389 auris laeta sonus palpati carminis, illi 390 leniter appositos ruspatur visus elenchos. 391 Denique si sensum plene facit esse beatum 392 posse frui cunctis saturato pectore votis. 393 Sunt paradisus opes. Aurum liquet esse supernum 394 quippe bonum. Impensis quoniam mortalia nummis 395 corda videre queunt plenis sua gaudia votis. 396 Quid vetat optandi divina palatia mundi 397 quaerere me, rutilum domino cui militat aurum, 398 copia dives opum, felixque pecunia nullis 399 laetitiae caritura modis. Qua principe regna 400 sancta paranda viris hominem factura beatum. 401 Desieras inimica loqui. Tunc perculit horror 402 sanctam animam. Gemebunda dolet, testesque supremos 403 ante citata polos lacrimans sic incipit. "Alte, 404 alteparens, miferere mei. Surrexit iniquae 405 impetus omnis aquae. Limoque immersa sub atro 406 puppis anhela jacet. Laterisque urgente procella 407 dirius in cassos oritur celeusma rudentes. 408 Labor. Et ipsa rati minitatur Scylla bifronti. 409 Scylla cerostratis nimium calefacta tubullis, 410 frigida fulta focis hamatis torrida prunis 411 da, pater, auxilium. Saevo calcata sub hoste 412 ne facies sit cara patri, quae missa deorsum 413 ni servata ruet. Stygio non apta tyranno 414 pecora habet vivi soboles pulcherrima magni. 415 Cincta latus flammis. Habet haec fundamina vero 416 velle frui. Sed pigrat iter nox atra. Capillus 417 horret in accessu. Qui pelleret ipse timores 418 hos fovet ille metus. Sociis colisa tenebris 419 lux oculata jacet. Primoque avulsa per auras 420 funditur. Hanc diro ne flectens subdola ferro 421 arceat oro juves. Carnemque adversa jacentem 422 prona dolis inquit, reptili credula fraudi, 423 perniciosa comes, quae praemia parva secuta 424 temporis, aeterni fraudaris munere doni, 425 cur petis hic requiem misero subjecta labori 426 continuisque malis in nullam nata quietem ? 427 An legem superare vales, qua cetera sistunt 428 supremum subitura Jovem, quam rupibus altis 429 scripsit in infecto materna superbia mundo ? 430 Quaere placet requiem. Si quaeris, quaeris ab isto 431 qui locat in mota sedem tremebundus arena. 432 Erigit et pulchrum ventorum ex vertice collum. 433 Instabilisque labat cuncta admomenta. Rubeat 434 tunc alius, nunc alter adest. Tempusque per omne 435 hac velut arte ruens semper mutabitur. Hoc et 436 ut fuit ante manet quia semper perfidus, atque 437 ludit ut ante viros fraudis mala dona petentes 438 nonne vides auri quantum frustrantur amores ? 439 Ut numquam invento perdat se proditus auro ? 440 Non viden ut nihilum ferat anxia turba furorque 441 perdius, et vanae media sub nocte lucernae. 442 Assiduus premit ossa labor. Circumstat ubique 443 pestis onus, mortisque acies, ac dira flagella, 444 saevae obstantis opus fortunae, torva citatos 445 arcet, et ignaro largitur cuncta sopori, 446 quaepotuit. Non fixa tamen, volvenda rotisque 447 excussis rapido vertenda in nubila morsu. 448 Summoti properant acrius. Sistuntque furori. 449 Aspice quo fremitu discors sibi turba, furensque 450 vulgus hiat, nummum cupiensque e culmine lapsum 451 dente auferre cadit, rigidisque in cautibus ora 452 scindit anhela. Manus aliorum evellere gemmas 453 invito volvere solo. Sub montibus altis 454 deprensas videas. Aliisque parantibus omnes 455 rumpere turris opes, demissa phalarica semper 456 obstant. Sic miseras speculatur torva catervas 457 quas feriat fortuna minax metuenda quieti 458 divitis, aurato quem captat sedula fulcro. 459 Multi inopes vestri terebrato pectore mundi 460 regna, domus, trabeas, gemmisque ornata tulerunt 461 sceptra. Fatebor enim. Tamen hos dixisse beatos 462 non licitum. Dominos felices dicier, ipsa 463 regna vetant, veniunt gravibus nam mixta periclis 464 mixta dolore gravi curisque urentibus. Unde 465 rex erit inde labor. Poena inde, et semper acerbos 466 mens patitur gladios. Vigilique oppressa timore, 467 quid fortuna valet, quid longum vivere, quidve 468 livor in alta volans, et praepetis improba fati 469 tela, quid e tecto casus violentior alto, 470 pensat acerba tremens. Et quanto plenior aula 471 tanto metus crucians. Onerantes unio vestes 472 contegat, aurato concurrat plagula limbo. 473 Si suspecta lues semper, si nubibus atris 474 imminet exitium, si formidabilis exstat 475 exitus his, habeant sibi regna potentia dites 476 solliciti. Nam verus inops quem cura retorquet. 477 Verus inops qui plura cupit. Sic ditior aeger 478 multa tenens aliena petit quae possidet ipsa 479 parva putans, cum non illis expleta voluntas 480 gaudeat. Inque novas lucris inhiantia curas 481 corda quatit, placidam namque omnis turba quietem 482 invenire parat, qua non cum dives in omni 483 cernit stare domo, peregrinis aedibus illam 484 quaeritat. Inde labor. Saevique innascitur auri 485 numquam exempta fames. Hinc fraudes, murmura, lites, 486 proelia, vincla, neces : o sancta mapalia ruris 487 his intacta malis. Sed clamas 'perfida'. Quid si 488 rex pius, et propriis vivit contentus. Et alto 489 fortunam domino venturisque omnia fatis 490 commisit nihilum metuens, laetusque manet quae 491 eveniant. Grato ferat hic sua gaudia regno. 492 Falleris heu nimium, quis te tibi proripit ? Ipsis 493 quin majora petant propria pinguedine pauci 494 suffecere sibi. Sed do saturentur, et ingens 495 pax habeat sensus, hominis natura quietos 496 exagitat, gladiis et subjiciuntur, et illos 497 pestis et ira premit. Variisque agitantur in undis. 498 En fremit. En cunctos incusat crimine sanctos 499 dives in empyreum jaculatus murmura caelum. 500 Sternitur inque toris nec prosunt fulcra verendis 501 quin trepidet metuatque mori, tremefactus inermem 502 advocat archigenem. Crassae in fumibula venae 503 conqueritur letale malum frigusque focosque 504 flet miser, et rabidos medico nutante tumultus 505 intus habet. Properam minitatur flamma ruinam 506 innumeraeque neces, et plurima mortis imago 507 fronte super resident, et nummi flebilis ardor 508 excruciat, plenam meditatur turbidus arcam 509 quae maneat rapienda suis, longoque furore 510 excorianda cito. Dolet hanc in patribus esse 511 quae sibi per tales fuerat cumulata labores. 512 Odit et inde genus, crudeli pectore natis 513 invidet, haeredes tacite exsecratur et omnes. 514 Nempe quibus magnum genitoris funera votum 515 esse putat, velut ipse videns annosa solebat 516 ora patris mandare neci, saevumque minari 517 dentibus. Inde pavens haec quae male fecerit ipsi 518 eventura gemit victus se judice. Nec jam 519 mortis, sed gazae moriturum paenitet, ipsam 520 uxorem et natos famulos suspectat, et ipsum 521 adtrepidat medicum, memorans quae ferre parabat 522 perfidus armato Nicias fera pocula Pyrrho. 523 Adde quod e magno nascuntur plurima sceptro 524 crimina, nam saevae scelerata licentia carni 525 fit stimulus. Vitiumque fovet sub limine passo. 526 Haec super instantem trepidat mens anxia mortem, 527 seque memor sceleris cruciat, torquentis imago 528 est ante ora minax armata harpagine. Cernit 529 jam jam tela necis, censoris verbera, summum 530 et superesse Deum poenis aequalibus inde 531 pendit acerba dolens regno quid noctis Averno, 532 quae super astra dies, nitidis quae gloria caelis, 533 quae requies ? Quae vita manens ? Tunc pungitur horrens 534 fletibus et flammis, et inania gaudia vitae 535 cogitat. Urgentes aeternaque vincla dolores. 536 Laetitiaeque cibos, quam parce olfecerit, et quae 537 hos maneant tormenta. Dolens tunc malit egentis 538 nomen et innocuo miserum vixisse sub agro. 539 Odit et immanem faciunt quae regna Neronem, 540 te, Ptolomaee, ferum, te Sardanapale subactum 541 illecebris. Te magne reum te Caesar iniquum 542 foedifragum Caium simul et te Marce cruentum, 543 et te Sylla rapax, et te Catilina furentem, 544 te Salomonque rudem, qui rex cum plurima possis 545 horrida multa facis sapiente indigna. Sed hostis 546 das aliquem plenum nulla formidine tactum 547 immunemque metus, nihilum quem terreat Orcus 548 umbra furor Phlegeton nocturnaque monstra quid hujus 549 non erit in votis quaerenda potentia ? Nonne 550 hujus posse bonum supremi nominis unum ? 551 Ha miser infelix dic qua ratione petendum 552 esse bonum valeat terrena potentia quae sit 553 pulsa, incerta, labans, volvendaque semper iniquis 554 temporibus, moritura fugax infida jubente 555 sorte cadens. Tandem si vera est gloria nullo 556 fine premi, nulla est morituris gloria rebus, 557 quanto minus miserum finem sperantibus. Ecquae 558 nostra manere valent ? Moriturae semine carnis 559 omnia nata ruunt. Et florida cuncta senescunt. 560 Jussa mori in nostro quae sunt felicia mundo. 561 Exsulat orbe quies quae nunc deserta fuerunt 562 ante domus. Quae sunt, vel jam cecidere, creatum 563 his genus hoc laqueis. Quae corpora suspicis olim 564 interitura manent, stant altis funera regnis. 565 Et nunc summa vigent. Et nunc ruitura minantur. 566 Tempus edax rigidis contrivit robora labris 567 omnia, principiis nihilum mortalibus usquam 568 non mortale datum. Velut et sua littora mordens 569 sorbuit unda rapax, directa et prava vetustas 570 abstulit. Heu, quales Syriae gens perdidit urbes ! 571 Graecia, quos populos ! Quas gentes Thracia. Quantos 572 Troja viros. Quot Nilus opes ! Quae sidera mundi 573 moenia laeta cadunt ! Penitusque exesa videmus 574 fundamenta solo, nec duris invia rastris 575 quae prius aeratos ridebant saxa caminos. 576 Non quia non duri ventura pericula fati 577 quis metuat : securus erit, nec fixus, ut hostem 578 non cavet. Illa magis quae numquam credita laedunt. 579 Plus nocet incauto rabies inopina per omnes 580 insperata vias. Pestis qui nulla timebant 581 hos gravius citiusque premit. Clam qui involat atrox 582 clam rapitur murus. Triplices experta furores 583 Laomedonteae jam caelum aequantia Trojae 584 culmina non flammae formidant tela, nec undae, 585 non Priamus Graios. Capitur sed fraudibus. Ibant. 586 Jam timor omnis abest. Jam longo compita luctu 587 libera. Jamque quies jam thyris somnus apertis. 588 Quid miseris sors alta potes jam pace quietus 589 armifer obruitur populus, ceciditque superbum 590 Ilium, et ex alti tamquam si culmine caeli 591 Troja cadit : sic fixa prius, sic alta, moratae 592 invidiosa neci. Quid Troja est altius ipsa ? 593 Quid tempsisse tuos poterat fortuna furores 594 hac melius ? Patitur gladios, et nocte sub una 595 tota ruit. Tu, Roma nitens, cui purpura servit 596 quamvis Marte potens, et quamquam mitior esset 597 sors tibi. Et aeternos victuram Jupiter annos 598 diceret. Et quamquam promissis conscia tantis 599 nigra palus, serum jam jam Saturnia votum 600 cernit, et exstinctos deflebat Cypria natos. 601 Sed Brennum sua fata trahent. Manet Ardea saevos 602 in Gallos, poenis solvetur et Alia justis. 603 Nil manet in nobis. Exit dolor altus ab ipsis 604 deliciis, a pace furor. Nox, funus et hostis 605 instat in incautos. Portis bipatentibus intrat 606 exitium. Causis et deficientibus omnes 607 prospera letiferas invenit dextera causas. 608 Heus, ubi tecta jacent Ninives fulgentis ? Athenae 609 dic ubi ? Sed durum patiantur moenia casum. 610 Ebibat ipsa suam cum terra est concita terram. 611 Redde feros dominos, magnorum nomina regum. 612 Redde duces mundi, redde enses, arma virosque. 613 Quo latet orbis honos ? Quae nunc tot corpora sedes 614 occulit ? Auratas tellus quae occultat habenas ? 615 Redde viros. Ubi sunt ? Ubi nunc est Herculis umbra ? 616 Laomedontiades ubi nunc et Dardanus auctor. 617 Quemque timent rex Medus aquae ; quo cautus Achilles 618 Quo latet Argivae juvenilis gloria famae ? 619 Fortis ubi est Ajax ? Ubi nunc facundus Ulysses ? 620 Et Danaum princeps irerum mutatus ? Et ille 621 rector ovans una qua jam non rector in hora ? 622 Quis fuit Hectoreae post facta ingentia dextrae 623 exitus ? Et puero cui parva haec machina magno ? 624 Qui Pyrrhum interitus ? Quae pressit plaga Darium ? 625 Dic mihi quo magni vanescit curia ponti ? 626 Et Numa qui Phrygios docuit Romana colonos 627 sacra ? Remusque potens ubi nunc et Turnus ? Et omnis 628 Hanibal ? Atque aurum qui Romae natus acerbum 629 dum petit in gemmis tumulum sortitur Eois ? 630 Quique ferox grandes obstruxit in aequore moles ? 631 Hujus et angustis qui fregit numina portis ? 632 Quo socer ? Et Magnus ? Quo noster Cyrus ? Et hostis 633 Antiochus. Syrii fastosaque nomina sceptri. 634 Herodesque suis caput exsecrabile natis ? 635 Redde viros : ubi sunt ? Mortem subiere. Quid ergo 636 profluit intactae morituris pluma cathedrae ? 637 Auriferaeque domus, sublimibus alta columnis 638 atria ? Bis tinctae flagranti murice laenae ? 639 Quid superare duces, famamque extendere ? Quidve 640 regna movere juvat, sedesque implere verendas 641 gemmaatamque manum ac ardentem fronte coronam ? 642 Quid facies aversa minax metuenda videri 643 non nisi ture dato miseris ? Aurumque superbum 644 et lapides flammas, pretiosa haec denique monstra 645 condere bullatis jam tot non cognita cryptis ? 646 Regna cadunt, pulsi reges moriuntur et omnes 647 divitiae sub morte silent, aequalis egeno 648 dives obit. Jacuere pares. Equitumque magister 649 dictatorque perit communi funere, tamquam 650 rusticus ignoto qui curat vellera campo. 651 Hoc proceres parvis, hoc praestat dives egenis. 652 Quod moriens pulchrum lacrimis majoribus aurum 653 deserit in loculis. Et vela novissima portat 654 candidiora quidem, magis et properata per ipsos 655 participes facti populo saltante pheretri. 656 Excitet infestum rumpantur classica somnum 657 hic timor. Hoc tristes divini luminis hostes 658 excutiet mens ipsa videns nec pressa sopore. 659 Qui facis insano curvatum pectus amore ? 660 Undelibet scisso quis te nunc detinet antro ? 661 Tempora grata fluunt : Phoebi utque absentia noctem 662 gaudia sic rabidos pariunt amissa dolores. 663 Vita hominum mors est, et nostrum vivere longum 664 exilium, quamvis peregrinae copia genti 665 dissimilis cum torta viat, communiter omnes 666 cum metam tetigere jacent. Estconcita remis 667 imparibus ratis ista ruens, paribusque quiescens 668 utitur, ut nudos dederat natura creatos 669 sic tulit in patriam. Vita occumbente recumbunt 670 divitiae. Dominos miseris et egentibus ipsos 671 consociat commune mori : si distat Ibero 672 Hungarus, alter inops, alter furibundus, uterque 673 perdidit in magno currentia flumina ponto. 674 Quidquid habet Rubicon, Rhodanusque infusa bibenti 675 mergitur Oceano, qui nulla aut parva tenebat 676 robora, parva trahit pelago vertenda. Sed ille 677 cui fluvium non esse satis, pontoque minatur 678 si veniat violentus, aquas nomenque decusque 679 miscuit et vasto sub gurgite perdit honorem. 680 Quid sequeris somnum. Brevis est et fluxa voluptas 681 mundus, inanis odor. Pontoque est puppis in alto 682 jam disjecta labans undis oppressa malignis. 683 Fracta senexque domus primo superabilis euro. 684 Letalisque liquor. Mellitaque toxica longis 685 prandia post fatuo lacrimis solvenda catillo. 686 Cerne furens pretii fastosa potentia quanti 687 gaudia mundus habet, curis vigilantibus omnes 688 quae petimus propero per tanta pericula gressu. 689 Antea fraudatos brevis haec quam vita soporque 690 deserat, illa cadunt pelago summersa furenti. 691 Exterit. Haec tempus mordens venientibus annis. 692 Casus et illa necat, saevoque eversa furore 693 sortis, et ut fragiles abierunt vana sopores, 694 ast illa ut leti suprema cacumina fati 695 jam tenuere cadunt. Subitoque expulsa moventur 696 hac serie, si jam nequeant ascendere supra 697 inferius collapsa ruant. Sic omnia terrae 698 dona nihil. Nihil umbra levis quam quaerimus. Et si 699 copia duret opum pompamque in funeris ipsos 700 ducat heros pullata comes. Haec ergo per istam 701 vel nihilum valuere moram. Nam somnus et umbra. 702 Vita virum caecos vana spe ludit amantes. 703 Eheu, sed primum funesta pecunia verum 704 dicitur esse bonum per quam sit vana voluntas 705 optatis satiata suis. Heu, quanta petuntur 706 eversura domos dominis optantibus ipsis. 707 Crederet hoc quisnam, terreni ancilla metalli 708 esset imago Dei ? Cur non o caeca superbum 709 agna lupum sentis funestaque vota. Pararis 710 vermibus esca tuis. Si visu est altius isto 711 esse beans summoque locas in vertice finem ? 712 Non erit hoc nummus calida fornace terendus 713 sub limo terraque latens, pedibusque sub imis 714 erutus, et vilis veniens mercede laboris. 715 Proh scelus, et dirum perfecti nomina damnum 716 consequitur ! Totos vera implet gloria sensus 717 invocat iste sitim nulli satis usque, furentem 718 sollicitatque fames, rabies radixque malorum. 719 Invenit hic madidas sociorum sanguine dextras. 720 Bella, dolos, et furta parit, mutataque caesi 721 testamenta probat. Linit hic et melle venena. 722 Armat oves, tacitosque canes nunc ludere, nuncque 723 terga venenatis hortatur laedere linguis. 724 Hic Syrios ad busta vocat. Mentitur et acta 725 criminis. Hic famam blandito teste decoram 726 impetit. Et rabiem fucatae caedis in omnem 727 irruit. Hujus amor celeres per devia passus 728 excitat. Hic solitis adjungit Mathea succis. 729 Pallantesque immutat heros. Hoc machina discors 730 efficitur. Renovatque domos, quaeritque latebras 731 saepius et primo diras ululante secundum 732 non saturat. Jacet ille gemens nam prospicit alas 733 temporis. Orbatae metuens alimenta senectae 734 jam timet intrantes per multa foramina mortes. 735 Ni solet ut plena moriatur nummus in arca. 736 Astalius cum sumpsit eum, servumque recentem 737 nummus habet, tunc jam requies aufertur. Et ipse 738 somnus abit. Vigilatque acies mirabile dictu 739 semper. Et in cunctis horrenda pericula factis 740 obstupet. Hinc vigiles tempesta nocte latrones 741 clamat adesse furens, gemmaeque latibula clausae 742 saepe iterumque iterumque parat. Nunc ducere secum 743 cogitat et pressis adjungit corda metallis. 744 Et manet usque domi, ne jam metuentis avari 745 indicium populis auri videatur in uno 746 semper stare loco. Tremulus formidat et exit. 747 Pauca foro juvenum laudavit et agmina. Quaestor 748 en venit. Ille timet, plenosque ardente metallo 749 concutit arte sinus. Nec tantum viscera vellet 750 causa quod his diu servaret tutius aurum. 751 Tentat iter. Riguere animi, nec ut ante capilli 752 mansere, ut nitidis fulgentia moenia saxis 753 cernit. Ad haec domini pereuntia pignora saevi 754 luget. Et hinc partes timidus speculatur in omnes. 755 Raptores jam jamque videt. Jam credit apertum 756 ense latus, lacrimasque ciet. Nec morte, sed ipsis 757 divitiis. Punctusque tremit, cum forte viator 758 occurrit fossaque argentum condere terra 759 vellet. At instat amor. Nec nummum linquere solum 760 audet, ut ignotis dominum si deserat agris 761 miles Hispani memoratus dogma Sigerni 762 horreat. Et flexis iterum formidine ramis 763 pallet ubiquedolens. Sic nox hunc atra diesque 764 dilacerant, dubiumque trahunt. Et si quid adesse 765 respicit, horrentes credit sibi cernere fures, 766 et timet haesuros. O nummi munera sancti ! 767 Felix quae vilem quaesita potentia mortem 768 intulit his, qui post homines urbesque coactas 769 victuram sensere necem, captivaque colla 770 victrici subiere dolo. Sed legibus istis 771 undelibet multo servata pecunia ferro 772 quaeritur. Haec unum resecat, sensumque quietum 773 distrahit, et variae deturbat pondere curae 774 pectus. Et haec votis optatur ut inclyta cunctis 775 gloria ? Quae aut semper ; aut plusquam saepe negavit 776 altum intrare polum. Quo pacem foedera rumpunt 777 hoc homines sperent felices dicier ? Ecquis 778 hoc neget ? Eoae radiantes pollice gemmae 779 nil faciunt. Nil plena domus. Nil vasa Corinthi. 780 Nil orientis opes. Ut votum pectus avarum 781 ponat, et ad pingues corrivent flumina mentes 782 viva serenatis currentia leniter undis. 783 Ergo age perpetuae si te laetamina silvae 784 pulchra movent, si vera quies, jam linque per umbras 785 ire sinistrorsum. Dextram ad convertere limes 786 arduus ad frontem. Fine est dulcissimus ipso. 787 Perge, sequar. Missis et praescia numina flammis 788 invenies. Sic fata furit. Comes ipsa loquenti 789 subditur, atque novo desiccat nubila Phoebo. 790 Despicit et mundum securis condita castris. 791 Irridetque dolis, mediumque ostenditat unguem. 792 Jamque propinquabat vitae. Sed proelia nondum 793 finierant. Invisae acies, immania tela 794 nunc etiam superanda manent. En Lucifer hostis 795 cernitur atque viri ficta sub imagine sancti 796 circuit hanc. Vestes hominique simillimus atras 797 non bene nec niveas fert. Mixto intexta colore 798 instita sanguineas onerabat lutea plantas 799 hirsutam nigro frontem abscondente galero. 800 Barba riget pilis. Nigrasque per horrida saetas 801 est manus. Et parva facies asperrima cura. 802 Os titubans, flexumque caput, quasi nuda videret 803 numina et horrescat, timeat, si forte parumper 804 gustasset liquidos latices, aut integer illi 805 sit saccus. Dubitatque loquens secreta polorum 806 si reseret. Causamque rogat votique viaeque 807 quis te nostra soror per colla haec invia casus 808 attulit ? Illa sinus lacrimis suffusa rubentis 809 haec ait : "O frater, fastidia pectoris acti 810 criminibus, vitaeque virens spes indita veri 811 luce boni, viventis amor." Sic fatur. Et ille : 812 "O furor ! A rigido venient pia pocula saxo ? 813 Hinc tibi desertos glaciali frigore campos 814 inde veneniferas terrae sitientis arenas 815 inspice. Flecteviam. Pullis quae ingrata ferarum 816 omnibus arta riget. Quis te, soror, alma deorum 817 sternit, ut indignum patiaris pulchra laborem ? 818 Nonne fuit satius epulas captare superbas ? 819 Ac tenerum roseis audire sub Orphea silvis ? 820 Et Veneris pia mella sequi, grata omnia quando 821 indulsit fortuna potens. Fastidia narras. 822 Non miror. Laetis nascuntur tristia causis. 823 Sed non fixa manent fastidia. Saepe videbis 824 gaudia post lacrimas. Et quae non ante placebant 825 nunc mutata placent. Numquid tibi dulcia desunt ? 826 Sunt multa in vasto quae nescis gaudia mundo. 827 Adde quod ille videns qui conspicit omnia, cernens 828 crimen, quod tectis laesit tua corda sagittis 829 verus ab intacto rasit tua nomina libro. 830 Ne quicquam pia facta petis, frustraque laboras. 831 Quo ruis ? Heu quae te dementia proripit ?" Ista 832 dum loquitur sancti dono pia femina doni 833 agnovit fraudem. Plura et majora ferentem 834 detinet. Ac tali dominum sic voce locuta est. 835 "Ah ! bene caelestem firmasti luce cohortem, 836 ne liceat jam posse malum. Ne perfidus ipsam 837 verteret, et diris fecisset crimina votis. 838 Cur non sic miseros homines ? Heu, dura potestas 839 non erat haec urso mundana in colla cruento 840 per summum tradenda Deum. Cur pestifer anguis 841 sic valeat captare viros, rabiemque veneni 842 fuderit ? An nullo gaudebunt sidera salvo ? 843 Si scelus odisti, si dira et crimina damnas 844 facta, vetare potes genitor sint facta priusquam. 845 Rumpe feros gladios, immania vincula, saevos 846 rumpe dolos : quid agis ? Cur jam tot partibus icta 847 noctifer in nostras intrabit luce fenestras ? 848 Mille hominum facies, mille et sub frondibus ipsa 849 pestis amara latet. Mille et millesima tendit 850 tela necis genitor, cunctoque in tempore nostris 851 hostis adest foribus, valvasque ad turba retectas 852 extensura plagas. Fumo cupit ille superbo 853 sceptra furens, alius meriti non motus honoris 854 ambitione calet, flammisque hic turpibus. Ille 855 invenit in rutilo letalia vincla metallo. 856 Undique bella sonant horrendaque tela parantur 857 undique raptor hians, et acetum induta sinistrum 858 mella gerens lassis quae infundat sensibus. Ille, 859 ustus ob invidiam diro male murmurat aestu. 860 Ille amat hoc, quod cuncta vetant. Nec pertimet illex 861 innatam rapido lucem exstinxisse furore. 862 Odit et hic. Tantos patietur terra tumultus ? 863 Inclyta si clari populis quod moenia caeli 864 rex habitanda dares operosa in voce creasti. 865 Profuit hoc quidnam, patiens cum cernis in isto 866 gurgite colla tuae funesta ad jura catervae 867 ire per insidias sceleris ? Quid gaudia viva 868 aethereasque domos promittes ? Nullus habebit 869 captus in insidiis. Reptili prendimur hamo 870 hostis, et in medio spoliamur itinere. Numquam 871 ibimus in clarum promissaque munera regnum. 872 Cerne, pater, caras inimico daemone turbas 873 urgeri. Pessumque trahi, cum lumina tentat 874 nox violata feri nebulis invertere morbi ? 875 Cerne, pater. Vani valeant cur retia somni 876 facturam captare tuam ? Cur dulcis imago 877 principis hoc mundo flammis agitatur acerbis 878 ac stimulis pravae quae membra extorqueat hydrae 879 membra per infernos iterum ventura labores. 880 Cerne, pater, laxos divina in jura Daceos. 881 Has scelerum poenas, et dira haec vincla dedisti ? 882 Criminis ultores occultaque tela parantes 883 hos facis. Ipsa tuos voluissent fulmina natos 884 caedere missa prius, quam tot jam fraudibus ipsos 885 dextra Acherontei jugularet saeva tyranni 886 ah ! melius merita periissent omnia clade 887 undarum, selecta Noes quam ligna natantis 888 ad mala servati servassent semina mundi. 889 Sed quid stulta loquor ? Quae demum insana voluto ? 890 Ludimur a nobis. Canis allatrare ligatus 891 non mordere valet. Socius protector ab alto 892 detinet hunc. Et mens potuit pia vincere. Sed nos 893 arma damus sceleri. Scelus et sub corde foventes. 894 Hosti alimenta damus, capnodem in bella ciemus 895 sollicitum. Nostris fracti miserabile telis 896 sternimur. Heu, miseris qui sic millesima fraudis 897 sustulimus per tela rapi, victoria numquam 898 vel concessa semel ? Non quam pugnare putandum est 899 sit grave. Sed (...) clari quae sint quanta tropaei (vers lacuneux) 900 gaudia proflictos tabulis ostendere Parthos, 901 victorem et fractis venientem incedere muris. 902 Scilicet et quoniam nostras sol ipse tenebras 903 justificus cognorit agens frigusque dolosque 904 sum quibus icta ruens, miseram spe pellit ab omni ? 905 Quin potius mutanda cado. Via prima salutis 906 nolle pati. Conversa Deo mutabor ut ipse 907 praevidit. Priscaque jacens si faece resurgo 908 nil vetat ut medico confidam saucia justo. 909 Ah ! fugiam. Nec mentis erit certare loquendo 910 fraudibus. Hic magnos Chrysippi abscindere nexus 911 fraude potest. Procul, o juvenes, discedite. Novit 912 mille nocendi artes. Occultis inclyta nodis 913 compsit verba senex. Et voces arte togatae 914 cassigera vanas informant fauce chimaeras." 915 Haec effata fugit. Digitosque immittit in aures 916 exclusura sonos venturae vocis. At ille 917 liquitur in nigras diris stridentibus auras 918 miratus mulieris opem, discussaque vincla 919 funditus. Illa Deum domino carissima Christum 920 ardenter sequitur tandemque sub aede Simonis 921 invenit. Et deflens Christi pudibunda decoros 922 osculata pedes lacrimis hos saepe lavabat. 923 Tergebatque gemens sparsis hinc inde capillis. 924 Abstersos pretii mulcebat et unguine magni. 925 Jamque oculi fontes fuerant. Iterumque lavabat 926 tergebatque tacens humilis nam conscius actis 927 alligat ora pudor. Pavet, ardescitque tuendo 928 vultus, Christe, tuos. Sed pectora pandit. In illis 929 solus erat Christus vitiis furiisque remotis 930 per chariten. Dominus contrita ut corda supernus 931 inspexit. Maculas peccataque cuncta resolvens 932 suscipit hanc. Et qui flammis praevenerat, idem 933 adjuvat, illa luem tenebrasque exuta priores 934 jam residet turbis post primam prima beatis. THALICHRISTIAE LIBER VIGESIMUS v.1 Te quoque sancta salus et te memorande canemus, 2 Lazare, qui flenti vixisti redditus orbi. 3 En Deus horrifici sede hunc pallente barathri 4 voce vocat viva. Tenuit mora nulla vocatum. 5 Et jam verna necis, jam turbae ascriptus amarae 6 volvitur ad superos, ac post umbracula caeci 7 terroris, gemitusque domos, noctemque profundam 8 vivit, et alloquitur socios interque loquendo 9 major ut orcifragae celebretur gloria dextrae, 10 expertus nuper prandens sermone silentum 11 exsinuabat iter, funestaque regna, dolensque 12 vulgus, et horrendos ira et caligine lucos 13 indicat. Antiquis ignotaque prodidit annis 14 Tartara carnati sub nomine pallida verbi. 15 Has fundentis opes. Magnum est quod claudus apertis 16 gressibus aequor habet, magnum est quod in aethera tollit 17 mancus utramque manum. Quod mutis claustra ligati 18 sunt resoluta soni. Linguae ac vox reddita, quae tot 19 mugitus dedit ante feros, et mentis anhelae 20 horrida vivificum discussit vincula verbum. 21 Hoc etiam magnum est quod lucem caecus ademptam 22 suscipit, obscurans humoris nube dolor quam 23 abstulerat miseris oculis, tactusque profundas 24 excutiens nebulas tenebrosae frontis honestos 25 accipit orbe dies. Magnum est quod caecus et alter 26 numquam visa novis excepit lumina membris 27 sputo et lucifera consperso pulvere dextra 28 natura orbatis gemmae apponuntur ocelis. 29 Parva tamen Domini suprema potentia Christi 30 haec reputat, carum nisi regno mortis amicum 31 liberet. Et manes proflicto terreat Orco. 32 Ecce Deo carus peracuto Lazarus igne 33 nincitur. Et flamma perdebat rosus ab ima 34 jam radicis aquam. Jam faecem sanguinis ustam 35 frons patitur, medio velut ardent membra camino 36 cuncta simul. Tecto timuit jam dextera pulsu 37 arcigenis. Jam labra cibum, jam tempora somnum 38 nosse negant. Dulcem quacumque ex parte quietem 39 pernicies inimica rapit, laeditque tuentes 40 saepe venenati clamor miserabilis aegri. 41 Jam neque clamor adest, laceras actura querelas 42 vox deerat. Tristes morbo crescente sorores 43 caesa velut fratris conclamant corpora. Summae 44 lucis opem Dominumque optabant cernere Christum, 45 imperet ut flammae, ceu quondam fecerat undae 46 interea natura viri serpente veneno 47 vincitur, aeterno clauduntur lumina somno. 48 Aeterno, Christi si non pia numina nostri 49 aspera crudelis rupissent vincula mortis. 50 Jam morti successit honos. Laus inclyta caesi 51 dicitur : ut castus, prudens, miserator, et aequus 52 hic fuerit. Clarae certissima praemia vitae. 53 In tumulum fertur, legali more parantur 54 exsequiae tristes. Funebres caesus honores 55 accipit a populo, taetroque absconditur antro. 56 Quattuor ecce dies sub duri tegmine saxi 57 torpebant nigro foetentia pectora tabo. 58 Roduntur nares. Et apertis dentibus horrens 59 os erat, et rari velabant tempora crines. 60 Jam nova de putrido properabant germina dorso. 61 Jam sua letales aptabant pabula vermes. 62 En Deus ? En magnus Dominum se ostendere Christus 63 voce parans, solo fracturus funera verbo 64 advenit. Hunc tristes postquam aspexere sorores 65 postque juges lacrimas et verba precantia. Postque 66 languentes animos narrataque funera. Venit 67 ut videat juvenem, qui viderat ante jacentem. 68 Ut verbi viventis opes pia turba videret, 69 cum videat caesum Christo veniente citatum, 70 jamque sepulcralem miserandae carnis ad urnam 71 ventum erat, efflebant germanae. Flebat et ipse 72 cunctipotens, lacrimasque beans fundebat et illas. 73 Gaudia qui cunctis partitur mentibus ipse 74 vir dolet. O pietas ! lacrimatur tollere fletus 75 qui valet hic nostros. Vel quod jam dulcis amici 76 optima post paucos visuram numina menses. 77 In fera sordentis mentem contagia carnis 78 temporaque in nostri morbosa reduceret aevi. 79 Vel quia tunc meminit deceptae gentis, iniqua 80 quae sub nocte ruit. Viva quam morte peremit 81 vita nocens, dirique inclusit pestibus Orci 82 funus in aeternum. Velit hos clementia rursum 83 vivere quod forsan jam vere experta relinquant 84 Tartara. Justitiae prohibentur legibus artae. 85 Sive quod agnoscant, mortem spoliare cruentam 86 qui valeat verum mortali corpore Christum 87 esse Deum, lacrimis fateantur terrea fusis 88 membra. Simul medici fateantur numina sancti, 89 qui videant ruptis illum jam exire cavernis 90 pressum morte tribus caruit qui luce diebus. 91 Ergo ubi dat lacrimas turbato pectore miras 92 Christus, et infremuit commotus. "Lazare, dixit, 93 surge sepulte foras." Subito tremebunda cavernas 94 vox ferit haec Stygias. Stupuerunt Tartara magno 95 quassa metu. En triviis Erebus patet altus apertis. 96 Mors violata jacet muta stupefacta. Chaosque 97 intremuit ruptis post saecula tanta tenebris. 98 Extemplo caesus Domini clamore citatus 99 vivit desertas anima repetente medulas. 100 Surgit et aeterni veneratur numina Christi. 101 Infernisque locis dirae statione gehennae 102 multa refert nobis. Manifestaque nuntia Ditis 103 attulit. Et turbam pavefecit voce videntem 104 inde ubi quam saevo mulier subducta barathro 105 gesserat infusam per membra nitentia nardum 106 olfecit Judas scelerato corde. Magister 107 haec ait : "In vacuos cur tantum perditur usus ? 108 Quid caro per talem lucratur sancta liquorem ? 109 Si juvat, et tantum placuit, praestasset egenis 110 hoc conferre dapes. Charitas Deus. Ipse superbum 111 temnit opus." Dixit. Sed non quia respicit aegros. 112 Fur petit haec vendi, loculisque ut cetera condi, 113 quae rapere ille solet. Christusque haec inquit : "Amici, 114 hanc sinite. In nostrum servabit facta sepulchrum. 115 Tempus in hoc nostri praevenit munere belli. 116 Non vobis totum venio mansurus in aevum, 117 sed mendica manus sub nomine pauperis almi 118 semper erit, Christi quae det pia pignora vestri." 119 Interea pavidi tot miris mota popelli 120 turba videns Christum famulis cenantibus almum 121 discubuisse, venit Dominum visura, simulque 122 cernere te cupiunt, qui caeco eductus ab antro, 123 Lazare, funesti rupta jam lege barathri 124 ostendis Christi nomen numenque decusque. 125 Ut jam furva cohors miserae te destinet arae 126 poscat et in poenas, quod te referente salutis 127 auctorem pia turba vocat, votoque fideli 128 laudabat caecum reserantia brachia bustum. 129 Jamque aurora nitet, primum rubicundus ad ortum 130 sol veniens madidam fecundat lampade terram. 131 Ecce Deus parvo caelorum factor asello 132 ibat ovans sanctamque intrabat mitis in urbem. 133 Mitis, ut ante sacris audivit filia verbis. 134 Ecce et turba suo quae ad te, Hierosolyma, festo 135 venerat assumptis Christo datur obvia palmis 136 vestibus et stratis resonant, verumque fatentur 137 principis imperium. Vocisque et cordis honore 138 sit bonus et felix domini qui nomine nostri 139 rex venit. Haec sancto pax sit gratissima templo, 140 gloria, vita, quies. Genus, o fili inclyte, David 141 solve tuum gaudentque animis "hosanna" canentes. 142 Haec pia liventes turbabant carmina vultus, 143 scribarum. Dicuntque Deo qui lege magistri : 144 "Si te nulla rapit fraudatae gloria terrae 145 si dominum patremque colis, fac ista silere 146 verba rudes. Laus haec homini non convenit ulli." 147 Christus ait : "Lapides clamabunt nomen Iesu 148 si taceant nostri." Jam jamque accesserat urbi 149 lux propior, caramque super deflebat. Et inquit : 150 "O utinam dulcis cognosses tempora pacis. 151 Hoc tibi quo pulsae cecidissent sole tenebrae ? 152 Vae tibi. Nec sentis totum diffusa per orbem 153 lumina, nec pacis regnum, nec vera salutis 154 pignora. Venturis mandatum est currere saeclis. 155 En erit, adversis cingantur moenia turbis 156 donec victa ruas, vinctosque in terga nepotes 157 gens inimica trahat. Supremisque ignibus urat 158 has arces, haec templa tuo polluta furore." 159 Sic effatus abit, templumque ingressus ementes 160 pellit, et arifragam castigat voce catervam. 161 Sacratamque domum vetat incestare. Sed atros 162 saeva sacerdotes vexabat cura, furentes 163 et scribas, vulgique duces Christumque Deumque 164 perdere saepe parant. Divina at facta videntes 165 haerebant. Odiumque tacet mens improba namque 166 ipse admiratam suspendit voce catervam. 167 Cumque superna suo daret euangelia templo. 168 "Ecce simul sceleris patroni crimen ad ingens 169 convenere patres. Christumque affantur, et illum 170 ista rogant : "Quis tu es ? Quo surgis nomine ? Quove 171 posse venis ?" Justaque occultans numina causa 172 Christus ait : "Numquid vestri pia flumina Jannis 173 a caelo, aut mundo ?" Tunc orba ut vipera partu 174 gens furiosa silet confusaque turpiter haerens 175 cogitat ad varios instantia funera sensus. 176 Namque ea de sancto si dicat flumina caelo 177 descendisse, roget : "Cur non sunt credita ? Sive 178 sunt terrena."Timent populi subiisse furorem. 179 Quando tenent sacram quod Jannes caeliger undam 180 mittat in ambustos per jussa prophetica campos. 181 Sic mens dira pavens his curis anxia verum 182 nosse negat. Dominus candenti fronte serenus 183 haec : "Simul et taceo, nec quo sim nomine dico." 184 Dixerat et populum cernit, miseratus et illum 185 haec fatur, si forte queat disrumpere noctem. 186 "Montis homo in crassis plantaverat incola terris 187 antigeras vites. Lectis curare colonis 188 has jubet, et rigido glaebas disperdere rastro 189 et versare solum, dumosque evellere. Jamque 190 vinea maturos generabat adulta racemos, 191 jam quoque maestus erat, qui vites condidit et jam 192 tristis et aeger amans ; et multo in tempore pulsans 193 stabat acerba ferens. Sitibundo et gutture servum 194 misit ad electos cultores vitis, ut illi 195 afferat intactas selecti palmitis uvas. 196 Profuit hoc nihilum. Nam debita jura reposcens 197 occiditur missus cultoris vulnere servus. 198 Tunc aliusque, aliusque venit fructusque reposcit. 199 Hos simul et furvi custodes cuspide teli 200 contemnunt, feriuntque graves, pelluntque furentes. 201 Tunc dominus lectos altum insultare colonos 202 cum videt et flagris missos laniasse cruentis. 203 Quid faciat secum ipse putans, haec inquit : in illis 204 nil valet hoc nobis ? Dilectum mittere natum 205 convenit. Ille ferat nomen genitoris, ut ipsam 206 cum videant prolem, forsan vereantur. Et ecce 207 advenit iste. Vident et iniquis sensibus horrent. 208 Dejectique animis sic secum eflantur. Et istum 209 rura paterna manent, hic haeres solus, et unus 210 jura patris repetens. Illum mactemus. Et hujus 211 funere mellifluo soli dominabimur agro. 212 Nec mora :" Dicta parant. Infandaque pectora firmant. 213 Vitibus et natum propriis necuere repulsum." 214 Tunc delusus ait plantator : "Tollere dulcem 215 cogitat haeredem cultor selectus ? Et illum 216 perdere jure volo. Quis me nunc detinet ? Alti 217 sanguinis ultor eam caedemque et furta reposcam. 218 En venit, et pravos subacuta falce colonos 219 perdidit igne furens culturaque brachia quaerens 220 externis plenos donat cultoribus agros." 221 Dixerat haec. Ipsi dixerunt : "Protinus absit 222 absit ab haec nostris complenda parabola turbis." 223 Clara sed in caecos convertens lumina vultus 224 Christus ait : "Quid nam est ? Doctores dicite duri 225 quem reprobat lapidem dextra aedificantis. Hic unum 226 est caput, ut magni teneat fundamina tecti. 227 Qui super hunc cadet, hic veniens quassabitur, illum 228 quem super ipse ruet, teret hic per saecula longo 229 pondere." Tunc mentes stimulat dolor. Hasque superbus 230 livor edit. Princepsque vorans scribaeque rapaces 231 diriter infrendunt. Et jam nisi casta timerent 232 agmina, sacrato quae si non credula Christo 233 non inimica tamen, vatem ut venerantur, et illum 234 suspiciunt. Illa caperetur Christus in hora. 235 Sed tenuere feras meliora in tempora flammas. 236 Armanturque dolis dubio sermone nefandis. 237 It funesta cohors prolixis horrida barbis 238 macra genas deflens et longo prona cucullo 239 vincta manus ambas. Lassisque atrita lacertis 240 sic ait : "Excelsam meritorum culmine famam, 241 sancte magister, habes qui luci pervius omni 242 das novisse viarn promissa in sidera veram. 243 Dic, precor, est nostrum si jussu Caesaris aurum. 244 Fas dare, qui legem, qui ritus Caesaris atros 245 audimus nostrae rectorem gentis et unum 246 scimus adesse Deum per nostra pericula notum ? 247 Fraude armata phalanx o vanis inscia votis 248 quid petis ? Et summo placuit concurrere verbo ? 249 Quid petis ? An verum capies sermone magistrum ? 250 Instruit angelicos sola qui in voce maniplos ? 251 Candida qui jussu plasmavit sidera certo. 252 Nuncque sua humanam fracturus lampade noctem 253 advenit erranti similis. Sed prava furentum 254 corda hominum, et vastas scrutatur loriger umbras." 255 Christus ubi in tales fraudem struxisse colores 256 inspicit : "Haec fatus nunc ipsa numismata ferte. 257 Cujus imago ducis ?" dixerunt Caesaris. Ipse 258 inquit : "Et ista satis. Si sunt haec Caesaris, illi 259 reddite, quae spectant dominum, reddantur et ipsi." 260 Protinus icta silet rabies. Confusa tumensque 261 plebs nequit aeternum sceleris damnare magistrum 262 verba invita probans mirandaque dicta repensans. 263 Nec requievit enim. Tabenti pectore curas 264 sed tegit infandas. Iterumque effata. "Magister 265 cui licuit verbis arcana resolvere jura 266 doctoris digito legem referentis ab almo 267 pande, precor, voces, et sensa latentia, namque 268 jusserat haec vates. Si uxorem luce relinquens 269 prole sine horrendam pellatur caesus in umbram. 270 Uxor prole carens sit fratri nubilis ipsa 271 conjugis, utque novo laetetur nupta marito, 272 frater et adjunctae morientia semina carni 273 suscitet ipse manens septemque ingentia fratrum 274 una Sadduceo Jordanis Lara marito 275 corpora genuerat. Quorum cum primus honestam 276 accipit uxorem, vita spoliatus et ipsam 277 perdit prole carens. Tunc frater legis amico 278 subdit colla toro. Quo sic sine prole perempto 279 accipit hanc alter. Sterilisque est mortuus. Alter 280 alter et alter adest. Sic omnes ferreus urget 281 somnus. Et in toto liquerunt semina mundo 282 nulla pares. Conjux sequitur vestigia tandem 283 caesa simul. Vivis per saecla novissima versis 284 cum caro jam primos rediens susceperit artus 285 conjugis uxor erit cujus nam debita, quando 286 una tot et veros cognovit sola maritos ?" 287 Dixerat ista. Deus praesenti tempore Christus 288 inquit : "Vincla valent, hoc jungens copula, nubunt 289 hoc juvenes , illo qui digni exsurgere saeclo 290 sint habiti, et motis carnem revocare sepulchris 291 non jam fertigeras incendent conjuge taedas. 292 Nec fas inde mori, dubias nec temporis alti 293 ferre vices. Quoniam non caesi seminis, immo 294 uvuorum Deus ipse Deus, quo principe vivunt 295 omnia, qui vitam tenebris eduxit opertam." 296 Dixerat ille. Ruunt sanctaque in voce quierunt 297 ora maligna, suis nec quid jam vocibus audent 298 intentare Deum. Qui quamquam dicere nolunt 299 quamquam animos dolor altus habet, laudemque refugit 300 mens inimica, probant Christanaque lumina laudant 301 ipse rogat : "Pleno qua pandite lege theatro 302 dicitis esse satum Davidis semine Christum, 303 qui canit. Ista meo domino Deus ipse beanti 304 dixerat. A nostris sedeas rex inclyte dextris, 305 donec proflictos tenebris cedentibus hostes, 306 ponam strata pedum per saecula cuncta tuorum. 307 Cur vocat hic dominum, proprii si sanguinis illum 308 filius est, verum nec habet super omnia numen ?" 309 Est populus verbis longe stupefactus in istis. 310 Christus ad electos turba spectante ministros. 311 Haec ait : "A scribis, fratres, attendite, quorum 312 lana Tarentino violas imitata veneno 313 ventilat iratum pomposis callibus ostrum." 314 Et populo trepidante cupit verba alta salutis 315 prima sibi, et positis primum discumbere mensis 316 ante alios primum fundentia vasa Lyaeum. 317 Quique orbata vorant servantes tecta. Deosque 318 se penitus simulant, et retibus aera captant. 319 Flamma aeterna manet graviorque hos flamma, manetque 320 hos immane malum, quis magni tradita regni 321 clavis, et absorpto labuntur in antra veneno." 322 Interea in sanctum mittebant munera templum 323 multa quibus plena fervebat nummus in arca. 324 Ecce simul mediis mulier paupercula turbis 325 aera minuta dabat cui plus non ferre licebat. 326 Christus eam quamvis inopem conspexit. Et inquit : 327 "Aestimanda deo pietas non copia tantum 328 haec mihi plura dedit, nihilum quae possidet ultra." 329 Post haec sacrati cernentes culmina templi 330 pulchra coronatis mirantur tecta columnis 331 gemmatosque sinus, aurataque tegmina, summi 332 instar solis, ait Dominus : "Quae cernitis olim 333 morte terenda manent. Miseris calcanda diebus 334 obruta cuncta cadent saeclis venientibus." Illi 335 obstupuere. Rogant quo sint haec tempore, quae sint 336 signa futura prius, quae cladem fata tremendam 337 praeventura canat. Tunc ille est fatus : "Ad umbram 338 cernite ne claros seducat vipera sensus. 339 Cernite. Nam venient multi qui nomine nostro 340 ficto aderunt nostros rapturi noctibus agnos. 341 Fucatisque novam deposcent vocibus aram. 342 Corda parate duces. Caecorum et pellite fraudes. 343 Mortibus ornandos decorabunt sanguine caelos 344 non inhonora meis venientia vulnera castris. 345 Infructate necem. Nostris ruit aemulus armis. 346 Arma parate animis, et spe praesumite bellum. 347 Vincetis fracti laqueis. Fortesque silendo 348 intrepidi exspectate minas. Si proelia caedes 349 vincla ferosque sonos et magnae stragis acervos 350 audierint agni. Taceant. Timor omnis abesto. 351 Nondum finis adest. Jam, fine instante, resurget 352 gens adversa fremens perituris concita labris. 353 Vulgus in arma tonans ; et diris obvia regnis 354 regna. Tridentisoni laxata repagula venti 355 orbe labante trahent. Terras, caelum, aequora volvent 356 insimul. Et taetro miserae telluris hiatu 357 infrendent vertentque sinus, urbesque, domosque. 358 Et labor et morbi et flammae et pestis et irae 359 in sceleris poenam venient. Hominesque Jovesque 360 terrebunt pavido concussa tonitrua caelo. 361 Vos tamen ante lupi tentabunt spargere saevi 362 dentibus horrendis nostro pro nomine, diris 363 principibusque dabunt. Nec donum gratius ullum 364 quam laniare meos. Divina in signa retortos 365 esse feram. Nullas dura in certamina voces 366 quaerite. Vivit amor. Nec diri tempore belli 367 deseret amplexos, supera pinguedine fotos 368 alitis umbra teget. Nec cuncta in saecula linquet 369 posse nefas. Nostri nec quid meditentur amici 370 in laqueos. Dabit ora Deus. Qui sanguine justus 371 efferar. Et vires animis patientibus omnes, 372 oraque plena dabo. Conversaque tela ciebo. 373 Vincebunt victi victores ictaque ramis 374 saxa ruent. Maculis scelus inficietur in ipsis. 375 Nec gladiis gladii, nec telis tela repulsa : 376 voce cadent sola. Verum fateantur iniqua 377 pectora. Vos nostri caecis a fratribus ipsi 378 exilium, pia vincla bonis, casusque feretis 379 innumeros. Nigrae vinum exitiale lagenae 380 sit dulce et maestis effundat mella sub urnis. 381 Omnibus exosi nostro pro nomine sed non 382 credite posse nefas in lucem nocte levatam. 383 Fallite raptores gaudenti funere. Mecum 384 discite dulce mori. Passis patienter amaris 385 vera paranda quies. Animas servabitis ipsas 386 et laceros artus, in spretis carnibus ora 387 docti horrenda pati. Cum vero haec moenia cingi 388 hostibus, et campos flammis et sanguine tectos 389 scitote extremo quod jam Hierosolyma casu 390 victorem subitura gravem, pretiumque furoris. 391 Tunc fugiant omnes vicina in colla timentes. 392 Discedant medii. Nec de regionibus ulli 393 intrare in cuneos extrema ad fila vocatos 394 praesumant. Venit atra dies. Venit ultio. Verus 395 ultor adest, lotis implendaque prata juvencis. 396 Matribus horrendus fundetur clamor. Et ingens 397 luctus erit, mors, ira furens, flumenque cruoris, 398 horror iners, Stygii dein cetera monstra tyranni. 399 Tunc gens ista cadet gladiis crudelibus. Implet 400 scripta ruens, venietque alienas exsul in umbras 401 colla jugo praebens, nec sub Salomone requirens 402 lucis opus solitae. Nec scissi pocula saxi. 403 Aurea tunc verso decurrent saecula mundo 404 gentibus. Et placidas peregrinis ignibus escas 405 qui fert cuncta trahet, Saturni et pabula poscet. 406 Quique Palestina gaudebat solus in herba, 407 non jam Cretaeae contemnet gramina silvae. 408 Cum vero extremum passura potentia casum 409 sit mundana. Altis aderunt ingentia circlis 410 signa. Tenebriparam stellis revomentia flammam 411 astra cadent. Radiis sitiens quatietur obustis 412 Phoebus et infectans velut atro sanguine lunam 413 aspicient homines. Et totis effera silvis 414 murmura et stolidos furiali turbine campos. 415 Ac spumare salum, resonantia littora, pontum 416 fervere, et maestis pisces ululare sub undis. 417 Et pallere viros. Et inerti quassa timore 418 agmina mortales nequicquam flere labores. 419 Stat quoniam jussis caeli moveantur in altis. 420 Magnus et ipse Deus intacta virgine natus 421 majestate nitens Christanaque jura reposcens 422 nube sedens vivo sorpsurus candida nexu 423 adveniet populo nec jam ridendus ab ullo 424 ut fuit ante loquens. Tamen haec etc uncta priusquam 425 incipiant, fratres mortalem expellite somnum. 426 Colla levate. Feras dirumpite protinus umbras. 427 Vestra propinqua salus. Vicina redemptio. Cum jam 428 parturit arbor alens, aestivos creditis ignes 429 esse prope, atque austrum miseras qui conterat herbas. 430 Ista simul cum jam videatis signa, propinquant 431 credite regna Dei. Nec enim vestro orbe creati 432 deficient, quam facta prius quae dicimus. Aether 433 unda, solumque ruent. Sed non mea verba. Manent quae 434 ut sunt firma dies victura perenniter omnes. 435 Vos quibus et clausi patefactum munus Olympi 436 cernite ne mundos impuret crapula sensus 437 letalisque cibus. Ne curas pectora vanas 438 igne onerata ferant, ne caeli turbine rapti 439 eversura diem populos raptura necandos 440 saeva repentino grassentur nubila morsu. 441 Namque velut laqueo dormitans passer acerbo 442 fallitur ante suas captus quam verberet alas. 443 Sic nox alta viros, sic ultima saecula versos 444 in terram vetitis carpentes pabula dumis 445 captabunt. Laqueisque prement torquentibus atrox 446 sub gladiis inimice tuis. Nec prona juvabunt 447 corpora. Nec lacrimae, nec tortus maeror. At ipsi 448 vos vigilate meae quod maesto in tempore flammae 449 possitis calcare metus. Speque undique laeta 450 nec fortem trepidare virum, nec judicis ora 451 simplicis. Ante thronum sed digni stare supernum." 452 Dixerat haec princeps. Et plura simillima. Nostrum 453 illa silet carmen, nec totam prendere lucem 454 fas mihi. Pimpleae nec sat sunt robora silvae. 455 Jamque propinqua diesque agno veneranda perempto. 456 Jam factis dictisque Dei synagoga superbis 457 principibus commota dolet. Cruciataque caecam 458 saevit ob invidiam. Furiis et percitus atris 459 ecce Sathan veri famulos invertere magni 460 tentat. Et ingrati scelerato pectore Judae 461 conditur. Huic saevi proponit dona metalli 462 vel meliora Deo. Furit ipse impulsus et altum 463 per crimen bulgam quaesivit dirus avaram 464 nec dum implere, ruit. Lucrumque ex morte reposcit 465 principis, haud summum pretio stat criminis aurum. 466 Vilis avarus iners argento numina pauco 467 venditat. O turpis ! mundani dedecus Orci 468 facturus pretio fecisses crimina magno. 469 O scelus. O scelus. O ne sunt tibi nomina. Tantam 470 ad rabiem cecidere notae. Vocesque repulsae 471 ferre nefas nequeunt. Et primo in limine sistunt. 472 Sanguine quae tanto mentem scelerare laverno 473 impulit atra fames ? Pretium de funere quaeres 474 illius, in solo quo vivunt cetera sancto ? 475 Qui veri electis praeclara sorte ministris 476 te vocat adjungens ? Patriae pinguedinis haeres 477 qui dat solus opes, qui plenis pocula vasis 478 fundit, et in nullo gramen superabile Phoebo ? 479 Non amor est ? Timeas scrutantem pectora. Votum 480 praevidet ante tuum. Si non sinit ipse ligari, 481 quid poterunt nexus ? Aut terra ? Aut Tartara ? Grande 482 perpetrat ille nefas, quem caelo verifer alto 483 expulit. Ast Dominum non vendidit ille supernum 484 nec dedit insontem gladiis crudelibus. Illum 485 anteis atra fames sceleris funestior ipso 486 Lucifer, est nullum quo digna in lance barathrum 487 furta nefanda luas. Durus sed mitior Orcus 488 (nec tibi pro culpis quamquam sors alta malorum est, 489 terribiles aequae venient in vulnera dirae) 490 te manet. Atque novas aeternis nexibus hydras 491 haec tibi facta dabunt. Quae dira in vota tulerunt 492 te Furiae, Christo moritura morte perempto 493 sancta in nocte ruent. Ac saevo criminis alti 494 te duce truncatis amittent vincta tenebris 495 corpora. ? Nam taetri jura impia cuncta barathri 496 auferet hic moriens. Et cum sua Tartara cernent 497 hoc spoliata, tuis incumbent protinus actis. 498 Teque petet solum Sathan indignatus in unum. 499 In quem flammatos quibus omnes urere morsus 500 debuerat vivis ira cruciante flagellis 501 exacuet. Vacuas in te revocare Megaeras 502 hoc tibi Marte paras. Si quicquam aut Tartara curas 503 aut sceleris patrem, sponsatam desjice mortem. 504 Rumpe nefas tantum. Letales signifer enses 505 pone nocens regno dilectae noctis amico, 506 quae simul excelsi ruitura est morte magistri. 507 Et jam festa dies agni. Jam tollere Pascha 508 tempus erat. Christusque, Petrum, Jannemque remittit 509 haec dicens : "Mensis festa ad sunt tempora sacris 510 solemnesque cibi. Caedendum legibus agnum 511 quaerite vos. Murumque intrantibus undifer altum 512 obvius (adducta praestabit signa lagena) 513 ecce occurret homo, quem vos et rite sequentes 514 invenietis herum. Illique haec mea jussa." Magister 515 hoc dicit : "Tectis sanctum volo Pascha sub istis, 516 dic ubi sint nostrae constrata triclinia cenae. 517 Deteget ille locos, stratumque ostendet, ibique 518 Pascha paretis." Eunt. Divinaque jussa pararunt. 519 Tempus erat cenae. Mundi jam conditor almas 520 ipse quibus culpis signatur victima nostris 521 discubat ante dapes. Ramuli pariterque decemque 522 discubuere duo. Tunc dulci pectore sanctus 523 incipit : "Hoc magnis ardebam sumere votis 524 Pascha simul vobis, media quos nocte ministros 525 seligo sacrati ducturos semina verbi 526 antea quam patiar. Nec enim de hoc amplius ipse 527 Christus edam, plenis donec sit Pascha figuris 528 perpetuum sancto verba prophetica regno." 529 Tunc calice accepto grates agit. Atque parentem 530 laudibus extollens, et numina sancta sacerdos 531 mente vocans pura divino motus amore 532 sic ait, et lectos sacravit voce ministros. 533 "Accipite, et justis divisa haec pocula dextris 534 sint pariter vobis. Quia non de vitibus istis 535 ante bibam : ligno per mustum sanguinis alto 536 quam mundata suis teneat gens sancta venenis 537 regna Dei, et crassos Hebronis silva racemos 538 det victura polis." Accepto pane simulque 539 dat grates, frangensque dedit. Spectantibus inquit : 540 "Ecce meum corpus quod vita est vestra sub istam 541 do speciem panis. Datur hoc et gentibus. Ipsi 542 hoc mirabilium suprema in signa meorum 543 sumite, quod vestro sit nostra memoria vultu. 544 Et facite hoc quotienscumque hoc feceritis, ut me 545 commemoretis." Erat cenae jam finis, et ipsum 546 fert calicem manibus. Simul haec et dicit ad ipsos : 547 "Iste calix missi tergenda in crimina verbi 548 testamenta novat. Meus hic est sanguis : ut ante 549 vinum aderat, nunc sanguis adest. Substantia restat 550 nulla meri. Vestrae fit plena redemptio culpae 551 sanguine in hoc. Lotis haec sunt pia pocula turbis." 552 Inde ubi jam mensis consurgit Christus ab almis 553 aspiciens altas illi quod in omnia vires 554 dat genitor, regno vicinaque tempora sancto. 555 Misit aquam pelvi tanto bonus aestuat igni. 556 Et lavat (o caecis cur tanta superbia nobis) 557 ipse pedes horum stupefacto corde silentum. 558 Et lotos velo tergit gratissimus albo 559 sacra loquens, humilisque genu, coetusque tremiscens 560 mutus ut ad magni trepidabat brachia servi. 561 Petrus et ante alios gelida formidine lotos 562 haesitat. Utque cadum tulit ad se Christus ahenum, 563 abnuit. Et tremulas abscondens tegmine plantas 564 haec ait : "Alte manens terrae fabricator et undae 565 caelorum princeps, qui solo solus ab uno 566 unus ades terris fixurus lumina nostris 567 tolle genu curvum. Deflexo poplite servum 568 te facis ! Aeterno parent cui sidera, mundas 569 tolle manus. Quoniam tali tergenda ministro 570 impia crura timent. Terrenaque viscera pallent. 571 Quid facis ? " Huic Christus : "Potuisti noscere nondum 572 quid faciam ? Nostras dabitur sed post modo lymphas 573 nosse. Simon, taceas mundabere." Rursus et ille 574 non patitur. Pressamque impraegnat fusus abollam : 575 "Tolle manus sanctas nineo nec pollice nigros 576 tange pedes. Verbum me numquam dedecus altum 577 hoc patiente ferat. Quae causa effundere lympham 578 postulat ? Humanae maculam si tergere culpae 579 te decet. Hoc facias, mundanaque crimina tergas. 580 Soli hoc posse datum, te labes quaeritat unum. 581 Corpora nil patriae valuerunt cetera noxae. 582 Sed cur in tales descenderis ipse labores ? 583 Voce jube. Infectos mundabis voce ministros. 584 Sat superestque satis dominum voluisse. Sonoque 585 vocis ut Hellea disterges crimen in unda." 586 Tunc Deus : "In nostris te partem sumere regnis 587 non decuit, tua membra nisi sub fontibus almis 588 cara lavem." Loquiturque Simon : "Non crura pedesque, 589 Christe, laves tantum pectus dextrasque caputque 590 (ostenditque pedes, quos duri tegmine sacci 591 clauserat) alte lava, promissaque munera dona." 592 Haec ait et Christus : "Qui terso es corpore lotus 593 indiget ecce pedes etiam lavet ille, nec ante 594 mundus erit totus. Nostroque in fonte lavatus 595 coetus vester erit vitiis et sordibus. Omnes 596 non tamen hic mundi quamvis sint flumine loti." 597 Dixerat ista videns putridum te, traditor. Et jam 598 laverat hic dulces famulos venturaque bella 599 dixerat et ligno calcandum daemona sacro. 600 Vestibus assumptis iterum canit ista recumbens : 601 "Quid faciam ? Aspicite et mea quid velit unda videte. 602 Vos me quippe bonum fidenti corde magistrum 603 dicitis et verum dominum regemque ducemque. 604 Recta fides docuit, nec vos lux nostra fefellit. 605 Nam Patris est verus princeps de principe natus 606 de domino dominus lumen de lumine verum 607 de duce dux vivensque Deus, non mobilis unus 608 cuncta movens, rex atque simul, mundique verendus 609 arbiter. Hunc Dominum medio charismate sanctum 610 Virgo parit. Verbumque assumpsit corpus ab ipsa 611 Virgine carne manens idem quo numine summo 612 omnia non genito genitum plasmarat ab uno. 613 Et deitas carni non est conversa, sed illi 614 est caro sumpta Deo verbo elevabilis. Et sum 615 sic homo, sumque deus vere moriturus, ut ipsa 616 morte per exustas educam flumina terras. 617 Sumque magister alens. Oculatis flatibus urens 618 vera per ingratas effudi dogmata turbas. 619 Vos docui, doceoque lubens, semperque docebo 620 donec jam caelos habiles veniatis ad ipsos 621 morte ducis, solo maneatis semper et uno. 622 Ergo pedes vestros si lavi doctor et unus 623 qui dominus. Socios nostro sub nomine vestros 624 tergite. Et alterius pondus ferat alter. Amandi 625 urat amor domini celebrataque cura magistri 626 excitet erectos affectu cordis alumnos." 627 Dixerat et caros placido sermone ministros 628 convocat et mentes fulgentibus induit armis. 629 Commemoratque patrem caelestia dona patensque 630 lucis iter, niveasque domos, camposque serenos 631 explicat ut poscant. Terrenae faecis et umbram 632 ut caveant. Tectasque neces : et fraudis iniquas 633 insidias. Viles et acutis falcibus antes 634 dilacerent. Ramos furcillentque arte novellos. 635 Praecipiebat uti custodes imbribus atris 636 invigilare simul. Nec leni credere nocti. 637 Fidere nec radiis. Vivo spem ponere vero. 638 Linquere terrenas et cuncta cadentia curas. 639 Quid moror ? Hic vitam divinaque regna docebat, 640 virtutisque dapes expulsis porrigit umbris 641 igniculos fundens animis rectique saporem 642 arcanum, quem nulla queat corrumpere tabes. 643 Ebriaque aethereis reddens pia pectora succis 644 sublevat humanos indigno a pulvere sensus. 645 Cuncta quis expediet mortem veniamus ad ipsam 646 principis, est nostrae quae sancta redemptio culpae 647 vita, salusque virum finis requiesque laborum. THALICHRISTIAE VIGESIMUS PRIMUS LIBER v.1 Egreditur Christus Cedronis flumen Iesus. 2 Introit et placidum zephyris florentibus hortum 3 in quem saepe sacris doctor stipatus amicis 4 venerat. Utque locum funesta mente notatum 5 vidit et ad laqueos aptissima tempora diros 6 traditor (en saevo tremuerunt pectora dicto 7 nomine) Tartareas infanda fraude catervas 8 adducit, taetrasque faces gladiosque superbos 9 terrificamque manum, blasphemaque tela, ducesque 10 infernos, furiasque simul vel Tartara secum 11 omnia commotum velut ima sede barathrum. 12 Hosque videns Christus nihilum per funera motus 13 processit dixitque illis : "Quem quaeritis ? " Ipsi 14 dixerunt : "Jesum". Dominus respondet : "Hic adsum." 15 Inspice quid possit toto cum numine. Nondum 16 dixerat haec : "Solo vincuntur nomine cuncti." 17 Retrorsumque cadunt, victique prioribus ausis 18 deficiunt pavidam vexantes pondere terram. 19 Traditor ipse jacet, qui signa hunc certa tenendi 20 his dederat. Cur non membrum malefida peremptum 21 terra voras ? Caeco membrum exitiale sepulchro 22 obrue terra. Jacens redeat non caesor, in illum 23 fert gladios qui cuncta creat. Vae ! crimina nescis 24 quae parat iste lupus. Sorbe hunc. Ne fauce silentem 25 perdat ovem, cujus fecundo ex ubere nectar 26 defluit Assyrii victurum pocula Bacchi. 27 Sed si non alia fratres reparare jacentes 28 hac nisi morte via voluit Deus ipse. Dolores 29 lancea, crux, clavi funestaque verbera morsque 30 hac mercede placent Christo. Tua corpora, daemon, 31 erige. Surge. Jacens gladios sinit ipse superbos. 32 Decrevitque pati. Nocti jam cuncta potestas. 33 Jam signata dies. Iterumque interrogat, atrum 34 si sciat et votum. Socii quem queritis ? Illi 35 nunc iterum solum dixerunt quaerere Christum. 36 Christus ait : "Dixi qui sum quem quaeritis. Adsum 37 ecce ego quem solum dixistis quaerere. Si me 38 nunc petitis, veni : praeda est jam certa. Sed isti 39 hinc abeant, socio sitque his fuga libera capto." 40 Interea Petrus succenso pectore miles 41 auriculam gladii rescindit vulnere servi 42 pontificis. Captus cui summa potentia Christus 43 qui venit optatae morituris dona medelae 44 ut tribuat, laeso clamanti reddidit aurem 45 vere opifex, soloque medetur vulnera tactu. 46 Ac famulo "Gladium, frater carissime, dixit 47 absconde. Heu calicem quem saevo ex carcere tristem 48 vult pater ipse bibam, confecta ut semina solvam, 49 Tu prior inepto tentans invertere cultro ?" 50 Dixerat. Haerentes illum rapuere cohortes 51 horrifice. Manibusque Deum pedibusque ligatum 52 adducunt Annae, pietas cui regia summum 53 dat vidisse Deum primo se judice captum. 54 Namque erat ille socer Caiphae. Cui temporis hujus 55 pontificis magni fuerat commissa potestas. 56 Dixerat iste palam sancitum carmine prisco, 57 unius esse omnem victuram funere gentem. 58 Petrus et ut cari conspexit vincula Christi 59 corda immota tenens nullo diffisa timore 60 insequitur dominum simul et moriturus. Et alter 61 discipulus justum quem noverat ipse tyrannus. 62 Ille inter medias penetravit ad atria turbas. 63 Nec Petro cessere fores. De limine primo 64 pellitur. Ast illum socius custode rogato 65 immisit. Mulierque videns quae limina servat, 66 sic ait : "Et vestrum multos docuisse magistrum 67 fama canit. Tuque hunc (ni me tua fallit imago) 68 insequeris vinctum." Petrus negat esse sodalem 69 Christigenis. Magni miseranda ut vincla magistri 70 conspiciat. Namque si non se ex plebe negasset 71 altisona, dirum traheretur vinctus in antrum. 72 Aut pulsus, medicumque patrem dominumque deumque 73 inter crudeles morientem linqueret hostes. 74 Triste erat electum tanto in maerore magistrum 75 linquere. Triste agnum saevorum in dente luporum 76 deseruisse. Licet non ulla potentia capti 77 frangere vincla Dei. Carum tamen aspicit. Hocque 78 explet in aspectu mentem, quo pectora sacro 79 sunt satianda polo. Dominum parat ille negando 80 cernere, ne Christum tela inter acerba ligatum 81 deserat ; haec pietas fraudavit crimine. Quae tot 82 inter anhelantes et murmura dira latrones 83 traxit eum Christo socium. Commisit amarum 84 ex pietate scelus. Lacrimis quod postea justis 85 lavit ob ingratam tota efflens pectora culpam. 86 Interea tacito perquirit torvus Iesu 87 Annas, qua lectos dimittat pater ministros 88 cum capitur fuerint et quae documenta suorum, 89 qui fugiant. Tales placido de pectore voces 90 dat Deus in toto resonarunt omnia templo : 91 "Quae dixi mea dicta palam sunt cuncta. Quid ipsum 92 ista rogas, judex ?" Mediis perquire catervis 93 quae dederit notus an sint pia dogmata Christus. 94 Vix bene desierat, Stygioque a germine quidam 95 indignus cujus referant pia secula nomen. 96 (Factum immane) genas dextra incestante beatas 97 haec ait, et vincti plectentur dicta superbi : 98 "Disce loqui blandum, nec honoros laedere vultus 99 principis." At Christus non diro est crimine motus. 100 Finierat servi simulac sed murmur iniqui. 101 Sic ait : "In vultum patimur cur vulnera nostrum ? 102 Dic, precor, in verbo si quid sit criminis isto. 103 At nullum si nostra nefas vox protulit, et tu 104 insontem cur me voluisti caedere ?" Tandem 105 iret ut hic multos morituro corpore gressus 106 mittitur a socero ad Caipham. Tormenta furentis 107 aspiceres populi tacitum vexantia Christum. 108 Quis referet siccis oculis quae verbera dira, 109 quas alapas, ictusque feros quae opprobria vinctus 110 substulit ipse Deus, culpis qui urgentibus agnus 111 ut lavet ingratam gratatur funere turbam. 112 Caiphus ad infectum communi nocte Pilatum 113 dimisit. Viresque infelix Caesaris omnes 114 ille habet occiso qui se male polluat agno. 115 Jamque erat orta dies, ignotaque sidera caelo. 116 Et quoniam Solymis sancta ad praetoria turbis 117 stare nefas, manfere foris, quia Pascha vetabat. 118 Exit ad hos tumidus regali sede Pilatus 119 haec dicens : "Meruitne necem ?" Tunc turba furore 120 dixit caeca : "Reum supremo crimine Christum 121 prendimus hunc. Si non deberet funera, numquam 122 judice te victum traxisset turba necandum." 123 Inquit in haec dubius meruit si vincla Pilatus 124 "Accipite hunc vestris damnandum legibus illi. 125 Lex negat hoc nobis." Iterum praetoria judex 126 ingreditur, dixitque illi : "Tu es rex Solymorum ? 127 Forte Palestini timuit te dextra tyranni ?" 128 Num proprio talem prompsisti e pectore vocem 129 Christus ait : "Populusve tibi quod dixerit". Illi 130 Pontius haec : "Natus vili hac de plebe superbus 131 numquid ego ? Aut geminis mercatus corpora pullis ? 132 Aut mea membra vagum rupit genitalia ferrum ? 133 Traditus ipse tuae gentis de voce, tuique 134 pontifices tibi vincla parant, jurantque nocentem. 135 Teque ut sacrilegum maledicta ad funera poscunt." 136 Huic Dominus : "Nullum praestavit machina regnum 137 haec moritura mihi, nam mundi in partibus aegri 138 terra haec si nostrum diris tot subdita sceptrum 139 redderet, ex vestris aut flamma aut sanguine turbis 140 tentarent nostri dominum servare ministri. 141 Nunc vero in mundo hoc non sunt mea regna. Pilatus : 142 "Haec tua si nobis verba adpenetrentur, eris tu 143 rex igitur." Christusque inquit : "Tu dicis adesse 144 me regem. Ipse tamen mundum sum natus in istum 145 ut nostro verum cantetur abore, meumque 146 dicere vera, loquar verum omni gente, simulque 147 vera petens verbum refovebit sensibus istud." 148 "Quid verum est ? " Post haec dixitque exinde Pilatus 149 condolet indignum miseratus pectore casum 150 haec ait : "Haud capto dicenda in funera vestro 151 invenio causam. Sed vos de more soletis 152 solvere delectum Paschali tempore vinctum. 153 Ergo ducem vestrum solvamus." Mota repente 154 turba furit, magnoque fremens clamore : "Nec istum 155 solvere more potes. Vinclis sit liber ab ipsis 156 Barrabus. Et latro est. Fuerit quodcumque fatemur. 157 Illum animus virtusque nocens, ac vicit egestas. 158 Hic vero hic nostram voluit subvertere turbam, 159 subjecisse patres et avitam perdere legem." 160 Proh dolor ! O falsas disperdite fulmina linguas. 161 Mitte venenatam funesta in colla Megaeram 162 Dis niger. O rabidas o vota horrentia turbas ! 163 O furor ! Innocuus crucietur carcere Christus ? 164 Liber qui multo praetinxerit arma cruore ? 165 Liber qui pavida socios tumularat in umbra, 166 oraque nuda dedit, miseramque latentia matrem 167 plurima, qui saevos quocumque ex crimine nummos ? 168 Heu mihi, quam dominus pretio pensatur iniquo. 169 O caelum, o terrae, minor est Deus ipse latrone 170 ad faciem populi ? Sed jam fera corda tyrannus 171 ut saturet geminis sacrandum laedere virgis 172 corpus et horrifico scoriari pectora tauro 173 imperat. Et rabies animis est tanta superbis 174 is necis ardor erat. Quod jam sibi quisque flagellum 175 posceret a furiis majora in verbera lassis. 176 O mortale genus tam diri causa laboris 177 quid debes ? Oculos quis vertat in aequora, quisnam 178 det cineres capiti ? Frigusque hoc conterat ? O si 179 hoc tractanda modo Dominus nisi caede vetaret 180 pectora nostra ferus corrodat verberis ictus. 181 Quod furit et lenem rapido cum vulnere carnem 182 contundit. Saevis tabentia membra sub iris 183 pallentesque sinus tortoris brachia diri 184 sanguineos nexus roratum et sanguine postem 185 aspicite. Et torto jam sic miserescite Christo 186 ut vivus caedem moriatur saepe per omnem. 187 Proh dolor. Ingratae rubeo deposte columnae 188 in terram ejectus si non foret ipse ligatus 189 esset Olympiacam digito qui sustinet aulam. 190 Nec furit ad furias, nec virgis motus acerbis 191 saevit. Inundantes et limo et sanguine crines 192 fert patiens non saeva furens per verbera. Jamque 193 sustulerat ferulas et lora furentia. Miles 194 serta pio saevis capiti de sentibus alta 195 imposuit, vilisque hunc ornat tegmine vestis 196 purpureae. Dicuntque illi : "Rex maxime, salve." 197 O pater ! O plagas medicantia vulnera nostras ! 198 O pietas aeterna ferens mea crimina ! Quantus 199 sanguinis ille ruens per membra tumentia torrens 200 ibat. Ob hoc rivi dicernite lumina magni. 201 Cernite cornupetas non est opus indice dextras 202 quaeque petit sociam transire in vulnera. Jamque 203 brachia quassa gemunt licet illis anxia nondum 204 sit satiata fames. Fractum cessare flagellum 205 edicit, saevaque iterum de sede Pilatus 206 egreditur. Christusque simul, vestemque gerebat 207 purpuream, sacroque infixos vertice vepres. 208 Tunc secum dubius turbis ait ista tyrannus : 209 "Omnia jam tortus solvisset crimina Christus. 210 Verberibus tantis, miseras attendite plagas : 211 ecce homo. Si pudor est, sociae miserescite carni. 212 Si timor est, quid jam sancto de sanguine vultis ? 213 Tigris amat fratres. Hominem ne perdite vestra 214 fraude homines. Verum si creditis esse deumque, 215 ecce homo." Sed linguae rabido clamore protervae 216 hunc iterum petiere mori. Judexque : "Superbum 217 si scelus admisit damnandum sumite. Tradam 218 sponte quidem, verbis tentavi viscera cautis 219 hujus, ut ipsa vident et me pia numina, cerno 220 mortis in hoc nullam (nec justa haec verbera) causam." 221 Hi contra : 'Populus divinis legibus iste 222 ducitur. Haec falso sanxerunt funera Christo. 223 Namque Dei genitum se missum a sedibus altis 224 praedicat, esse Deo conjunctum numine magno.' 225 Haec judex animis tenuit cum dicta cruentis 226 obstupuit, sensitque latens sub corde venenum 227 dirum immane. Tremit, dubitat, silet, infurit, alget. 228 Atque necis motos terrebat imagine sensus. 229 Et redit ad sedem. Christoque haec fatur : "Amice, 230 unde es Christe ?" Tacet patiens Deus, ut silet agnus 231 ante lupos. Judexque illi : "Responsa negabis 232 cur mihi, quem totas et vitae et mortis habenas 233 cernis habere manu, verbisque necantibus ipsum 234 perdere te immeritum valeo te solvere vinctum ?" 235 Christus : "Et ista tuae non tanta potentia dextrae 236 in me, ni firmi venisset ab ordine veri 237 desuper. Inde tibi qui dat mea pectora morti 238 crimen majus habet." Judexque exinde timore 239 territus insontem quaerebat solvere vatem 240 si queat. Infrendens furit insanabile vulgus. 241 Jura ducis pereunt, Romanaque nomina. Namque 242 se dixit regem Christus, tempsitque vigorem 243 Caesaris : "Ira mei te franget Caesaris. Ista 244 te pietas sceptro (caveas, tibi dicimus) alto 245 expellet, siccos veniesque extorris ad Afros." 246 Conticuit judex. Renovatque hac mente priores 247 voce metus. Christum nolebat funere sanctum 248 perdere. Namque videt non tactum labe. Furentem 249 invidiam, testesque videt corda impia. Scitque 250 diriter in justis hunc excruciasse flagellis. 251 Parte alia daemon ut flammis territet atris 252 imminet. Ecce timet ne ingentia nomina magni 253 Caesaris hoc Christo pereant se judice salvo. 254 Sic timor et pietas alternant pectore. Tandem 255 est superata metu pietas. Et destinat arae 256 insontem Christum. Ne regnum Caesaris alti 257 sit minus, utque ferae satientur sanguine turbae. 258 Quid facis o fragilis ? Quam te moriture retrudis 259 ad foveam ? Primum quae caeca insania votum 260 summovet ? Ecce polis donaret vivere claris 261 iste tibi, et regno parva hac pro sede beato. 262 Cur pia membra dabis canibus crucianda cruentis ? 263 Quis furor, o judex ? Quae tanta licentia summi 264 sit sceleris ? Donas gladio quae pectora credis 265 non meruisse mori ? Quid si non corda nefanda 266 noveris et falsos testes scelerisque pudorem ? 267 Sed jam sancta dies, toto venerabilis aevo 268 horrida damnandis per tot jam saecla peremptis 269 exspectata viris aderat, qua vincula nostri 270 criminis aeternus diffuso sanguine victor 271 solveret. Et maestus laeso jam corde Pilatus 272 adducit Christum, quem non sua lumina cernunt. 273 Inque loco sedit Graecorum nomine "licos" 274 et "tratos", propria quem dicunt "gabbata" lingua. 275 Ecce hic rex vester turbato pectore tauros 276 turpiter in patrem tollentes cornua dulcem 277 alloquitur. Surgit strepitus clamorque furentum, 278 Tartareique viri dicebant agmine. "Tolle, 279 tolle nocens merita moriatur morte." Sed illis 280 haec iterum confusus ait : "Plebs inscia vestrum 281 percutiam regem ?" Dixerunt : "Caesar Averni 282 pontifices populo dominatur solus in isto. 283 Tunc cruce figendum (dira o sententia) Christum." 284 Praestitit his. Dominum laetantis et agmina turbae 285 suscipiunt. Humerisque ferens insignia longae 286 it crucis ipse sacri curvatus pondere ligni. 287 Devenere locum caedis, turba infurit atrox 288 vocibus infandis. Et jam pro tempore saecli 289 quaeque erat hora, boni donec veneranda magistri 290 pectora tranfixis dirum morientia clavis 291 adspiciant campumque insonti sanguine tectum. 292 Hic dominus lassis cruce quam tulit ipse lacertis 293 figitur. Atque duos signate haec verba latrones 294 cordibus in regnum crux quos vehit ista beatum 295 conferiunt. Saevas insonti corpore plagas 296 in manibus pedibusque simul. Ferrique cruentas 297 fixuras, clavosque feros disjunctaque membra 298 inspicite et longos veniunt qui ex sanguine rivos. 299 At latro a dextris pendens a pneumate sancto 300 accipiens primi candentia flamina veri 301 condoluit culpae maculam, justumque fatetur 302 esse Deum, et justam saeva inter vulnera mortem 303 esse suam. Dein corda Deo succensus ab ipso 304 induitur Christum pavitans et in arbore quamquam 305 fixus erat, duplexque dolor turbaverat ipsum. 306 Haec ait : "O princeps, o regni conditor almi, 307 salvae aeterna salus hominum promissus ab aevo 308 Emanuel. Saevum mea corda gementia crimen 309 suscipe. Nam miseras arcent haec vincula palmas. 310 Vincula digna quidem. Nec me meruisse negabo 311 quae patior. Sum namque furens qui numina laesi 312 horribilesque manus fraterno sanguine caesor 313 infeci, nummosque colens latro improbus ipsam 314 naturae legem fregi quam mente sub alta 315 insculptam venis aeterna providus arte 316 judideras, Mosenque tuum vatesque piique 317 jussa patris temnens memet sub Tartara misi 318 praecipitem, canibusque dedi per saecula diris. 319 Morte premor justa. Quamquam hoc et fecit iniquum 320 turba necans, quod me ferro transfixit, ut agnum 321 innocuum te, Christe potens, similique peremit 322 funere ut aeternum ligno suspendit honorem. 323 Mors mea mors sceleris. Sed mors tua vita salusque 324 perpetua, humanae sed plena redemptio culpae. 325 O vita, o nostrae vitae caput. Haec tibi soli 326 gloria, quod mortem perimis sub morte, reosque 327 justificas damnatus amans, et vitifer hostem 328 victus agis miserae praestans pia lumina nocti. 329 Christe, (fatebor enim) tibi debeo. Quod tua fecit 330 dextera me ex nihilo, quod caeli in regna vocasti 331 immeritum, quod me tenebris et clade paterna 332 destructum recreas homini lucique reformans 333 ammissae. Flammamque novam diffundis ab alto 334 mentibus in nostris, pretio quas sanguinis hujus 335 asseris, et Stygii confectas peste tyranni 336 eripis. Ista tamen communia munera nobis 337 cum reliquis das vive parens emptorque Deusque 338 At mihi supra alios (si se bene novit et Orcum 339 mens mea) mirificum fecit tua gratia donum. 340 Cum poteras judex hominem damnare scelestum 341 tradere et ultrici flammae per saecula cuncta 342 plectendum, retines iram, poenasque merentis 343 dissimulas justumque siles in crimina nomen. 344 Nam si me vita mulctasses hactenus, atras 345 sub Furias issem vitiis damnatus acerbis. 346 Vos planctus gemitusque feri vos Tartara testes 347 este mihi. Quae tanta meis tormenta parabat 348 visceribus daemon stimulans quum nostra videre 349 crimina et oblitum domini me cerneret almi. 350 Jam chaos et Phlegethon loca fumo horrentia morsus 351 aptabant rabidos, et aperta Cerberus ira 352 hanc miseram mentem furvas poscebat ad aras. 353 Actum esset si tunc morerer. Servatus ab Orco 354 hunc per te evasi interitum. Tua gratia, Christe, est 355 quod vixi, crimenque odi, veniamque petivi. 356 Tu mihi das tempus ne me furiosa vorarent 357 crimina et a superis distillas arcibus ignem 358 aethereum, mentemque moves, mersamque sopore 359 evigilare facis nec inerti cedere somno. 360 Tu mihi quodcumque hoc animi. Tua gratia nostra est 361 gloria. Non moriar. Divinaque dicere facta 362 incipiam Christique vias aeterna tropaea. 363 Sed neque ut astraeum fabricaris rector Olympum, 364 utque per ora novem turmas diffusus in almas 365 des sollemne jubar ter ternis mentibus, utque 366 fecundes terram partu mundumque gubernes, 367 dicere tempus adest. Erit hoc et dicere tempus. 368 Quum tua te conjux totis amplexa lacertis 369 induat et plenum maturo absorbeat haustu. 370 Nunc vinctumque ictumque alapis caesumque flagellis 371 indignis fossum gladiis hac arbore fixum 372 contemplor vepresque feros flendamque coronam 373 et frontem sacro turpantia serta cruore. 374 O deus, o pietas, grates persolvere plenas 375 quis queat huic tantae chariti ? Qua vulnera suffers 376 pro servis haec tanta tuis ? Rex inclyte regum 377 unice, qui nostras plagas nostrosque dolores 378 portas his vincens mundum roburque tyranni, 379 quando tibi hoc regnum mundi sic displicet, ut sis 380 pauper et aeger egens ligno crucieris in isto, 381 unum oro quum te divini regna parentis 382 excipient gaudente polo sacrisque litabunt 383 astra sub ordinibus festivoque aethera plausu, 384 dux mitis miserere mei. Nostramque memento 385 ferre animam tecumque tuam ductare per aulam. 386 Sis pie, sis nostri non immemor : aethere ab alto 387 qui venis ut tergas miseros, letoque peremptos 388 vivifices, regnetque tuum sine tempore nomen. 389 Peccavi infelix. Tamen haec tua gloria, si des 390 erranti verso veniam qui crimina tollis 391 agnus, et humanos divino sanguine postes 392 tingis, ut absciso transire ad lumina somno 393 des pelagus calcans sceleris vertensque sub undis. 394 Aegyptum tenebras atque impia tela furorum. 395 Hoc decus aeternum est. Hoc te de vertice duxit 396 sidereo, ut miseras animas vinctasque catenis 397 hostibus e saevis rapias pretiumque cruoris 398 nos velut exuvias victa de carne reportes 399 victor in empyrei flammata palatia regni. 400 Quo celebret vivo felix te curia cantu. 401 Quoque minus merui tanto est tua gloria major, 402 grate dator. Quantumque mihi mors acrior instat 403 et citior, tantum est tua summa potentia summa 404 digna fide, mortem media quae in morte peremit 405 et laqueis rupit laqueos et crimina caeso 406 corpore, vir patiens furias, et Tartara ligno." 407 Dixerat haec. Christus jamdudum spectat amantem 408 conversamque animam sincero excepit amore. 409 Morte laborantes oculos et vertit ad illum. 410 Atque ait : "Et genitor jam te mihi traxit. Et ipse 411 suscipio sacris manibus. Purusque sacerdos 412 ad patrem tua corda fero te sanguine in isto 413 sanctificans, trino quo grata fit hostia sancto 414 mens tua, terricremo per me combusta calore. 415 Felix qui veniam culpae petis . Hanc tibi Christus 416 condono patriaeque almae sceptroque perenni 417 restituo. Circumque Patris altaria sisto. 418 Fide mihi qui nolo necem, sed pectora versa 419 a nocte ad lucem. Jam tu mihi crede. Sub isto 420 vespere Patris opes Christanaque regna videbis 421 rex lucis votique potens curisque solutus." 422 Sic effatus erat. Sed perfida turba furorem 423 perficit, infernasque in Christum suscitat iras. 424 Et simulac justo fixerunt corpore clavos. 425 Scribitur et titulus signet qui carmine factum. 426 Hunc tribus et linguis describi jussit. Eumque 427 multi legerunt. Furiato et pectore dicunt 428 non scribas populo fuerat "Rex Christus" in isto. 429 Sed jacet hic Jesus, qui magno crimine fixus 430 se dixit populo solum dominarier isto. 431 Jam tristi saevus respondit mente Pilatus : 432 "Quod scriptum scriptum est." Praeconum jure deinde 433 tegmina despecti quamvis pauperrima Christi 434 quattuor accipiunt. Et partibus alma quaternis 435 pallia discindunt, tunicam sed rumpere nolunt. 436 Nostra tamen sorti mandemus nomina dicunt. 437 Completurque ista quod vates sanctus in hora, 438 jam super innocui cantarat vestibus agni. 439 Interea ad lignum contusae pectora sanctum 440 stabant turbatae crudeli caede Mariae. 441 Mater et ipsa simul Domini lassata labore 442 ingenti et natum poterat non tangere fixum. 443 Presserat ora dolor. Nec enim tunc dicere quicquam 444 Virgo potest. Natique necem, plagasque tepentes 445 contemplat sine voce dolens. Illumque videndo 446 mille modis veros gladios, saevosque dolores 447 sustulerat genitrix, et plus quam ferre puellam 448 posse putes. Caedem patitur nec viva minorem 449 quam sua si veri penetrassent viscera clavi. 450 Sic cruce quae Christum fixerunt tela beatum 451 haec cruce compassae fixerunt corda Mariae. 452 Statque solo moribunda parens, statque arbore Christus, 453 uno ambo immanem patientes vulnere mortem. 454 Hancque cruentatus vicino funere Jesus 455 ut videt. Huncque simul quem miro ardebat amore 456 discipulum : "Mulier celato nomine matris 457 me materna pium laniaret viscera nomen. 458 Et sponsae ut primos moriens fundaret honores, 459 ostendatque virum pariat quem femina verum, 460 accipies istum", dixit. Tunc versus ad illum : 461 "Haec tua sit mater." Justusque exinde minister 462 stat jussis. Dominamque suam servatque colitque 463 post haec ipse videns Dominus quod cuncta supernus 464 perfecit moriens divini jussa parentis 465 impleat ut scriptas aeterno afflamine chartas 466 veridici vatis dejecto pallidus ore 467 sanguineo messam maculatus pulvere barbam 468 evulsosque humeros, disjunctos restibus artus, 469 lumina sancta feris attollens marcida pugnis 470 clamavit sitio dicens. O sidera ! Quem non 471 vulnera, crux, vepres, seriesque immensa laborum, 472 non cruce figentis rabies inimica furoris. 473 Quae sitis ista premit ? Donum insuperabile ! Vinctum 474 hic sitit hic populum cui perfida turba nefando 475 cum felle admixtum properanter duxit acetum. 476 Quod simulac gustans dimisit. Vocibus altis 477 proclamat "Factum est." Vacuataque sanguine vero 478 sancta caro et felix instanti cedere morti 479 vult. Licet intactum restabat funere verbum, 480 inclinansque Deus morientia lumina misit 481 voce animam, ut tetrica ! Calcaret regna tyranni. 482 Sol tamen hac Domini compassus caede perempti 483 vertitur in tenebras et ternis luctifer horis 484 flaventes atro perfusus sanguine crines 485 maeret. Et aeternam timuerunt sidera noctem. 486 Horrescunt homines. Motumque hac morte videres 487 contremuisse solum. Funestaque murmura cautes 488 collisae ingeminant, tortis et fontibus aequor 489 infurit. Extremam turbataque cuncta ruinam 490 ut trepidant. Templi velum discinditur almi. 491 Clausaque sancta patent. Populis hac ante peremptis 492 abdita quod caeso patuerunt sidera Christo. 493 Phase instat dominique dies, quem turba colebat 494 legis honore. Rogant confusum hac voce Pilatum 495 scribae horrenda sacro maneant ne corpora festo : 496 "Frangi crura jube, ligno et truncatare pone." 497 Annuit hic. Gratae concesso crimine dextrae 498 unguibus horrendis viventum crura latronum 499 dilaniant. Lacerisque cadunt ex carnibus ossa. 500 At quia jam caesus mactarat funera Christus, 501 non sacra carnifices fregerunt crura. Sed ausu 502 caeco longinus ; nam sic pia fata trahebant 503 irruit, infernamque intrusit noctifer hastam. 504 Perforat atque latus. Magnoque in vulnere pectus 505 detegit, et duro terebravit viscera telo. 506 O horrendum ! Cur hoc tibi pessime tantum 507 posse nefas ? Talem timuit nec dextra furorem ? 508 O pietas, magni magna, o clementia Christi 509 quae te tam saevas patiaris corpore plagas 510 exposcit. Paterisne necem, quod funere salvos 511 hosfacias, qui te confossum mente carentem 512 nunc iterum voluere mori. Vellentque necare 513 nunc iterumque aliam voluissent pectore vitam 514 esse tuo, ut duplicem sentirent viscera mortem. 515 Vix bene desierat longini lancea diri 516 per latus ire Dei, cum sacro ex sanguine rivum 517 disjicit et laticis. Mira miscetur et unda 518 sanguis. Et haec sanctae mundarunt saecula thermae 519 fontibus his terguntur oves pastorque triumphat. 520 Et patris et nostrae divino hoc sanguine culpae 521 Marte ruunt claro. Pretium religata per istud 522 corpora nostra choris vivunt socianda beatis. 523 Post haec vir justus Joseph Christique minister 524 ex Arimathiaco gestans qui insignia campo 525 Christanum celabat iter dum pertimet hostem. 526 Haec ait : "In ligno suspensum corpus acerbo 527 da tumulo." Miseris postrema haec munera servis 528 concessit praesens. Et jam vel mortua mater 529 virgineis manibus gremioque excepit amico 530 depositum ligno Dominum, praecordia cujus 531 concruciata jacent. Nec vivam effundere vocem 532 muta dolore valet, tandemque haec fatur ad illum : 533 "Nate, furor vatis quo tentas pergere. Sensus 534 non capit, haud talem verbo est aequare dolorem. 535 Dicere quis valeat ?" Genitrix quae saucia cernens 536 dixerit oppressum crudeli funere natum, 537 dumque feros vepres, rorantes sanguine crines 538 deformesque genas, fuscataque lumina fractis 539 orbibus, et faciem nigratam cernit alentem 540 luce viros placidum quos ditat in ordine verbum, 541 pectora caesa fero signataque verberis ictu, 542 restibus evulsos humeri cum parte lacertos, 543 perfossumque latus dein cetera vulnera. Nostram 544 ah, dominam ! Quid agat ? Quid dicat ? Mortua sicut 545 muta silet patiens immanem exesa dolorem 546 corde premens tacito. Nec vulnera saeva legendo 547 quae loquitur nostris concessum exponere labris. 548 Plaga furens caesum genitricis cernere Christum 549 sola sine exemplo est fletuque potentior omni. 550 Hinc et poena rigens venas obtrusa per omnes, 551 et superat lacrimas et verba dolentia flentis 552 et gemitus, nequit et lacrimas tot fundere mater. 553 Aequet ut has poenae transfixa mente repostae. 554 Vulgus habet majus potis est quam dicere. Nosque 555 deficimus. Sensusque virum pectusque sonusque 556 non capit his genitrix lacrimis quae dixerit, et quos 557 det gemitus moriens, quot det suspiria, quae nam 558 verba doloris amans, quas fuderit alma querelas. 559 Et gemit : "Eh, nate, eh !" Plus nescio pandere. Clamat : 560 "Ah ! Pater. Ah !" Sistitque cadens in limine vocis. 561 Saepe iterumque gemens natoque infixa retorquens 562 lumina per carnem corpusque informe silensque 563 quod peperit. Fixas atroci cuspide palmas, 564 nuncque pedes tanto tractos in vincula ferro, 565 nuncque latus, ducitque oculos per vulnera totam 566 contemplata necem, necis et sic passa furores 567 terrificos. Gemitum sic tandem erumpit in istum : 568 "Hei mihi ! nec maesta rediit mihi victor ab umbra 569 Christus ? Acerba moras durabunt funera tantas ? 570 Erige, magne Pater, regem cui mortua vivunt. 571 Surge ne jam tantas moriatur mater in horas. 572 Surge Deus ! Caeco jaceat ne vita sub antro. 573 Surge marite. Potes. Satis est ad crimina mundi 574 te voluisse mori regem justumque, deumque." 575 Interea pavidum tacita vertigine caelum 576 ibat ad antipodes. Tumulum suadebat et ille 577 qui tulerat : justusque alius, qui nocte sub illa 578 venerat ad vitam victa jam morte ferensque 579 centum aloes libras et myrrhae. Corpus et almum 580 accepit pia turba Dei, studioque fideli 581 ungentes de more ligant. Conduntque sepulchro. THALICHRISTIAE VIGESIMUS SECUNDUS LIBER v.1 Interea Christi tumulum servare perempti 2 pontifices aptas quaecumque in crimina dextras 3 jusserunt, maesti ne possit ferre ministri 4 furto in nocte suae ductorem lucis, et orbi 5 imponant insigne nefas. Dicantque superbo 6 dogmate : "Jam caesus calcavit funera Christus." 7 Impia tela sonant, hostilis clamor et horrens 8 custos. Caede furens foveam sensurus inermem 9 irruit. En bustum vallatur milite sanctum. 10 Ne surgat qui vivus erat. Qui condidit astra 11 ne fugiat. Vinctusque gemat qui sustinet orbem. 12 O curas hominum vanas ! O nubila : verum 13 custodire virum. Vel bis vel saepe necatum 14 horrisonis clipeis et inani cingere rostro 15 quis jubet, et clausum gladiis lustrare sepulchrum ? 16 Quis precor hic custo ? Num qui in sermone putabat 17 Christum posse capi ? Qui caeca aenigmata texens 18 ingerit haesurum tenui discrimine lapsum ? 19 Non erit hic. Doctae confusus verbere linguae 20 ut daemon fracto seclusit guttura telo. 21 Quis precor hic ? Numquid meritorum fila rependens 22 postulat immanem qui expelli carcere furem 23 acc lacerare virum solum sine crimine notum ? 24 O miserae mentes et quid custodia ? Christus 25 si Deus hic cur non mediis custodibus ibit 26 semper ubique celer. Si non Deus unde resurget ? 27 At vigiles dira bustum cinxere corona. 28 Pellitur inde parens, durisque expulsa lacertis 29 mittitur. It miseros letalis sudor in artus. 30 Murmura dumque feri reminiscitur impia vulgi 31 nunc iterum sibi visa mori, plagasque secundas 32 dat furor ille nocens. Nati patientis imago 33 lancea, crux, testes, et dirae luma coronae 34 pervolat ante sinus. Aliisque ut percita clavis, 35 (verae mortis opus) mundani luminis expers 36 corruit. Et gelidos vitali sanguine vultus 37 cor spolians humilem vix confovet ipse calorem. 38 Hanc ubi susceptus pro nato et principe natus 39 conspicit, haec lacrimans : "Summi fundator Olympi, 40 astra polosque movens, qui terras aethera lymphas, 41 cunctaque per solum fecisti saecula natum. 42 Quem tibi femper habens, de regni sede decori 43 misisti in carnem, quod captae horrentia turbae 44 vincla terat maculam tersurus sanguine diram. 45 Scis, Pater omnipotens, patiens hic agnus et insons 46 vulnera quot, quantas morali corpore poenas, 47 verbera quae, quales portaverit usque labores, 48 pallia quae nudo capiti quae serta verendo, 49 quae cruce mella bibat. Cultris transfixus acerbis 50 Ille obit ; ecce tui subierunt tecta coloni 51 tecta aliena. Parens minitantes respice milvos 52 haesurosque canes et nostra in funera saevos 53 conspirasse lupos. Quae nos ut sola foveret 54 Virgo erat, ipsa simul nato moritura perempta 55 caedis ut ense ruit, totoque impulsa dolore 56 vivit adhuc moriens. Sed non si sola manebit 57 viva diu, venae jam jam vacuatur obustae. 58 Auctor opis faveas, nec bina haec lumina perdas. 59 Deficit ecce caput, patitur si funera collum, 60 cetera membra nihil. Fidei miseresce labanti 61 da dominam castris, reginam in bella fidelem. 62 Sit quae nos placida dispersos contegat umbra. 63 Sit nutrix nobis, sit tanta in clade levatrix." 64 Sat generi patribusque datum votisque piorum 65 occubuisse Deum, lacrimis dein dulcibus illam 66 non secus ac totum faciem perfunderet aequor 67 excitat. At frustra. Namque hanc dolor impedit altus. 68 Tunc Deus (in saeva nec amicam deserit hora) 69 spiritus ipse volans summi de culmine regni 70 advenit, et sensus occultis flatibus ictos 71 solatur, nomenque viri summumque tropaeum 72 commemorat, claramque viam vinctumque furorem 73 captatosque dolos, hostesque in fine ligandos, 74 factaque digna Deo, mundanaque crimina morte 75 mortua. Mortales, nec quid jam posse labores. 76 Haec super et Stygios dominae dat cernere campos. 77 diaphanatque solum, terrenaque pondera laxat 78 Virgoque per tenebras genitrix patientia quassas 79 lumina pallentem crudeli funere frontem 80 mittit. Et exstinctum fidenti pectore natum 81 quaerit et unitam divino numine mentem 82 inspicit esse Dei spolianda ad Tartara Christi. 83 Nam simulac ligno dimisit corpus in alto 84 clara anima, it nigras Erebum ruptura cavernas 85 umbrantesque domos (procul hic gemitusque dolorque 86 tristia verba procul) fulgens comitata supernis 87 luminibus, caeli sacra gaudente corona. 88 Jamque potens famulos diffuso sanguine quaerens 89 multa minans terri radiabat cardine limbi. 90 Ille tamen caecis umbranti carcere vinclis 91 clausus erat. Ditisque domus non pervia vivis 92 horrebat tecto septenis clavibus Orco. 93 Nunc etiam Stygiis nuper cum sensit ab antris 94 terrifico quassam truncari murmure terram, 95 scissaque saxa, polo turbataque sidera magno. 96 Ut metuens regno metuens sibi noctifer atro 97 tergeminat caecis horrentia pondera valvis. 98 Imponensque seras, vectes molesque profundas 99 trusa venenato firmarat limina ferro. 100 Sed Gabriel qui prima novae dans nuntia vitae 101 laetifico humanas medicarat carmine curas, 102 hic erat ante omnes. Crucis et vexilla beantis 103 cujus ut ignivomo lucebant summa pyropo 104 brachia portat ovans. Obtusaque limina tentans 105 haec ait et Stygium tremefecit cuspide regnum : 106 "Proditor umbripotens animas hucusque voratas 107 excute. Viva sonant rabidam fractura Megaeram 108 tela, Acheronteis minitatur flammifer umbris. 109 Nox radiata. Duces inimica nocte silentes 110 pandite tecta viis dominum visura retectis." 111 Dixerat. Haec regno sonuerunt verba profundo 112 Tartara versa crepant. Vectes quatiuntur, et ignes 113 nox furiaeque cadunt, scelerataque cuncta tremiscunt 114 agmina. Et infandos turbat nova rixa Daceos. 115 Impius ipse pater fraudis fabricator iniquae 116 palluit ista videns terraeque infixus inhaeret. 117 Infit et. Unde Deus per regna furentia justus 118 desertasque domos, antiquo tabida fumo 119 senta venit : "Tali quae causa est tanta labori ? 120 Non fuit ante satis claras ab origine turbas 121 empyreisque choris et opimo pellere regno ? 122 Nunc manet ira rigens primis inimica beatis 123 nunc mea jura rapit ? Nostrumque Acheronta reposcit 124 qui nova regnandi venit haec inferna cupido, 125 si tibi tam plenos concedit gloria campos ?" 126 Tunc Raphael sapiens magnae cui cura medelae 127 incipit : "Ut factis mulctatus luce superbis 128 haec tibi senta colis triviis praefectus amaris. 129 Optimus ille tuos aeterna mente furores 130 praespiciens nullum prolapso et corde dolorem 131 criminis et sanctam bonitas quo pelleret iram 132 non remanere locum ; summo perculsus amore 133 altera dona parat. Vestras habitura cathedras 134 agmina firmatis quae jungat laeta maniplis 135 cogitat atque alias aptare in pascua turbas 136 ecce bonus rubeam supremo numine terram 137 vivificat, limoque virum fundatque puellam 138 carne viri aeternae visuros regna coronae. 139 Invideas turbis velut in tua jura vocatis 140 sis memor, utque furens ut saeva callidus arte 141 tela inimica geris divinaque munera rumpis." 142 Lux fugit. Et virtus mortalibus exulat ausis. 143 Luget terra tui sanie temerata veneni. 144 Horrea primus agens, maturas messor aristas 145 non habet. Heu ! labris et acescunt mella sub ipsis. 146 Orbe nefas omni. Laxis equitabat habenis 147 noctifer usque premens. Stultoque per avia cursu 148 deviat omne genus . Nec summi numina veri 149 cernit. Vana Deum venerantur semina falsum. 150 Turpiter ignaras seducit fabula turbas, 151 culmina Trinacriae calidis fornacibus Aetnae 152 conflari, ex supera quae Jupiter inclytus aula 153 quamvis Dictaeo plorarit parvulus antro, 154 huicque nutrix blandas admorit capra mamillas 155 mittat, et in pulchras quae mittat forte puellas 156 quae renuere rapi. Procedit fabula multos 157 esse deos multae sacrantur ritibus arae 158 turpibus. Huic sumpti libatur lance veneni, 159 huic pueris caelis, huic fuso sanguine fracti 160 corporis, haud opus est narrentur ut omnia. Scis qui 161 foedasti miseras sacris immanibus aras. 162 Et nunc falsifero Dodonidas incutis oestro 163 et nunc Gryneo Lyciis nunc sortibus antro. 164 Nuncque sub aligerum signis, nunc quercubus, atris 165 nunc fluviis, Libyca nunc regnas lusor arena. 166 Omnia lusor habes. Et mentes virus in omnes 167 spargis et aeterni tabentia semina morbi. 168 Non bene fert bonitas. In sedem perdita summam 169 membra vocat. Dextrasque extendit patris amicas. 170 Justus at ipse riget. Nec se sinit ipse rogari 171 facta nefanda premens solvendaque crimina poscens 172 solveret haec quisnam ? Maculae sub labe paternae 173 turba cadit, tabetque atro violata veneno. 174 Ante dies natum patris de numine verbum 175 qui Deus ipse potens. Per quem formata tulerunt 176 vivere cuncta bonum, cum lapso in semine nullum 177 esse videt tantam qui posset solvere culpam. 178 Solus echinei fracturus cornua tauri 179 in caelum extorres dignatur ducere gentes. 180 Accipit et matrem, mortale et corpus. Ut illo 181 dans pretium genti miserae non sanguine sonti 182 donet Adamaeo condigna piacula busto. 183 Ut per quem primum tenuit natura decorem 184 sit reparata cadens. Sit luci reddita surgens. 185 Accipit ipse Deus genitus qui patris, et unus 186 cum pater carnis onus. Nostraeque in claustra Mariae 187 mittitur, ut carnem mundaret carne jacentem 188 mente animam, nascensque viam daret ipse renatis. 189 Rumpitur atque Deo mortali pectore magno 190 nullo ex patre viro nullaque libidine facto 191 quod scelus in toto nascentia corpora mundo 192 contraxere. Deus sic impia crimina solus 193 abluit ex sola conceptus matre. Deusque 194 permanet ipse potens. Qui cum sub pectore casto 195 concipitur, carnem vero de sanguine veram 196 accipit. Et sancta non rumpens limina templi 197 nascitur ut flentes soletur vitifer orbes. 198 Sic ubi factus homo poenae se criminis altae 199 obtulit, et ruptis rupturus funera membris 200 se dominum justae moriturum destinat arae, 201 fit medius generisque rei dignaeque furentis 202 ante patris. Moriensque infectas sanguine turbas 203 comparat. Hoc medius quia semper substat in uno 204 esse patris, pariterque Deus. Mortalis et idem 205 est homo per matrem. Culpam plexura superbam 206 ac scelus eversi materna piacula mundi 207 est deitas patri. Poenam luitura potenti 208 haec eadem Christo, namque una potentia. Quamvis 209 summus adest qui vincla dedit. Qui vincla resolvit 210 summus adest. Pater ipse Deus solvenda reposcit 211 crimina. Et haec caesi solvuntur sanguine Christi, 212 quod simul ipse Deus. Qui vera matre perempto 213 stat progressus avo. Virque immaculatus et unus 214 vere insons gladio consensit funus acerbo 215 corporis. Et justus non debens funera caesus 216 morte terit caedes meritum per sanguinis omnes. 217 Eruit et laqueis quae diro humana sub Orco 218 corpora tabifico languerent cuncta veneno, 219 ni redimat. Redimitque, potens, crimenque dolumque 220 calcat ovans. Homines clamat lex alta rebelles 221 contemptumque Deum, diffractaque jussa necemque 222 promeritam cunctis aeterno crimine natis. 223 Inquit et omne genus fulgentem astare nepotem 224 patribus. Esse bonum, quantum pater ipse peremptum 225 qui populum justo valuit damnare flagello. 226 Nam simul iste Deus. Summum si injuria regem 227 non finita movet. Mortali in carne redemptor 228 infinitus adest, qui debita cuncta resolvit. 229 Justitiae jussum si vivens dextera fractum 230 dedecus ipsa vocat. Vocat hic et funeris alti 231 dedecus. Ecce viro fit summa injuria caeso. 232 Cur vir hic ipse Deus. Proprio sic sanguine magnus 233 effuso injuste librae implet fila repensae, 234 et superat patriam moriens sine crimine culpam. 235 Sic laesi decreta patris justumque furorem 236 iratasque manus et non violabile telum 237 vir bonus hic tollit. Summae virtutis opimum 238 in pretium donatur ei quodcumque superbum 239 debuerat sufferre genus sub carcere noctis. 240 Plurima turba manet tecum excrucianda. Nec omnes 241 sed repetit similes genito quos invenit uni 242 uno ex patre Deus, per quem sunt cetera. Qui nunc 243 tempore homo factus, vinctus, cruciatus, et idem 244 mortuus et mortis diffuso sanguine victor 245 vendicat humanam facto se judice gentem. 246 Injuste et passo rupturus Tartara ferro 247 morte triumphat. Adest. Sociosque expostulat ipsos 248 vitifer empta petens, divinaque jura reposcens. 249 Christus in his caecas ardebat fundere portas. 250 Impatiensque morae Michaelem conspicit. Ille 251 victor ut ante micans tremebundam verberat hastam 252 Ditis et antra quatit furvumque exterritat Orcum. 253 Intonuere atrae gemitumque dedere cavernae. 254 Terrifico et Stygiae ceciderunt murmure valvae. 255 Tunc mira impulsas penetravit luce tenebras 256 mens Deus, et primae colubrata sedilia noxae 257 rumpit, et infernos domini praesentia lucos 258 haec beat. Empyreo nec caedunt Tartara caelo. 259 Ac primo artari manicis rabidumque teneri 260 tempus in omne jubet. Ne jam post lumina Christi 261 regnet ut ante premens, et quamquam fervidus hostis 262 sit minor ille tamen. Solitis nec nostra capistris 263 colla terat. Post haec antiqua ergastula vivens 264 laxat, et ecce patres horrore exsolvit et umbris. 265 Quos vere expletis vitae pinguedine votis 266 secum vinxit amans. Praeda spoliavit acerbas 267 et furias. Rivique arescunt sanguinis atri. 268 Nox micat. Et tenebri crepuerunt Tartara ruptis 269 electique duces et candida turba piorum 270 gaudet. Et aeterno domini praesentis amomo 271 facta beata choris victura perenniter almis. 272 O Deus, o pietas, o doni munera sancti, 273 salve, aeterna dies turbis vix credita lapsis. 274 Te satiata Deo requiescunt pectora viso. 275 Te paradisus habet quos dudum carcer habebat. 276 Ecce pares animi lacerata caede soluti 277 dissiliunt toto venerantes numina sensu 278 principis. Intactam qui infecit funere terram, 279 faber et ille senex. Defensae et cura Sephorae 280 legifer ille parens. Quique hunc referebat Iesus. 281 Et pius Abramus tenero nec motus amore. 282 Regius et vates. Sacras qui pectine Musas 283 fovit, et armipotens post pasta armenta gigantas 284 stravit. Et Isacus qui cum datur hostia Christum 285 rettulit. Et gaudens fecunda prole Jacobus 286 hujus et innumeri duodeno nomine nati. 287 Flebilis et patriae vates, et viscera verae 288 Virginis ante videns domino florentia nato. 289 Inde sacerdotum series, ac milia centum 290 sanctorum, atque viri primaevo flore resecti. 291 Una alii plures stolis candentibus. Et tu, 292 praecursor veri nova flumina nuntiat agni. 293 At prior ante alios aeterna caede solutos 294 peccati carnisque pater verecunda pudore 295 ora ferens Christo sic grates rettulit almo. 296 Nate patris summi, qui pleno a numine plene 297 natus ut ipse parens antiqui conditor aevi, 298 cujus adoptivos genuerunt pignora natos, 299 quis tua dona canat ? Rex summe, piissime, caesos 300 caede levas populos dicta quos lege licebat 301 verberibus ferula dirisque arcere lupatis. 302 O Deus, o patriae miserator mulciber irae 303 quem non horrendae damnatis parcere culpae 304 crimina nec sanctam vetuerunt tendere dextram. 305 Suscipe nunc laudem qui nostras ante querelas 306 suscipis, ante dolens etiam quam brachia justus 307 incuteres. Mediisque minis ipsoque furore 308 ista dies aderat flammanti pectore laetos 309 exiliis positura modos. Pax vita salusque 310 sit tibi, Christe deus. Terraeque et pontus et umbrae 311 et tua ter grati celebrent praeconia caeli. 312 Vivus honorque tibi. Sit laus et gloria, sitque 313 imperium sine fine manens. Sit debita factis 314 gratia. Sed fragiles, ingrata o pectora, voces 315 quid sonat hic magnum ? Quid passo funere dignum 316 dicitis ? Ante potens sapientia, vita, salusque, 317 lux et summus honos, pax, vivens gloria nostro 318 regna fuere Deo. Nostrisque impulsibus acto 319 sedibus aethereis, et Olympi vertice, sicci 320 per deserta soli miserae dispendia silvae, 321 quae tenet ipse damus ? Qui nostro dives amore 322 factus inops sitiit, qui terrae factor in illa 323 exulat, aeternus qui judex judicis atri 324 lora tulit, falsos testes, et murmura saeva. 325 Sic patitur, tantosque insonti carne labores, 326 totque alapas, ictusque feros, tot verbera, talem 327 ferre necem voluit, quas laudes ante tenebat 328 accipit a nobis ereptis funere, rexque 329 ante hic magnus erat populos quum sede fugabat. 330 Exitium minitans, quum digna concitus ira 331 diceret Elysiis homines exire nefandos. 332 Nunc nunc cum rigidae laceravit vincla catenae, 333 mortuus ac turbas ad se revocavit ademptas. 334 Sit magnus tantum meritis pro laudibus ipse 335 dicitur ? Ante furens multo veneratus honore est 336 solus ubique choris deflexa luce beatis. 337 Nunc nunc nos salvi donis morientis onusti 338 dicimus haec toto notissima carmina caelos. 339 Hoc Deus unde venit ? Nil possum dicere plus quam 340 quod solitum tibi ferre decus. Qui fundere laudes 341 debeo servatus plures quam cetera solus. 342 Nil majus superis valeo resonare catervis. 343 Quarum culpa tua non tersa est morte. Per istud, 344 te moriente, genus laudes tibi tradimus almi 345 quas egere chori pretio non sanguinis empti. 346 Hoc nepos unde venit ? Quia non mutaris et idem 347 semper es ipse manens aeterno immobilis. Utque 348 quondam erat aethereis laus ista domestica linguis 349 nos quoque per sancti vitalia vulnera Christi 350 quos licet et fas est epulis accumbere divum 351 has agimus grates. Quae primis dicta diebus 352 gloria, nunc semper, populisque in saecla renatis 353 sit tibi, Christe deus. Te laudans mutor. Et olim 354 tristis et aeger eram. Nunc sunt mihi gaudia viva. 355 Antea manivoro Furiarum praeda sub Orco. 356 Insero nunc vultus in alenti lumine plenos. 357 Attamen ipse idem nulloque in tempore motus 358 vivis cuncta movens. Et nunc si viscera pandens 359 te gladiis donas, si labem sanguine mundas, 360 perpessoque meam collustras funere noctem, 361 innova tam veterem nunc suscipe munera laudem 362 suscipe quod valeam. Tuque, o caro fossa necemque 363 passa intacta, tamen nec nostrae cognita culpae 364 quae dudum pavido dormis tumulata sepulchro 365 sit tibi vita, decus, divinaque gloria, lapsos 366 qua facis esse viros. Te neptem cordis adoro 367 viribus, ut domino quae unita assumptaque verbo 368 das miseris vitam. Mundanaque crimina tollis. 369 Dixerat ista pater Christoque intentus in uno 370 expleri mentem gaudet. Visusque vidensque 371 unitur fini vero sine tempore dives. 372 Nec minor est aliis laudandi flamma revinctis. 373 numina summa canunt, divinaque gesta. Piumque 374 quisque Deum laudat pacato pectore trinum 375 mella merumque vorans. Beat et sua quemque voluptas 376 cunctis cuncta ferens non omnibus una. Sed omnes 377 sunt saturae mentes et nosse, et vocis. Et illis 378 fit commune bonum cunctis venerantibus unum. THALICHRISTIAE VIGESIMUS TERTIUS LIBER v.1 Tertia per mundas a Christi funere terras 2 aurora expulsis lucebat clara tenebris. 3 Christi anima in sanctum mundo exsultante sepulchri 4 advenit, et vitrix ligno sua membra sub alto 5 exanimata petit, totam se in tota recondit 6 verbo operante, piam quod victa in Tartara mentem 7 rettulit et tumulo tenuit sibi corpus in almo, 8 illud idem miseri penetrans pia tecta barathri 9 atque manens ligno membris obeuntibus alto. 10 Christus et ecce potens et vero sanguine vivens 11 surgit. Et a pavidis evexit multa sepulchris 12 corpora non tamquam Cressis Epidaurius herbis 13 nugator, Lycio nec Apollinis infula verbo, 14 sed quo posse manens formavit singula, vivo 15 dat cineri testes, et victo fulgidus Orco 16 viva cruentatis despirans balsama rimis 17 quinque beata gerens plagarum stigmata miro 18 fulgore, et nitidae radiantia serta coronae, 19 surgit. Et ecce ferens ex ima nocte decoras 20 exuvias, matri dat primum laeta triumphi 21 nuntia, quod plagas haec diro in tempore primas 22 senserat, et flentes superarat fletibus omnes. 23 Monstrat ei faciem per tot tormenta petitam 24 clarificosque sinus optataque lumina vivum 25 corpus, et oppressas sub iniqua cuspide palmas. 26 Cordicremosque patres et alendam fronte catervam 27 monstrat ei, populos victoris clade levatos, 28 avulsumque scelus, divinae jura tiarae, 29 quod pretium belli, quae praemia sanguinis alti 30 quem moriens ligno diffudit victor ab alto. 31 Dicere laetitiam dominae quis ? Gaudia possit 32 dicere quis ? Quali templetur libera vultu 33 pectora quam pulchris immittat corpus ocellis ? 34 Lumine quo vivi circumdet lumina nati ? 35 Ut dolor et mentes excessit funeris omnes 36 exemploque carens et nulli cognitus aevo 37 luctus erat, victo dominus cum surgit ab Orco 38 aeternusque atris remeabat victor ab umbris. 39 Gloria flammatae matris et gaudia summa 40 exemploque carent, et cunctis invia verbis 41 flagrantes animos, et robur carminis omne 42 dissuperant : nati radiis lustrata supernis. 43 Evomit aethereas flammas, mutatque nivalem 44 aspectum, surgitque animo fruiturque videndo 45 plena redemptorem, dominum natumque Deumque 46 aspicit et dulcem satiabat lumine frontem, 47 sumptaque cum summo jungebat munera voto. 48 Eva ubi reginam domino praesente decoram 49 suspicit haec supplex. Generis pulcherrima nostri 50 Virgo parens nostro veniens de germine quantum 51 altior es nobis ? O cunctis gentibus una 52 dignior ! Ah nostrum pudet, ah pudet aedere casum 53 dissimilemque viam. Diris ego perdita votis 54 funesta miseros damnavi clade nepotes 55 et vomui nebulas aeternae noctis. Amicos 56 tu radios lucemque paris, nos vulnera, nosque 57 vincula, nos fraudes et iniqui vasa veneni. 58 Tu religas fraudemque teris. Tu sola potentem 59 das mediam nostris. Nos aurea regna cruentis 60 hostibus, et toto dominantem currere mundo 61 Daemona, nos Furiae rabidas Stygiosque labores 62 attulimus terris. Tu caeli lumina magni. 63 Tu pacem, tu regna Dei, requiemque salubrem ; 64 tu latices vitae, divinaque pignora, dulcem 65 tu Dominum, hunc turbis oculos avertere lapsis 66 effeci. Tu, Virgo, vocas. Generique perempto 67 das reducem chariten. Sed quis tua dicere facta ? 68 Non tua dona videt. Non te bene candida noscit 69 lingua parans dominam finitis laudibus ipsam 70 tollere. Ter princeps qui solus dicere talem 71 legerit ante potest. Ergo ut temerarius omnis 72 qui tangit, celebratque tuos hac voce decores, 73 si tacet ingratus. Sic audet nostra timetque 74 lingua tuum nomen terreno promere cantu, 75 o Domini mater. Sed quae mens corde sub uno 76 concipiar tot mira ? Sile, vox terrea. Matrem 77 aetherei laudate chori, mundusque polusque. 78 O Domini mater venturis gloria saeclis 79 sit tibi, summus honos. Sit donis debita magnis 80 laus tibi, sitque decus, sint toto in tempore digna 81 gaudia. Virgo, vides saevi spoliata tyranni 82 guttura, Tartareas calcari morte cavernas 83 victoremque tuum diffuso sanguine natum 84 vivere, et horrentem solio cecidisse draconem. 85 Virgo parens ne jam culpam cruciata paternam 86 flebis amans, diri cesserunt vulnera teli. 87 Obstantes radiis nebulae cessere retectis. 88 En tibi laeta dies. En te meminisse juvabit 89 temporis illius, quo ligno vitifer alto 90 occidit, et caelos turbabas fletibus ipsos. 91 En tua cum laeto jungentur gaudia nato. 92 Mors sibi non parvam peperit jam passa coronam. 93 Jam potes ipsa placens animo gaudente cruentam 94 commemorare necem. Jam vivi funera Christi 95 tempora grata dabunt. Jam lancea, restis, arundo, 96 verbera, crux, sentes furiosi pocula vasis 97 morsque indigna juvet. Nihil hac ex caede minorem 98 cernis adesse tuum. Gladio si secta dolebas, 99 post gladium vivo solaberis inclyta nato. 100 Interea nox taetra cadit. Jam sabbata plebis 101 transierant. Sanctae namque has pia cura Mariae 102 urget. Emunt caesum valeant quibus ungere Christum 103 balsama. Sic mos est. Sancto stimulata furore 104 Magdalena gemit. Lapidemque a fronte sepulchri 105 ut videt ammotum deflenti sedula Petro 106 significat Jannique simul. Verboque trementi 107 sic ait : "A clauso Dominum duxere sepulchro. 108 Quo lateat nec scire mihi, nec ferre dolorem." 109 Exiit ergo Petrus casto comitatus amico. 110 Ambo citi. Maesti ambo, furens currebat uterque. 111 Ocior est alter juvenili ardore, nec intrat 112 claustra tamen. Vacuo collectaque lintea busto 113 inspicit. Alter adest provecto et pulsus amore 114 impiger intrat humum posita formidine. Et ambo. 115 Vittam sacrati sejunctaque lintea colli 116 aspiciunt animis que oracula sancta volutant. 117 Post iterum rediere sibi. Maestasque tenebat 118 Magdalena fores. Nec quem petit invenit usquam 119 cumque oculis sacrum lustraret fessa sepulchrum, 120 aspicit en juvenem nivibus cui pulchrius altis 121 tegmen erat niveum. Cui fulguris instar Eoi. 122 Terribilis facies oculis non pervia cunctis. 123 Inter ait : "Caesos viventem quaeritis ? Ipse 124 surgit, ut ante suum praedixerat ipse laborem, 125 cernite quae pavidis veraci dogmate servis. 126 Dixerat ipse suis : "Hominem post bella decebat 127 surgere. Surgit ovans tenebras et Tartara rumpens." 128 Sic ait. Illa timens et ob hoc conversa retrorsum 129 prospexit Christum. Sed non bene novit. Et illum 130 credidit horti(colum), qui sit velut inscius, ecquod (le texte donne ‘hortituum’ qui n’existe pas.On pourrait lire ‘hortitutum’.) 131 poscit iter ? Causamque viae turbata petenti 132 sic ait illacrimans : "Clauso est ablata sepulchro 133 spes mea virque meus. Dominum si forte tulisti 134 dicito. Vivit amor. Fervens leviora subibo 135 pondera. Da nostrum (precor o miseresce) maritum 136 tollere. Da nostram (dabit haec tibi praemia) vitam." 137 Ipse Maria. Deum subito conversa sonorum 138 noscit. Aditque pedes nitidis gratissima plantis 139 oscula ferre parans. Vetuit Deus. Inquit et : "Ipsum 140 semper habebis amans. Nunc me sed tangere noli. 141 Sum qui carne prius mortali caesus. Et haec est 142 ipsa licet letum nec quid mutata per illud 143 non moritura tamen, gladiis non amplius ullis 144 est torquenda. Videns tu nunc laetare. Meisque 145 fratribus ista refer Domini mandata tuique 146 conjugis. Alta Dei suprema in munera nostri 147 Christus abit. Nostrae referens nova gaudia vitae 148 femina sancta venit. Vivoque in cordis amore 149 cursitat expansis in fratres plena lacertis 150 nuncta dans famulis haud sat tunc credita maestis." 151 Insanire putant. Concussaque viscera motant 152 ambigui, si vivus erat qui passus. Et idem 153 carnea membra habeat. Proprio si corpore surgat. 154 Mens eadem si nunc veniat. Letoque subacto 155 si Dominus membris latitet velut ante sub ipsis 156 omnia quae Domino sunt illis cognita viso 157 tacto etiam manibus. Tumulo quod surgat. Et illud 158 verum corpus habens quo vere est mortuus. Et quod 159 quae mens ante fuit. Quod vivis carnibus idem 160 Christus adest. Famulis et sic dubitantibus, ut non 161 discipuli nobis referunt haec gesta. Sed ipsi 162 tamque adversa cohors nec miris credula factis. 163 Vesper erat. Famulis et fracto in pane duobus 164 agnitus ante venit. Nec valvas disgregat intrans. 165 Clausa manens vero penetrata est janua vivo. 166 Electumque chorum nimio terrore gregatum 167 ut videt, et variis mutantia corda querelis. 168 Alloquitur pavidos veneranda voce ministros : 169 "Pax vobis. Nostro perierunt funera telo. 170 Vivus ego aethereas ascendam victor in arces 171 protinus. Horrentem divina pace timorem 172 pellite. Quid fletis ? Cur non pia corda paratis 173 in mea dona ?" Silent, turbatisque auribus haerent 174 immoti haud veram credentes cernere formam. 175 Infit et ipse manus ostendens signa locosque 176 vulneris. Et caeca transfixum pectus ab hasta. 177 "Cernite. Quid vestros quatiunt phantasmata visus ? 178 Ecce latus. Carni digitos immittite nostrae. 179 Ipse ego sum vivens et membris Christus in ipsis 180 in quibus horrificum furiabat verbera lorum. 181 Cernitis ecce latus. Latus hoc palpate, manusque. 182 Ecce pedes longi terebratos cuspide clavi. 183 Spiritus osse vacant. Palpate haec ossa." Tremendo 184 suspexere Deum. Nec possunt credere vivum. 185 Poscit hic ut valeat titubantia corda fidemque 186 confirmare cibos, et partem piscis obassi 187 dantque favum, et mandit, vatumque arcana resolvit. 188 Didymus hinc aberat, nec fratres inter ovantes 189 "Te, bone Christe", videt. Veniens qui ut nuntia vitae 190 audiit, et Christos despecto funere laetos. 191 Haec ait : "Infixi per vera foramina clavi 192 perfossumque latus digitis mea dextera certis 193 it nisi, sic caesum non est mihi credere vivum." 194 Quid dubitas ? Vitam quid mirum vivere veram ? 195 Non Deus ipse suo cum corpore caeditur. Ut non 196 sit velut ante potens, regnat per funera. Nunc et 197 vitales propriis vires infundere membris 198 si voluit, potuit. Veraxque hoc posse resurgit 199 quo sibi cuncta trahit. Quo secum semina nectit 200 perdita. Virgineo latuit quo desuper agro 201 lapsus, et intactam servato pectore terram 202 ejus matris habet. Quo flammas aequoris undas 203 terram hominesque creat. Quo caelum sidera format, 204 surgit hic ex umbra spoliator noctis Averna. 205 Excitat hic alios cur non hic surgere Thoma ? 206 Quid dubitas ? Dubitare tamen te convenit orbi. 207 Expertus credes. Famulis post stantibus una 208 omnibus ecce Deus nec aperto limine Christus 209 advenit, et caris praestata pace ministris 210 alloquitur Thomam : "Digitos huc infer. Et illis 211 cerne manus nostras. Palpabis et ossa latusque 212 tange manu. Immissamque absconde in viscera dextram. 213 Ecce pedes : videas. Ne sis incredulus. Aesto 214 esto fidelis, habes quod tota mente petisti." 215 Orsus et ille tremens : "Dominus meus iste Deusque. 216 En tetigi. Tactumque sequens non fallor. Et in te, 217 Christe, videns, credo. Fateor dubitasse. Meumque 218 (cerno quidem) meriti non est mihi credere magni." 219 Christus ait : "Quia me vidisti surgere, Thoma, 220 credis : crede viros felici sorte beatos, 221 qui credunt non visa, Deo fiduntque magistro 222 cui vero puras licuit non fallere mentes." 223 Post iterum parca captatis piscibus unda 224 viva in carne venit, manifestaque lumina pandit, 225 et Petro commendat oves. Iterumque recumbunt 226 discipuli. Christusque venit, pacisque salutem 227 postquam donat, ait : "Genitoris jussa beantis 228 missus ut ipse fero, sic vos hoc nomine mitto." 229 Insufflatque loquens : "Et flatum sumite sanctum, 230 inquit, et humanas vincite aut solvite culpas 231 ut Deus inspirans prudenti flaverit ori. 232 Actum erit quodcumque meo facietis amore. 233 Fecundate piam charitem. Ne dulcior ignis 234 mente sub sterili pereat. Christumque gerentes 235 ite humiles, onmi nostra Euangelia mundo 236 dicite, lucis opes radios ingentia vivi 237 signa Dei, nostri calcataque funera telis. 238 Ac tribulis pastos versate ad prata juvencos 239 pinguia, sancta sacri suxistis ut ubera verbi, 240 participate aliis. Centumque in carmina linguis 241 surgite. Jam quanto vigeat nova terra triumpho, 242 et laceras fraudes, et flammas noctis adustas, 243 truncatosque dolos, homines e clade revinctos 244 pandite. Suppositis tribulos confundite plantis 245 fortiter. Et versis suspendite lilia collis 246 grata. Meis silvas calamis incendite nostras, 247 luce implente sinus, in turbae exempla citatos. 248 Et qui Christanum tranquillo pectore verum 249 amplexus, sacramque fidem, fontesque beatos, 250 crediderit caeso quod summa potentia Christo, 251 salvus erit. Legemque necis, laqueumque furoris 252 rumpet et infernas terreni principis alas. 253 Ast quicumque meos irriserit incola ritus 254 noctis erit, taetrumque caput sub lege cruenti 255 carceris. Ad tristes dempto ibit fine labores. 256 Pignora nostra dabo, gentemque haec signa fidelem 257 ipse sequi jubeam. Sceleris dira agmina nostro 258 nomine pulsa terent, serpentum guttura tollent, 259 (nulla quidem diro vis est mansura veneno) 260 nostri, arcana novis referent caelestia linguis, 261 et tactu oppressos exsolvent pestibus agnos." 262 Dixerat haec Princeps. Extemplo stellifer axis 263 scinditur, et rosei patuere palatia regni. 264 Ac superum patuere sedes. Adamantina divi 265 sceptra chori pavidis distillant lumina terris. 266 Advenit angelicus nitidis exercitus alis, 267 imponitque humeris Christum Dominumque Deumque. 268 Ipse super gratae rutilantia pectora turbae 269 empyrea aeterno subiit Capitolia curru. 270 Cordaque sancta beans aeterni luce decoris 271 flammiparo patriam comitatur corpore dextram 272 ad potiora sedens donis majoribus. Omnes 273 unde videns videat, meritis et praemia donet, 274 et vitiis dicat poenas. Judexque Deusque 275 optimus ad veram componat saecula libram 276 laudantes sancti Dominum fecere ministri 277 jussa patris magni, signisque sequentibus illa 278 morte coronati memorant magnalia Christi. 279 Vocis et arentem humectantes imbribus orbem. 280 Talia conversis cantabant dogmata turbis. 281 Vult Pater in medio quassantur lintea ponto. 282 Sed succurre quiens. Per te bene lecta trahantur 283 in te securum sub eodem remige portum. 284 Eloquar : o sanum vel saltem respice sensum. 285 Eloquar : alma chori sunt. Haec documenta beati. 286 Vult quicumque polis per saecula cuncta quietis 287 lucis opes, laetasque dapes, sceptrumque perenne. 288 Ardua vota nimis, quae non nisi viribus altis 289 fas implere, fidem decet omni mente beantem 290 firmiter hanc veri teneat super omnia Christi. 291 Quam nisi concipiat toto mens enthea motu. 292 Non poterit vivens ascendere laeta superni 293 regna poli vitae nec sumere dona beatae. 294 Haec tamen alma fides. Oculos huc vertite gentes 295 quas letale malum fumosis nata sub umbris 296 fetida ridiculi mersat doctrina veneni 297 faecis aqua. Insanis Ammonem excludite templis. 298 Jam sacra Moseas implerunt vera figuras 299 jamque parens peperit nebulas egressa priores 300 lux nova jamque novis collucent lumina flammis. 301 Vox fidei docet ista. Deum veneremur ut unum 302 gignit et hic natum. Pariter veneremur et illum. 303 Nam Deus ille potens, princeps de principe, vivens 304 de magno magnus. Qui consors compar et unus 305 cum genitore Deus pulcher sapiensque bonusque. 306 Spirat uterque bonum communi numine flatum, 307 amborum dulcem quem nos veneremur amorem. 308 Nam Deus ipse potens, simul est et conditor. Hi tres 309 sunt natura tribus personis unica. Namque 310 est non una quidem triplex persona. Nec ipsa est 311 tridistincta potens verum una essentia. Non et 312 unum personis esse hoc partitur in ipsis. 313 Quaeque tamen totum persona est esse Deusque. 314 Sic ut proprietas personis vera sit, unum 315 esse tamen. Visque una tribus perfecta cuique. 316 Una potestatis fit lux, unumque decoris 317 sit numen. Socialis apex. Persona parentis 318 est alia, a nati persona, et pneumatis almi 319 est alia, et sic non plurescunt numina. Namque 320 et patris natique et sancti flaminis una est, 321 quam non personae triscindunt gloria verae 322 integra sed patri est ac nato et semper amori 323 integra. Qualis amans pater, est et natus, et ipse 324 talis amor ; summus pater est, et natus amorque 325 summus ut ipse pater, non hos facitesse minores 326 quod pater hunc genuit, quique illum spirat uterque. 327 Qui generat verbum non est alicunde creatus 328 et genitum verbum non est alicunde creatum, 329 nonque creatus amor. Pater est immensus, et ipsi 330 sufficiens, natusque potens immensus et ipsi 331 sufficiens, amor et simul est immensus, et ipsi 332 sufficiens. Vere pater est aeternus, et ipse 333 aeternus natus, pariterque aeternus et ipse 334 spiritus est sanctus. Sonet hoc in cordibus. Unus 335 aeternus, non tres aeterni, immensus et unus 336 non tres immensi, non tres necunde creati. 337 Est simplex unus qui non alicunde creatus. 338 Est simplex unus simul atque immensus. Et ipse 339 omnipotens pater est, summi omnipotentis et ipse 340 omnipotens natus, sanctusque spiritus ipse 341 omnipotens, non tres, reges aut omnipotentes. 342 Unus enim princeps superest qui cetera solus, 343 quem super est nemo. Summo qui notus Olympo 344 unus flammivomis motor veneratur ab astris. 345 Sic pater ipse deus, deus est et natus, amorque 346 est deus. Hic caveas triplices ne numina. Non sunt 347 tres dii. Caeca deos venerantur pectora multos. 348 Est deus unus habens quo vivunt condita robur 349 omnia. Qui silvam terreni montis opacam 350 vertit, ut amplexis immittat lumina campis 351 uniparamque diem. Soli cui convenit uni 352 per solum famulos gemmis orientis onustos 353 praebere aeternam templo almi pectoris aram. 354 Sic pater est dominus, dominusque est natus, amorque 355 est dominus. Non tres domini. Sed solus et unus 356 est dominus. Soli cui vox super aethera regi 357 in Christo aeternos cantat pia dulciter hymnos. 358 Nam sicut dominum personam dicere verum 359 unamquamque fides hortatur. Dicere veros 360 tres negat haec dominos. Pater est non factus ab ullo 361 nec genitus. Natusque simul non factus ab illo, 362 sed genitus. Flatusque potens aeterna duorum 363 copula vivus amor non est aut factus ab ipsis 364 aut genitus. Sed nectit eos. Dum verus ab illis 365 spiritus aeterno vivens procedit in actu 366 amborum omnipotens. Summo cum summus amore 367 diligit et natum genitor. Sic natus et ipsum 368 diligit ipse patrem, velut hunc pater ipse potentem. 369 Non tres ergo patres : pater est tamen unus. Et unus 370 filius est, non tres natos fateamur, et unus 371 sanctus amor. Dulces ne tres fateamur amores. 372 Trinitate quidem nihil hac posterius, et nil 373 est prius. Et minus hac, nihil est aut majus. In ipsa 374 esse aequale, bonum, simplex, non mobile, verum, 375 una voluntatis concordia lumina summis 376 obscura e radiis oculis non cognita nostris. 377 Sic ut personas uno tris numine veras, 378 numen personis unum impenetrabile veris 379 mens venerata colat. Puroque observet amore. 380 Regem, Acherontei qui frangit guttura monstri 381 effera. Grassantemque infrenat lampade noctem. 382 Est opus et menti quae cupit in astra reduci 383 credatur domini vera incarnatio Christi. 384 Hoc jubet ergo fides. Domini quod filius alti 385 est deus ; est et homo. Est summi genitoris ab ipso 386 quod tenet esse Deus qui tempora condidit unus 387 cum patre. Et innocuae generatus carne puellae 388 est homo. Nec summum miscetur sanguine verbum. 389 Est perfectus homo, deus et perfectus. Et unus 390 tantum est. Non duo sunt. Terrenam expellite lippam. 391 Ne in vos Nestorei dominentur cornua tauri. 392 Est tamen ipse unus non verso numine Christus 393 in carnem humanae solventem debita noxae. 394 Sumpta huic carne tamen, qui carnem fecit. Et unus, 395 non confusa quidem quod sit substantia. Non hoc 396 quod deus est carni miscetur. Corpus at illi 397 jungitur, assumptaeque est vera essentia carnis, 398 et non confusum suscepto corpore verbum. 399 Substat persona Christus tamen unus in una. 400 Unus homo velut est, et mens et corpus. Et unus 401 est deus ; est et homo, qui vero corpore Christus 402 ut terat infernas acies, fert omnia diri 403 quae voluere lupi. Fert vincla immania saevi 404 carceris, iratam loro cruciante columnam 405 tergemino, clavis transfixaque membra cruentis 406 perfossumque latus, veraci et funere caesus 407 insonti ingratam madefecit sanguine terram. 408 Quo tenebras vicit mundanaque crimina tersit. 409 Post necis et gladios latebras penetravit Avernas 410 mortem caesus agens, fractisque hinc inde catenis 411 dissolvit tristes flamma et caligine mentes. 412 Et Phlegetonteo surrexit vivus ab antro (Le texte donne ‘vius’, qui n’existe pas. Correction évidente.) 413 victor, et aeterno spoliata nocte triumpho 414 scandit in alta poli caelis bipatentibus almi. 415 Inque bonis dextrae patris potioribus ipsa 416 carne sedet. Qua iterum venturus, non tamen olim 417 ut fuit externis passurus funera culpis. 418 Majestate potens judex trepidandus et urgens 419 publica terrifico facturus crimina verbo 420 adveniet nullo paccandus verbere, nullis 421 ex precibus ferulam differre ad tempora justam 422 tunc poterit cunctis expendens debita factis. 423 Cujus ad adventum leti de sedibus atri 424 exsurgent omnes proprio sub corpore gentes. 425 Qui bonus aeternae visurus praemia vitae. 426 Qui malus aeternis persolvet crimina flammis. 427 Haec alia et veri cunctos docuere ministri. 428 Invalidamque viam sceleris, mortemque necatam, 429 lucis iter, superasque dapes mensamque salubrem 430 pacis opes vivasque domos regnumque perenne, 431 parte alia aeternum flamma cruciante furorem, 432 esuriem, noctem, rabiem, furiasque prementes, 433 semper et umbratos horrenti turbine lucos 434 exponunt populis. Effuso denique testes 435 credere se in vivum confirmant sanguine verbum. THALICHRISTIAE VIGESIMUS QUARTUS LIBER v.1 Ultor ut infernam Christano Marte ruinam 2 perspicit, et tersas divino sanguine turbas. 3 Haec secum : "Mene incepto desistere vectum ? 4 Ne posse a superis homines avertere mensis ? 5 Quin etiam Stygiis saevit jam flammifer oris. 6 Disnectitque chaos, et amicam gentibus umbram 7 discutit. Aethereoque calens munimine gestit 8 daemona perpetui vinclis artare capistri. 9 Ergo agite, o comites, rabidis incumbite telis, 10 atque omnis laeto furias exsolvite mundo. 11 Neu Christum accipiant animis. Charitemque Deumque 12 contemnant. Vero frustraque vocentur ab ipso. 13 Et sciet omnis homo quae sint mea tela. Sciet me 14 magnum si magno restarim daemona Christo. 15 Non Jebusaeos veteres, non Aethea cernet 16 agmina, quae primi susternat murmure verbi. 17 Contra adero. Fraudesque novas, noctemque scelusque 18 Hieroboaneis sopitos manibus ignes 19 incutiam. Tenet ipse Petrum, Jannumque, Jacobum 20 immemores paucos quis non sua corpora curae. 21 Ast ego Cleobios, Theobutos atque Sineros, 22 Menandrique magos, Ebioneosque furores, 23 qui simul et sancto servabunt sabbata Christo, 24 et Nicolateas veneres. Et regna Cherynti 25 Gorgoteos, centum Encratitas, centumque Nerones 26 insidiis armabo feris, gladioque bilingui. 27 Ut nebulis puri condatur semita caeli. 28 Nec dapibus sanctis, nec tota sanguinis Aetna 29 terricolae valeant Mariali sistere dexu." 30 Dixerat. Antitheumque rapit. Cui cura tepentes 31 pacificas mactare, arisque incendere tura. 32 Ille doli monitis. Et caeco pectore diris 33 exagitatus adest. Quem plurima turba docentem 34 circum stat furvo nequicquam armata veneno : 35 "Quis furor, o juvenes ? Quae tanta licentia fractae 36 legis ? " ait. "Si vita placet, caelumque Deusque. 37 Audite, et nostri referam primordia templi. 38 Viderat ex alto genitor pertaesus Olympo 39 Hebraeos servire duces selectaque nocti 40 corpora beligenae Phario parere furori. 41 Indignatus opem supera dimittit ab arce, 42 eripit et pressas immani pondere turbas. 43 Dilecto et carum praefecit in agmine Mosen. 44 Ille Dei legem vivo deduxit ab ore 45 principis instituitque modum, normamque, viamque, 46 fulgida quae justam ductaret in astra catervam. 47 Neve quis addubitet domini mandata superni, 48 innocui fulsere ignes. Et candidus aether 49 intonat et nitidis exurit nubila flammis. 50 Ipsa etiam comitata acres caris alma nepotes 51 praesentem dat saepe Deum. Manifestaque vitae 52 numina sunt oculis aspecta nitentia multis. 53 Ille ut Erythraei campum superare profundi 54 coeperat et siccis penetraverat aequora plantis 55 intrat in arentes Arabes. Ingentia rursum 56 dona Dei, pastam divino pane catervam 57 suscipit et graciles epotans caute liquores 58 promissa infractum referebat ad inclyta votum. 59 Proximus Enachiis aderat. Jam numine ductus 60 proelia virgatos aptabat ad alma lacertos. 61 Sed moritur vitante Deo. Succedit Iesus, 62 qui domini turbas subverreret ense nefandas 63 aetheos, eveos, septenaque nomina diti 64 cara potens armis pariter natosque patresque 65 dulcia promissae ductaret ad ultima terrae, 66 per sistentis aquas fluvii. Per marmora magni 67 signa Dei. Clamore virum clangore tubarum 68 Hiericcon pavida exsecratam extendit arena. 69 Ac fraterna pias tribuens per munia sortes 70 mortifero lectos vacuavit sanguine campos. 71 Hunc sequitur Judas delectus in agmine summo 72 teste sono, votisque potens, factisque Deoque 73 victricem multos requiem facit esse per annos. 74 Ocia saepe necant. Bello funestior ipso 75 saepe quies tantam rebus pax aurea laetis 76 obfuit. Ultor adest, et iniquos serpere sensus 77 tunc potuit cum luxus erat. Nec classica somnos 78 rumpebant armata graves, hostisque timorque 79 non procul oppositi vexabat imagine leti. 80 Itur in omne nefas, positisque exercitus armis 81 immemor accepti siccatum ad Nerea doni 82 arma ducesque feros phaleras currusque rotasque 83 cum vorat unda cadens, nocturnae lampadis illex 84 immemor. Et summae per quam tot proelia dextrae 85 vicit et infernas restabat victor in hastas, 86 deserit auctorem vitae, patremque ducemque 87 et domino caris proh summa piacula turbis 88 Tartareos dat nosse Joves. Veneremque secutus 89 aethereas expellit aves. Immundaque templa 90 construit. Et laxis scelus amplexatur habenis 91 propterea duros demittit ab arce labores 92 empyrea rex ipse parens, cui vera suorum 93 cura virum, pietasque calens, et carior ipsi 94 quam sibi gens, diris aras et turpia passis 95 corripit, ut visae revocaret imagine poenae 96 ad patriam, patremque patrum. Bethsamidis urbem 97 pacificasque domos, et luminis inclyta tecta 98 qui cupiat reserare suis. En tempora cernens 99 apta satis Madianus equo furiosus et astu 100 et Syriis confisus avis insurgit. Et omnes 101 irarum effigies, aversaque numina secum 102 in sua castra gerens miserandis ictibus hostes 103 ense, focisque, minis, et amico fervidus Orco 104 deprimit. Atque reos septenis solibus urget. 105 Errat inops animi fugiens Hebraeus. Et altos 106 crimen ad omne metus, et herilem mente furorem 107 concipiens, aut antra petit, seu montibus altis 108 delitet. Hunc loris atrox Madianus apertis 109 persequitur segetem rapiens hominumque labores, 110 atque boum, pressis vastabat diriter agris. 111 Non Deus ut quondam leto sed maestior ipso 112 horror mortis erat, supremaque caedis imago, 113 spes fugit ante scelus. Nimium sibi conscia flammis 114 urebant se corda feris, et tristis Erinnys 115 in Stygias quatit ora faces. Furiasque tricornes 116 excitat. O quantos suspirant pectore questus ! 117 Nam neque clamor adest, miseras actura querelas 118 vox deerat, confusa malis et pondere culpae. 119 Ac tandem lacrimis taciti sic fantur obortis : 120 "Summe pater mundi, qui caelis maximus altis 121 stas et ubique potens, terrae plasmator et undae 122 da veniam, pater alme, tuis. Errasse fatemur. 123 Poena patet plexae non est opus indice culpae 124 larvarumque preces arae ritusque nefandi 125 atque tuo saevus residens in monte Baalus 126 in nos tela gerunt. Ipse et sibi conscius hostis 127 quae suasit nunc caeca vocat, justumque lacessit. 128 Accusatque reos horrendo crimine. Sed tu 129 da veniam. Nostris non est tua dextera culpis 130 facta minor. Rubri minitantia caerula ponti 131 et Jordanis aquas, inimicos fortiter enses 132 fregisti, dum noster eras, dum nostra levabas 133 signa per aeratas te facta potentia terras, 134 perque acies lemurum, nocturnaque tela Gigantum. 135 Nunc minus ipse vales ? Video fera crimina plusquam 136 haec meruisse. Tamen conversae parcere menti 137 justi patris opus." Vix sic effantur. Et imos 138 exsolvunt gemitus, pietas miseratur et illis 139 maxima ab intacto mittit solacia regno 140 exitiis positura modum. Tunc solus in agro 141 vir Gedeon magnis purgabat fercula curis 142 protinus adversi fugiturus cornua castri. 143 Angelus ecce nitens niveo velamine tectus 144 brachia, et aethereis radiatus tempora flammis 145 advolat, et verbis Gedeonem affatur amicis : 146 "O nimium dilecte Deo fortissime miles, 147 est dominus tecum." Nec plura effatus. At ille 148 sic ait : "Hoc dignum non est mihi credere. Mecum 149 si Deus est, nos atque videt velut ante solebat. 150 Cur patimur tot saeva, pater ? Nostra omnia luctu 151 plena vides, casusque feros dirosque labores, 152 vincimur. Expugnat (si non male cernimus) ipse 153 nos Deus. Et turmas confundit et agmina nostra 154 territat igne minax inverso motus amore 155 nos lacerans. O si nuhas nunc ferre liceret. (‘nuhas’ est inconnu de nous. Faut-il lire ‘nugas’, dont le sens s’accorde au contexte ?) 156 Heus ubi dextra potens, ubi sunt ingentia magni 157 mira Dei, nostris nimium cantata poetis 158 tot libris digesta sacris, quae saepe solebant 159 intrepida narrare patres. Quo numine gens haec 160 exuerit Pharias Nilo indignante catenas. 161 Utque per aequoreas ventis metuentibus undas 162 tradit iter siccis Libyco velut aequore plantis. 163 Desertisque locis timidae quae posceret in spe 164 ipsa fides habuit caelestia fercula longae 165 ad libitum concessa famis, gustusque saporem. 166 Ille ubi ductor amans custos et gloria nostrae 167 gentis adest ? Ubi sunt ? Ubi sunt ea foedera nostro 168 jussa Patri ? Calcamur. Habet nox ultima victos. 169 Et sinit ? Et populum spernit pia cura peremptum ?" 170 Sic ait. Et lacrimis efflebat lumina longis. 171 Angelus huic : "Dominus dispensat tempora, motus, 172 atque vices, et saeva sinit miro ordine. Tu nunc 173 pone metus. Insurge libens. Et fortis in armis 174 fraternam eripies miserando funere plebem 175 hostibus allisis. Haec stat sententia summi 176 firma boni." Pavet ille nimis nec tempore maesto 177 ad miseram rerum faciem sub corde valebat 178 concipere ingentes animos, dominumque loquentem 179 sic rogat : "Ut fratres atroci clade jacentes 180 eripiam quae firma dabis consortia dictis 181 quaeve modum, genitor meus est in sanguine nostro 182 infimus. Ipse minor socios abjectior omnes 183 inter agor. Quae forma viae. Quae copia belli 184 haec tua dicta mihi si non sunt somnia. Si me 185 non ridere paras." Placido Deus haec dedit ore 186 optimus : "Ipse tibi veniens comitabor et arma 187 non peritura ferens in ovantes fervidus hostes 188 invehat, atque omnes uno sub vulnere vires 189 percutiam, ter plura potens. Hos en ego suetus 190 sub duris nostri vinclis cohibere capistri." 191 Huic Gedeon : "Quoniam primis a patribus orta est 192 caligo optatum quae occultat fumida verum, 193 saepe etiam nostros ludunt phantasmata sensus. 194 Unde sciam (da signa, pater) te cunctipotentem 195 qui loqueris. Namque ipsa procul tam grandibus ausis 196 spes trepidat, titubatque fides sub pondere magno, 197 non diffisa Deo, sed non bene certa quid ipse 198 vult Deus et nostris si jam satiata ruinis 199 stet pietas. Hic ipse mane, dum pronus adorem 200 te rediens, et dona feram, riteque litarim." 201 Dixit. Abitque domum properatisque ignibus haedum 202 coxit et azymos panes cum jure reportans 203 obtulit ad quercum domino, posuitque verenter 204 caute super. Dein jura sacrae diffunditat ollae 205 angelus haec virga tetigit. Tunc protinus artus 206 exarsere sacri. Tunc visa est hostia summo 207 grata Deo, et graciles caelum tenuere vapores. 208 Inquit et : "O Gedeon, superum carissime regi 209 crimina saeva vides, dira et monumenta nefandi 210 daemonis, erectas furiis horrentibus aras 211 moechatosque viros aerato daemone summi 212 signa doli. Saxis Gedeon non claudicet istis 213 forte genu. Visi concurrere dentibus apri 214 te decet, atque ambas excire in proelia dextras 215 pro Jove, qui ferro non est agitabilis ullo, 216 qui superos hominesque creans et servat utrosque 217 fert et in astriferi pomposa palatia regni 218 dignatos proceres fulgentia subdere colla. 219 Et parere Deo. Qui non imitabile numen 220 iratus falsos agit intra Tartara divos. 221 Ergo age, tolle tui taurum patris ; alter et illi 222 sit socius plenos septem qui exegerit annos 223 Atque aras exscinde feras, et sede Baalum 224 exturbato reum, quoniam genitoris in agro 225 ara jacet non grata Deo. Sacrumque profana 226 relligione nemus miserae quod proximat arae 227 succides. Dominoque tuo cui convenit uni 228 tura dari, hac aram fundabis caute verendam, 229 qua tua perpetuas nunc combibit hostia flammas. 230 Sacrifico taurum tollensque ex more secundum 231 ligna super compone focis, dominumque vocabis." 232 Dixit. Et in caelum geminis se sustulit alis. 233 Dux ubi dicta tenet verbis accensus et ira 234 fert bisquinque viros, divinaque jussa paravit. 235 Exturbatque deos, impuraque nomina fando 236 nomina sancta quatit, totumque exterritat Orcum. 237 Laetior Oceano quam nox externa pararat 238 surgens Assyrias currebat. Phoebus in arces. 239 Cernitur ara jacens rapidis destructa lacertis 240 succisumque nemus, et numinis altera signa 241 atque altare novum, jugulo quo taurus aperto 242 indicat ingrati periisse oblivia vulgi 243 Abramidasque faces et prisca resurgere festa. 244 Praeterea auditum est gemitus vocesque nefandas 245 terrificum rabido stridere per aera motu. 246 Quaeritur ecquis nam solemnem effregerit aram, 247 quae temere sacrum violarit dextera lucum ; 248 fama reum sceleris Gedeonem affirmat amaris 249 invisum superis, rabie qui impulsus acerba 250 ausus erat nitidi fregisse cubilia Bali. 251 Demens turba Joam convenit natus et inquit : 252 "Ecce tuus caecis omnes nos perdidit ausis. 253 Imminet ira Deum, sedisque injuria raptae 254 imminet, et nostro poscet de sanguine poenas, 255 ni luat aeternum qui laesit numen. Habenda est 256 haec ratio, mactemus eum. Nec sancta recuses 257 ne furor innocuus te comprimat. Ilicet altos 258 est minimum tempsisse deos, qui saecula volvunt 259 arbitrio et dextris dispensant omnia justis ! 260 Da famulum morti meritae, si candida tangit 261 te pietas, si vivus honos, si sacra metusque 262 debitus, indignis accensaque fulmina factis. 263 Achor erat quondam generosi sanguinis. Illum 264 cautiferi caesere patres, quia crimine furti 265 perdidit incautas et flamma et sanguine turbas. 266 Nec prius a dira cessatum est clade nefas quam 267 expiat infandas hominis mors impia culpas. 268 Ergo age, trade virum. Nullus jam sanguinis ordo 269 indignum se patre facit, qui numina laedit, 270 laedit quippe patrem. Nimium dubitasse videris 271 esto neges, Deus ipse manet qui torqueat hostem. 272 Desierat jam vulgus iners. Joas incipit : "Istud 273 ipse probo. Deus ipse manet qui torqueat hostem. 274 Torqueat et gnatum vel ferro aut ignibus atris 275 ipse meum nemoris destructam et vindicet aram. 276 Si Deus est laesus mortali vindice Balus 277 cur eget ? O proceres iram cohibete nefandam. 278 Ha ! fugite insanum fraterna caede furorem. 279 Quid juvat humanas humano sanguine dextras 280 tingere ? Trinacrii manibus conflata Typhoei 281 ille, ille in nostrum jaculetur fulmina natum. 282 Vos, spectate Deum, faciat quodcumque juvabit. 283 Quandoquidem dextris librat mortalia justis. 284 Ecce a Malacheis Madianica turba maniplis 285 una omnes populi Phoebo nascente superbi 286 adveniunt." Furvique instabant classica regni. 287 Ventum erat ad rivi florentia littora magni 288 qui quondam visa divini foederis arca 289 sistit aquas reverens pressaque expalluit unda. 290 Condolet Abrami plebes. Deus ipse relictus 291 qui supero fratres ductarat fune priores, 292 et meretrix infanda Deum mens facta dolique 293 iraeque insidiaeque et nomina cuncta furorum 294 innumerique metus et maxima noctis imago, 295 hanc miserae excruciat cunctisque exterritat horis. 296 Interea vivo Gedeonem spiritus oestro 297 incitat humanos caelesti robore sensus 298 confortans habilemque facit praegrandia vota 299 ferre per horrendas acies nocturnaque tela. 300 Personat ergo tubae nimio conamine ; cunctos 301 convocat atque viros Manassea sorte, Biesser 302 atque domo Zablonque simul, simul evocat Asser 303 Neptalicasque manus fraternae robora turbae. 304 Jamque dies aderat venturo proxima bello. 305 Tunc Gedeon vinctis ad summa cacumina palmis 306 haec ait : "Alme parens, tua viva potentia quamvis 307 plura potest nec cuncta facis velut ipsa licerent, 308 si populum servare paras hac cuspide, sicut 309 dixisti : "Da signa, precor". Tam grandibus ausis 310 caespitat ipsa fides terreno pondere. Laetum 311 auspicium concede, potens, pignusque salutis. 312 Vellere signa peto. Vellusque in pignora posco. 313 Hic sistemus eum. Fluidus si in vellere solo 314 ros fuerit. Lanaeque ipsi contermina tellus 315 sit sicca, e tnullo roris madefacta liquore ; 316 tunc mihi certa quies, et honori pignora belli 317 sunto. Sciamque meis victricia signa sub armis 318 te domino praestanda meo." Sic fatur. Et ipsum 319 exposuit vellus. Zephyris quod flantibus omne 320 plenum roris adest, conchamque implevit ab unda. 321 Area contiguae sed non fuit humida terrae. 322 Tunc Gedeon rursus Dominum tentavit , et inquit : 323 "Si furor ista tuus patiatur, quaerere signum 324 vellere bis liceat. Mutetur pignus. Et oro 325 humida sit tellus. Sit siccum vellus." Et ecce 326 dat simul ista parens. Soloque in vellere non est 327 humor. Et undosis sumergitur area guttis. 328 Jamque duces multos numerosaque castra movebat 329 dux Domini, vox lapsa polo pervenit ad aures : 330 quae vetat instructo proceres producere bello 331 turritas acies, maneat sibi gloria soli 332 vult Deus. Et propriis ne exsultet victor in armis. 333 Propterea hostiles si quis trepidaverit enses 334 jussus abire. Domum duo tunc et mille decemque 335 bis rediere viri. Bonus ultra pergere ductor 336 incipit adversi nulla formidine castri 337 vi domini fisam jactare per avia dextram. 338 Jamque Aradatheas cernebant cominus undas. 339 Plebs etiam tunc visa deo numerosior ipsum 340 quam deceat solo valeat qui sternere verbo 341 fortia Tartareis munitaque castra leaenis. 342 Tercentum juvenes igitur miro ordine lecti 343 ex hoc quod curvis lambebant flumina dextris 344 arma ducis comitantur. Erat sine numine vero 345 infelix numerus tantos qui auderet in hostes. 346 Zebbeus et Salman tendebant vallibus imis 347 saevus uterque fremens rabioso milite, cujus 348 mille iterum clypeos jam dextera computat altos. 349 Dux domini ignitis media sub nocte lagenis 350 aggreditur saevum divino robore castrum. 351 Hosque sono hos solis (vox est pro vulnere) pugnis 352 hos mucrone necans, et amara caede trucidans 353 obterit aeratas et ferro et daemone turbas. 354 Praeclarum facinus ! potuerunt rumpere septem 355 mille viros. Cunctis non spes auderet in armis 356 tantum optare. Ruunt equites, peditesque fugantur 357 et pariter. Paucis immensaque vulnera telis. 358 Namque furens domini gladius laxatur. Et ecce 359 aspiceres turbam se alterna caede petentem 360 quem feriat nescire locum. Ferus undique terror 361 Mars ! furor, et sanies, calefactaque sanguine tela. 362 Et Gedeon solo qui vincit nomine, victos 363 insequitur, victorque premit. Perimitque ; fugatque. 364 Donec non ullum quem vulneret invenit hostem. 365 Inde Abimelechus nostros rexisse priores 366 dicitur. (At magnae monumenta ad singula dextrae 367 ne trahar) huic tholus. Tholo crinitus Iaher 368 succedit, lustris post hunc Amanita quaternis. 369 Hunc sequitur Jephtes, septem fortissimus Esbon 370 Ealus Esboni. Labedon succedit Ealo. 371 Huic alacer Samson truncatis viribus altum 372 editus exemplum quid femina possit. Et illi 373 Aelius, excelsis qui plebi et praesidet aris, 374 tempore quo tandem Danais eversa carinis 375 Laomedonteae ceciderunt Pergama Trojae. 376 Huic Samuel, matri voto concessus amico. 377 Proximus huic Saulus, populi regnator acerbi 378 primus. Et huic David, domino carissimus. A quo 379 Philistiniacae calcata superbia doxae 380 Ammoniaeque manus Syriique potentia ferri, 381 et vana imbellem senserunt numina noctem. 382 Hic iterum legem domini servare superni 383 instituit. Mosenque sacrum, cultusque verendos 384 excitat. Et Balaim, Starotheaque nomina victor 385 atque Acharoneos expellit plebe furores. 386 Et penitus noto subdit praecordia vero. 387 Et facturus erat divini nobile sceptri, 388 templum ac hircicremas centenis cornibus aras 389 cedrinamque domum, puro qua contegat auro 390 hactenus obtectam veteratis pellibus arcam, 391 ex quo Mosaeae recolunt campestria turbae 392 sub bellis. Sed jussa vetant. Et mente paratam 393 vox mutat divina viam. Tantumque decorem 394 transtulit in natum, sceptroque locavit amico. 395 Ergo ingens Salomon ceu mundo Phoebus in isto 396 insurgit. Primoque Ruben venerabilis ortu 397 et Simeon gaudens, Levitica turba, simulque 398 Judaea, et quinto qui sedit Sacharus agro 399 et Benamin, Zablon, Neptalim, Danus, Ioseph 400 et Gadicae, Sereaeque manus hunc voce sub una 401 unanimes venerantur. Amant, regemque salutant. 402 Ergo Hebraea suo solvit se turba labore. 403 Clarescuntque patres animis gaudentibus. Ecce 404 octo super decies in curru Phoebus Eoo 405 Atque quater centum flagrantes volverat axes 406 ex quo de stolidi ferrato pondere Nili 407 advenit Israel pressa spectabilis unda. 408 Tunc Salomon templum domini mira arte. Superbis 409 divitiis, multo tinisque ingentibus auro, 410 et cedris et siquid habet plus nobile mundus, 411 perfecit. Lapidesque duos quos legifer olim 412 duxit ab aethereis flammis, arcamque potentem 413 per varios casus, mille et discrimina rerum 414 illaesam, semper superis virtutibus actam 415 exornans puri pretiosis vestibus auri 416 alloquitur pavidam veneranda voce catervam. 417 "Plebs domino quae ducta pio victricibus armis 418 per populos saevosque duces gentesque subactas 419 illaesa aeternae conscendis ad organa famae 420 promissum sortita solum, funesque beatos, 421 o comites domino reddatur gloria magno 422 non nobis. Dedit ipse potens ingentia summo 423 munera digna Deo saeclis venientibus almam 424 vix habitura fidem. Sceleratas cernimus hastas, 425 scuta, rotasque ; solo calcataque signa jacere. 426 Et tegere umbriferos tot caesa cadavera campos. 427 Vicimus, o socii, non nos. Victoria vivi 428 regis adest. Vos ergo Deum caelestibus hymnis 429 exaltate bonum. Decet enunc sancta movere 430 dulcibus in choreis vivos reboantia cantus 431 tympana theovorae dextris agitata catervae. 432 Carmina sancta decent. Flatu Jessaea canoro 433 concita letifragos moduletur tibia versus. 434 Mactemusque boves et oves de more paterno, 435 maxima pacifico nos jungat ut hostia sancto. 436 Cernite ut aethereum domini dat gloria signum : 437 en nebula ut grati circumvolat atria templi." 438 Haec ubi dicta dedit, deflexo poplite sanctus 439 ingemuit. Votisque Deum compellat amicum. 440 Innovat et foedus domino, pepigitque nepotes 441 mansuros, qui sacra Dei reverenda. Nec umquam 442 vinclis divini se auderent solvere pacti. 443 Voverat haec Salomon populo praesente, vidensque 444 annuit, et vinctis stetit haec ecclesia palmis. 445 Audiit omnipotens caelo qui fulminat orbem, 446 et velut ad Gabaon regi conspectus amico 447 ecce iterum manifestus adest illi, atque ita fatur : 448 "Audivi votumque tuum, vocesque precesque 449 dignatus caelis admittere protinus istam 450 sanctificare domum volui. Dein semper in illa 451 nomen adesse meum. Manet haec in saecula vivens 452 subque meis oculisque meo sub corde. Nec umquam 453 ingratus nostri nobis erit incola templi. 454 Tu quoque ni legem divinaque frangere jussa 455 constituas, temnasque mei pia foedera pacti, 456 sed corde innocuo votis et candidus aequis 457 ut pater ante tuus servaveris omnia chartis 458 quae praecepta meis, stabilem tibi corde tiaram 459 concedo. Regnumque tuum per saecula firmo 460 aeternum solium quod nunc feror ipse parenti 461 promisisse tuo. Furiis aversus iniquis 462 si tamen a nobis populus meus erret, et unum 463 servantem magnaeque potentia munera dextrae 464 oblitus fractamque Isin, fluctusque paventes 465 atque Arabum silvas, saevorumque arma Gigantum 466 diruta perpetuis umbrataque caedibus arva ; 467 spreverit hanc domini legem cultusque sequetur. 468 Ferales Stygiosque duces et vana deorum, 469 nomina porcicolis donec male serviat aris. 470 Concidet Israel gladio percussus acerbo 471 mulctatus donis domini, temploque supernae 472 virtutis, letoque gravi condetur et umbra 473 me procul ejectus. Populis et fabula cunctis 474 ista erit ista domus. Divos et numina gentis 475 hac mercede coles." Simul haec effatus. Et aether 476 splendet et ignito laeta intonat aura fragore. 477 "Hanc igitur legem domini quae saecula tanta 478 protexit sine labe suos, bellisque minisque 479 victores ditavit avos, dominumque salubrem 480 huicque patrem populo generosis praestitit annis, 481 fas contra ; Mosenque sacrum decretaque summi 482 principis imbutos caelesti et semine vates 483 nostrae ausint scelerare manus linguaeque protervae 484 destruere, et fabro calcandam tradere Christo ?" 485 Dixerat antitheus, totum jam daemona tandem 486 exspuerat. Tunc se medium clarissimus infert 487 vir Stephanus vitae signo et se muniit almae. 488 "Ergone Tartareis potuit mens improba verbis 489 infucare nefas verumque involvere falsis ? 490 Non tibi mendacem dicit vox Christea Mosen. 491 Sed tibi jam sterilem dicit vox Christea Mosen. 492 Ergo adhibete aures, totosque intendite sensus 493 mundifer ignipotens hominum quem cernere visus 494 nequaquam, valuit ; nam nubibus insidet altis, 495 apparuit nostro patri qui maximus Abram 496 perduxit nostram Chaldaeo a sanguine gentem. 497 Et Mesopotamos hortatus linquere fines 498 pertulit in Carram, terramque in transtulit istam. 499 Inde voluntatem divinam pandit, et alma 500 testamenta, jubens infantibus inguina sacris 501 caedere cultreolis, fundendi in signa cruoris 502 istius evicto qui nunc quoque regnat in Orco. 503 Nascitur huic Isac qui circumcisus ab ipso 504 patre prior, genitum qui circumscindit Iacob. 505 Ille patriarchas genuit de more paterno 506 sanctificans omnes. Domino tunc carus Ioseph 507 venditur a sociis Nilotica jura premente 508 tunc pharaone. Dedit chariten Deus. Et suus illum 509 rex amat, et magni praeponit in agmine regni. 510 Jamque fames Chanaam vastabat pallida, totamque 511 Aegyptum, et nudos urebat Sirius agros. 512 Cum patribus nostris tellus alimenta negaret, 513 et scirent saturum Josphea per ordea Nilum, 514 cumque Jacobaeam sobolem cognosset Ioseph, 515 laetatur patremque suum fratresque genusque 516 attulit in Pharias qui longo tempore silvas. 517 Vixerunt sanctam fecundo semine vitam. 518 Jamque Jacob numeros exercitus ibat in altos. 519 Et longa electae complerant littora turbae. 520 Alter in Aegyptum Pharao, cui notus Ioseph 521 non erat. Hic nomen populi crescentis in amplum 522 motus ob invidiam furiis horrentibus almos 523 afflixit sine jure patres, longeque repressit. 524 Tunc dominus Mosen doni memoratus aviti 525 et fidei pactique memor demittit, ut omnes 526 exciperet curas. Sacris et legibus actam 527 instrueret gentem, signisque ingentibus orbem. 528 Hic Madianaeis multo jam tempore silvis. 529 Innocuas pascebat oves. Ecce angelus illi 530 apparet. Pavet ipse videns flammamque rubumque 531 aspiciens, vitae signa aspicit inclyta nostrae. 532 Jam paranymphaeo eruditus carmine Nilum 533 vicerat et rubrae pallentia Tethyos arva 534 hostibus illudens quos sorbuit unda revertens, 535 excipit a domino legem. Natosque nurusque 536 edocet, et vitae verbum quod sumpserat altae 537 seminat, et jussis Aronidas intulit aris. 538 Est igitur Moses domini qui nuntius alti 539 verus, et haec ipsi ratio quae credere Moysi 540 Deuteronomeis compellit credere chartis. 541 Dans quibus ille mei monumenta ingentia Christi." 542 Haec dixit. Populo donans donabit in isto 543 fratribus ex vestris ductorem summus ut altam 544 hic teneat doceatque viam, legemque salubrem 545 adreparet, totum radiosque effundat in orbem. 546 Audiat Israel illum. Documentaque vitae 547 hoc doctore potest animis haurire peremptis. 548 Huc precor in verbi testem quicumque decores 549 spiritus empyreos flammantiaque incolis astra. 550 Testatur Moses quod sit mihi doctor ab alto 551 venturus, qui pacta Dei legemque viamque 552 afformet. Jussitque pio nos credere vati 553 quem sibi venturum dominus monstraverat. Ergo 554 promissum legi quisne hunc neget affore nostrae 555 in quo mactato concordant omnia Christum ? 556 Aspice ut Eliacis veniunt haec tempora verbis, 557 ut Daniel horas signarit vocibus istas. 558 Aspice ut ardentem speraverit Esdrius orbem 559 ante annos charitenque bibens flatumque deumque 560 jam videt et gnatum domini, jam nomen Iesu 561 nuntiat, et veri vitalia funera Christi. 562 Aspice luctifico vestra haec praevisa Jeremo 563 crimina. Ut Esaias fecundam virginis aedem 564 creverit, occisi sacramentaque maxima nostri. 565 Ut Samuel vester, dein cetera turba videntum 566 facta hujus dixere palam, vitamque necemque 567 et mortis mortem, calcandaque Tartara ruptis 568 carceribus, pavidis et quod remearet ab umbris 569 victor Olympiaco referens pia germina castro. 570 Aspice quod solo confecerit inclyta verbo, 571 caelifer ut saevos expellat numine morbos 572 non ope quaesita non nomine principis ullo 573 sed per se vivum per quem sunt singula magnum. 574 Argumentum ingens veri omnipotentis honestos 575 accipe, caece, dies. Quae te nocturna moratur 576 perfidia et tenebris infuscat lumina tantis ? 577 Inspice, caece. Ducem tenuit si ecclesia Mosen, 578 procurator erat, donec Deus iste veniret 579 utilis. Adventu jamque est inhonorus ab isto. 580 Sponsus adest praesensque astans connubia firmat ; 581 ille abeat, sponsam nec contrectare verendam 582 audeat. Haec vero sedet amplectanda marito ? 583 Ille absente viro potuit mittentis honoras 584 ferre vices. Erat et qui procurator, adulter 585 nunc erit ipse, viro nisi desinat oscula vero. 586 Nec Salomoniaci moveant vos foedera pacti. 587 Nec domini magnam minitantia verba ruinam 588 huic populo, si jura suae foedaverit arae, 589 indueritque deos sceleratae gentis iniquos. 590 Namque ut Davidici fracto diademate regni 591 et Roboanei discissis mensibus anni 592 in caecum se traxit iter plebs aspera cunctis 593 prona dolis, tempsitque sui praecepta parentis. 594 Culpae justa reas infertur ad ultio turbas. 595 Et praevisa prius divinoque eruta verbo. 596 Criminibus poena alta feris non defuit. Hinc et 597 hinc furor Assyrius nostros raptare penates 598 quivit, et ignotis Samaria percita divis. 599 Hinc Babylos laqueis decorata est bellua nostris. 600 Hinc Nabuchardaneae gliscunt ferventius irae. 601 Omnia quidmemorem ? Jam spretae legis amaras 602 jam dedimus poenas. Pacato numine tandem 603 gloria magnanimo renovata est pristina Cyro 604 nostra et pacificis recalent gaudentibus arae 605 Judaeae, Molocheis ereptaque sancta venenis. 606 Instat opus majus. Saeclis felicibus instat 607 vatum non frausis promisso tempore verbis 608 Messias. Et laeto radiat lux Christea mundo. 609 Quam nisi quis fida ductricem mente sequatur, 610 occiderit morti moriens, atque arserit igni. 611 Addite quod sanctus legem non frangere Christus 612 venit, adumbratas sed luce implente figuras 613 jam Moysi totum perfecit in ordine pactum. 614 Nec parere deis alienis credat, ut isti 615 paruerit. Namque iste bonus sapiensque potensque 616 quem praeter non est alius deus. Unicus iste est 617 qui sede excelsa flammato praesidet orbi, 618 quique nihiligenam formis quam pingeret Hilen 619 fecit. Productum fecundo et pectore Verbum 620 produxit rerum species. Hic magnus Iacob 621 Abrami, Isacique Deus, Deus atque parentum 622 nostrorum. Humani qui se in medicamina morbi 623 praestitit, et veris renovavit consona dictis 624 saecula, et aeternae concessit pignora vitae 625 per vates cantusque sacros chartasque salubres 626 promissa, ut facto surgat gens aurea busto. 627 Temne minas legis nocturnum et rumpe timorem. 628 Agnus adest. Sequerisque ipsum quem pagina legis 629 edocuit nostras loturum sanguine culpas. 630 Christus adest nobis. Christoque hoc tergimur agno. 631 Temne minas. Venturus erat qui Christus. Et idem 632 jam venit. Videre palam mundusque polusque. 633 Sensere et quassae timuerunt cominus umbrae. 634 Surge sequens, sequerisque unum quem turba parentum 635 perque nives dominum perque horrida castra secuta est. 636 Hic tibi Moseos per longa pericula fratres 637 servavit. Gladiisque feris et fluctibus altis 638 illaesos pulchra tulit haec ad pascua terrae. 639 Hic Gedeoneos ausus, et clara secundat 640 tela patrum. Viresque afflat. Firmatque vigorem. 641 Hic tulit Enochios mediis e mortibus artus. 642 Implet et exesae marcentia viscera (S)arae (lecture difficile) 643 robora sub mediis conservat frondea flammis. 644 Vertit et hic sanctam in squamea tergora virgam. 645 Ipsa per hunc Pharios et sorbuit acta chelydros. 646 Hic tibi dat populo supera dulcedine pasto 647 aethereas habuisse dapes. Hic gentibus aegris 648 excutit optatas arenti e marmore lymphas. 649 Hostibus hic rabidis dum mysticus instat Iesus 650 fixit anhelantem dilato vespere lucem. 651 Datque intacta feris vati pia fercula rostris. 652 Hic tibi tres pueros flammam calcare superbam 653 praestat. Et horrentes Danielis carne leones 654 terruit. Et placidum protexit in aequore Jonam, 655 ne moreretur amans, tutus qui in ventre ferino 656 venit ad ignotas inimico remige terras. 657 Iste sub aethereis servato Thesbite flammis 658 judicii perfecit opus. Saulemque negantem 659 imperiis, Nabatha ferum, saevumque Jehucum 660 Accabicamque domum, rumpentem et foedera Zambrum 661 percussit. Vere iste potens qui existit in omne 662 tempus, et ingratis jaculatur fulmina terris. 663 Est Deus , est et homo. Ne te malus auferat error. 664 Sic promissus erat nobis. Hoc Mosius, Isac, 665 hoc Abramus habet. Sic omnis et enthea pubes 666 viderat, et salvum carnato numine mundum 667 tempore in hoc. Cecinitque videns. En respice Christum 668 verum agnum. Nostris mactatur ut hostia culpis. 669 Quis furor, o caeci, quae tanta insania duri 670 cordis erit ? Mactasse sat est, tumuloque peremptum 671 claudere, et obsaepto custodem apponere busto. 672 Nunc cum busta vacant, jactis custodibus ipse 673 surrexit, sancto et revocato sanguine miros 674 dat cineri testes, et bello fulgidus acto 675 haec miranda suis concedit robora servis, 676 audetis vero summoque resistere sancto ? 677 Cernite ut antiquus Christi sub nomine claudus. 678 Exsiliat, gressusque suos miretur et ipse. 679 Cernite jam Petri quos allevet umbra magistri 680 nomine in hoc vivas tribuens morientibus auras. 681 Cernite ut ipse polis a dextris Christus apertis 682 stat domini. En dominus vitalem lampada Christus 683 impluit, ut puros animos turbamque fidelem 684 eripiat manibusque piis et contegat alis. 685 Dixerat haec martyr dicturus plura. Sed illi 686 dentibus infrendunt occlusis auribus. Huncque 687 arripiunt. Magno sacrati et sanguinis aestu 688 injecere feros sceleratis cautibus ictus. 689 Ille necem ridens vitae spe fervidus ardet. 690 Atque inter mediam dans sancta precamina mortem 691 sedibus aethereis Domino obdormivit in almo. THALICHRISTIAE VIGESIMUS QUINTUS LIBER v.1 Ast ea legituus cum vidit funera Saulus 2 et Charites altas et plenos numine sensus, 3 indutumque Deo juvenem tela impia contra 4 restare, atque acres lapidum ridere furores, 5 nil veritum, caeloque ostendere gentibus alto 6 membra ducis Christi vivum stillantia nectar. 7 Heu quia nam tanti cinxerunt pectora morbi 8 Christiferum ? Furor iste nocens unde impius altum 9 mentibus insedit ? Quaeve dementia ludit ? 10 Contempsere Dei legem decretaque nostri 11 Pontificis. Tempsere modis splendentia miris 12 nomina, quae Pharias subter sternentia turmas 13 in gladiis ducibusque feris populisque subactis 14 hanc patriam peperere suis, et foedere sancto 15 inclyta Moseam duxere in saecula famam. 16 Non erat hoc nimium proprium fudisse cruorem 17 omnibus unus amor. Flammas in membra superbas 18 exagitant, placidamque bibunt cum sanguine mortem. 19 Scilicet et tanti Christus. "Tot robora caesus 20 hic seductor habet ? Licuit cum viveret illi 21 se cantasse Deum magicisque evertere verbis 22 Abramidas virusque novae diffundere legis. 23 Nunc etiam populum diludere mortuus istum 24 tentat. Et electae si non pia cura resistat 25 plebis, erit tempus toto cum solus in orbe 26 sit Deus et magnae Solomon sit fabula Romae 27 an domini sobolem ligno cecidisse cruento 28 credimus ? Isque Deo labor est. Ut parcere mundo 29 non nisi per gnatum crudeli morte peremptum 30 posset, et excelsi replere foramina muri ? 31 Hei mihi ! et haec variae suxerunt Mathea linguae 32 inque dies crescit numero dolus aethera contra 33 et leges sorbetque pium sub fraude popellum. 34 At properemus, ait. Christanam exstinguere gentem 35 fert animus gestitque novis occurrere flammis." 36 Sic fatus, sanctas animas Christique ministros 37 ultor acerbus atrox, et qui ter fervidus ursos 38 vinceret, horrifici diverso vulnere leti 39 vastat inops animi. Sanctae et cunabula gentis 40 uberibus primis templi nascentis et almas 41 sternere opes cupiens ultro implacabilis urget 42 molle pecus, cogitque sacra discedere terra. 43 Ceu leo Marmaricus tacto jam sanguine primis 44 faucibus incubuit praedae volvitque teritque 45 laxat et impuros toto sub funere sensus. 46 Haud secus horrendo gliscit violentia Saulo, 47 Christicolam vertens populum, viresque reposcit 48 principis inferni. Saevos ad littera fratres 49 scribitur, ut Christos lacerent, ut Christea vellant 50 gramina. Noctituo datur haec provincia Saulo. 51 Jamque ibat spirans caedem. Furiisque minisque 52 concipit immensas plagas, et funera lustrans 53 omnia sanguinei laetatur imagine ferri. 54 Ecce autem Moses solio flammatus eburno. 55 Descendens flexoque genu vultuque verenti 56 suspicit unigenum ; dein sic affatur Iesum : 57 "Nate, patris summi decus, inviolabile magni 58 pectoris, o princeps hominum superumque creator, 59 ars bona perpetui numquam interitura magistri, 60 salve. Infinitas aeterni temporis horas 61 vive potens atque ultra almos effunde recessus. 62 Vixi et quem dederas cursum, rex sancte, peregi 63 et binis tabulis et jusso dogmate plebem 64 edocui sanctam. Teque et tua vera retexi 65 numina. Et ignoto jeci pia semina magno. 66 Felix et nimium felix si littera nostra 67 diceret arcanos sensus et jam duce sole 68 panderet occultum duro sub cortice verum. 69 Umbra fui. Nostra tu sol bene tectus in umbra 70 dux populi humanam qui inferno a principe gentem 71 eripis et patriae perducis ad atria verae. 72 Est ubi festa dies radians ubi flore perenni 73 vernat ager lotique toris gaudentibus agni 74 et tu terra decens in vini fontibus almi 75 te plene absorptis das mella liquentia turbis. 76 Illud manna polo quod decutit umbra sereno 77 pignus erat mensae, qua pascis lucida sanctae 78 pectora, quae nostris non jam contenta figuris 79 te spectant placidam Christanis mentibus escam. 80 Ingens flamma meis quae dux fuit inclyta castris 81 pignus erat radii veniens quo Tartara veri 82 rumpis et obscurae praestas pia lumina nocti. 83 T u, vivens agnus, puro qui sanguine mentes 84 eripis emundans. Paschalia festa sacerdos 85 qui celebrans rupto transire ad sidera ponto 86 efficis illustres calcata nocte cohortes 87 aequoris horrendi, quod daemonis aura profundi 88 morbosis agitabat avis. Tu foederis arca 89 divini. Quae castra quatit Philistica legem 90 intus habens sanctam domini mandata superni 91 quae tenet atque novos disponit in ordine natos. 92 Cedo tibi ut radio veri omnipotentis. Et unum 93 teque deum dominumque voco. Solumque sequendum 94 nuntio. Jam cunctis vivat tua gloria saeclis. 95 Sol alme et bino rutilans qui surgis ab ortu, 96 scande cito, et nigras radios effunde per auras 97 atque tuo splendore mica. Te ecclesia verum 98 sponsum habet. En Domini nomen gessisse vicesque 99 sat mihi, jamque novo sedeat nova nupta theatro. 100 Accipe commissas reddo tibi legis habenas. 101 Unum oro quoniam nebulis fuscata malignis 102 corda virum et Christo caece obsistentia vero 103 tardat amor nostri miracula nostraque numquam 104 nostra, at venturi perfecta in nomine veri, 105 rumpe, precor, nebulas velamina ferrea duri 106 cordis ; et illapsus veros da mentibus ignes, 107 ne te venturum speret plebs anxia, qui jam 108 venisti et sanctam lustrasti corpore terram. 109 Ante omnis qui nunc cura est mea maxima Saulum 110 lux tua distractis subducat ad astra tenebris. 111 Ne jam seductus luci praeponere noctem 112 audeat, et sacrae submersus in aequore lymphae 113 qui nunc abjecto sequitur funebria Christo, 114 jam Christi miles turmaeque ascriptus honorae 115 classica divinis ter personet aurea bellis." 116 Dixerat. Atque haerens vivas amplectitur aras. 117 Annuit omnipotens Christus quo tempore Saulus 118 jam sceleri instabat, chrysornicaque arva videbat. 119 Ecce ingens caelo lux circumfulsit ab alto 120 ingessitque homini tenebras. Hic lampade visa 121 concidit excussis gelida formidine membris. 122 Voxque irata sonat : "Saule, et mea nomina, Saule, 123 persequeris ?" Saulusque jacens non viribus aequis 124 pertimuit. Notique audito nomine Sauli : 125 "Ecquis, ait, princeps ?" Iterum vox sancta sub aures 126 intonuit : "Jesus quem tu male perdere Christus 127 niteris umbrifrago penitusque expellere sceptro, 128 at durum contra stimulum restare. Laborque 129 vanus erit. Speres si aeternum vincere Christum." 130 Dixit et inspirat divinum in membra timorem. 131 Obstupet ille tremens ; et jam de pectore verso 132 effugat infernas furias atque abnegat omnem 133 daemona. Tum verbis Christum sic fatur amicis : 134 "O domine, aeterno parent cui sidera magno 135 cujus et iratum formidant Tartara verbum, 136 quid jubeas me scire precor ? Sum namque paratus 137 in studiis perstare tuis ; si Taurica colla 138 si Scythicas urbes incultaque Syrtibus arva 139 radere si catulis Libycas orbare leaenas 140 praecipias, parebo libens animoque dicato 141 sum tuus. Aeterno sequor et tua classica voto." 142 Audiit ignipotens vultu quo dulcia vota 143 suscipit et gratas chariten demittit in oras : 144 "Urbem intrabis, ait surgens, quid oporteat illic 145 accipies." Ille expulsa formidine surgit 146 excutiturque solo crudelibus obsitus umbris 147 caespitat illacrimans. Oculis et tactus apertis 148 nil cernit. Comitesque simul mirantur. Et haerent. 149 Auditoque sono vocis nullumque videntes 150 Saulina admotis firmant vestigia dextris. 151 Jamque introgressus urbem nec lumina caeli 152 cernebat trepidus submisso et pectore Saulus 153 haec ait : "O vivi doctor carissime veri, 154 Christe, caput nostri populi pastorque paterque 155 pande precor fulgens nostrae pia lumina menti 156 et per te genitum divini pectoris almum 157 da fontem lustrare boni. Da luce reperta 158 in te supremos animae defigere motus. 159 Frons mea nocturnis obducitur icta tenebris, 160 et miseris oculis Stygia nox incubat ala. 161 Nec mea nunc primo feriuntur lumina somnos. 162 Torpebam sub nocte gravi nebulisque malignis 163 maxima cum caeso risi mysteria Christo. 164 Cumque superbus oves domini disperdere sancti 165 ausus eram. Et gladiis divina per agmina saevis 166 irrueram sine lege furens. Ah maxime rector, 167 quam merito est oculis nox ista miserrima nostris 168 inflicta. Aethereas indignum excernere flammas 169 hunc hominem quem verba doli, quem caeca juvabant 170 nubila, qui Stygio stertebat pronus in antro. 171 Quam bene conveniunt factis haec praemia nostris. 172 Lux fugit ex oculis qui veram perdere lucem 173 conabantur. Ades sed jam Deus. Inclyta morbo 174 stet pietas non laesa meo, quae culmine ab alto 175 novit in orbatas Dominum deducere terras. 176 Inque crucem summi sustollere membra beati. 177 O amor, o pietas : Saulo miseresce perempto. 178 Nec te blasphema quod laesimus, o bone, lingua, 179 desere me. Nostram lymphis vitalibus urnam 180 implere et servi culpas abolere nefandi 181 te decet, aeternum patrem dominumque ducemque, 182 deliqui fateor sed non licet impia corda 183 ultimus error habet. Facti me paenitet. In me 184 respice, Christe potens. Summae pia munera dextrae 185 agnosco et lucem sanctam mortemque crucemque 186 confiteor Domini. Dein cetera dogmata Petri 187 vera probo quae sola valent vitamque Deumque 188 praestare et tenebris infundere lumina quassis. 189 Scilicet ut Moses promissum tradere regnum 190 non valuit plebemque sacram perductat Iesus 191 perspicuum est vero Mosaica cedere Christo." 192 Dixerat, et sancto deflebat lumina motu. 193 Tunc Deus Anaiam carum verbique ministrum 194 incitat : "I caecoque imponens brachia Saulo 195 participem lucis facies vitaeque reduces. 196 Jam licet in sanctos patrarit crimina nostros 197 et Christum extremis voluit male perdere votis, 198 saevitiem permuto feram. Vas muneris altum 199 est mihi et electus nostra ad tentoria miles 200 clarus pacificis trahet agmina multa catenis. 201 Lux mihi gentis erit qui terram doctor in omnem 202 hactenus abjectis expendet flumina campis. 203 Divulgans nomenque meum jussumque fidemque 204 perpetuam et vivas Romanis arcibus aras 205 instituet, regesque docens gentesque nurusque 206 Hebereas nostro grata ibit victima templo." 207 Paruit Anaias. Et vicum nomine rectum 208 introit ut maesto referat pia lumina Saulo. 209 Imponensque manus : "Saule, o carissime, dixit, 210 saecula magnificus qui condidit omnia Jesus 211 qui tibi crudeles animos invertit et iras 212 Tartareas, visusque via te terruit atra, 213 misit me, ut videas, donique charismata sancti 214 accipias animumque pium flatumque potentem. 215 Post hac ut Domini crux sit tua gloria Christi." 216 Extemplo igniferam tenebris fugientibus auram, 217 per Christum fulsere oculi, visumque recepit 218 Saulus et ommisso coepit baptismata Mose. 219 Jamque Deo plenus divini fontis in orbem 220 spargit aquas vivi fecundaque semina verbi 221 gentibus obsistens et miro robore pellens 222 Isacidas populis pretiosam lampada cunctis 223 impluit. At multis ex dite et Gorgone natis 224 invisus. Sed non animos sopire calentes 225 ulla viri potuit rabies. Nam funere viso 226 saevam inter turbam media inter vulnera Christum 227 praedicat et curas agit inclementius almas. 228 Jamque Damascenis divinum moenibus ignem 229 struxerat, en Solymos et iniquam patribus urbem 230 pervolitat, fundensque Deum pertransit Orontem 231 Bombinosque lares. Cyprumque et Paphia templa 232 percutit. Inde Elyman qui furva clarus in arte 233 Haemonidum diris vendebat Tartara terris 234 Pamphilicumque mare et Mosopica rura furentes 235 et Lalasos Pergenque quatit. Dein lustrat Orandae 236 moenia et Agalesis ridens idola superbam 237 pervenit Iconium Peltena atque arva decoris 238 luminibus, Lystrasque beans conspexit ab ipsa 239 matre virum claudum, quem cernens robora vitae 240 firmatosque pedes metiendo praestitit agro. 241 Exsilit ille sacri stupefactus pignore doni 242 et sua divino subdit praecordia Paulo. 243 Ipso etenim caeci tacito jam nomine Sauli 244 Paulus erat, mitemque refert cum lumine nomen. 245 At Lycaoniades Lystrenica turba videntes 246 clarum perspicuis et verba potentia factis 247 verbicolam ingentem aspiciunt, haerentque tuendo 248 divinum, magnaque putant Atlantide natum. 249 Nonne equidem numen scivit gens barbara majus 250 mentiri quam qui sapientibus insidet auris. 251 Ipse etiam clara ficti Jovis urbe sacerdos 252 more hecatombaeos redimitus tempora tauros 253 obtulit atque notis implorat numina sacris. 254 Dulcia vittatisque imprunans tura lacertis (ce verbe n’existe pas. ‘impraegnans’ serait possible.) 255 Paulinum nomen rite ebibit utque pudendum 256 sensit opus doctor, quique illi in semine verbi 257 it comes ut vanas expellat Barnabus umbras, 258 discindunt vestes. In Christo et motus uterque 259 exsilit in turbas verbali et fulmine caecas 260 increpat abjectos animos et vilia ridens 261 corda tonat : "Prohibete scelus ritumque nefandum 262 perdite, ait. Membris non quadrat victima nostris. 263 En sumus imbelles homines quos improbat mater 264 morboso ex utero peperit, quos impia veris 265 exspectat mors una minis. Curamque necemque 266 ad similem vobis gerimus. Sed in aethera sursum 267 tollite sacrificas animas aramque precesque 268 cunctiparo libate patri. Nec in aethere solum 269 sistite Niliaci facit hoc dementia monstri. 270 Hoc caecae faciunt gentes, quibus haud pudet aris 271 facturam coluisse suam fabricataque dextris 272 numina. Sed patrem magnum terraeque polique 273 suspicite. Hic vires qui condidit aetheris omnes, 274 qui mare velivolum, qui terras frugiferentes, 275 sustinet et totas alit in se principe vitas. 276 Ille potens postquam divini luminis aedem 277 construit empyream, fumantiaque excutit astra 278 in praeceps solioque ingratum exturbat ab alto, 279 sanctaque de molli plasmavit corpora luto. 280 Spirat humi aeternas animas, quas pestifer anguis 281 impetit et regni deturbat sede decori. 282 Et simul ac tantam conspexit ab arce ruinam 283 caelorum terraeque parens, lugentibus aegris 284 praestat opem propriis manibus, nos atque remittit 285 nuntia letiferis vitalia fundere terris." 286 His dictis, mulcet turbas. Atque obstitit aris. 287 Pessimus Iconio tandem super advenit hospes 288 impiaque a divo subvertit pectora Paulo. 289 Hinc quanta humanas premat inconstantia mentes 290 disce, precor. Modo quem summis evexerat aris 291 nunc lapide incauto caedens diverberat auras 292 ictibus et sacras impresso marmore venas. 293 Et funesta nimis rabies non ante resedit 294 quam lacerum corpus gelidam sine motibus umbram 295 crediderint. Sed enim majorem sanguine fructum 296 facturus surgens abiit cessitque furori. 297 Illinc et Derben quassis pythonibus, inde 298 pervenit Italiam. Tecta atque Epidaphnea rursus 299 inde Palestinos cilices pia numina veri 300 principis edocuit. Phrygiis et nubila campis 301 discutiens vivis et Halizonas instruit armis 302 in letale chaos. Dein Gordica regna. Deinde 303 transit in Aeolidem. Dein flumina tota Caici 304 sanctificans omni victurum tempore regem 305 intulit Emathiae. Non quem post proelia dura 306 pacatumque solum mundumque exempla gementem 307 sarcophago rabidam committat vermibus umbram. 308 Sed quem calcato Ditis fera lancea leto 309 formidat, victoque horrescit Tartarus Orco. 310 Inde per Amphipolim Nymphaeaque templa furore 311 barbarico sceleris spurcum observantia ritum 312 pervehit illustrem vitali e fonte liquorem. 313 Inde Ephesum docuit veterem calcare Dianam 314 vera Corinthiacisque infundit pocula vasis. 315 Inde abit in Domini laudem, ut mirentur Athenae 316 torrentem pleno terrentem et corda theatro, 317 quae non ante Solon potuit saturare, nec omnis 318 Pythagoras Nili de poto flumine magni, 319 hic satiat cunctos lymphae salientis in annos 320 eloquio. Panditque fidem secretaque lectae 321 arboris exhortans non jam de more vetusto 322 ignoto servire deo, cui legibus altis 323 Acticus aeternam sacraverat inscius aram. 324 Hic sequitur Christum Dionysius inclytus almum 325 et monitis Pauli vero sociatur honori. 326 O doctor nimium sapiens qui sole cruento 327 et turpante diem noctu, cum funera Christus 328 ad pateretur amans doni mysteria summi 329 perspicis et caeli mutatis finibus atri 330 flentia miraris pullato sidera Phoebo. 331 Felix, o nimium felix qui numine Christi 332 post mortem victurus eras. Caput atque revulsum 333 a cervice tuis fers ad tua busta lacertis. 334 Sed te, Paule, sequar, qui verae semina vitae 335 spargis in Argivos populos per et Hellada priscam 336 aeternum fundis lumen, Meletumque Samumque 337 Troadis et campos Syrias Phoenicis et oras 338 pascis et imbre Rhodum sacro, Pataramque Tyrumque 339 fructificas praesente Deo Verboque salutis. 340 At tibi christifero nocuit nihil. Orbe remento 341 victor ades, et saepe neces et jura silentum 342 rupisti. Et gelidas revocato sanguine fibras 343 implesti, fraudesque omnes morbosque scelusque 344 discutiens famamque crucis per sidera tollis. 345 Non te Tartarei cunei, non Persida monstra, 346 non furor aut rigidos revomentia caerula saltus 347 mota vel infausto feralis vipera morsu 348 detinuisse valent, quin magnae Pergama Romae 349 pervenias summumque locans in vertice Christum 350 exueris regno falsum Martemque Jovemque. 351 Ut jam depositis insani fraudibus aevi 352 per te vitalem det Tibridis unda liquorem. 353 Interea Christana cohors, lectique ministri 354 bissex per totum verbi pia semina mundum 355 curant, sanguineis aerataque numina templis 356 pellunt et Stygias decussa nocte tenebras. 357 Partitique vices in cuncti finibus orbis 358 exsinuant Christale jubar vitamque repertam. 359 Thomaus ad Parthos Stoidis meliora lapillis 360 dona gerit, pontum Hyrcanum fluctusque rubentes 361 quos inter tumidam ridebat Parthia Romam 362 Crassorum ostentans tumulos, et Caspia verrens 363 littora, Carmanos Arios nomadesque supernos 364 instruxit jam ferre cibos. Hecatompyla tecta 365 Arsacidosque lares et iniquas montibus umbras 366 lustrat et obliquo occurrentia flumina Medo 367 edocuit praestare sacras nascentibus undas. 368 Thesaurumque poli flammato corde Mathaeus 369 vexit ad Aethiopas nimio nigrantia Phoebo 370 corpora et obscuras infernis fraudibus oras 371 aggreditur jam sole novo. Qui candida reddat 372 pectora et ignepotens nocturnam fervidus iram 373 dissipet et pulchros exustis mentibus hortos 374 adreparet. Ecce, ecce feros ad fercula munda 375 vertit ophiophagos, serpentibus invius atris 376 eripit a diro dentes animasque veneno. 377 Vertit et Aduliton profugis et condita servis 378 moenia veraci Domino regique potenti 379 conciliat, vero Gymnitasque induit ostro. 380 Nec patitur nudos adversis currere castris. 381 Inde Therothoas docuit venatibus astra 382 quaerere, non ursos, Meroen Chalybasque Sirechas 383 Longoporos et qui turbam venerantur Avernam 384 Angylas clari generosa ad dogmata caeli 385 duxit Himantopodes, Nisitas Phalliges, et qui 386 imperium tribuere cani. Qui carnibus usi 387 fraternis miserae sunt saeva piacula mensae, 388 et qui flammigero funesta precamina Phoebo 389 assuescunt torquere pio pro munere, doctor 390 circuit et trepidos ad nulla tonitrua Sambros. 391 Anthropophageas divino et sanguine linguas 392 attollit, truncatque famem lenitque laborem 393 Bargeis Daremisque pluens caelestia mellae. 394 Hinc Taticen Aramam Sanduriaque arva, furentes 395 Tantarenos pariterque sacris Terhemnia verbis 396 incitat, Hipatitonque simul te Nupsia, teque 397 Mamblia, Mathithoasque manus. Sorbotaque vitae 398 pectora restituens procero ingentia fastu 399 Sysamidasque dolis et te Rhodata pudendo 400 exuit ille deo. Quid prosequar omnia ? Totam 401 perlegit aetheriam Christanaque intulit arma. 402 Impiger extremos it Bartholomaeus ad Indos 403 magnificasque advectat opes et fulminis alti 404 viribus empyreo Tithonidas impulit oestro 405 Aurorae verae prolem cognoscere, nec jam 406 fundere vaniloquos lacero pro Mennone planctus. 407 Atque alias infert lacrimas quae scilicet orbe 408 perpetuo demptis renovent pia gaudia curis. 409 Circuit et Gangem vario trajectus et Indo 410 voce serenatas ditabat Prasidis oras. 411 Inde Palibrotos, Calignas atque Saluros 412 Gandaridas Alabosque legens, Colubasque Taluctas 413 et bene qui senas departit malleus umbras 414 Sasulidasque domos Andaraeque arva Monedes 415 edocuit ; Suarosque a religione nefanda 416 eripit horrendum populum qui morte parabat 417 evasisse mori vitae fatisque deisque 418 irridens propriis gaudebat Tartara dextris 419 ultroneo subiisse rogo. Quibus omnibus unus 420 obstitit intrepidans et aperto numine victis 421 daemonibus pellens immunda Gergones ara. 422 Luxit Hydaspeis populis, Hypanisque fluenta 423 cogit adorato jam reddere cinnama Christo. 424 Andreus at clypeo verborum inanis et arcu 425 per Scythicam glaciem per dura rigentibus arva 426 frigoribus gelidis concretaque flumina monstris 427 pervehit australes flammas. Aramosque Sacasque 428 mirifer unigeni liquefacit flatibus Euri, 429 Ariacas Histos Aedones et Cotieros 430 et Seres pariterque Camas Pialasque Dahasque 431 Attacum innocuo celebrantem et gaudia flexu 432 erigit irradians. Notamque Arimaspidis oram 433 et numquam salsis Christanum fluctibus ignem 434 inspirans laetos evexit in aethera partus. 435 Miratur Chrisse jam frigora saeva nivesque 436 regali trepidasse metu viridemque decorem 437 surgere sub saxis. Placidum nascentibus amnem 438 Caucasus et calidas miratur Gaspasus undas. 439 At Jannes Asiae suscepit munus. Et illam 440 seminibus verbi magnis atque imbre magistro 441 verus Apollo rigat, si vano nomine tantum 442 fas coluisse virum. Domino qui maximus alto 443 incubuit pressitque Dei lata ubera magni. 444 Inde aquilam mentem evexit, perque omnia currens 445 arcana immenso caelum sibi proripit haustu. 446 Invulgatque bibens summi mysteria regni. 447 Et triadem sanctam carnati numinis altum 448 imperium geminas acies. O rector Olympi 449 sit mihi fas aeterna loqui lucemque referre 450 gentibus excitis, et pectora nigra cruore 451 Assyrio empyrei subducere funibus auri. 452 Principio verae vitarum principe vitae 453 Verbum erat. Aeternamque aequabat lumine flammam. 454 Verbum erat atque Deus. Summis et Filius uni 455 par meritis par posse Patri discretus ab illo 456 jungitur. Omniparam Deus et dum numine massam 457 cogitat, ex solo rex condidit omnia verbo. 458 Et nihil est quod non bonus ipse fecerit. Et si 459 sunt mala non ipso constant. Sed victa tenebris 460 quae bona perfectum quoties male deserit ipsum 461 materies alimenta malis dat saeva. Bonoque 462 deficiente malum portis se immiscet apertis 463 privatum sede et causa pressumque perennes 464 per tenebras. Etiamque nihil cum vicerit hostem. 465 Quod tamen a verbo factum est, vivebat in ipso 466 principio, prius et quam in se substaret : in illo 467 jam fuerat. Nam cuncta videns se semper habendo 468 totum venturas in mentis imagine formas 469 cernebat, lux viva potens quae lampade vera, 470 dum proprium collustrat opus mentesque virosque 471 permicat. Et tenebris infundit lumina fractis. 472 Haec lux quam nullae potuerunt rumpere noctes, 473 haec nitidis caecum radiis tritura furorem 474 nun caperit solemne jubar. Quo terra polusque 475 gaudeat. A domino Jannes et signifer alto 476 mittimur. Hic taetras precioso carmine silvas 477 luminat et magnum divina ad lumina testem 478 se perhibens captosque oculis pressosque tenebris 479 incitat ad latices et aperti prandia caeli 480 dura licet surdis, et tactibus invia nostris. 481 Obtusas aures et hiatum cordis inertem 482 fert in summa fides. Etenim non ille superna 483 lux erat. At testem radio se praestitit almo 484 praecurrens signatque palam pia luminis alti 485 regna quibus Stygiis invidit fumifer oris. 486 Lux tamen haec vera est ; populum quae nocte jacentem 487 vermibus et saevi taboso pulvere mundi 488 excitat illustrans vinclisque tenacibus uni 489 adreligat. Mundoque potens etconditor illum 490 circuit. Exosas et amico numine terras 491 lustrat et ingrato lux est male cognita mundo. 492 Qui capitur mente et nulla qui mente videtur 493 ignotus quod possit amans in carne videri 494 venit suprema divinum pignus ab arce 495 in proprium lectumque genus, durataque popli 496 corda sui tempsere patrem fratremque ducemque. 497 Nec veram factis cernendam lampada miris 498 accipiunt. Sed enim quotquot sub mentibus altis 499 aeterna innocuis vestitaque numina membris 500 suscepere : dedit vires, natosque beantis 501 esse Dei jussit, superisque in sedibus annos 502 vivere perpetuos. Qui non ex sanguine nec sunt 503 ex opera carnis, sed de genitore potenti 504 sunt Domino. Verbumque caro factum. Atque supernis 505 infima junxit amor. Nobisque habitavit. Et ipsi 506 vidimus et magnis nota est ea gloria miris. 507 Quae velut unigeni suprema est gloria magni. 508 Qui chariten verumque ferens ex arce beata 509 labitur et lucem partitur gentibus omnem 510 vir sanctus Deus atque bonus, qui nuntia Christus 511 haec dedit. Ut vestris Cybelen disperdat ab oris, 512 immittatque diem quassisque hinc inde tenebris 513 excitet epotas funesta oblivia mentes. 514 Interea summus regna ibat Pontica Petrus 515 aeterno nixus baculo clavique polorum 516 insignis verum regna in Bithynia Christum 517 tectosagesque refert Christanaque imbuit ara 518 Teuthobodiacos praesenti numine campos. 519 Teque Ancyra sacro teque abluit Andria verbo. 520 Perque Pylaemeniam et per moenia Mastia currens 521 Cimericam flammans noctem et Carambica colla 522 sacrat Perthenias divinis partubus undas. 523 Fraternum et lustrat populum. Curaque paterna 524 pastorale caput toto circumtulit orbe. 525 Donec in expresso morientem perfida Christo 526 dextra Neronis eum caelos super extulit altos. 527 At Paulus ditis domitor qui gentibus aegris 528 vitales spargebat opes ut moenia Romae 529 vidit et humano spumantem sanguine Tybrim, 530 haec ait : "O proceres, o Martia turba quirites, 531 atque ingens Latio quae servis purpura ferro, 532 vos qui virtutem canitis, vos ad mea cari 533 dicta aures adhibere viri, sacramentaque verbi 534 percipite, exsertisque recondite sancta medullis. 535 Postquam divina Michaelis territus hasta 536 Lucifer in Stygium ruit irrediturus Avernum, 537 purgata ut vivi mansere Palatia regni 538 desertaeque domus superorum mensaque regis 539 non bene plena boni miris operosa medelis 540 summa Dei bonitas radios fusura perennes 541 primum hominem sociamque creat. Quos pestifer anguis 542 motus ob invidiam tabentibus inquinat euris 543 vir peccat mulierque simul. Pariterque rebelles 544 innocuit de sede cadunt curamque famemque 545 funus et innumeros vitae subiere labores. 546 Haec eadem peperere suis ab origine natis. 547 Et passa in miseros transmittunt damna nepotes, 548 iratosque polos conclusaque noctibus astra, 549 et Phlegetontei jussis parere tyranni. 550 At bonitas lapsae gentis miserata ruinam 551 vulnificosque dolos sceleratas daemone terras, 552 deposuit tela alta manu, meditata supernae 553 lucis iter, summae delere piacula noxae 554 quo valeat pressumque genus ductare sub auras 555 aethereas, saevique caput confringere leti ; 556 jamque Deus vivens aeterno tactus amore 557 vult placidum miseris numen se ostendere terris, 558 cujus et ante graves ostenderat ipse furores, 559 quum jubet e regnis homines exire beatis, 560 et sceleris poenam gladio poscebat acuto. 561 En pius inferni fracturus cornua castri 562 in caelum extorres dignatur ducere gentes. 563 Quique potens caelo domini stat filius alto 564 accipit in terris humanum corpus ut idem 565 immerito immensas persolvat funere culpas 566 qui populos justo valuit damnare flagello. 567 Vera loquor vobis regemque hominemque deumque 568 humanas habitasse casas sum testis. Et ipse 569 justus homo dominusque poli dominusque profundi 570 omnia qui solo genitus plasmavit ab uno 571 vitali mortem conculcans morte furentem 572 destruit horrendas terreni principis alas. 573 Quo post quam sacrae fluxerunt sanguinis undae 574 surrexit nitidis super alba cacumina plagis 575 cum populo, vinclis moriens quem solverat atrae 576 victor mortis ovans. Nunc miri sorte triumphi 577 quo vitam peperit caesus pia brachia pandens 578 apparat armatos ferre in sua castra maniplos. 579 Bellum Christus amat belloque umbrata fatigat 580 Tartara. Vos claros petitis qui Marte triumphos 581 Aeneadae cari. Christana ad castra venite. 582 Non eritis dextrae indecores. Victoria nudo 583 constabit ferro speciosi et gloria Martis 584 dulcis honos vivumque decus. Vos huc precor omnes, 585 Martigenas : si vivus amor vos, si ignea virtus 586 inflammat vivae promittens saecula famae. 587 Si quid in aeternam virtutem animosque viriles 588 vos Priamus Priamive patres, si Dardanus ingens, 589 si pius Aeneas, si Martius incitat Hector. 590 Si quid ab Augusto vobis, si a Caesare vestro 591 quid venit illustrans, aquilas huc ferte superbas 592 invictosque animos et pila minantia caelis. 593 Christanas acies ut fortia poscite bella : 594 nil pudet in nostris nullumque est dedecus armis. 595 Convenit his vivum gladiis defendere verum. 596 Virtutemque sequi castosque inducere mores, 597 et miseris rectisque viris justisque favere. 598 Saevaque funestis effringere colla tyrannis. 599 Et proprium dominum nonumquam tempore maesto 600 deserere et sanctis caput objectare periclis 601 pro patria caroque Deo. Nil turpe sub isto 602 dogmate Romanis concordant Christea veris 603 militiam quicumque petit verumque decorem 604 Martis amat nullis foedet sua pectora factis. 605 Sit constans rectique tenax sub mortibus ipsis 606 servet honoris onus. Nullisque impulsibus alta 607 de virtute ruat, sed nec moveatur. Et aequa 608 fronte minas fortuna tuas caelique favorem 609 percipiat. Casu nec sit superabilis ullo. 610 Hoc tibi Roma placet si vere es Roma. Simulque 611 bellator Deus ipse docet, candentibus armis 612 qui nisi Golgotheo subiisset proelia campo, 613 nulla reformatos intrassent corpora caelos. 614 Sed famulis exempla ferens contemnere mortem 615 audet adire viam nulli tentata virorum, 616 horrebat quae dura nimis, quae sentibus altis 617 fregit odoratas acies dextrasque potentes 618 acriter ingrati terrebat imagine leti. 619 Ergo agite, o proceres, validis incumbite dextris 620 et Christum spectate ducem. Dein sidera vestra 621 sint quaesita manu. Jam totos prendere caelos 622 fas ducibus. Captate, precor. Quid majus in armis ? 623 Bella viri placeant vivos habitura triumphos. 624 Tam regnum caelique potest vitaeque parari 625 hoc tibi quo parvam quaerebas sanguine terram. 626 Unde nitet princeps et rex ubi numina monstrat, 627 quaque dies felix flammantibus aestuat undis, 628 et qua lex vivens ac nescia fine resolvi 629 dat jubar expletis innexo principe votis. 630 Lux ubi plena micat vitalibus ebria succis, 631 et gens laeta sedet nascenti subdita fratri, 632 ter tibi ferre gradus, auratum et sistere sceptrum 633 tempus in omne licet. Si te facit esse furentem 634 quod funesta manet Babylos spolianda tropaeis 635 Ausoniis umbraque exerrat Crassus inulta. 636 Emoveare dolens animae cum viscera sanctae 637 Ditem sub Stygia cernis laniasse bipenni 638 et vitiis fecisse locum, quibus icta nefando 639 interiit miseranda rogo, summique decoris 640 oblita hostiles admisit turbida mores. 641 Jupiter en Stygius Babylos quae Marte pudendo 642 Romano Assyrium decoravit sanguine ferrum. 643 Hoc est humanis impegit somnia turbis 644 et letale nefas confuso miscuit orbe. 645 Haec te Romanum Babylos premat. Hanc tibi curae 646 vincere, et infernos victricia pila per agros 647 tollere. Surge precor. Facili victoria cursu. 648 Tergeminamque Hecaten, tria daemonis ora nefandi 649 rumpere in arbitrio est. Vinces, nisi vincere nolis. 650 Ecce tibi a tergo ferientem respice Parthum 651 daemona, sed magni truncatus sanguine Christi 652 inferior, nec ut ante furit frustrata veneno 653 toxica jam et vinctis contorquet spicula dextris. 654 Ecce tibi et carnem propriam, quae legibus uni 655 diversis proflicta malo stat prona peremptis 656 blanditiis, mentemque petit mentique repugnans 657 excitat umbratos bella in servilia sensus. 658 Huc Romana manus, si sunt tibi robora, vires 659 Martigenae, caelumque tremens si lancea transit 660 Dardana nec quasso penitus vibrata lacerto. 661 Huc, huc signa ducem numquam fallentia vestrum 662 Romulidae faciesque truces oculosque minaces 663 volvite, et accepto perpellite Tartara Christo. 664 Huc precor et Latiis configite daemona telis. 665 Adegenamque luem furias noctemque superbam 666 vincite, vosque ipsos. Internaque frangite monstra. 667 Haec eadem ut faceres quid non faciebat Jesus ? 668 Majus opus si te quam si fortissima vincis 669 moenia. Quid viles altae Carthaginis arces 670 tam nimium vicisse putas ? Bella, horrida bella 671 intus habes. Saevamque geris sub pectore pugnam. 672 In quo Taenareis ingenti mole sagittis 673 alternant acies scissae in contraria leges. 674 Atque sub objectis mentito et sidere fatis 675 nerviter optati falsa sub imagine veri 676 invadunt crebri regalia tecta tyranni. 677 Erige socordes animos marcentia somno 678 lumina. Et adversis infer pia bella colubris 679 dux tibi Christus erit sceleris mortisque superbae 680 victor. Roma ducem Christum primumque sequare 681 nam simul ac caeco splendet lux Christea mundo 682 quis colat infausti truncata virilia caeli. 683 Jam Jovis illa parens cecidit. Jam Syrticus Ammon 684 Saturnusque ruit. Nec Delphicos in flat Apollo 685 Castalios tripodes delectaque sortibus antra. 686 Haec pereunt quicumque colent. Jam vera salutis 687 nuntia Christicolas repetunt ad proelia dextras. 688 Jam Deus astrigero qui mortuus imperat axi 689 vicit mortis onus calcataque daemonis arma 690 edocuitque viros leti superare timorem. 691 Jam Pallas non arma fovet sed Olympica virtus 692 a domino Christoque datur. Qui sanguine fuso 693 hosclypeos, haec signa suis illustria membris 694 sancta secundabit Parthisque imponet et Indis. 695 Dicimus hoc majus vitiis imponet et umbris. 696 Nunc animis opus Roma est. Nec linque laborem. 697 Quos tibi si caeci praestabat fabula vulgi 698 aeripedes tauri sufflantes naribus ignem 699 pervigil atque draco sopitaque cantibus ora 700 Thessalicis aurique aries ad Phasidos undam. 701 Hoc tibi si valuit generosam incendere mentem 702 tollereque ad pulchri pretiosa cacumina voti, 703 perspice quam saevos insano Marte labores 704 pertulit Aesonides pro diis fallacibus. Ecce 705 it pelagus quod morte notant crudelibus undis, 706 antea sulcato numquam se credere ponto 707 nec timuit rigidasque ignotus navita terras 708 impetere et furiis indicere bella paratis. 709 Vos quos sancta fides veri quos filius almi 710 quos Deus ipse movet verboque accendit ad arma, 711 quid facietis ? Erit nimium si corpora leto 712 offertis, vestrumque ducem defenditis armis ? 713 Qui moriens miseros communi clade peremptos 714 eripuit viresque dedit conservat et afflat. 715 Christanus miles plus est quam fortis Iason. 716 Ille feros tauros et tu fera cornua saevi 717 Ditis. Et ille aurum pretium mercedis. Et ipso 718 imperium vitale manens atque aurea vitae 719 tegmina letifragasque dapes sceptrumque decusque 720 in regno sine fine potens, quo candida virtus 721 Christo emptos pervexit avos ; ubi lucidus aether 722 et sine nube polus radiis ubi flammifer aequis 723 lustrat oves mentique cibus datur ipse creator 724 connexas habitans mentes. Purgatque beatque. 725 Invenies illic chariten quae crimine primo 726 exsulat et terras scelus indignata reliquit. 727 Nunc super occisi generatam sanguine magni 728 spiritus illustrans dilectum infundit in orbem. *************** ************* *********** ********* ******* ***** *** *